장음표시 사용
21쪽
De 'Facultate Sentiendi. 2s naturalibus eidem contingunt, O quidem Γ ab imminutione succi istius spirituosi per IabGres, Digilias , curas, et Sivalias a. in adefectu ipsius 3ucci nutritii spirituosi, sive naturali, ut in Senibus, Sirae eroeternaturali, ut in aegris ; I.) ab ipsius succi eutore, cran tic, faeitate , cruditate, vel copia nimia.
qua' am Lia. elateri maTime resistunt: unde etiam est, quod phlegmGriCi, et ebrii ma- . xime in somnum propendeant, O contra.. ,
His accedunt etiam alia, quor succi istius mobil talem tollere , i roeedire pos- Sunt, ut medicamqnta . viata , venena, G similia. Quamprimum vero per quietem istam Dires e 4anguine rursus colli succus ille, id quod comm uviter intra P., Lel . horas contingit, eo imo quoque nerυOS, Jῖ-b GJque replet, ut G m nia . sua redeant. Si caussae praeternaturales accedunt, etiam diutius durat, vel plaoe in Mopleaeiam term 'nin*tur.
De Facultate Imaginandi. XVIII. Nervi ab organis sensoriis ad sen- adiu- SOrium commune: pertinentes duplici ratione imaginε- moveri possunt; vel enim motui concitatur in extima eorum parte ab orie io externo, ac praesente; vel interiores partes, ipsique seu sorio communi proximae ab alia causa quacumque perve liuntur. In utroquΘ casu moti . quaedam in sensorio communi, sive. idea materialis existat, necesse est; atque in priori quidem anima sentit, objectumqne ut praesens sibi repraesentat g. i5. : in posteriori ver imaginatur, ac objectum absens percipit. - schol. Tenendum est, ait Malebranchius, quO- Rach. δοtiescumque aliquid i mmctatur in illa cere- bri parte, in quam neris coeunt, sotieε et
22쪽
Is Psych. P. L. Sera T. Memb. I. C. II. iam mentem pati aliquam immutationem, hoc est, ut explicuimus : si in illa parte motus quidam excitetur, qui Ordinem brarum interturbet, noυa etiam si in mente perceptio, aliquid novi sentit, aut imaginatur, ita ut mens nihil novi umquam sentire aut imamnari queat, nisi aliqua infl-- bris Gusdem cerebri partis sat immuratio.. XXJU. Facultas igitur imaginandi, quae & phantasia dicitur, est facultas animae perci piendi motiones se insorii communis a caussa quadam interiori effectas, earumqpe ope sibi objecta absentia repraesentandi. Actus hujus facultatis imaginatio; idea vero excitata phantasma nuncupatur. Inesin porro in anima n
stra hanc facultatem sensus intimus docet. Coroll. diversa phantasmatis affectio a diversa ideae materialis affectione pendet, eritque eo clarior, quo concitatior est motus sensorii communis sconf. q. I9. sch. . Schol. Phantasiam aequae I ac sensum , ideas materiales in sensorio communi exigere du- . bio Caret et eam enim facultatEm a cerebro pendere, & experientia quotidiana. & consentiente medicorum suffragia confirmatur :hebetatur nempe morbo cerebri; restituto Cerebro restituitur; eo vero prorsus destructo dc ipsa tollitur, quemadmodum sensui contin it Est praeterea phantasia diversae efficacitatis in diversis hona inibus, alia in viris, alia in seminis; quin & in eodem homine pro diversa aetate, de quo rursus videatur Malebranchius. Ex his recte colligimus esse qui delam in cerebro, quod operationi phantasiae respondeat; quid illud p
nonne motiones, quales cum sensione con
junguntur λXXV. Possunt in sensorio communi a causa quapiam interna non modo motiones olim habitae, sed novae quoque, & insolitae exci- tari: qua ex ratione facultas imaginandidu-
23쪽
pha est; cum motiones Prorsus novae sunt, .eam facultatem imaginandi absolute, cum vero excitantur motiones alias organorum sensoriorum ope acquisitae, eam facultatem voco facultatem reproducendi ideas rerum jam alias sensu Perceptarum. . Corsu. Cum cuivis phantasmati sua in senso- rio communi idea materialis respondeat, necesse est, ut, ,Cum ideam per phantasia reproducitur, similis prorsus motio in seu- .sorio communi existat, qualis cum praec dente sensione conjungebatur..
M QI. Volsus quidem , Boehmius, Baume sterus, aliique .complures contrarium opinantur; putant enim nequaquam fieri posse, , ut mens umquam sibi aliquid imaginetur, quod ante sensu non percepit: quare gen ratim facultatem imaginandi dofiniunt per facultatem reproducendi ideas olim habitas. At vero cum viri hi clarissimi. praeter de finitionem ad arbitrium statutam nullam serti sui sationem adserant, me ab ipsis
dissentire aegres non serent; quid enim ὸ dubitarine prudenter poterit, fieri posse, . ut spiritus subtilissimi, ct ad motum maxime
apti quacumque de caussa praeter consuΘ- -
tum ordinem sortius agitati novas quand quein sensorist communi motiones essiciant, quibus pari ratione novae quoque in mente ideae respondeant consentientem habeo rhavium, cujus hoc in argumento auctaritatem respuere nequeunt. Quando nun- ηα α
quam, ita ille , talis perceptio fuit, Iune μoritur idsa noua in mente, quam mens tan rum admiratur, is unde perturbatur; haec a. damillies accidunt, imprimis in morbis acu- -rb. ex eis. in quibus saepe nascitur idea, cui simi-Lem aegri uumquam habuerunt,nec umquam in forte habiturι sunt. --Videmus ergo, Mod interiora sensoriiaevmmunis per mor--s ito possint ossci, ut ideae faut notor,
24쪽
Schol. I. Ita experientia teste re produci tui Quae ea- in me idea parentis, cum hominem illimilem conspicio, occurrente amico, quo Puε cum alias multa tractavi, eorum omnium ideae animo redeunt. Verum legem hanc tum solum obtinere, cum id earum olim habitarum reproductio fit; non item cum novi motus in sensorio communi ex inordinata, & inusitata spirituum animalium motione oriuntur, per se patet; similiter non inficior ab eadem inordinata spiritu uni commotione posse quandoque pristinos in communi sensorio motus renovari, quo casu idea olim habita redibit, quin od sit alia vel conjuncta, vel similis. Lex igitur istaec ita intelligenda est: Thantasia semper recurrente idea quandam reproducit alia an vel similem, set simul olim perceptarn si modo cerebrum recte cum paratum sit); ac ordinarie non reproducit ullam ideam, nisi recurrente alia Dei simili,Del olim simul percepta. Procasibus certe extraordinariis generalis quaedam lex constitui nequit; quod item valet, cum mens ex arbitrio suo sibi quidpiam imaginatur, de quo postea. Caeterum haec lex, quam philosophi legem consociationis idea - Estairum appellant, quamque paucis attigi β. 25 I. phιι. coiι- sch. a. n. 5. log. , Lockius autem uberrime νοῦ Π pertractat; haec, inquam, dex adeo in vulgu I', I i . nota est, ut ne rudissimum quidem lateat, a. ch. quamvis pauci animum advertant; inde enim est; quod sibi homines signataquaedam, velut nodum in muccini', Cons Pituant, ut orum admonitu phantasia alterias rei, cujus recordari volunt, id eam refingat. Schol. a. Quemadm una phantasia geheratim Quae eea cerebro pendet g. 24. sch. ), ita quoque operatio ex praescripto dictae legi sad hi heeffecta certam in sensorio communi partium legem re- dispositionem requirit. Hanc in rem docet vj ua. Malebranchius vestigia a motionibus spiri-Storchenau Metaph. L. LV. a
25쪽
De Tacultate Maginandi. 2I .veantur, ac ipsas quoquot fibrillas ad similem agitationem habiliores efficiant. Est libec . . P. Maignanni opinio magna certe veri spe ciae praedita e spiritus animiales, inquit ille,nu.nat. dum per cerebri poros, sinus, s alios mea-c. a . tus excurrunt , atque ut iis exercent eos' motus qui --Sunt similes maribus impressis ab cbjecto, tunc, inquam, raperiunt sibi hoc ipso viam, aut eam faciunt ampliorem, aut aliter aliquestenus aptant sibi spatia, in quibus moveantur exactius ad pristinos impressionis fir modos, numE- ros, sicut aqua per alveum labi solita ipsos optat sibi, ac persicit aloei sinus placidum ad lapsum, XXVHI. Cum objectum a percipio, phan Quae Itasia reproducit ideam objecti b olim simu gmna-
percepti β praec. ) ; si igitur etiam objectum ζζζl.
b alias simul cum objecto c, hocque cum d , - Τ& sic porro a me perceptum sit; recuroente
idea objecti a phantasia refinget ideas objectorum b, c, d &c. id est, si excitetur in me idea quaepiam, quae Olim integire seriei idearum simul hasitarum psrs fuit, Omnes reliquae totius seriei ideae animo redeunt. XXIX. Prima hujus ideorum resciarum seriei est idea Sensualis', cum cenim phanta sta recurrente ἱdea quadam alias olim simul
perceptas reproducat g. praec. in , idea haec
recurrens suam ipsi existentiam nequaquam debet necesse iεitur est, ut ea sensu efficiatur; atqui haec adea sensualis est r5. : suo idea sensualis totius seriei idearum -- productarum, sive phantasmatum initium constituit .
Coroll. Imaginationes igitur nostrae frequentera sensionibus pendent. Sches. Propositio praesenti theorematis cum proportione ad es, quae .a7. sch. I. dicta sunt, intelligenda est. XXX. maginationes non sunt Semper in m-
26쪽
28 Psych. P. T. Sect. I. Memb. I. C. ILi stra potestates imaginationos saepes a sensionibus pendent praec. cor. ); sed sensiones non sunt semper in nostra potestate sβ. 2I. .' igitur idem de imaginationibus assirmandum . Schol. Saepe tamen etiam in nostro arbitrio verti, ut hujus potius, quam alterius rei i- , deam imaginando refingamus, cum doctissi-Ryc. u. mo P. Maho omnino censeo ; nimis enim ch. quam . apertum est hac de re conscientiae nostrae testimonium , & actum agunt , qui
XXXI. Quo frequentius, quo diutiu3, Dividius, quo recentius res simul percepimuS, eo facilius, et post longius tempu3 redeuntctunius idea phantasia id eam alterius reξΥO- ducit. Asserti hujus veritas, quam experientia luculente confirmat, inde quoque patet ecum reproductionis id earum ratio in illa con- sociatione sita sit g. 27. ὶ, eo plus rationis ponitur, quo firmior ea est consociatio; atqui positis sub conditionibus haec consociatio nr- lmior essicitur : igitur ιχ plus rationis poni- ltur ; sed quo plus rationis ponitur , eo plus suoque rationati ponendum est; istud autem in saciliori duntaxat reproductione consistere
Coroll. Inter res diversas, quas olim cum hac, cujus idea nunc menti praesens esto, /Simul percepi , eam nunc facilius mihi imaginor,- quod jam saepius imaginatus sum . Coroll. a. Cum plurium rerum idear animo obversantur, nec tamen omnium aequaliter mihi conscius sum, reproducit phantasia ideas earum rerum, quae cum ea Simul perceptae sunt, cujus nunc mihi Inagis conscius
Coroll. Quo saepius, diutius, attentius, re
centius aliquid . u percepi , eo facilius
phantasia ejus ici eam refingit . Schol. Ita quoque saepius gustato quodam cibo stomachus fastidium concepit , eo facilius
27쪽
De facuItate L naginandia. 29so vel conspecto illius idea redibit; quo a
tentius, & accuratius imaginem, aut haminis faciem contemplati sumus, eo facilius illius idea reproducitur; quod multos abhinc annos quod semel tantum, aut etiam aliquoties, sed obiter, ac velut aliud agendo vidimus, dissicillime, aut prorsus non imaginatione refingere valemus. Quo nimirum saepius eaedem in sensorio Communi motiones ericiuntur, eo major facilitas eas iterum instaurandi comparatur; est enim universSea corporis nostri constitutio, ut ex repetitis motionibus facilitas eas iterandi Enascatur. Cum igitur cui vis. sensioni, & imaginationi certa in sensorio communi motiossu idea materialis respondeat, quo saepius aliquid sentimus, . vel imaginamur; eo Sae pius eaedem motiones iterantur. Idem fit, quando perceptiones nostrae sum affectione
quadam vehemantiore conjunguntur: tum nim motus sunt multo concitatiores, qui altiora corebro vestiria imprimunt, proptem
eaque facilius iterari possunt. Atque ex his patet facilitatsm reproducendi ideas ab immutatiqne quadam cerebri, seu ab ipsis in eo vestigiis relictis pendere; usu quippe, &exercitatione ea facilitas obtinetur, nec Cerebro per se , & natura sua inest. Nequcttamen inde putandum, cerebrum esse velut quoddam idearum materialium pΘnuarium, ,
imprimis enim haec vestinia cum Ideis matorialibus confundi minimo debent β. a7. sch. . a.); deindes ideae materiales cum in motionibus actualibus consistant sq. II. Sch.),
non secus, ac alii motus diminuta celeritate sensim elanguescunt, ac tandem prorsus extinguuntur e quid quod omnino repugnare videtur; ut tot, tamque divΘrsae motiones rerum prope infinitarum eodem tem pore in parva cerebri parte non perturbentur, seque mutuo elidant. Sentiendum igi-
28쪽
go Psyc. P. I. Sect. I. C. ITtur est cum saniore philoso horum parte, ideas materiales, quae praeteritis vel sensi nibus, vel imaginationibus respondent, noa remanem actu in cerebro, sea solum potestate in relictis nimirum vestigiis, quae non Iidem characteres sint, aut imagines obje-lorum, sed tamen ad iaciliorem idearum
instaurationem plurimum conserant. At qui tantus vestigiorum numerus cerybro continebitur, quoerat sertasse unus aliquis scrupulum Fridericus Schreiberus eximet con
testatus, se in quadrato cerebrj pollice 9
billiones vasculorum deprehendisse. Phantasmata ideis sensualibus Ormatum dinarie obscuriora, debiliora sunt. Idea- claritastrum claritas a vehementiore, & velociore motu pendet β. 39. sch. : est autem motio ab objectis praesentibus, & actu organa pulsantibus effecta ordinarie vehementior & velocior, quam motio ab interno spirituum concursu concitata: cum igitur illud in sensioni
bus β. i5.ὶ , hoc in imaginationibus obtineat
as in palam est phantasmata id eis sensualibus ordinarie obscuriora, ac debiliora esse. GrOII. I. Quemadmodum igitur sensiones se tiores hebetane debiliores ab eodem omano pendentes s β. ao. ; ita phantasmata a se I sionibus ordinarie hebetantur. Inde vigilantes saepe imaginationum nostrarum vix nobis conscii sumus. Coroll. a. Ita pariter phantasmata conticescen-- tibus sensionibus apparent clariora; sicut sensio debilior, & minus clara ablata sortiore, & clariore clarior evadit β. 2o. co- . roll. 2. . Inde cum interdiu phantasmatibus attondere volumus, solitudinem, tenebrasque quaerimus, ac sollicite omnia removemus, quae organa sensoria assicere posssent.
coroll. 5. Habemus igitur criterium in diverso claritatis gradu situm, quo vigilanees, ct mente sani phantasmata a sensionibus, resque absentes. a praesentibus dicernamus.
29쪽
De Facultate Imaginandi. IrS I. I. Verum criterium istud illis usui e se nequit, quibus qua demum cumque de , Caussa spiritus animales, ipsaque subtilis i-ina sensorii communis substantia tanta ve- hementia commoventur, quanta in sensi
nibus alias agitari solent: eo enim in casu. necesse est, ut illis objectum, quod reapse absens est, praesens esse videatur, ipsique, cum imaginationes a sensionibus non discernant, revera delirent. Vid. Μalebranchius.Rἡe i. de Quod si deinde horum phantasmatum Cla-ια veri-ritas amplius adhuc crescat, fieri poterit,id ut sortiores etiam sensiones retundantur inde videmus nonnumquam homines imaginationibus abreptos etiam vulnus corpori inflictum non persentiScere. Schol. a. Occasio hic se offerret enumerandi stupendos prorsus effectus, quos phantasia. tum in animo, tum in corpore, atque non solum in proprio, verum etiam Ia alieno producere potest inde enim errores innumeri, praejudicia, enthusiasmi, morbi, . maternae in prolibus maculae, aliaque similia ortum ducunt, quemadmodum haec uberrim persequitur Malebranchius in op rae jam saepe laudatae toto libro secundo. Me praestituta operi brevitas a sustori oratione abstinet; unum tantum illustrandae rei gratia ex laudato auctore adseram. Sa ne : quodam, scribit ille, aegrotante factum est, ut ancilla candelam admiseret, dum ipsi .egro venae pedis inciderentur ; si mulac'' '' 'illa scalpellum videt insaeum, tantus pavor ipsius inDasit artus, ut per triduum, aut quatriduum in eodem pedis loco, quem viderat incidi, senserit iamrem adeo acerbum, ut per illud tempus in lecto decumbere coacta fuerit. At vero, quae fortissimis id genus imaginationibus medicina adhiben- 'pda λ Quaestionem solvit Boerhavius: uti Sen-praei erui externo credo, ita interno cogor crede- in suaε
30쪽
a Psych. P. T. Sect. I. -mb. I. c. II. re. Si a caussa interna eadem, is aeques Divida impressio in sensorium commune fa- i
cta fuerit, quae quidem ab externo objecto l
solebat seri, cogetur utique mens deque cre- ldere imaginationb, ac sensibus solet crede- re. Si sensorium meum ita dispositum fue- rit, uti dispositum est, quando circulum ru- sbrum Gnte oculos Dideo, eredam utique Gi- ldere me Circulum rubrum, licet ducenti
homines me circumstarent, qui communi consensu negarent adesse circulum rubrum.
Homo melancholicus profundo ratiocinio,, Cerissimo judicio praeditus in omni rerum genere manebit in opinione, quam conceperit animo, donec Diolenter aliquis in corpore motu3sat, cujus impressio in sensorium Commune fortior sit, quam caussa internaidede praeconceptae, tunc quidem liberabitur. - Ne errori opponas 1 rustra ratioci nia 9 tanta enim pro errore suo sollertia i-PSis est, ut numquam eos confutes. Aliter aggrediendi sunt, assentiendum es ipsis, O invenienda est physica aliqua antithesis deliris opposita : ita continuo restitues non aliter sanabiles. Quamprimum enim potes in sensorio communi validiorem excitare ideam, quam ridicula illa st, statim regii- tuta est aequabilis idearum distributio, DCum ea mentis D rum. judicium. Memorabile ejusmodi curationis exemplum idem vir expΘrientissimus profert: Puella deglutiens offam putat se deglutisse acum: manet ipsi haec idea, se non DuIt edere, Det bibere; nulla inflammatis apparet, nam acum non deglutiυerat. Hinc medicus subornat chirurgum, qui in volsella caua acum rubescentem abscondit; deprimit linguam, D post magna molimina exclamat, euge :inuenta est Mus; en ibi esti n9r erraυimus : aegra recte dixit; et illico sanata est.