장음표시 사용
2쪽
Editio Altera AB AUcTORE EMENDATA.
PROSTANT VENALES sim APOLLINIS SIGNO
3쪽
I. I. I sychologia, λογος περι ψι χα, aliud
mon est, quam scientia animae.
Schol. Animam non modo hominibus, sed &bsilvis tribuimus : utriusque igitur natura , ac proprietates hoc loco investigandae v niunt. Verum quanto illa hac praestat, tan-rto ampliorem ipsa pertrectationem postulat; praesertim cum facultatibus animae humanae distincte explicatis maxima pars disputatio-:nis de belluina detrahatur. Quars hoc in argumento ita Versabor, ut quae de apima nostra vi intelligentiae naturali cognosci posmsunt, ordine uberius persequar; quae vero de bestiarum anima dicenda supererunt, appendicis loco ad extremum subnectam. II. Quae de anima humana via naturali cognosci possunt, ad duo potissimum capita revocantur. Alia subsidio sensus intimi, seu experientiae internae 3 alia legitima ratiocinationis ope patefiunt: quare psychologia omnis in duas generatIm partes rectissims distribui- 'tur. Una est empirica, quae principia per experientiam nota constabilit: altera rationalis, quae illis iundamenti loco substratis interiorem animae indolem ratiocinando concluditia Inds vero simul patet, utramque ita consociandam esse, ut illa hanc antecedar.
Schol. Praestantihi hujus disciplinae multis commendat Tullius : qui se ipse novit, primum aliquid se habere sentis divinum inge-miumque in se suum, sicut simulacrum a liquod dedstatum putabit, tantoque munere
4쪽
gitare tDeorum temper aliquid mgnum et facint,
et sentiet. Et cum se ipse perspexerit, totumque tentarit, intelliget, quemadmodum a natura subornatus in υitiam Denerit,quantaque instrumenta habeat ad obtinendam, adipiscendamque sapieuitiam,quondam principio rerum omnium quali adumbratas intelligentias animo, ac mente conceperit. Et s ne, si id, quod in vetere proverbio est b,
osse. se ipsum artem esse omnium maximam, obtineat, ut certe obtinet, inficiati nemo poterit .venire ipsam in eorum cenSum, quae principem in humanis scientiis locum te noni. Quod si longiori es,e liceret, enumΘ- rarem singulatim emolumenta, quae inde in theologiam non naturalem modo, sed illam etiam, quae sublimiora mysteria scrutatur I. injus naturae. ac universam philosophiam moralem ; in aethicam, litterasque elegantiores redundant; docerem dε inde funestis multo- rum exemplis , in quot, quamque absurdas .errores ii prolabantur, qui crassa nobilissimae hujus disciplinae ignoratione tenentur. Verum haec omnia Attento lectori per se e
DE IIS DE AΝΙΜΑ Η MANA PER EXPERIENTIAM NOTA SUNT.
. III. Em repraesento mihi res varias tum
ae me, tum 'inter se diversas, nec ad me Rh-tinentes, atque ideo tamquam extra me positas, hancque diversitatem clare agno co. 'Cum
5쪽
Psyco L mrS L . . . ue . res mihi repraesento, earum similitudinem, sive imaginem quampiam, quam ideam vocant, in me inesse experior, atque ego percipere ; cum eas a me : mei mihi conscius ;eum eas ab se invicΗm discerno, earum rerum
mihi conscius; cum denique horum aliquid
emcio, cogitare dicor : ego itaque Cogito. Schol. Vocabulum cogitat e diversam apud philosophos potestatem obtinet. Cartes ius eo sine discrimi me usus est ad quasvis mentis actiones, ipsas adeo v qtitiones denotandas. I.eibnitius soli perceptioni cum conscientia, sive ut illes qvidem loquitur, cum apeerce- ptione conjunctae cogitationis nomen imposuit . Alii, quos ego mihi sequendo proposui, mediam viam incedunt, atque eo nomi- me solam; dc omnem perceptionem, id est, quidquid ad eam resertur, ut conscientiam, iudicium, ratfocinationent, Compellant. ΝOlim tamen quidpiam Leibnitianae opinioni detractum; eam enim rationes non destitui vel inde patet, quod vulgo nihil nos cogi
dare pronunciemus, cumran varia distracti nullam id His animo praesentibus attentionem adhibemus. IV. Vocabulum ego notat hoc loco ens il- uuid lud, quod cogitat, atque istud animam com- anima tpello. Schol. Non est, cui in ad mitisnda hac desinitione quispiam ex eorum etiam grege, qui des animae indole absurdissime sent iunt, te
giversetur : est ea nominalis tantum, ac eum
in finem allata, ut, de quo Sermo sit, con stet. Cujus porro ens istuc cogitans natα-rae sit, altera in parte discutiemus. V. Quaecumque duce experientia in anima Quod nostra comperimus, ea vel ad perceptiones,
vel ad appetitiones, & aversationes, vel ad
ctionibus facultates entis patefiant soni. IIo. distributione maxime Mnerali, tres. animae. say
6쪽
6 Ps M. Pars Levitates tr buendas esse censeo, cognoscendι unam; appetendi, & aversandi alteram : tertiam lendi. Distincta harum explicatio psycologiae Empiricae argumentum totidem sectionibus pertractandum constituit. LMI. Non inficior equidem ad hanc psychologiae partem ea quoque pertinere, quae nobis de actionum animae cum certis corporis motionibus consensione per experientiam nota sunt: at ista bona lectorum venia, quam, ut spero, non inviti dabunt, in eum alterius partis locum transferam, ubi de commercio animae cum corpore agendum erit; ut enim eorum pertractatio hic. incommoda foret, ita ibi ob argumenti connexi- inem magnam obtinebit claritudinem c
anid L, acuItay cognoscendi, seu percieien- euitase, di est ea animae facultas, qua ipsa sibi ideas gnoscen rerum comparare potest, actioque illa , qua idea , Sivo repraesentatio essicitur , cognitis, sive perceptis audit. Schol. Iuverit hic attente recoleris ea, quae do idearum differentia tam materiali, quam formali in logica dicta sunt. Discrimen autem inter notionem.& ideam a oolfio, . aliisQuo statutum non moror I putant illi vocabulum notionis reprPentationibus solum abstractis, & universalibus p ideae singularibus convenire- Sed quoniam quod, graecis idea, latinii notio. dicitur, utrumquis ejusdem esse potestatis videtur . VII. Idear nostrae vel obscurae sunt, vel cla- aequom rae atque hae rursus v l confusae, vel distin -
7쪽
, De Facultate cognoscendi. ζcultatem cognoscitivam animae nostrae in duas veluti partes distribuunt. Una nempe Inferior, qua ideas obscuras1 aut claras, sed confusassaltera superior dicitur, qua ideas distinctas
DI. Cum ordo, ut aju fit, sit anima' rerum, o . necessct habeo, ut praesentem sectionem in duo rursus membra dispertiam , In quorum patitio taltero do inseriore, in altero de superiore cognoscendi facultate agam. Iis porro nequaquaih repugno, qui facultatem cognoscendi superiorem eam vocant, qua objecta insensibilia, vel etiam sensibilia, sed sub ea ratione, qua sensum assicEres nequeunt: inserior autem, qua objecta sensibilia percipimus : thmelsi' enim verbis discrepent, re tamen ipsa non dissentiunt.
O. -bjscta idearum obscurarum', & oui confusarum vel nobis praesentia sunt, vel ab summa sentia; illa sensu , haec phantasia percipi mus. Primum igitur sacultas coθnoscendi inferior sensum , ct phantasiam; . id estι facultates sentiendi, & imaginandr complectitur. Porro cum des, phantasia agitur, praetermitti non debent ea, quae de insomniis scitu digna occurretnidensque memoria, facul's maxime affinis, huc pertinet. Quatuor igitur capi- . tibus membrum istuc constabst. SchoL Qo' autem pateat quatenus haec de facultatibus animae tractatio proprie pertineat, haec ex Boehmio habet. Inquisituri nunc, ita ille,. in diversos, quibus anima percipit, modor deprehendemus unamquam- 34s.
8쪽
3 De Facultate cognOScendi. que facultatem secundum certas eaeerceri regulas eae communi aliquo, se generali principio determinabiles. Appeliabimus igitur nunc illas regulas facultatis, hoc vero ejus
legem, v. g. Propositio: quo res sunt remotiores , eo videntur minores, & obscuriores, est regula υisus e propositio Dero tu Io explicabilis est ex imagines in oculo delineata, est leae Disus. Dusmodi regulas, θ' Iesectnunc inuestigabimus.
Quid pertinet ens quoddam compo-eorpus situm, dc Extensum . ut enim experior mehu δ' cogitare, ita quoque experior me actiones 'RR quasdam edere, quae enti solum composit convenire possunt. . Eim hocce compositum corpus humanum appellamus.
Schql- Nemo a me ampliorem corporis humani descriptionem postulet: pertinet ea res ad illos, qui anatome operam dant. id solum jures quodam peti potest, ud eas. par . teS, quae ad sensationess, dΘ quibus agimusinessiciendas necessa'rkn sunt, paullo accura- sensatio- tins exponam ad has vero partes cum prines ne- mum referantur organa sensoria, quae Vul- riRi go sensus externos vocant; tum nervi, ac
cerebrum, re quod in eo latet, senFrium commune: igitur de his jam . breviter a
gendum. Quae, dc X. organa sensoria sunt eae cor- quot or- poris humani partes, quarum motionibus ab gRΠ' ς objecto externo convesni Θnt r earum structurae' excitatis anima ad percipiendas sensibiles Cor- pos'm qualitates determinatur. 1usmodi sunt quinque : cutis, Oculi, aures, nares, Iinguo. Quid XI. Nerous, ut ait Boerhavius ianstrvu ι prael. acad. de morb. nerv. edit. a Jacob0 Van
9쪽
De Facultate Sentiendi. 93 ms Medico Leidnensi anno I 6a. Francos &Lips. eSi corporis pars orta eae medulla cerebri , cerebellique, medulla oblongata, frspinali, O inde porrecta ad omnes fere corporis partes firmas, forma chordarum, vel funiculorum: nuspiam ten3us , sed ubique Iaaeus Procedit. Schql. Nerri hi, quemadmodum docet Christianus Valerus Archiates Anhaltinus, sunt fasciculi e fibris pluribus collecti, crassiores alli, alii teneriores, per totum corpus dispersi: suorum hi sensationi, illi motibus persciendis inserviunt; habent vascula sanguinea. licet exilissima inter fibras, &tunicas disseminata, ususque eorum est, u
fer hos quasi canaliculos fluidum illud sp,
rituosum, seu succus defaecatissimus in cerebri medulla secretus, non solum sensati O-nibus, dc motibus animalibus, sed numorum quoque reliquorum digestionibus in visceribus destinatus ad omnes corporis partes de-- rivetur eu md que omnes nervi succumvehunt, qui tamen pro diversa partium stru- .ctura, quibus advehitur, modo sensioni, vel motui tantum , modo utrique simul modo succorum aliorum secretionibus perficiendis inservit. Porro ds illis solum nervis mihi hic sermo est, qui ad organa sensoria 'seporrigunt, vel potius, qui per diversam, quam ultimo obtinent, structuram ipsum organum constituunt, quo fit, ut cum organum ab objecto externo pulsatur, nerVuSipse, fluidumque in eo contentum ad motum quoque concitetur. Nervi hi ab ipso organo nomen acquirunt, ac alii optici, alii
acustici, alii olfactorii, alii sustatorii, alii
denique tactui serυientes, dacuntur, OmnES-que, uti ejusdem sunt materiae cum cere
bri medulla, utpote ejusdem propagines teste Merhavio, ita quoque in cerebro oriuntur, de quo nunc.
10쪽
Io Psych. R L Sect. L. Memb. L C. L. Mid ς - XII. Cerebrum t: Discus vasculosum, is fibrosum, eae meris Dasculis, canalibus, sesbrillis mirifice contextum, nec non Dariis
anfractibus, sinibus, se cavitatibus instructum; deinde tunicis , O caloaria optime L eit munitinn, in quo Succus Nirit sus, se subti-s e. i lisSim , SenSibus potissimum, is motionibus
necessarius e Sanguine seydratur, se ad omnes unioersi corporis partes mandatur It aterias. Totius cerebri moles in tres insigniores . partes distribuitur : anteriores duae duo velut hemisphaeria constituunt; quod proprie
cerebrum est: his ex postica parte accumbit quasi novum, & singulare cerebrum, Ce-
,. i. rebelliam ab an atomicis dictum. Duo cere-αeohyu, bri hemisphaeria circa medium inserius unam tofumi eademque basi, corpore candido, & duriusculo , quod propterea callosum vocant, iunguntur . Atque hinc nervorum origo repetenda videtur; hoc quippe corpus calM- sum est fibrosa medullae. cerebri basis candida, & duriuscula, atque nihiI reapse aliud quam ipsarum fibrarum med Hilarium fasci- culus, vel truncus, ubi fibrae istae sive tubuli nervet e duobus hemisph'riis anterio- ribus concurrunt, ut paullo post, factis priussi nubus, & cellulis cum fibris ipsius quoque
cerebelli a latere concurrentibus medullam obis atam, & caudicem omnium nervorum. Constituant. Truncuy nempΘ hic ulterius oblongatur, & funis, vel caudae equinae instar occipitis soramen egredisns per totam orpinam ad os sacrum usque descendit; unde medullae spinaIis nomen acquirit, & aliud non est, quam ipsissimum cerebrum prolongatum, iisdem usibus, ac nominatim nervorum per universum corpus distributioni destinatum; inde enim nervi at organa sensoria omnesque alias firmas corporis partes descendunt. Ex cerebro igitur , & ex cerebello nervi prodeunt; sed, quod nota-