Acta pacis Olivensis inedita In quo diaria Svevicum Danicum curonicum e tabulariis ac bibliothecis nunc primum prolata continentur

151쪽

iisdem, vel vi vel specie iuris, inseratur molestia, multo minus quid quam conscientiam adgrauans ab aliquo requiratur, sed libertas reli gionis eiusdemque exercitia iuxta confoederationes, pacem inter Diia sidentes cauentes, siumque ante hoc bellum receptum, in Regno Poloniae Magnoque D. Lithuaniae maneant vigeantque Connectet firm bitque tali ratione S. R. M. V. disiectam quadantenus huius Reipublicae compagem adseretque non luna confinia, sed et intima eiusdem ab omni lanetu. Suae vero Serenitatis Electoralis studia plane sibi deuincta habebit adeo ut qui hactenus pro huiusce ex Catholico- Romanis potissimum constantis Reipublicae salute, statum vitamque in discrimen adducere non detrectauit, ubi communia Sacra secum habentes, in tuto colloc tos viderit, se pro eadem deuouere, si opus fuerit, non dubitaturus sit. Nec vero nouum vel lassilens est, quod S. Serenitas Electoralis a Maiestate Vestra petit, sed hoc ipsum quod Diuorum Antecetarum Maiestatis Vestrae temporibus introductum, ac sub fidei honoris et conscientiae nexibus sancte seruatum suit, cuiusque beneficio hactenus inclita haec Respublica vicinorum Statuum naufragia quasi ex portu spectare potuit et

Slictoris Brandensurgis Legati senipotentiarii.

Has ad intercessionales ita Rex respondit

RUFonsum S. K. Maiestatis ad puncta ab Illustri is et Excellimri fimis Dominis Legatis maniburgicis scripto proposita, ex miori Cancellaria Regni Gedani, d. - Aprilis, Anno D

mini 166o datum. Sua Maiestas Regia. . noster Clementissimus, quo satiore illustrissimos ac Excellentissimosinn. Legatos, dum oretentis Suae aiestati quaedam nomine Serenissimi Electoris Brandelaburgici propon rent, audiuit, codem Scriptum istud accepit aiestati Suae oblatinia Atque Oprimis gratum habet Sacra Μaiestas Regia, diguum ipsique rei

152쪽

consonum Serenissimi Electoris, de Suae Maiestatis in aequum et tirustum aniore, auitorumque institutorum tenacitate sensiim facturamque palam in se recipit, ut deinceps etiam Serentisimo Electori persuasissimum sit S. Matellatem Regiam aequi iustique maximam rati nem habere. Quod vero ad gratiaminum, per Nobiles aut Iudices Regni Poloniae Magnique Ducatus Lithuaniae Dissidentibus in religione iniectorum, illatarumque iniuriarum praetentionem pectat, de his nihil hactenus sibi constitisse Sua Maiestas adfirmat daturam se tamen operam, rebus plane cognitis ac perspectis, ne quit quam subditis incoliique suis merito queri possit, atque, ut inter Dissidentes in religione pax conseruetur, pro ratione iuramenti a sese praestiti, elaboraturam. Studia denique Serenissimi lectoris erga S. M. S. Regnumque ac Dominia sibi subiecta, prout hactenus pergrata habuit Maiestas Sua, sic in posterum ad promissa longe gratulana habet, amicabili talioue, dum sele tulcrit occallo, reponenda.

Iam optabantini Electorales puncto amnestiae Artic in proiecti nostri Instruimenti pacis phum talem insieri: Ne ullus e Dissidentibus in religione Christiana ab Ecclesia Catholica Romana, cuiustumque ille sit status seu conditionis, ex caussa et occasione religionis, invita bonis honoreue, ullum patiatur detrimentum, aut aliqua, vel vi vel specie et praetextu iuris, iisdem inseratur molestia, multo minus quidquam conscientiam adgrauans ab iis requiratur, sed libertas religionis eiusdemque exercitia , iuxta Confoederationes, pacem inter Dissidentes de religione cauentes, sitimque ante hoc bellum receptum, in Regno Magnoque Ducatu Lithuaniae, et aliis Reipublicae prouinciis, illibata maneant vigeantque, nota obflantibus quia bulcumque in contrarium sancitis. Deliberarunt ergo Suae Excculentiae et inseri posse auidem Illustriss Dia. Regni Thesaurarius existiamauit num vero Poloni sint admissiiri, dubitauit. n. Comes xensiterna, siquidem religio praetextus tantum sit oppressionis et expulsionis eorum, qui partes Suae Regiae Maiestatis sequuti sunt, pro illis merito sermonem institui, et, quantum possibile erit, ipsis adsistere aequin esse idque vel propter dignitatem Regiam, quia pro

pterea

153쪽

pterea quod partibus Sue cicis adhaeserint, omnia sua non bona tan tum, sed liberos quoque, amicos, dignitates et sortunas amisissent Rex vero gloriosissimae memoriae auxilia et manulentionem ipsis r misisse Dia Comes Schlippen ch: Qui partes nostras sequuti fuissent, illis merito adsisti, idque per amnestiam generalem mri propter Arianos vero, pacem remorari Legationem nostram non posse. Dominus Legatus Gyldenhlau: Religionis negotium in Polonia non urgendum, vel etiam urgeri a nobis propter Arianos aut, Socinianos , siue Antiirinitarios, vel, ut se vocant, nitarios, sed propter Dissidentes a religione Pontificia omnes, idque non modo propter religionem Protestantium, verum etiam propter interesse comis mune siquidem negari non possit, si per decreta nouissima, durante hoc ultimo bello lata, primum Vnitarii pellantur ex Polonia, Pontificios deinde, vi eorumdem decretorum, Reformatos et Augustanae Comsessionis homines persequuturos esse quod autem maxime praeiudicet non modo omnibus Euangelicis, sed et firmiorem unionem in Pol ni caussaturum sit, publico aliquando nocituram. n. Regni h saurarius concludit ex maioribus, subnectendam supra memorato AG ticulo hunc phum esse, et simul suo loco extradendum Insertus est. Conceptus quoque iam nudius quartus fuerat Articulus de restitutione bonorum Principis lanum Radaiuilli, Palatini Vtinensis, et exercituum Magni Ducatus Lithuaniae Ducis Generalis Primi, hunc in modum: Etsi in superius expressis Generalis Amnestiae Articulo, omnium partes Suecicas sequutorum restitutio in possessiones, iura, priuilegia ac consuetudines generales et speciales, quibus ante hoc Mulum gavisi sunt, cauta est nihilominus specialiter cauetur, et na derna pactione decernitur, ut bona illustrissimi Principis Dii Ianussit Radetiuilii, S. R. M. P. Palatini Vtinensis, et exercituum M. D. L. Ducis Generalissimi, nuper desuncti, eiusque adhaerentium, pendente bello ab exercitu . L. occupata et huc usque retenta, sine processii iuris iiiditate ante euacuationem locorum in Prusita et in Curiandia occupatorum legitimis sicceioribus et possestaribus restituantur, non obstant bus quibuscumque priuilegiis, declarationibus verbalibus et litteraliabus, ut iuris vel facti exceptionibus, quaecumque in derogationem lim

154쪽

ius Articuli allagari possent, et liceat iure agere cum illis, qui praelata

bona per vim occuparunt, de restitutione fructuum ex iis perceptorum, et damnorum illatorum recompensatione. Sed quum proponeretur

Dia Mediatori, dissiculter hoc Proiectum accepturos Polonos dixit; nihilominus tamen illis se daturum promisit. Quum vero rediisset, reiectium esse respondi Abitum est.

Actum obothi es 4 Aprilis, hora VII matut.

Illustrissimus Dn Regni Thesaurarius proiecerat manu sua, et ex schedula sitia Secretario Legationis dictivit, postea cuminis collegis deliberandum, quod Resolutionis loco Legationi Caesareae declarandum ac intimandum Sua Excellentia existimauit, super absoluendis breuem per methodum, quae cum Imperatore solo tractanda hic sunt, haud intermixtis iis, quae ad Germaniam spectant, sed tantum admissis, quae bellum hoc Polonicum concernunt, spe reseruata indubia, S. R. . no nostro Clementissimo in iustissimis eiusdem sideriis ex Instrumento Pacis sina brugensis in Conuentu vel Comitiis Imperii sim mora satisfactum iri, prouti schedula haec mentem Iulustrissimae Excellentiae Suae exhibet. Etsi Legatio Suecica desiderare posset aequissime, ut ea, in quibus hactenus Serenissimus Imperator controuersas Serenissimo Regi Regnoque uectae mouit, circa Pacis Osinabrugensis plenariam

executionem, hoc Tractatu in totum complanentur tamen ad rescindendam omnem ulteriorem moram, id pacis studio et siccuritati Impcrii dandum censuit, ut reti illa indubitata pe, satisfactum iri iustissimis S R. M. Regnique Sueciae desideriis, quae praedictae pacis Instrumento nituntur, in hoc Conuentu Francosuriensi, vel ad ulti-rnum in proximis Comitiis Imperii, sine ulla ulteriori mora aut impedimento, hisce declarare voluerit, sic acceptare, quemadmodum et hisce acceptat, Legationis Caesareae Proiectum in omnibus sitis Articulis, excepta solum supra modum extenta tiarantia, et his lubsequeu-tibus cautelis. Ad Articulum etc. Addatur: mutetur: Hisce ita per mutuam conuentionem peractis et conclusis, nempe primo praemittendum esset hoc exordium 8 deinde ad quem uis T. II S Artia

155쪽

Articulum vel addendum, vel mutandum, quo cauendum sibi ratio nostra necessarium iudicauerit ac tandem fieret Epilogus rei adaptatus. Dehinc Articulus de commerciis cum subditis Electoralibus, tam in genere, quam in specie, ut et de depositis, qualum Legatio Brandeburgica heri permn Mediatorem proponi, et in charta seu schedula, uti iam in reliquis quoque per totum congressuum tempus receptum est, proiectum, tradi nobis secerat, euidetur, et iuLL Excellentiae Suae in margine adiiciuntur notae, similiter deinceps collegialiter ventilandae. Inter . . aiestatis Sueciae suaeque Serenitatis Electoralis Brandeburgicae, Regni, prouinciarum, statuum, ditionum, tam in Imperio Romano, quam extra illud sitarum, subditos ac incolas pristina restituantur commercia, ac inposterum in pleno vigore conseruentur.

Haec inseri poterunt Articulo, cum Dnn. Polonis iam transacto, de con merciis. J

Nee alterius subditi vel incolae in ditionibus partis alterius negotia

sua exercentes, vel in easdem merces suas inuehentes, ibidem iure coim ueniantur, ad respondendum adigantur, multo minus in bonis velle sonis arrestentur, sed quilque in foro competenti conueniatur, exceptis casibus deliciorum, ratione quorum Iure Gentium standum erit.

Hic obseruabuntur Ius commune et Publicum, salvaque manebunt cuiusque lo- ei priuilegia et statuta particulima, omniaque in statu pristino, qualis ante hoe bellum fuit, relinquentur.J

Si quae bona a Suae Serenitatis lectoralis subditis vel eiusdem ditionum incolis, in R. S. Maiestatis Succiae Regno, prouinciis vel ditionibus, ante vel sub tempus huiusce belli, deposita, vel alio quocumque modo eo delata sunt, ea sine ulla mora vel effugiis dominis suis

restituantur. ΓΗicaphus ad modum de Depolitis, hisce diebus umina Polonis conuenti Articuli cimiis abitur, et illi subnectetur.3

Et quia non modo longum, sed et superfluum foret, omnia, quae cum Dian. Polonorum Articulis ciusdem naturae sunt, de nouo pertractare, ac deinde rem eamdem bis terue Instrumento Pacis inserere idem sensus erit de reliquis, quam de hisce hic praemissis. Post. Disitired by OOste

156쪽

ea Articulum de renunciatione foederum, conuentionum et pactorum cumino Electore initorum, ita corrigere et supplere iussit illustrissimus. Et ne occasione anteactonim lis et dissidium aliquod oriri possit S. R. M. Sueciae, pro se heredibus ac succetaribus suis Regibus Regnoque Sueciae, virtute huius Instrumenti, quam fieri potest validissime, in perpetuum et irrevocabiliter renunciat pactis d. V Ianuarii An. 636. Regiomonti, item et Iunii praedicti Anni Mariae- burgi, tum quaea Nouembri eodem Anno 1656. Labiauiae, inter Serenissimum Sueciae Regem nuper defunctum, et Suam Serenitatem Electoralem eonfecti sunt, ut et aliis omnibus conuontionibus, quae illis adiectae, aut separatim, quocumque tempore, loco, modove, durante hoc bello insta sunt. Atque ea omnia et singula in omniabus et fingulis clausulis, conditionibus et Articulis suis, penitus irrita et nulla pronunciat, omnemque ipsis vim vigorem et exsectum, hoeipis et virtute huius Pacti penitus et in aeternum detrahit, ita ut contra Suam Serenitatem Electoralem Brande micam eiusque heredes, agnatos, succes res, prouincias in et extra Imperium sitas, vel in specie in Ducatum russiae ac eiusdem ordines ac incolas, auteontra . R. m eiusdem succe res Reges Regnumque Poloniae, ex nominatis et indigitatis supra pactis vel aliis, quibuscumque etiam de caussis aut praetextibus, nunc et inposterum, siue successionis siue alio quocumque titulo nomine Regis, Regum succetarum ac Regni Sueciae quidquam allegari, praetendi aut postulari nec possit nec debeat. Quare praememoratorum pactorum et conuentionum originalia cum retradi non potuerint, hoc ipse pro retraditis, utrimque scissis et in cineres redactis habentur, atque in aeternum habebuntur, adeo ut pacta haec abolita, contra Serenitatem Suam Electoralem et eius ex legitimo matrimonio descendente mccessores masculos , inposterum nulla penitus ratione allegari, vel S. R. . eiusque succei res Reges Regnumque Sueciae illis uti possint vel debeant. unemadmodum et Serenissimus Elector quam fieri potest validissime, vigore huius Instr menti, pro se heredibusque ac succestaribus suis, declarat, nihil vel se vel ieee res sitos ex praedictis pactis, contra S. R. M. Regnumque Sueciae, praetensurum. Tandem si consenserint Dnn. Legati reliqui Sua Excellentia dare litteras adin de Lumbres necessarium duxit: a nimiis

157쪽

nimirum, postquam sauente hactenus Diuino Numine, res eum Sere nissimo Rege Requepublica Poloniae pertractandae, eo iam transaiactae fuerint, ut pauci inia et ea minutissiima supersint, quae in navel altera conserentia, si studio, quod neutiquam praesumat Legatio Sumica, haud nectitur mora, complanari possint, restare, ut ad ea, quae Polonis cum Foederatis communia sunt, uti et illa, quae singulos eorum concernunt, progrediantur. ratium autem Confoederatorum duo tantum sint S. Cae Maiestas et Serenissimus Elector Brande Nocus, conclusa enim in Seelandia pace, negotium Regis Daniae, non

negante ipso ipsius Gedani degente Ministro, plane cessare, parum

esse futurum dit ficultatis, quia omnia, quae rationi et aequitati constentiunt, nos acceptauerimus, atque in reliquis mentem nostram per i clusam hic declarationem Dia Mediatoris Excellentiae peramice notia ficemus, ita ut intra tres quatuorue dies tractatui finem imponendi, ac pacem generalem concludendi, spes sit nam quae maximi momenties videntur, guarantia et generalis foederum renunciationis Articuli, tam aeque ad istos etiamsi praepostere et contra ordinem illa proposita suerit; haec iamdudum, in primo puncto amicitiae nimirum, pertractari debuisset; inn. Legatos se declarasse, ut quiuis actionum suarum non iniquus censb facile ipsis fit adstipulaturus. id enim desideretur amplius, si aut plane nulla fiat in Pacis Instrumento foederiimmentio, aut ad eum modum, qui in pactis sinabrugensibus exprimitur, iste Articulus concipiatur, nec logomachia inani tempus inutiliterteratur. Niload guarantiam vero, liberum Sueciae sit, tum eos ad eamdem inuitare et rogare Potestates, quae et ipsi volet, et voluntati Regis Regnique placebunt, neque a statu et interesse eorum aberunt, tum et eam praestare, cum quibus hac de conuenire e re sua iudicauerit, restino quoque parti alteri mutuae guarantiae arbitrio. Commi temum igitur Excellentiae eius curae et auctoritati se duxisse, prosia dexteritate negotium ad optatum tandem finem promouere ne grauetur siquidem elapsis tot mensibus extendere tempus tractatuum ultra octiduum neque conducere, neque in sua Legationis Suecicae potest te consistere. Tempus postulabat vacare concioni Diei Dominicae; interea haec in Cancellaria in mundam chartam mittuntur.

158쪽

inum Sobothi d. M oriri, pos meridiem.

Absentemn Comite Schlippenbach, qui propter valetudinem se exiscusauit. - Peracto prandio, Suae Excellentiae disturis inst ruunt super his, quae hodie ante concionem Dn. Regni Thesaurarius mundari iusserat sed nihil concluditur, verum in crastinum distertur, consentientibusino Comite Oxenstierna, et no Legato Gylden-hlauio, prius expectandum esse, quid crastina conserentia sit suppeditatura. Inprimis haeserunt in his I An per expressum res remitte da sit Francolarium, aut ad proxime sutura Comitia et Numa dendum dicere Mediatori, non esse in potestate Legationis nostrae, tr critum ultra tempus octidui extendere. 3 Qtiod sorte non conducat nimium properando adtentos reddere partis alterius Legatos, quibus etsi angustiae praesentes, non minus quam nobismet ipsis, notae esse possint, eos tamen per nos, si nimis urgeamus finem negotii, non coi firmandos. 4 Tempus quoque requiri ad collegialiter adhuc e currendum ea, quae ad quemvis Caesarianorum Articulum vel adde da sint, vel mutanda. n. Regni Thesaurarius moram nobisis cere verendum esse opponit, cumprimis praesidiis nostris, ob peni riam ac inopiam primo quoque die perituris, et qu5d metus accedat, ceu antea dictum est, ne Aula Polona rebus non complanatis abeat, se maturandi negotii caussa haecce proposuisse. n. Comes xennie na etin Legatus Gyldenhlaurietum et ardorem suum similiter eontestantur. Contentiunt, ut exspectetur, quid futurum sit crastina. Circa quintam pomeridianam,in Mediator S. Excellentias Dnn. Legatos nostros visitauit, Sobothi discursum est stando de variis. Postquam autem paullo consederunt ille proponit medium concludendae penitus pacis cum Polonis, si Legatio Suecica persuaderi sibi pati

tur Mariaeburgi euacuationem praetexi armistitium posse, et u crete pacem tractari. Nostri, deliberandum stipe hoc respondent; Mariaeburgum tradere ante conclusam et ratificatam pacem, periculosum; ab armistitio vel antehac, certo tamen modo, se non fuisse alienos.

Considerandam vero esse possibilitatem et securitatem, videlicet, an securi esse possint de subsequutura ratificatione Regis et Reipublicae. Dn Mediator ideo armistitium praetexendum, quo sub illius specie, a pax

159쪽

pax plane confici in secreto possiti Ratificationem sequuturam, di bium non esse. Post hinc inde habitos pro et contra discursus, concluditur, utin Mediator rem dextre experiatur apud Diaos Polonos: si non alius effectus sit futurus, tamen exploratum iri, quae sit mens alterius Legationis. Quibus praeuiis curialibus, discessit oliuam, ubi bono mane, et maturius quam alias consueuerunt Dan. Poloni et Confoederati adesse promiserunti

D n. ediator obuiiis deduxit mos Plenipotentiarios in conclave, et deinde se ad Dian. Polonos recepit Reuisi sunt Articuli de renunciatione pactorum, inter . R. M. et Dia Electorem initorum, et doeommerciis . o April. ain Mediatore productus, et a nobis concipitur, ut habet hodiernum Proiectum. Post reditum,in Medi tor proposivisse se retulit et de armistitio, et quod intra octiduum paxeoncludatur item de guarantia ' exspectare iam, quid responsiuri sint alterius partis Diai Legati ad minimum comperturum, quae sit mens Confoederatorum Placuit Dnis Legatis nostris. Deinde discursum est de insertione Articulorum in forma Instrumenti pacis. Atque Dn. Regni Thesaurarius, esse quaedam, quae debeant extendi, et quidem hoc reseruatum esse a nobis, dixit. n. Mediator Pauca esse. Iam de cessionis diplomate tallemni, quod datura sit Resp. Polona loquuti sunt. n. Mediator, non opus esse, censere dixit Dnos Polonos, quumeessio fiat satis sollemniter in Instrumento Pacis publico. n. Regni Thesaurarius Legationem Succicam habere in mandatis hoc posicere. Respondit Dia Gyldenhiaue Electorem Brandeburgicum speciali diplomate cessisse Pomeraniam, etiamsi cessio facta sit ab Imperatore in Paeliisnabrugensis Instrumento. Remissa est haec quaestio, donec Articuli duo supra memorati, renunciationis pactorum et commerciorum depositqrumque inditionibus Electoralibus, conaplaciti suer iit. Traditur Dia Mediatori Proiectum Electoralium de commerciis et positis, nudius tertius adlatum, cum adiectis heri notis nostris, uti

160쪽

I43 et Articulis de renunciatione pactorum cum Electore, sicuti hodie prima vice Legatio nostra illum correxit, ex Proiecto Electoralium. Et ne occasione anteactorum lis et dissidium aliquod oriri possit S. R. M. Succiae pro se heredibus ac succestaribus litis Regibus Regnoque Succiae, virtute huius Instrumenti, quam fieri potest validissime, in

perpetuum et irrevocabiliter renunciat pactis d. , Ianuarii An. 636. Regiomonti, item Iunii praedicti An. Mariaeburgi, tum quae 28 Nouembr. eodem anno 1636. Labia uiae, inter Serenissimum Sueciae Regem gloriossimae memoriae nuper elanctum, et S. Serenitatem Electoralem consecta sint, ut et aliis omnibus conuentionibus, quae illis adiectae, aut separatim, quocumque tempore, loco, modove d rante hoc ultimo bello Polonico et respectu eius initae sunt. Atque ea omnia et singula in omnibus et singulis hinsulis, conditionibus et Articulis suis, penitus irrita et nulla pronunciat, omnemque ipsis vim, vigorem et enectum, hoc ipsis et vii tute huius pacti, penitus detrahit, ita ut contra Suam Serenitatem Electoralem Brandeburgicam, eiulque heredes, agnatos, succes res, prouincias, ubicumque locorum sitas, et in specie in Ducatum rustiae ac ei utilem ordines et incolas, aut contra S. R. M. ciusdem Successores Reges Regnumque Poloniae, ex nominatis et indigitatis stipra pactis, nunc et inposteriim, siue successionis siue alio quocumque titulo, nomine Regis, Regum succcssbrum ac Regni Succiae nil quidquam fit legari, praetendi aut postulari posset. tiare praememoratorum pactorum et conuentionum Originalia quum retradi non potuerint, hoc pl pro retraditis utrimque, scissis et in cineres redactis, ut in Tractatu Labiauiensi expressum est, habentur, atque in aeternum habebuntur quemadmodum et Serenissimus Elector Brandeburgicus, in russia Dux quam fieri potest validissime et irreuocabiliter, vigore huius Instrumenti, pro se hereduisque ac successi, ribus his profitetur, nihil vel le vel heredes ac sicce ubres suos,

ex praedictis pactis et conuentionibus contra S. R. M. Regnumque Sueciae praetensiurum nunc et in perpetuunt, ac supra memoratis pactis omnibus itidem renunciat, ac ea pro retraditis, scissis et in cineres redactis nunc et in aeternum declarat, ita ut nullam vim et esse cuimin aeternum sint habitura. Atque haec dicta non extendantur vltra

ea, quae in Prusita sunt conclusa saluis per omnia Pacificatione Oliaa

brusensi