장음표시 사용
301쪽
dictatore a populo creatus, que ad modii de Fabio
Maximo testatur Liuius lib. Qij. Interrex aute quum sine curuli magistratu resp. esset, comitiorum causa patricius a patriciis coeutibus prodebatur: quam rem saepe Liuius comemorat. Illud quoque animaduertEdu,proconsules interdia centuriatis comitiis creatos, ut de P. Scipione Africano proconsule in Hispaniam misso tradit lib. xxvi. Livius. Quamquam ratione hac decernendarum prouinciarum nec perpetuam, necio ordinariam fuisse post ostendam. Comitiis postremo centuriatis creabatur Rex sacrorum, alias rex sacrificulus,ut ex Laelio Felice docet Gellius lib. xx vii. cap. xv. Nam de quibus sacerdotiis lex Domitia fuerit, supra demonstraui. Comitiis etiam ccturiatis x. viri legum scribendarum,& tribuni militum consulari potestate creati sunt. Hi igitur sunt omnes magistratus, quos centuriatis comitiis creatos fuisse inueni. Alteram porro comitiorum centuriatorum caussam fui L. sir dixi legum ferendarum. Leges autem hac fuerunt omnes , quae a magistratibus iisdem promulgatae simi, qui vel maiores essent, vel comitiis centuriatis crearentur. Quare omnes fere leges a dictatoribus, consulibus,& praetoribus auctoritate senatus latae, centuriatis comitiis latae sunt,ut de bello indicendo, Valeriae de prouocatione,d uodecim tabularum, Aemilia de censura,& similes. Dixi autem sere ita factitatum, quia id perpetuum non fuit, ut quas leges ferrent maiores magistratus, has ceturiatis comitiis serrent. Nam aliquando leges curiatas a maioribuS ma-3o gistratibus,ut a cosule in comitio latas legimus,ut fuiti rogatio M. Pisonis consulis ad populum de religionet P. Clodio cotempta in comitio , auctore Cicerone,
302쪽
remo iis de comitiis indici solitu aper
Li iij historia intelligitur Pax enim tribu-
iis comitiis,ut ostendam,siebat. Tertia postremo comitiorum centuriatorum ratio fuit iudiciorum exer-babita, ad unum tantum crimen capitale perduellionis spectabant. Nam reliqua iudicia, vel atriumuiris capitalibus,vel ab aedibus,vel a C. viris, vel a praetoribus , vel a quaestoribus ad id populo creatis , aut quaestoribus paricidii transiigebantur. Vnum tantum perduellionis crimen ad iudicium populi pertinebat, quod centuriatis comitiis terminabatur. Erat autem crimen perduellionis, hostili animo se in remp. gerere: nam quos hostes appellamus, veteres perduelles vocabanI. Hinc factum est, ut reus perduellionis diceretur,qui se quoque modo hostili animo in rempublicam este declarasset, quasi diceres reii hostilitatis. Discrimen autem erat inter id crimen, & crimen maiestatis, auctore Cicerone lib. ii; . in Verrem. Na maiestatis crimen erat duces hostium pecunia liberasse, Raut priuatum hominem domi suae hostiumduces seriauasse incolumes,legionem solicitasse, seditionem in exercitu excitasse,magistratui pro suo imperio quicquam agcnti restitisse , ut idem Cicero pro Cluentio& pro C. Cornelio ostendit, atque hoc crimen suum
praetorem habebat,qui de eo quaereret. Crime vero perduellionis erat ciuem Romanum contra ius libertatis sibi legibus Porcia maxime & Sempronia concestae in crucem tollere, aut siccuri percutere , aut in latum ias coniicere, aut verberare. Quit enim lege Io
Porcia cautum elici, ne ciuem Romanum virgis cae
dere , aut 'llo seruili supplicio afficere liceret, lege
cendorum caussa. Iudicia autem populi his comitiis
303쪽
agi vero Sempronia, ne de capite ciuis Romani iniussu populi iudicaretur, quicunque contra ius suae Iibertatis ciuem Romanum, quasi peregrinum tractasset, tanquam oppugnator libertatis Romanae reus perduellionis ad populum fiebat. Ius enim ciuitatis totuerat penes populum,ideoque iudicio populi merito subiiciebatur,qui contra leges de iure ciuitatis ac libertatis populi quicquam feccrat. Itaque C. Rabirius perduellionis reus factus est, quod Saturninum tri-io bunum plebis,quamuis seditiosum , &rei p. perturbatorem , iniussu populi Romani occidisse diceretur. Qui magistratus,quod ad defensionem libertatis populi institutus fuerat,idcirco legibus sacrosanctus esse iubebatur: quod nihil aliud erat, quam sacrum ca-' put eius esse qui tribuno plebis nocuisset,quod idem
erat atque eum pro hoste haberi. In hoc itaque crimine populus comitiis centuriatis iudicabat, ut ex oratione iis . in Verrem,& pro domo, & Valerio lib. vi. cap v. liquet. Duumviri aliquando qui de hoe crimi-λο ne quaereret,creati sunt,sub regibus de Horatio pcrduellionis reo. Iudicia etiam perduellionis centuriatis comitiis agi solita refert lex xij. tabularum, quam
Cicero lib. iij. de legibus ponit ita
Perduellionis aute iudiciu capitale esse nemo ambigit. Quapropter ' Clodius, iuu reum perduellioni 3' Ciceronem fecit,ob id iudicatus est non iure secisse, quod tributa habuit comitia de capite ciuis Romani, qui centuriata habere debuisset. Quod etiam Cicero lib. iij. de legibus resert
304쪽
Commune autem erat omnibus centuriatis comitiis citiustiis causa haberentur, cos non nisi a maioribus magistratibus haberi posse. Quum cnim agendi cum populo ius cuiquam non esset praeterquam magistratui nisi de sacris agendum esset si quidem ro
gare quid populum, quod suffragiis suis quid iubeat,
aut vetet, quod est cum populo agere, nemo absque imperio posset: minores sane magistratus, quorsi erat minora auspicia, quibusque minus erat imperii , ius habere no poterant vocandi ccturiata comitia,quibus δ'& auspiciis in ii oribus,&maximo imperio opus esset. Habere igitur centuriata comitia poterant consules, praetores,cesores,distatores,& interreges, quos omnes maiores magistratus fuisse liquet. Ac magistratuum aiorum,quos solos his comitiis creari dixi , comitia consules semper ac soli hibebant, nisi aut res ad interregnum rediisset,aut absentibus consulibus senatui visum esset dictatorem comitiorum caussa creandum esse: tunc enim consides ab interrege, aut dicta. tore creabantur. Praetorum comitia non nili consu- 1 oles habere poterant: praetori enim neque consalum, neque praetorum comitia habere ius erat; ut ostendit Cicero i ib. ix. ad Atticum. Censores quoque non nisi a consulibus creabantur, ut ex omni Liviana historia liquet. Atque creandis magistratibus non nisi consules,dictatores, interrex comitia habere poterant. Legibus vero ferendis,aut iudiciorum caussa, ius erat cOsulibus, dictatori,& praetoribus tantum, Ut ex omni Livii historia didici: cesores enim aut interregem,Vel magistrum equitum comitia nunquam cxercendi iudicii aut legii ferendarii caussa habuisse,c5stat. Censo in os tamen ius habuisse populi vocadi ex lustri conde.
305쪽
di ratione manifestum est. Legibus quoque inter arma silentibus L. Valerius Flaccus interrex de perpetua Sullae dictatura legem tulit, quam legem legum omnium iniquissimam, dissimillimamque legis Cicero appellat. Ius etiam vocandi populi magistrum eq. habuisse indicant Pomponii verba quum ait. Hoc fuisse dictatoribus magistros equitum,quod erant sub regibuι
tribum celerum. At ex Dionysio constat tribunum ce-io teram ius agcndi cum populo habuisse. Ex his igitur apparet,ex magistratib. quibus ius esset habendi cenaturiata comitia. Consules enim tantum,dictatores,&interreges magistratibus creandis comitia habere solebant: ccnsores vero,praetores,& magistri eq. minime. Legum aute,ac iudiciorum,consules tantum, dictatorcs,& praetores mon interreges,censores,&magistri eq. Ius vero conuocandae concionis omnes habui se constat. Ex his porro qui magistratus non essent, los pontifices ius habuisse agendi cum populoro inuenio,idque in comitiis centuriatis,tributis, & --riatis. In ccnturiatis quidem tantum in creationeae
gis sacrificuli,qui centuriatis fieri solebat, in reliquis
Corudem comitiorum caussis nihil illis ius erat. His autem comit,is omnes quotquot adesse volebat pleno iure ciues Romani, interesse poterant, id est, qui
iussuffragij serendi haberent, quibusque ciuitas cum sustragio data fuisset: nam erant &ciues sne suffragio; vel quod his datum a populo non esset quum ciues δε- isti sint, vel quod eos censores ignominiae caussa si fragii latione privassent, quos in Caeritum ta-3o bulas rcferri dicebant. Hi primi omnium municipes ciues Romani facti sunt, sine suffragii tamen iure, pro sacris Romanis bello Gallico custoditis,
Asconius : plebeius erat , in Caeritum tabulaue re
306쪽
ferebatur aerari in flebat,ac per bac non erat in albo centuriaesuae,ad hoc)t ciuis 69et d. tantummodo, i pro cas- tesuo tributi nomine aera entiret. Vide Gellium lib. xvi. cap. xii. Quum enim essent plura ciuium Romanorugenera, quae variis iuribus& priuilegiis distincta es sent, hi pleno iure ciues Romani erant,quibus sustragii fercndi ius datum fuerat,vel non ablatum reliqua enim omnia quae habebant priuilegia,cum aliis ciuibus imperfecti iuris communia erant. No virgis caedi,vel securi percuti legibus Porcia &βempronia,co- φmune etia erat his qui sine suffragio ciues ellant. Militare in legione Romana, hereditatem ciuis Romani capere possc,testamentum iure Miritium facere, iisdem ciuibus communia erant. Ius connubiorum cum
Latinis communicabant,& alia quaedam similia. In comitiis ergo centuriatis ius serendi suffragii habebat omnes cum pleno iure ciues Romani. In quo numero antc legem Iuliam comprehendebantur omnesciues Romani,qui in urbe agroue habitarent, atque in XXX. curias,xxxv. tribus,& sex classes distributi es- γοsent. Item municipia aliquot quibus ciuitas cum suffragio data fuerat, ut Tusculani, Lanuuini, Aricini, Nomentani, Pedani, Formiani,Fundani,&Arpinates. Et postremo coloniae aliquot civium Romanorum, quibus ciuitas cu suffragio data fuerat,ciuiuque Romanorum ob id dictae,quum hae quae suffragium no haberent,coloniae Latinae dicerentur. D uo enim coloniarum genera fuisse tradit in Pisonianam Asco nitis,quaedam Latinae, & quaedam ciuium Romanorum , de qaibas frequens apud Liuium mentio est. Post legem vero Iuliam Italia omnis , cui ea lege ciuitas cum suffragio data est , ius in comitiis hi-
307쪽
sce habere coepit. Atque ita coloniae omnes,munici
pia,& praefecturae, & alia Italiae oppida, vel sociae
ciuitates Romae suffragari coeperunt. In omnibus porro comitiis ceturiatis erant citribliores, qui tabellas populo per centurias ministrabant : non enim eas
populus domo serebat,ut aperte tradit Cicero epistolarum lib. i. ad Atticum. Diribitorum, qui a diribendis, hoc est distribuendis,tabellis dicebantur, memi-ionit Cicero in Pisonem,& alibi saepeaErant & rogatores;erant qui cistas deferebant,in quas tabellas suffra gij populus coniiciebat. De quibus saepe Cicero. Iteiaque custodes, qui praeter id quod obseruabant, ne quid fraudis committeretur in sortitionibus & suffra giis dicendis,describebant etiam cuiuscunque centuriae educta e cista suffragia,ut appareret quae est et illius centuriae sententia, quam sentcntiam tu per praecones magna voce pronuntiabant,& postremo quem omnes centuriae,vel tribus magistratum pronuntias ro sent, populo alta voce declarabant. De iis custodibus,& praeconibus Cicero in Rullum,& alibi saepe, &Plutarchus in Catone meminerunt. Praecones etiam
centurias & classes ad serendum suffragium vocabat. Erat vero & hoc praeterea custodum munus , ut post Iata suffragia in quibusdam tabulis numerum sentenatiarum punctis notarct,quod ex Cicerone in oratione post reditum in senatu liquet;singuloru enim sententiae puncta, uniuersae centuriae suffragia vocabatur. Iidem diribitores, rogatores, custodes, & praecones in reliquis ccnturiatis comitiis legum vel iudi-3o ciorum erant. Hoc differt,quod in tabellis magistratuum notata erant nomina candidatorum. In iudiciis in altera Absoluo, in altera condemno, in altera mu
308쪽
liqu/ι. In legibus,Vii r s;in altera, Antiquetur. Nuc de iis qui magistratus petebant,quos candidatos vocabant,dicam. Erant autem candidati qui magistratu aliquem petebat, sic dicti a toga candida, quam gestabant,qui se magistratum petere professi essent. Huius rei exemplorum omnes libri pleni sunt. Caussam
cur in toga candida magistratus ambientes appareret,
refert Plutarchus in problematibus. Ex candidatis quidam petitionem suam biennio, quidam anno antequam inirent,inchoabant. Erant quoque petendis Rmagistratibus praescripti, & certi quidam anni, ante quos magistratum nemo petere poterat, nisi legibus solueretur, de quibus satis dixi in commentariis Fastorum in tractatu de consulatu. Edictis vero comiti tum qui petere volebant, se profiteri candidatos oportebat: alioqui nisi intra legitimos dies se petere professi essent,ratio eorum haberi comitiis non poterat. Petitionem tamen diu ante per amicos cadidati adornabant. Post edicta vero comitia concione ab
aliquo magistratu impetrata populo se petere prosi- tebantur : hoc est,quandam publicam voluntatis suae declarationem populo faciebant, de aliquo magistra- tu,si populus ita vellet,obtincndo r magistratus enim populi mera beneficia erant. Candida autem toga petitionis signum erat,vi a populo dignoscerentur, qui ambirent magistratus. Quam diu enim retinebatur toga candida,tam diu perstare in petitionei ea deposita,& petendi voluntatem deposuisse candidati censebantur. Quod ex historia Cicerei scribae apud Valerium legitur. Ceterum non semper ratio habebatur eorum qui professi essent, in qua re magistratuum &senatus cognitio locu habebat. Ne enim populus ma-
309쪽
gistratus alicui mandaret indigno,aut cotra leges, publice intererat considerari candidatorii caussas a inagistratibus,& consilio publico, quac deinde ad populum allegatae e ciebant,ut eorum tantum qui digni essent rationem comitiis habere vellet, ac saepe etiam contra populi studia manifesta , magisitatus iudicio, aut senatus decreto cxcludebantur suffragiis populi nonnulli candidati,ut passim ex omni historia liquet. Ita ut omnes petere possent magistratus, si legitimato aetate, nominaque populo publice professi essent, si
magistratus vel senatus eorum rationem haberi cen sui sent. Tum eorum nomen cosui etiam recipiebat,
id est populi s stragio permittebat, ut ex iis designaret quos vellet. Adeoque tum consulem nomen candidatorum recipere oportebat, ut omnino suffragio populi exclusus esset is, cuius nomen non recepisset:
ac si quem populus de lignast et, cuius nomen accipere nollet,nihil eo designando populus perficere posset, quando ei liberum esset populi concionem dimitte -
Q re, tuum vellet. Huius rei multa apud Liuium, & Valerium Maximum de M. Palicano exempla extat. Post comitia edicta trinundinum expectari mos erat ante diem comitiorum, id est dies xx I. partimui ad ea diem populus commode undique conuenire posset, partim ut candidati populo frequentiori, &non modo urbanae, sed etiam rusticanae multitudini supplicare possent. Caussae autem cur candidatorum ratio haberi non poterat multae erant, ut desectus aetatis,quia lex lata erat a L. Villio Annale trib. pleb. A. Postu-3'mio & C. Pisone cos. qua certi quidam anni constituti erant , ante quos non liceret magistratum capere. Item erat & lex Cornelia quae iubebat, ut or-
310쪽
188 CIVITAS dinatim magistratus caperetur,id est primo quaestura,
anno xxv I 1. deinde tribunatus plebis, anno xxx. post Aedilitas,anno xxxvi I .post praetura, anno XxXIX. &postremo consulatus,anno XLMi.&Mii minores magistratus non obtinuisset, maiores adipisci no posset. Fuit & lex alia Cornelia,cuius caussa cadidatorum ratio haberi non posset,quae vetabat eundem magistratum bis intra decennium iniri posse. Erat & alia lex, qua vetabatur ne in magistratuu comitiis absentium ratio haberetur, de qua Tranquillus in Caesare. Postremo si qui turpi iudicio damnati essent, in perpetuum omni honore ac dignitate mulctati crat,vi scribit Cicero pro Cluentio. Tum etiam si quis publico
iudicio damnatus,cuius poena exilium non esset, sed ignominia tantum,mulctatae, ei magistratum petere non licebat. Item ambitus damnati ante legem Tutia honoribus exclusi erant. Multae postremo fuerunt caussae quibus candidatorum ratio habere no posset,
quae passim in historiis leguntur De ratione petendicandidatorum ita Cicero in libro de petitione consu- α latus ad QJratrem scribit, ut nihil desiderari possit.
Haec tamen obseruaui. Cadidatorum mos erat in forum couenire, ut populo & plebi etiam rusticae supplicarent,singulorum quos obuios habebant manus prensare,prehensos dextra obuios ciues benigne orare;nundinis quibus rustici in urbem conueniebant, incomitium venire,in colle hortulorum campo Martio imminenti consistere, ut ab uniuersis videri possent, secum alios adducere populo gratiosos, qui suo nomine etiam peterent Nomenclatores seruos habebat, an qui eis singulorum nomina quos salutaret,&obsecrarent,suggererent. Quida etia diuisores habebant,per