장음표시 사용
31쪽
De Somniis. XXXIII. Somnum illum esss mentis Sta- Quid tum, in quo ipsa sibi nullius sensionis clare somnus conscia est, dixi β. 22.3; jam porro somnusPxolan
Vel est profundus ; cum anima nec alterius: I'
cujuspiam adege conscientiam habet; 'vel somnium, cum ea rΘs absentes sibi clare reprae-Sentat. Sommum igitur est status medius inter vigiliana, & somnum profundum , in quo anima sensionibus destituta res tamen absentes clare percipit.
CorolL Res absentes imaginando percipimus β. 23.): igitur nobis somniantibus facultas imaginandi operatur, ideaeque, quas tum animo informamus, ad phantasmata .a4.
reserendae Sunt . . Schol. Per inconstantiam loquendi saepe eve somnium nit, ut vocabulum somnium ad ipsam re- subiecti-rum, quarum tum ideae habentur, seriemre reobsignincandam adhiboatur: quare ut catio in philosophia semper poriculosa evitetur, somnium in subjectioe, dc objective, spectatum cum molfio tribui potest : illud
ipsum animi per phantasiam operantis statum; hoc res, quae eo in statu percipiun
XXXIV. Somnium initium capit a Sensio-Ιnitium ne quapiam, per phantasmatum succes-somniis nem continuatur. Somniantes enim ima- . ginamur s. praec. cor. , ac proinde instaura- ς'
mus ideas olim habitas; sed haec instauratio pendet ab idea sensuali, quae initium est tOtius serisi idearum refictarum β. 29. : igitur& somnium initium capit a sensione qua piam. Cum porro phantasia continuat efficerephantasmata rerum simul perceptarum , vel similium , quo casu phantasmata sibi continenter succedunt, somnium quoqua continua-
32쪽
tur : ergo somnium per Successionem phantasmatum Continuatur.
Coroll. Diversi homines divErsas olim res simul perceperunt: fieri igitur. potest, ut occasions Husdem sensionis diversa. in diversis hominibus somnia oriantur. Schol. I. Sermo mihi est de iis somniis, in quibus phantasia ideas olim habitas reproduciti si enim extraordinario spirituum animalium motu a caussa interna effecto novae motiones, vel etiam veteres in sensorio communi excitentur 25. Sch. i. , somnium oriri potest, quin sensio quaepiam
Iraecedat : verum id rarius accidit. Atque intelligitur, quomodo somnia. etiam di-ia vinitus immitti possint, cujus rei plura in
Sac. litteris exempla prostant. Ονειρομαντικνvero vanam esse docebit Cicero contra Stoicos acriter disputans, qui somniorum rationem ex divinitate mentis humanae, E-jusque cum aliis animis conjunctione dedu-
eaque Sobri. a. Sensionis illius, quin somnio initium debilis. dedit, perraro nobis conscii sumus: neque mirum; est enim ea admodum debilis, nec secile a phantasmatibus internosci potest. Actio videlicet obiectorum externorum in nervos languidos, oc remissos minus est efficax, minusque apta ad motum satis vel cem concitanduim, quii si vehementios so-Tet, non somnii, sed vigiliae, inituum face-- ret. Fit tamen nonnumquam, ut experge , facti illius, recordemur, quo casu si somnia analysis instituatur, veritatem praesentis theorematis ipsa experientia egxegie Co ri firmabit.,bis lues XXXV. Quodsi successio phantasmatum,
simplex, per quam somnium continuatur g. praec. , comPosi-in eadem continenter serie procedat, primi , nimirum res per illa repraesentatae rei rati' obseu- ne Simultaneae perceptionis, vel ratione simia
33쪽
De Somniis . . . 55 IItudinis conjunctae sunt, somnium dicitur simplex; compositum vero, si Series interrum- patur, & nova, accedente nova sensione, imchoetur. Utrumque clarum est, cum ita somniantes phantasmatum nobis conscii sumus, ut etiam somno explicati eadem aliis recensere valeamus; in casu opposito obscurum . XXXVI. In somnis phantagmata multoPhanta clariora sunt, quam in vigilia. Etenim phan- malaesa-tasmata universim multo clariora su bsen- r . tibus, quam praesentibus sensionibus coroll. a.); atqui in somnio absunt sensionesquam in V. 55. , vel quae adsunt, sunt admodum de-vigilia.
biles β. 54. schol. a. in vigilia contra &plurimae, & sertissimae adsunt β. aa. 9; igitur in somnio phantasmata multo clariora sunt, atque in vigilia. Coroll. In somnio igitur deest Illud claritudinis criterium β. 5a. coroll. 5. , cujus ope imaginationes sensionibus discernimus, inde ni, ut phantasmata cum ideis sensualibus confundentes res remotissimas nobis
XXXVII. Somnium subjective spectatum So-hMet, objective spectatum nou. habet nem susscientem. Somnium subjectiye specta-s i, μ' tum est status animae per phantasiam ope-obi.et rantis f. 53. sch. ; cum igitur phantasianon ha- legem generalem in operando sequatur β 27. , tum initii, tum continuationis somnii ratio 'reddi potest, clareque intelligitur , quid efficiat, ut somnium sic spectatum & inchoet,& ita continuet; sive, ut sit potius, quam non, hocque potius, suam alio modo; sed id, quod efficit, ut aliquid sit ita, & no aliter, est ejus ratio sufficiens ont. d. 18.3 ergo Somnium subjective spectatum na i rationem
At vero somnium 'bjective spectatum usui it ipsae res phantasmatibus inpraesentatae β. 55.
sch. , quae vel simul adsuci, vel sibi succe-
34쪽
36 Psych.P.LSect.LMemb.LC IIT dunt, quia vel aliquando simul perceptae sunt, vel aliquam inter se similitudinem. habent; red simul tanea perceptio, aut similitudo nequaquam efficit, ut res aut simul existδnt, . aut se invicem consequantur ; igitur .mnium objective spectatum ratione sussiciente destituitur.
CoroII. r. Quidquid in somnio reale est, id
' se tenet ex liarte somnii subjective spectati ; .mnium enim objective spectatum, cum res ipsae appareant solum , non existant,
nihil realitatis habst ς' igitur quidquid in
somnio reale est, actiones nimirum animae imaginetntis, habet actionem sussicientem ;& quod in somnio rationem sussicientem non habet, reale non est; res nimirum, o quae apparent, si existerent, sine ratione sulficiente existerent, ac vel ideo existere
Coroll. a. Nihil proinde admittitur, quod cum principio rationis sussicientis alias habilito
ont. 2IJ pugnet; existentia enim solum rationem sufficientem postulant, non item ea, quae non existunt cons. oni. 25.
Schol. En criterium , quo somnium a vigiliarium inia discernatui : prose 13 ex eo, quod res in
somnio perceptae nec secum, nec cum Sensionibus aut antecedentibus, aut consequentibus cohaereant, non vigilantes moso, sed& somniantes interdum somnium lignosci
Neque disssntit Cartesiu; cὶ ita secum ratiocinans: permagnum inter utrum lue υigiliam, . et sonnitam in aduerto discrιmcta in eo, quId nun Iam insomnia cum reliquis omnibus actionibu I Ditae a memoria CO unguntur, ut ea, quae Digilanti occurrunt; nam sane siquis, dum vigilla, mihi derepynte appareret, statimque polsa dispareret, ut fit in somniis, ita Scilicet, ut nec unde uenii
35쪽
set, nec quod abbret, Diderem, non immerito spectrum potius, aut phantasma in cerebro mes .ctum, quam Uerum hominem esse judicarem: cum Dero eae res Occurrunt quas distincte, unde, ubi, quando mini adueniant, adυeris earumque perceptis nem absque ulla interruptione cum tota reliqua Dit ι Conuecto, plane certus sum, non in somnis, Sed Digilanti occurrere, nec de illarum veritate debeo dubitare, si postquam Omnes SenSus, memoriam, se inteI- Iectum ad illas eaeaminandas conυο aDi,
nihil mihi, quod cum ceteris pugnet, ab
ullo eae his nuncietur. XLXVIII. Somnium desinet Dei in somnum Qui profundum, vel in Digiliam. Imprimis enim ψ'di in somno prosundo omnis etiam phantasma μηλε itum conscientia Evanescit s. 55. : si igitur plialitas mala durante somnio sensim magis, ac magis debilitentur, vel non adsint amplius
ideae consociatae, quae reproducuntur, necesse erit, ut illud expiret, somnusque prosus-dus succedat. Deinde cum sensiones succe sius majorem claritatem adipiscuntur, earum
quoque conscientia menti redit: hujus vero ope phantasmata hebetantur facillimeque a sensionibus discernuntur β. 52. cor. 3. : unde fit, ut sensionum nostrarum clare conscii res abgentes a praeῖentibus discriminemus, ac vers vigilemus s. ar. . Schol. r. senuinam, ait Bsehmius, hic i.
getri rationem ex eo patet, quod euigilan-.. Nies res quidem, sed aliquandiu in aliquo378. stupiditatis statu persistentes, adeoque nec sensationibus satis fortior nos ascientibus, D phantasmata debilitantibus nec attentionem ab iis abstrahentibus, somnium tantis- p r continuemus, is n0n solum ex parte Digilantes interim sciamus nos somniare, sed subinde etiam somnio denuo immersi pergamus, donec tandem vel 3omnus Pro
36쪽
m Hych. P. I. Sect. L. Memb. I. c. ILLfundior, vel vigilia coronidem imponat. Schol. a. Ad extremum quaeret fortasse curiosior quidam, qui fiat, ut homines do
mientes,- sive Somniantes, quos romnambulos vocamus, nonnumquam varias actiones
obeant; o lecto surganx ; vestibus se induant; portas aperiant; scalas conscendant; qualia Gassendus refert, & Μartialis Regellinus singulari dissertatione .de quoddam noctanabulo Vincentiae complexus est. Huic
clarissimi Villisii verbis respondeo I dum
spiritus animales eo ritu intra cerebrum agitati Somnia, seu cogitationum simulacra producunt, non ram in genua ner-3um resiliunt, ibidemque spiritus alios cientes mintus locales diversimodos producunt', qua propter homines nonnulli etiam, quando a te dormiunt, e lecto surgere, huc illuc Nmbulare, supellectilem juxta positam e loco in locum mO ere, saepe Destimenta induere, fores aperire, scalas ascendere, loca anfractuosa, Digilantibus viae adeunda Pe trangire solent. Caussa somnambulatis- nis in eo consistere videtur, quod apiritus
animales sint esseri nimis, se irrequieti,
ut una Omnes minime succumbant, Derum
alicui ceteris feriantibus sponte exsiliant, ac motum ineant: non secus, ac cαμε sorsan unus, O alter sine quo Dis imperio, is reliquorum consortio Denatui accinguntur ;prvi eo item, quod spiritus ita ad expatiandum uti pro excursu suo in nedulla Oblongata Iuxta Originem nerDOSam potius, quam in cerebro, aut meditullis ejus sparia li heriura O btinent. Videtur en m quod durante somno pori, meatus in cerebri globosa compage inferciantur, adeo ut 3piritus tute, non secus ac tympha gelu con- Stricta, una omnes arcte compingantur: intra medullares cerebri, inediallae oblongotae processur, qui υσι- origiura nemo S
37쪽
De Somniis . , 59- ducunt, substantia laxior, humore ad- Dentitio minus occupata existat, ut ibidem spiritus in motum prompti se facile eaeserant, is nervorum capitella Subeuntes motus Iocales, quorum sensus Communis , O superiures animae facultatςS Prorsus ignarae sunt producant.
De Memoria, ObiiDione, ac Reminiscentia o
XXXlX. Cum nobis conscii sumus, nos i- Quid deam, quae nunc animo praesens est, jam lias habuisse, eamdena recognoscere dicimur. διFacultas recognoscendi ideas reprodustas, quam nobis inesse sensu intimo novin μου usj- tato vocabulo memoria compectatura cRmpsam autem ideah instauratae ἔ-όenarionem , id est, psum hunis Guseatis actum significa mus, almus : nos meminisse; quemadmodum ab c posito, cum ideam instauratam non recognoscentes nos eamdem numquam habuissct putamus, memoriae imbecillitatem incusamus, dici musque nos res non meminisse. Coroll. I. Quae reapse a se separari , possunt realiter distincta sunt t. q. 65. : cum ii dia uitur experientia teste non semper idea Matineta tmproductam recognoscamus, hae duae facultates in sct diversae sunt; cavendum proinde , ne facultatem ideas instaurandi cum memoria confundamus. coroli. a. Ad recognitionem ideae nihil reseri, sive idea per phantasiam, sive per fiensum reptraduratur: ad memoriam igitur solum pertinet recognoscero ideam sius per phantasiam, save Ier sensum reproductam. coroll. 5. Quia amen haec id earum re ctio necessaris praerequiritur, genoratim
memoria dc a phantasia di a sensu pendet.
38쪽
έo Psych. P. I. Seci. T. Memb. I. c. IV. coroll. L Cum msmoriam ut idearum receptaculum concipimus, ideam non modo imaginariam β. i5a. sch. log.) , verum etiam
parum accuratam consormamus: ea enim
magis facultati ideas reproducendi, quam memoriae accommodari potest lauae XL. cum mihi conscius sum. Occasione i- nunc menti meae praesentis instaurari in me ideas seriei cujusdam rerum absentium , in quibus res quoque nunc percepta continetur, certus .cio , me olim hanc ideam, quidem ea in serie habuisse, atquctadeo se itiam hanc, se omnes series illius
recognosco. Etenim cum nova est idea, quae nunc in mente mea excitatur, non excitantur simul aliae rerum absentium ideae; cum vero idea quae nunc in mente mea excitatur, nova non est, continuo ideae aliarum rerum absentium vel ration simultaneae perceptionis, vel ratione similitudinis cum re nunc percepta conjunctarum simul exoriuntur m . : si
igitur conscius sim, occasiones ideae Maesentis resuscitari in me ideas seriei rerum absentium , in quibus res nunc percepta contino
tur, certus ericior, me hanc ideam olim, &in hac quidem sesrie habuisse. Coroll. r. Est igitur haec memoriae lex: cum ideam olim habitam reprodum, mihi conscius sum, ideam hanc in duplici purceptionum serie, una nimirum praerexis, altera praeterita contineri, ideam rep
ae fetu- Grou. a. Si phantasia occasione ideae nunc lael tecurrentis ideas consociatas rerum absentium obscuriores refingat, fieri potest, ue sciamus quidem nos ideam hanc jam ali-- quando habuisse; ignoremus tamen, quando, ubi, quibuscum aliis eamdem habuerimus. mil. 5. Quodsi quacumque. de causa Occa sione praesentis ideae nulla consociata in- tauretur, eamdem recognoscere nequimus;
39쪽
De Memor. Oblio. ac Reminisc. cr& vicissim, si ideam instauratam noII recognoscamus, id inde fit, ouod phantasia i- deas. Consociatas non reproducit; igitur me-- moria speciatim ab phantasia pesndet, &quidquid hanc in suis lanctionidus vel adjuvat, vel impedit, id illi quoque vel prodest, vel obest.
Coroll. 4. I inc deniquή etiam patefit magnam
esse memoriae cum phantasia assinitatem; ut enim haec recurrente idea C refingit se- . iriem idearum a. b. c. d. propterea- quod
olim haec idea e cum reliquis illius seriei ideis simul percepta suit .a7. : ita illa
recurrentem nunc ideam c recognoscit , propterea quod occasione hujus ideae e redeat series Idearum a. b. C. d. XLI. Quo frequentius, attentius, iiDidius, ac recentius rem in eadem serie idearum percipimus, eo facilius, clarius, ac post longius tempus idaeam rursus restetantem recognOSCimus. Ex eo enim recognoscitur idea , quod ejus occasione phantasia ideas seriei rerum ab-
sentium reproducat g. praec. : ergo etiam so facilius, clarius, ct post. longius tempus , . . idea recognoscitur, quo facilius, . Clarius, ac . post longius tempus phantasia ideas seriei rerum absentium reproducit; atque id fit positis sub eonditionibus si. 51.3:.igitur & sub his conditionibus facilius, clarius, ac post
longius tempus idea rediens recognoscitur. Coroll. I. Igitur memoriae a natura nobis in- Quid - ditae facilitas quaepiam . accedere potest,memori inde non sine ratione etiam in naturalem, Pyr& nequisitam vulgo dispertiunt. aequi-Coroll. a. Facilitas memoriae. a facilitate re-sita lproducendi ideas pendat i sicut igitur dive sa est in diversi ominibus imaginandi iacultas; ita quoqri memoria diversa sit,
Se wl. Qui facilitatem ideae cujuqpiam instau- Quid randae, dc recognoscendae sibi comparat,
40쪽
Psych. P. I. Sect. L. Memb. L. IV.d re, ea rem memoriae mandare; qui eam facilit -tem jam acquisitam Conservat, rem me- exeiderei moria retinere dicitur : utrumque vero frequentiore, dc valde repetita antea idearum, reproductione obtinere per se manifestum
est. Ei denique aliquid memoria excidit, qui illus ideae reproducendae sacilitatem
amisit. XLII. Memoria inraque diversos gradus admittit. Experientia enim notissimum est, versitas iiiversam esse ita diversis hominibus memoriam; alii res vix perceptas & quam plurimas, di longissimo tompore: alii solum ali-
quas, brevi tempore, dc eas duntaxat, quas diu, multumque contemplati sunt, memoria complectuntur. MDI. I. Veteres memoriae praestantiam in
Themistocle praecipue, & Lucullo dilaudarunt recentius exemplum supppeditavit -- o. . 'bis vallesius celebris mathematicus, qui, reser dinte Win klero, in tenesbris sola fretus msmoria ex numero trium, & quadraginta notarum radicem quadratam quinque, dcae praea viginti paribus constantem extraxisse sei stantia i tur. Porro memoriae praestantia diversa rursus ratione spectatur: memoria enim dicitur bona, cum res cito, dc facile; mregna, Cum res multae longaeque rerum series ipsi mandantur; tenaa, cum longissimo tempore retinentur; vegeta, cum ideae, earumque recognitiones admodum clarae sunt
1eliae denique, cum omnibus hisce dotibus
pollet. R andia Schol. a. Memoriae naturalis praestantiam a recta partium subtilissimarum in sensorio communi dispositione pendere in consesso est, cum illa aliud non requirat,. qum ut phantasia occasione ideae praesentis alias simul olim habitas reproducat, ad quod recta cerebri comparatio plurimum confert g. a4.1ch. 27. sch. a. . Inde destructo per mor-