장음표시 사용
21쪽
rigue dissetur conserunt , eodemque non neces
tri Hispani, vel Compluten stum Doctorum , quorum primus integdo, nec satis brevi volumine ratii duobus dialecticos canones complectuntur, commendem. licet & acute, & sapienter, minuta tamen S omittenda pertractent Verum, missis , Menchenianis commentis , nullus sane est, qui ne is get non modo non alienum a Philosopho , sed nimis necessarium ipsi esse & rerum distinctionem noscere , & Individuationis, ut aiunt, fundamentum , ut interrogantibus de his, opportune valeat respondere , quae sane non inter possibilia numerantur , sed obvia cuique sunt, deque his sapienter. egerunt acutissimi Doctores et Proportiones vero nOscere , Intensionem , & Remissionem Qualitatum coriaporum , ut cum Phitasophis loquamur, adeo necensarium duxit Cl. Isaacus Newton , ut his superstruxerit Tertium sui Systematis Pronunciatum , de quo diximus Disquisitione nostra D. I . anti autem intersit examinare , Num quantitas a re quan ta. distinguatur: Quid Personalitas sit & suppotatalitas: incenam Futuritionis Radix p contra quae Buddaeus conclamitat, norunt Veteres, Recentiois resque Philosophi, norunt Ecclesiae- Patres , norunt Theologi, quorum primi vel tuentur , vel refellunti Peripateticorum Symma argumento praesertim ex divino Eucharistia: Sacramento ducto et alii Patres
scilicet, ac praesertim Generalis Concilii Ephesini Io
ci Crisis Philosophica in nonnullos canones
22쪽
PARS TERTIA. 9sariam. huius rei rationem subdit Seneca i qui
Notionem hane perspectam habuisse debebant, ut Nestorium refellerent, eiusque damnarent errorem rPostremi, Τheologos dico, data Futuritionis cautata diversa, diversam quoque ineunt Futurarum reis rum divinae cognitionis viam e immerito igitur Veis teres . criminantur Buddaeus, & Illustrissimus Canus qui haec in Theologo , improbat . Quare ut λογοι χιαs in Dialecticis praesertim vitemus. Sieeutri Tullio ca): Statuo ut in eateris artibus quum tradita sunt euiusque artis di cillima , reliqua quia avit faciliora , aut similia sint tradi non necesse est .
Iis vero non subscribendum censeo, qui faciliora quaedam vix praecepta dialecticae attingentes, brevitatis, ut aiunt, studio, ad ulteriora procedunt, & ne exangues videantur & sicci, erudita quidem , ad rem tamen minus facientia , immiscent, inferciuntque et Vera quippe Bre*itas cum perspicuitate coniuncta, optime Isidorus c3 , non in argumentorum praetermisone, sed in earum rerum, quae ad institutam materiam nihil opis conferunt, reiectione sita est. Quapropter verum esse comperi quod Cl. M. . Antonius Mureti observaverat: Nostram scilicet aetatem quoque eodem , ' aut etiam graviore morbo laborarer Eodem sane, quippe inutilia & Recentiores ipsi pertractant quaesitar Vitio enim vertebatur Veteribus examinare, eademne, an
23쪽
. er an diversa enunciatio esset a iudicio λ Neeegarium aetate hac nostra autumant inquirere , Num idea alia sit a Perceptione : & rursum quodnam Peretaptionem inter, & Adperceptionem intercedat discrimen P Quando Pura mens dicenda sit , quando non Fura uid plura eadem ipsa Veterum excogitata, quae ut inutilia reputabantur, respuebantur ut inepta, ut insipida stomachum creabant R e cenistioribus , Recentioribus aliis, ' quidem magni Mo- minis, maximo in honore sunt, necessario pertra. ctanda, & ut evidentia ,. & quod caput est , ex iisdem , quibus Veteres utebantur rationum m mentis , concluduntur . Quid enim iueptius , quid solidius , insipientius quid in avita , patritaque Philosophandi methodo' habitum fuit, verbis Philosophorum utar , Modalitates, a rebus ipsis diversas .ae distinctas admittere P Audiantur nunc Recenti
ris , & quidem non ultimi subsellii in Republica Littea trari a , Cl. scilicet Iosephi Rogern Boskoui k, &conclusio, & conclusionis momenta i , quibusentitatulas hasce explosas iam , putidasque in natura agnoscere cogitur. In primis ipsissima sunt eius verba illud mihi videtur evidens , tum eos qui spatium admittuat absolutum natura sua realieontinuum , aternum , immensum , tam eos, qui cum
Leibnitianis, o cartesianis ponunt spatium ipsum in
ordine, quem habeηt inter jὸ' res qua existunt, pra- ter res ipsas, qua existunt, debere admittere modum
24쪽
eripit, o captiose disputationes, quae acumen
esse rem aliquam in ea parte spatii haberetur tantummodo per insto spatiam , quotieschmq'e exist rei res, o spatium , habereιur hoe quod est, νem illam in ea j patii parte collocari. mapropter quum utramque in partem peccetur, meo quidem rudicio, peccant levius , qui in superfluis luxuriantur, quam ii , qui in necessariis deficiunt; quum inutilis illa ubertas amputari facile possit, inopia suppleria studiosis adolescente vix possit: &-culpandus longe gravius videtur, qui parcimoniae caussa de substruendis solide fundamentis non laborat, quam qui pecuniam prodigit in exornanda plusquam Mtis est domo , a At haec summatim iuventuti tradenda inquiunt, ne in umbris , & palaestris lenescentes ante Vita e ficiat, quam in solem producantur . His acce it , subdunt, quod horum plerique non lauream cog taut facultatis, cui navant operam: cognitione fovium tanta contenti, quanta satis sit ad vitam inaequalium consuetudine citra notam hebetudinis , ut inscitiae, traducendam . Quam in rem sapienter
Tullius i : Omnes enim artes aliter ab iis traue si 'tur, qui ad usum transferunt, aliter ab his , qui imarum artium tractatu delectati, nihιι in vitta sunt
25쪽
acturi ... Ista disse tur Deile si π tantum sumas quantum opus sit , in habeas qui. docere fideliter po νι , θ' etiam ill e discere: Ied si tota vitta nia .hil velis aliud agere , tua tractatio, quaestio quoatidie ex se gignit aliquid, quod cum desidio d lectatione vestiges . ho vel magis , ut nisi quod qai que cito potuerit, auctore Craiso apud Tullium ca
ηβmquam omnino poterit perdiscere. Honesta quidem oratio, & minime improbanda, si de iis sermo sit Praeceptoribus, qui sestinatio nis caussa superflua vitantes in neceisariis non de inficerent; at quum agamus in praesentia vel cum iis, vel de iis, qui ut ex umbra ad lucem a ex palaestris ad forum Adolescentes cito deducere cupientes debilia nimis, manca, ac proinde nu. tantia in disciplinarum aedificiis iaciunt fundamenista, iis subscribere nullo pacto fas es ducor prae- 'sertim quum , non minas non servat modum , ut Irecte Plinius ad Tacitum 3 agens de amplo
S copioso , R de brevi, circum 1criptoque dicendigodere 1. qui infra rem , quam qui supra ρ qui ad-βrictius , quam qui fusius disit. Itaqηe , quod audii
frequenter ut illud immodice , O redundanter , ita hoe ieiune, infirme : alius excessisse materiam, alius
26쪽
PARS TERTIA'. 23 de isti captioηibus duo, qιo enim nomine
matioris , maioris.tamen ingenii indicium est. Eo vel magis quod non potest , ut docet Tullius si in eo esse fccus diuturnus, quod nimis celeriter maturitatem si maturitas in re nostra dici potest f
sequutum est. Utrique autem, mea quidem sententia , in m modo occurri non aegre poterit, si dicundi, scribendique loco vulgatis iam , editisque Praeceptores utantur institutionibus , qua sane docendi methodo plura, nec exigua vitantur incommodae Primum , quod festinanter dictante Praesectore pectore defatiis gantur adolescentes e alterum , quod παλυγραφομagere coacti, ut praeeuntem magistrum attequantur , pessimum sibi formant characterem e tertium , quod scribendi celeritas non in grammaticis modo σφαλ λαπα incautos impinget, sed & sententiarum etiam e commodi autem illud , quod in re no. stra caput est , efflorescet , ut quae inlli tutiones binis alioqui indigerent annis , uno tantum perfici , complerique possint, si tempus, quod dictando, scribendoque insumeretur, institutionum explicatione exigatur. Ducentis antem oe quinquaginta prope
modum, ait doetissimus Antonius Possevinus ca), ab hinc annis , c anno scillicet I 3ss. in Acad mia Parisiensi lex de ratione explitandae Philosophiae lata est , qua praecise eavebatur, ne doctores , quos Nocabant-ominatores ad pennam subdueendia siπη-
i De Orat. Lib. a. q. 2I. 2 ca De Cultura Ingeniorum cap. 26.
27쪽
centatis propositorum ver,is nominando , ct dictando auditorum manum potius exereerent , quam continenti explicatione mentem erudirent. centum post annis
Guillelmus cardinalis Totavillaeus sedis Apostolicae Legatus , quum eiusdem Academiae statum, partim abrogatis , p.irtim firmatis legibus , constituisset , Coincis continuationem , in sententiarum disiuisitionem retinuit: eurio m illam i ct molestam de Qerbo ad verbum praelectionem vehementius coercuit: Philose
phieos libros de puncto ut ipse feribi moluit) in
punctum, ac de capite in eaput ore, O voce doceri , ae pronunciari iussit . Nostri certe , quorum magna pars hoc in negotio maxime versatum, damno edocti , quod e nimia illa descriptione prodiit , diu est quum tanti incommodi , σ laboris tollendi ne dicam moderandi necessuatem intellexerunt is c propterea, quos in Lusitania Academiis habemus Tatres , hi iam naturalis nilosophia partem e praeolis embere, qua tum scriptio illa subtrabatur , tum relinquatur occasio niae acuantur ingenia , ac multa in arenam disputationum conferri queant. Sed σ de tota bae re planius in , Philosopbieis nostris . Quod sane non sine maxima adolescentium utilitate aeque, ac litteraria: Reipublicae plausu in Germania etiam factum novimus iubente invictissima , nee umquam ex mortalium memoria obliteranda M ria Theresia Hungariae Regina , cuius iusti inter- dictum cuique erat, in severioribus praesertim di in
stip linis, Doctoris obire munus, nisi prius earum,
28쪽
PARS TERTIA. Iscent, nee scientem uisant: quod in Chrysippo
quae auditoribus tradendae erant facultatum, maturo consili O , meditatum, perfectumque typis antea suum non vulga stet opus: quod & in Ba varia , alii Dque Germaniae locis famam comperimus: atque hinc tot, tantaeque ex Germania Philosophicae Institutiones, nec non Τheologicae r elementa Cano
ricae , Matheseos, aliarumque disciplinarum prodiere non vulgaria. Quod si hare non nisi in Aoadem iis, quarum typis, & sumptibus institutiones huiusmodi vulgantur, fieri posse dicet quis ; dissicile tamen nobis non erit, Auctorem ex tot tantisque seligere , qui Systema illud exponit, quod sibi explicandum , tenendumque proposuit Praeceptor et quod si vel in peculiari opinione, vel in ratione aliqua ab illo dissentiat, pauca haee vel in gymnasiis di. 'et , vel auditoribus domi transcribenda tradat. ita fiet ut adolescentes sibi commissos disciplinis altius imbuat, & litterario rude donet in tem
Neque oppositum nobis suadet Mabillonius coex quo putet difficillimum esse Praeceptori, ut fa- cile alienis cogitationibus sele accommodet, vel faltem omnibus subscribat rationibus, quae in proposito ad explicandum volumine continentur r' spirisus vero ad auditorum captum de scripto prodet ea, quae ipse est meditatus: ex quo praeterea Domcti, iapientisque viri idea de ipso in auditorum mente facilius consurget et quae sane ad avidius com- . . bi' i De Stud. Monast. Par. a. cap. Io.
29쪽
a 6 . POLYMATH I Epo graeco philosopho reprobat ab Tu modo ,
ait, bibenda, quae traduntur , valde conducit. Addit item facilius , altiusque in adolescentium mente facultates defigi scriptione , quam auditu e quippe dum dictante Praeceptore scribunt, a seribendo mentem avertere vix possimi: contra vero vagatur saepe mens , dum loquentem Praeceptorem audiunt: Rem tandem ex omnium aetatum usu confirmare conis
Verum pace Cl. Viri tanti haec non sunt ut nostra nos a sententia dimoyeanir Primum quippe fa tis abunde ex paullo ante dictis reiecimus. Alterum vero, quod subdit, nobis potius favet , quum facilius sit inventis addere : alias itaque ingenio fus P ceptor addiiciet.rationes, quum auditoribus suis sententias exponit, atque scientiae, & erudiationis maius sibi nomen apud discipulos concilia..hit, si eorum captui se se accommodans Aucto
ris simul, cuius opus habet in manibus, & sua cogitata clare , & perspicue porriget. Osod aute scribendo in se holis altius in adolescentium mente. doctrina imprimatur, ita sit , modo quae scribunt piamne intelligant: Atqui iam Praeceptoris explanation non indigerent; immo nec Praaeeptore ipso: etenim quemadmodum scribentes dictata perciperent , apti sic etiam . essent ab aliis edita per se se intelligendo : Verum si ea, quae scribunt non satis intelligunt, quid quaeso scribentes in animis desiis gent Scriptionem quidem intelligenti iam , & rem
30쪽
percipienti prodesse non parum, nullus est qui dubitet ; at si canora voce dictantis tantum verba excipiet, vix magis ipse proficiet , quam Asinus ad
lyram, ut vetus est proverbium. Quod autem postremo subditur, usum nempe scriptiosis Leculorum omnium more esse veluti consecratum, nec ego 'probaverim ex omni parte, nec ii, qui norunt ab Auditoribus Socratis disputationes eius scriptas fuisse, nec omnino ab ipso probatas, ut in Laertio legimus: Aristotelem porro deambulando docuita, ex voce ipsa, qua Peripatetici denomina hantur, liquet: In primis quoque Ecclesialticis scho-4is, quae Catecheses dicebantur , Voce erudiebantur Fideles: Praeterea Caroli Magni aetate eadem, qua inugustino tribuebatur Logica in Parisie isibus, aliis, que Galliarum Academiis explicabatur e initio tandem XI. saeculi manibus terebatur Logica Arist telis, & Metaphysica non dictata , sed explicata. Illud porro adiiciam , quod fixum iamdiu in men. te habui, quodque dein nominatorum Virorum calculo firmatum comperi, atque illustrium docto iarum exemplo comprobatum. Quod tamen Placet
ipsissimis Cl. Aldi Manutii verbis exponere. Is ita. que Didacum Hurta dum de Hendoga alloquens ci) .hate habet: Sugessissi tu ne de Philosophia quidem, tantopere antiquitatem admiraremur, tibi videri esse dubitandum, quin ea posset etiamnum expoliri ,