장음표시 사용
291쪽
Ser. itaque Tullius rex, post urbanas rusticasque tri bus institutas,Tuscorum exercitu fuso, Romam cutinquit Liuius reuersus , longe maximum pacis opus aggressiis est ut quemadmodum Numa diuini auctor iuris nisi et,ita Seruium conditorem omnis in ciuitate discriminis, ordinumque, quibus inter gradus dignitatis sortunaeque aliquid interlucet, posteri fama ferrent. Censum enim instituit,rem saluberrima tani. to suturo imperio,ex quo belli pacisque munia non
viritim,ut ante, sed pro habitu pecuniarum fierent: nam classes,centuriasque,&hunc ordinem ex censa descripsit,vel paci decorum , vel bello. Tum igitur citres omnes bona sua aestimare rex iussit,atque eoruaestimationem iureiurando obstrictos ad se deferre praeterea patrem,nomina & aetatem uxorum,liberorum,libertorum scrvorumque profiteri,quaqueurbis in regione,aut quo suburbii pago habitarent, indicare, qui secus secisset,bona eius publicari,ipsum verberatum venire,& ciuitatem amittere voluit. Ex iis autem verbis,quae Dionysii sunt,colligimus : Cives Romanos non ubi ad aetatem ferendis armis idoneam, hoc est ad annos xv M. peruenerant,ut quidam existimariit,
sed a quo primum die nati erant, censos fuisse. Quo in loco Dionysius ipse libertinos quoque & seruos
una cum ingenuis fuisse cenis significat. Quum autem,ut ex eodem lique rusticiRomani censi fultant, non est dubium,quin posteaquam communicari ciuitas coepta est,municipia,& coloniae in censum rece pia fuerint. De municipiis autem ita scribit Pedia-
sonus . Conuenerat ex municipiu cuiuscunque modi multitu
do , autpropter comitia sei rugiarum cis si, aut ludorum , aut i censerentur. Idem quoque significant verba Ci-
292쪽
ceronis in oratione pro Cluentio quum scribit: ibuato publicas Larini censorias corrupisse , decuriones 4nimose iudicarunt. Certe enim de tabulis iis intelligit, in quas Censores quum ciuium Romanorum censum ageret, municipum nomina rettulerant. Coloni vero bello Punico secundo ceseri coepti. Ita enim scribit Liuius
libro xxix. Duodecim coloniarum , quod nunquam antea fatium erat, deferentibus censoribus,censum acceperunt: tquantum numero militum,quantum pecunia Paleret,in publicis labulis monumenta extaret. Orbos autem & orbas,
itemque viduas censiti exclusas aliquando fuisse refert
Liuius. Lib. enim m. Q Fabio inquit T. Quinctio
Cos. censesunt ciuium capita CXX III OO CCX IIII graeter orbos,orbasque. Et Ilibro LIX. ait : Censa ciuium capita CCCLX DI OC DXIII. praeter orbos duis. Nulla
igitur his exceptis hominum conditio censu a Ser. Tullio exclusa tuit,ut ex Dionysio fatis coli stat. Qui professione perfecta tabulas perlegit,quibus&ciuiunumerum,& uniuscuiusque opes cognouit Prout autem varius erat cuiusque census, ita etiam sex descrip sit ciuium clas es, quae in centurias dispartitae erant. Ita ut in primam ditissimum queque,in sextam tenuissisimum coiiceret. Ex his enim quorum maximus erat consus,idest qui cetum millia aeris coue amplius possiderent, primam classem secit octuaginta centuriarii, quadraginta quidem seniorum,& totidem iuniorum. Erant autem seniores post annum aetatis X L v. iunio reS autem a xv M. ad x L v. seniores ad urbis custodiam ut praesto essent,iuuenes ut foris bella gererent. Arma his imperata,galea, clypeus, ocrcae,lorica, omnia SQ ex aere, haec ut tegumenta corporis essent, tela in ho
stem, hastaque,& gladius. Additae huic classi ut Li-
293쪽
uius scribit duae fabrum centuriae , quae sine annis stipendia facerent: datum munus ut machinas in bello ferrent. Has duas centurias, non primae,sed secundae classi adiectas fuisse prodit Dionysius,earumque una centurias seniorum,alteram vero iuniorum sequi iussisses. Secunda classis intra centum usque ad quin quo &septuaginta millium censum viginti centuriarum instituta, decem seniorum & decem iuniorum, his ar-,6 ma imperata scutum pro clypeo, & praeter loricam omnia eadem. Tertiae classis quinquaginta millium censum esse voluit, vi tati quoque centuriarii, ex qui, bus decem iuniorum,totidem seniorum . quibus nec
de armis quicquam mutatum,praeter Ocreas tantum,
quas eis ademit. In quarta classe census quinque & viginti millium,ut Liuius,vel xx. tantum milli ri,ut Dionysius;totidem centuriae,eodemque discrimine aetatum factae;arma his immutata, nihil practer hastam &Vcrutum datum. Quinta classis aucta, centuriae XXX., o factae XV. seniorum,Xv. iuniorum. x I. millibus haec
classis censebatur. fundas lapidesque missiles hi secugerebant. In his,ut Liuius scribit, accensi, tibicines, cornicinesque in tres centurias distributi. D ionysius
vero duas tibicinum tantum centurias factas fuisse refert,easque quartae classi adiunctas, quarum Vna erat seniorum, altera iuniorum. Census autem xi. millium minor, reliquam ciuium multitudinem habuit, quae erat maior ciuium multitudo , quam in unam centuriam redegit militiae ac tributi immunem : &haec fuit sexta classis. In hac autem centuria prole
, o tarij , ct capite centi erant. Proletarii autem erant qui C. asses vel plus minus in censum deferebant,
294쪽
qui soli in urbe procreandae proli, & nulli alio videabantur vacare publico muneri,unde a prole proletarii nuncupati. Capite censi vero tenuiores erat, qui CCC- Lxxv . asses haberent in censum, qui quonia pecunia non viderentur censi, capite suo cemebantur, ciuiunumerum augentes: quibus non ideo vacatio a militia
data, quod arma his quoque non comitti possent, sed quia bellicos sumptus facere nequirent. eis enim tem poribus milites se de suo alebant. Proletarii longo tempore post militare coeperunt Capite vero censis io primus bello Iugurthino arma dedit C. Marius,ut scribunt Salustius,& Valerius Maximus. Ceterum Ser. Tullius ita pedestri exercitu ornato distributoque, equitum ex primoribus ciuitatis qui maximo censuessent, xI I scripsit centurias.Sex item alias centurias, tribus a Romulo institutis,sub iisdem quibus inauguratae erat nominibus fecit,atque ad xv I D. numerum auxit, quas cum octuaginta primae classis centuriis 1 oconiunxit, eisque ad equos emendos, dena millia aeris ex publico data,& quibus equos alerent,viduae attributae,quae bina millia aeris in annos singulos penderent. Ex qua diuisione sequitur ut decuriones,equites,senatores omnes in prima classe censerentur,qua-doquidem neque decurio poterat esse qui centu millia non haberet,neque eques qui quadringenta CC .neque senator qui octingenta millia. Summa aute centuriarum quae omnibus classibus continebatur, erat CXCI I I. vel ut Liuius, cx CD II. Qui unam tibicinum, cornicinum,& accensuam centuriam adiungit. Ex his octo & XC. erant primae classis, si numerentur centu- 30riae XV ii I. equitiam,vel centum centuriae erui primae
classis, si duas fabrum addiderimus , quas Liuius pri
295쪽
273mae,Dionysius vero secudae classibus adiunxere. Po puto ita distributo militia descriptione perceturiarudiuisione faciebat,ac tributu ex censu per easdem ce-turias imperabat. Nam si quando ei opus esset militudecem millibus,aut viginti,diuisa in centu nonaginta
tres centurias ciuitate,per ceturias imperabatur quitum dare militu quemque Oporteret. Tu inita ratione pecuniarum quae exercitu ducendo opus esset populus in centum nonaginta tres ceturias diuidebatur, &io quid quamque centuriam conferre oporteret, imperabat. Qua ratione fiebat, ut qui maximo censu erant,
quum & paucioresessent,& in plures diuisi centurias,
saepius ac sere c5tinenter ferrent onus militiae, & de suis facultatibus plus in comune conferrent,at lue,Vt ait Livius;In dites a pauperibus inclinata onera. Qui enim medio censu erant, quia plures crant,& in paucioresceturias distributi, nec ita saepe militabat, nec magno tributo grauabatur; qui vero infimo censu erant, omni onere immunes fuerunt. Atque illo quide pericu-ao lorum& impensaru onere diuitibus imposito,ut ne id grauiter ferrent, optima ratione leniendae indignatationis cometus est Effecit enim ut hi vereReip. domini essent,& in pauperibus nulla propemodu vis esset,
idque ita secit,ut se excludi plebs non sentiret. Fuit aute illa qua diuitibus dedit, dominatio in comitiis,
quibus res maximae a populo sciscebatur. Na ex veteri lege tria erant in populi potestate,magistratus omnes creare, leges codere,aut abrogare, bellu indicere,
aut pace facere. Haec vero a populo adhuc ita peragi 3o lita erant, ut per curias diuisum suffragium ferret erantque tunc pauperes diuitibus serendo suffragio pares. Quin etiam, quia multo paucio rea erant diuites
296쪽
pauperibus, ita fiebat, ut vis suistagiorum esset penes pauperes. Quo a Ser. Tullio animaduerso in diuites transtulit potestite suffiagio ru;quando enim volebat vel magistratus creare,aut leges ferre, aut bellu indiacere, ceturiata comitia pro curiatis vocabat, ac primu quidem ad suffragiu ineundu vocabat centurias maximi census, in quibus erant XVID. ccturiae equitum, S peditum XYC. Hae octo &nonaginta ceturiae,quae reliquam multitudine tribus centuriis superabant, si conuenissent, reliquas Vincebant, omninoque quod io statuissent obtineri oportebat. At si omnes illae non conuenissent,tunc Vocabat se cudae classis xx vel xxta. centurias. Quod si harum rursus diuersae fuissent sententiae, Vocabantur centuriae viginti classis tertiae, mox quartae xx. Vel XX H. idque eo usque faciebat, do nec xcvII. centuriae conuenirent. quod si vocata etiaquarta classe id nondum ita accidisset, sed sustragiorumultitudine pares essent CXC i I centuriarum sentcntiae,tum ultimam centuriassextae classis vocabat, quae
cui parti se addidisset,ea vincebat. Id quod raro aut ron unquam usu venit; fere enim a prima classe omnia transigebantur,raro ad quartam peruentum. Quinta vero classis,ac postrema nullius fere momenti erant. Atque illo quidem ordine instituendo, quo tantum auctoritatis dabatur ditioribus, ut pcne exacti Rei p. administratione pauperes viderentur, tantu adhibuit calliditatis, ut plebi infimae fraus no appareret. Omnes enim se acquabiliter gerere remp. ceniebat, quod viritim rogabatur in suis singuli ceturiis. At decipiebantur, partim quod uniuersae centuriae unum esset 'suffiagiu, siue plurimos,sue paucos ciues coplecteretur;partim quod primae suffragiu serret eae ceturiae,
297쪽
quae erant maximi census,quae & plures erant num e ro reliquis omnibus,&pauciores tamen homines sin gulae continebant. Erat vero & pars fraudis non minima in eo, quod capite centi qua quam longe plures
essent,vnicu tantu suifragium omnes faciebat, ac postremi vocabantur. Qua ratione efficiebatur, 1 t diui tes quoru crant maximae in re p. impcnsiae, tu i . ueco tinenter munera reipub. sustinerciat, minus ita graua te serrent, propter eam quam obtinebat in rebus metaioximis auctoritatem; quam cum iis no communicari videbant, quibus in capessenda rep. non tantum Oncris incumberet : pauperes contra, quibus Oncrib publici minimum imponebatur, aequo animo icrrent; se pro sua immunitate tributorum ac militiae inferiores i)s esse,in quos ista incuberet. Haec ratio: i cip .gzrendae per multas aetates a Romanis seruata es Qua ratione aute potierioribus teporis mutata lucrit , tribuu numero audio, cetur iisque duplicatis alibi cxplicabo. Censu aute a regeSer. Tullio periecto, quea o maturauerat metu legis de incolis latae nam vinculo ru minis, mortisque edicto cauerat ne quis incensu gremaneret lustrii hac ratione primo condidit. Edixit Vt omnes ciues Romani, equites, peditesque insitis quisque ceturiis, in capo Martio prima luce adclient: ibi instructu exercitum omne sue,oue,& tauro,sacrificio facto lustrauit quas hostias, quu eas prius circu- duci ter circu exercitu iussisset,immolavit; idque co-ditu lustrum appellatu, quia in censendo finis factus est. Id aute silcrificij genus Solitaurilia, & Sueo uetauior ilia vocabat . Primo autem lustro censa fuisse octuaginta ciuium millia tradutur, quem numeru corii ta
tum fuisse Q Pictor scripsit,qui arma ferre poterant.
298쪽
Dionysius vero eos octuaginta quattuor millia fuisse prodit idque ex tabulis censoriis se accepisse scribit. cum Dionysio sentit Eutropius. Quum vero institutum fuerit,ut quinto quoque anno exacto census fieret lustrumue conderetur,ninc lustrum pro quinquenali spatio sumptum csse constat. Idque a luendo dictum scribit Varro lib.v.de lingua Latina,quod quinto quoque anno vectigalia& alia tributa per censores persoluerentur: tametsi Vltra quinquennii tempus vel bello, vel domesticis discordiis, vel alio casu saepe productum in septetmdecem,&aliquando septemdecim annos fuisse lustrum ex Fastis constet. Magistratus autem huic muneri praefuit primum,qui summus in urbe fuit,reges,eiectis regibus cosules, deinde quuconsules bellis impedirentur,ccnsores, qui ab re nomen ac perunt. Censum autem in foro primit, deinde Uilla publica locus is erat in campo Martio) fieri institutum;lustrum vero semper in capo Martio conditum. Haec aute ex Dionysio,Liuio,Plinio,Salustio Valerio ,Eutropio, Censorino,Sex.POpeio, L.Floro,& ceteris,qui Ser. Tulli; regis acta scripserunt, decerpsi
De comitiis autem centuriatis disputaturus, quae praecipua populi Romani comitia erant, ante omnia uid comitiorum vocabulo significetur, interpreta si est Comitia a coeundo,uel potius,ut veteres dicebant, a comeundo dicta sunt, quod populus coire his& in unum locum conuenire soleret, a quo etia verbo locus in foro RoAano Comitium dicebatur, & conciones quasi comitiones vocabantur. Eiat autem comitia,quii generaliter verbu accipitur,conuentus po-
299쪽
puli totius,aut partis ad ferendum de aliqua re suffragium.Alio modo,& quum proprie vocabulu accipitur,uniuersi populi conuocatio ad aliquid suis suffragiis sciscendum.Nam si plebs tatum,quae pars populi erat,a magistratu vocata fuisset,ca non proprie comitia dicebantur,sed conciliar quod Gellius lib. xv cap. xxv II. ex Laelio Felice, Cicero ii. de legibus, &post reditum in senatu,docent Quamqua Liuius hanc dinserentiam non agnouisse videatur, qui & saepe comito tiorum&concilii nomine absque ullo discrimine in eadem re utitur,& concilium pro quavis populi congregatione usurpat. Ceterae porro populi congregationesn coetus, qui non serendi suffragii causa, sed ludorum, aut census fiebant,non comitia dicta. Non, erant enim comitia nisi essent populi tales conuetus, qui indicti essent ad ferendam de aliqua re per suffragia sententiam. Tria autem erant comitiorum genera, curiata a Romulo instituta, de quibus supra verba se-c centuriata a Ser. Tullio inuenta, de quibus nuc di-ao sputare institui;& tributa,de quibus post dicam. Calata enim comitia non faciebat aliud genus comitio rum,sed eiusnodi erant vel curiata,vel ceturiata,a calo verbo quod est conuoco dicta, unde & Romae in Capitolio curia Calabra,in qua calata,hoc est conuocata plebe,pontifex dies pronuntiare solebat. Centuriata igitur comitia erant, quibus populus per claΩsium centurias diuisus suffragium ferebat, ita vicen- turiatim suffragia colligerentur, & quod plurcs ceturiae iussissent,id ratum haberetur.Ex his autem, quaeso supra ex Liuio & Dionysio de Ser. Tullio disserui, quales,& a quo primum,& quo modo institutae,sunfragiumue ferrent elusinodi centuriae, unde nomen
300쪽
Dabuerunt centuriata comitia, facile intelligi potest. Iribus porro potissimu de caussis comitia centuriatati haberi solebant. Vna erat creadorum magistratu a, altera legum ferendarum,tertia iudicii exercedi caussi, quod etiam Cicero ii. de diuinatione docet. Quod quidem institutum reipublicae caussa est,ut comitio ru vel in iudiciis populi,vel in iure legum,vel in crea dis magistratibus principes ciuitatis citcnt interprere q. His autem comitiis creabantur primo omnes maiores in igistratus ordinarii,& extra ordinarii practer λ' Uictatorem, qui noctu ab altero consulum, ex S. C. quotiescunq; opus esset dicebatur; magistrum equitum, qui a dictatore cooptabatur,ta interregem, que comitiorum habendorum causa, non nisi patrictu. dc
a patriciis prodi solitum Cicero, Asconius, & Liuius
testatur. Erant aute maiores magistratus, qui comitii; centuriatis creabantur costules, quod ex Cicerone, de T. Liuio manifestissimum est: praetores, ut ex omni
Liviana historia liquet ;& postremo censores, ut A. Gellius lib. xcii. cap. xiiij. ex Messalla scribit. Qui Co-a osules, consores, dά praetores maiores magistratus vocat, eosque comitiis centuriatis aperte creatos refert Dictatorem autem ab altero consulum creari mos erat,ut supra dixi, qui ex S.C. quem vellet ex omnium consularium numero dictatorem, quoties Opus erat,
dicebat. Illud tamen scitu dignum, aliquando populii ussu actuna fuisse,ut consul non pro arbitrio, scd que populus tuisisset, lictatorem diceret, ut dictus est Fulvius Flaccus a M. Marcello consule bello Punico secundo ex quo etiam plebiscito a Fuluio dictatore P. Licinius Crassus pontifex max. mag. eq. dictus est Estetiam per absentiam consulum aliquando pro-