Stephanorum historia, vitas ipsorum ac libros complectens ..

발행: 1709년

분량: 733페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

151쪽

Latine corrigde par Clement VIII. il est bon, quechacun ait pour son usage particulier les editions de Robert Estienne & des Theologiens de Louvain, non stulement parce que ceux, qui ont lait Cette eerniere resormation de Ia Bible, n'ont pas pretendu estre infatilibles: Mais aussi parce qu'ils ont temoigM Uavoir potnt touche a plusieurs endrotis qui lambiolent avola be in de resormation. La version de Leon de Iuda fui imprimde a Zurich en i s 3. & r' impriise a Paris en Is s. par Robert Estienne aveo la Vulgate sur deux colomnes. Quoique les Theologiens de Paris eussent comdamne Cet ouvrage, ceux de Salamanque ne Iaisserent pas d'en latre me nouvelle edition en forthmux Caracteres ; M ainsi la version Latine de Leon de Iuda Tuinglien siit autoriste par les Theologiens d'Espagne. Iluc reserenda censui, quae Thuanus habet ad am

NOVAE Bibliorum editioni anno Is 3. Tiguripublicatae, quam Leo Iudae inchoaverat, &moriens, ut Opus persequerentur, collegis in fidem religiose adactis transcripserat, ultimam manum

imposuit Bibliander Conradi Pellicani & Petri Cho. Iini Tugiensis Graecae Linguae riritissimi opera ad

152쪽

tutus, quam transsationem in sua editione biennio post ad veterem adjecit Robertus Stephanus, suppressa eorum, qui in illa laborarunt, mentione ; Ω Hispani Theologi diu post recognitam per GuI. Rouillium denuo Lugduni excudendam curaverunt. Quod eo commemorandum duxi, ut versionis tanti apud nos & Hispanos ipsos factae origo cognoscere . tur, & insigne documentum extaret, quid utilitatis ex adversariorum libris & industria, si semotis odiis charitatem x aequitatem induamus, ad Dei gloriam

capi possit. VIR clariss Menagius Anti-baillet. t m. T. p. s . affert Iohannis Vulteii Epigramma. in quo Rob. Stephanus, Sim. Colinaeus. &Gryphius

inter se conferuntur.

Inter tot, norunt libros quἰ eudere, tres sunt Insignes, Ianguet caetera turba fame. C,stigat Stephanus, seviset Colinaeus, utrumque Gryphius edocta mente man que facit.

TEcum, Lector, quam optima potui fide, egi

quumq; statuerim in describendis horum T pographorum vitis veritati studere, nihilque, quod a quolibet memoriae traditum novi, in illorum gratiam dissimulare ; tibi, quid varii scriptores de Ro-herto Stephano senserint, ipsis eorum verbis aperui. Omnes tum Papistae tum Reformati in eo consentia

153쪽

unt, ut multa, quae maxime laudarent, repererint; Pauci lique partium studio religionisque, ad quam descivit, odio ducti pauc , quae ei vitio darent. de' prehenderunt. Ubi autem Plura nitent maculis paucis, qua, o forsan, si in rem propius introspexeris, Vanescerent, ostiendi iniquissimum est. Quoniam vero Roberti nostri famam nil magὶς elevat, quam Characterum Regiorum cujus Andreas Chevillier eum accusat) furtum, nonnihil hic loci de re illa gravissima quidem, & si vera fuerit) turpissima adjiciendum putavi. Eum minime culpa liberat Ianssonius p. 19.) rogans, qui bus Regiis T pis Carolus Stephanus anno I ss I. Appianum Graeeis, Epistolas Bunelli Latinis excudere potuisset, sRobemtus res abstulerat ' Robertus enim anno Issa Parisiis' nondum migraverat, imo etiam eo anno Carolum fratrem im applano excudendo adjuvit. Excusatio falsa, quaeq; facile resolli potest, Causam non vincit, sed adversariis tradit. Rogaverim potius, quibus Regiis Typis post Roberti dis, cessum Turnebus anno Issa. Philonem, AE hy-lum; Issa. Hephaestionem, Sophoclem; Tys Α Synesium, Homeri Iliadem: Robertus Stephantii a s 68. Nov. Testamentum Grmum, I s66 Ω Is 8o. Alphabetum Graecum Regiis trium generum Characteribus excusum ediderint 8 Praeterea, si Ro-t Lege prius pag. 7o. Lege postea in Vit. Caroli.

154쪽

bertus Regios Typos secum Genevam asportasset, velim mihi ostendi librum, in quo excudendo Robertus ipse, Henricus, aut Paulus Genevae iis typis usi fuerint. Adde, quod tale illud furtum in

Regia. ubi plurimi quotidie laborabant Typographi, Bibliotheca diu non potuerit celari, praesertim cum tot inimicorum, qui Robertum infensi servabant, oculos id minime fugisset neq; si deprehendissent, credibile est eos, qui datam tam opportunὸ eum perdendi occasionem nequaquam amisissent, id silentio premere voluisse; quinimo hominem tam apertae perfidiae multoq; vilioris eo haereseos, qua eum damnaverant, crimine sceleris reum igne ferroq;, aut saltem, si aliter in profugum & in extranea urbe saevire non licuisset, minis clamore L contumeliis insecuti fuissent; nec destitissent regem lacessere, donec ii Characteres repeterentur, &, siquo pacto id fieri possent, restituerentur. Turpissima ista labes nunquam eluenda filium eius Henricum ejusdem cum patre haere, nos manifestum a Regno aeternum, Parisitis ceriti Typographiaq; ibidem exercenda expulisset. Comist a autem, Henricus non solum Parisiis saepius m ram fecit, ibiq; suum Anacreontem ex Regis privilegio anno i s sq. & Buchanani Psalmos cum suo

fratre Roberto Regio Τypographo qui nunquam a Romana xcclesia desciverat edidit ; sed etiam cuti dςinceps ex ejus vita constabit cum Galliae

155쪽

Regibus in gratia fuit. Magnum interea mirumq; plus sexaginta annos de surreptis Characteribus Regiis silentium ; donec anno I 6 Ia Genevensi Rei-publicae a Paulo oppignerati summa quadam pecuniae per edictum Regium assignata redimerentur. In regio illo quod affert Dr. Andreas Chevit Iter decreto de redimendis a Genevensi Re-publica typis non lego eos furto ablatos suisse. Quod quidem cur non apertἡ si fuerit verum exprimeretur non video, cum ea & speciosa & honesta fuisset causa typos non solum pretio redimendi, sed etiam quoadam jure postulandi & postliminio recipiendi. Cum

istaque haec neutiquam cohaereant, non alia lege Roberti accusatoribus meam astringam fidem, quari ut ea, quae contra eos pugnant, eorumq ,' Criminationes repellunt, prius diluantur. Si Robertus Stephanus in Papisticam Missam acerbE invectus fuerit, quid aliud ab eo aut quovis alio expectandum fuerat, qui eam Ecclesiam tanquam falsam deseruerat, ejusque mysteria utpote ab antiquo & Apostolico usu prave detorta aversabatur Praeterea, quum mendacium surtumque naturali quadam cognatione ita jungantur, ut hoc aut illud facere aequὰ sit religiosum; vix credam Stephanum furii conscium fuisse, qui, ut opinionem mentiretur, induci non potuerat. Quid enim est magis ridiculum aut minus probabile, quam eum de religione

alia alii praeferenda esse sollicitum, qui de sua fama

156쪽

s TEPHANI PRIMI. 137

non suerit Z Et ei, qui cum internae quietis, externi honoris, omniumque si palam fiatὼ fortunarum dispendio gusit furtum, tam publicum, quodq; diu celatum iri minima spes erat, in se admittere, scrupulum injici, num Resormatorum partes poti sequatur, quam Romanae, in cujus communione hactenus vixerat, Ecclesiae haereat Z Quam facilius atque utilius fuisset in patria divitias parando famia

Iliae suae non exiguae consulere, quam cum infami furis & fugitivi nomine victum soras quaeritare lini terrarum nisi hominum consortio nuncium remittere, ac cum feris solis degere voluerit se fore tutum speravisset, cum nulla vix inter Paganos natio, nulla inter Christianos Ecclesia iuribus asylum aperiat Z Haec profecto minime cohaerent; neque ullam veritatis umbram habet conficta ista Stephani insintulatio. Non ignoro esse quoddam versatile infidum M vulpinum hominum genus, cane pejus &angue vitandum, qui optime sibi consultum putant,

si noverint modo ad has modo ad illas partes, prout se dederit occasio, transfugere ; neque libertate,

quod libitum suerit, impune sentiendi contenti sunt, nisi publicae pacis perturbandae avidi ad magistratus& dignitates per dissimulantiam & mendacium grassentur. Nostri vero R'berti ea erat illibata integritas, ut neutiquam, quid sentiret, vellet dissimulare ; malletque Regii Typographi munere magnifico quidem & lucroso desungi; patriae, cujus amor apud multot plurimum pollet, valedicere;

157쪽

Ω apud exteros vivere; quam se ad eam Religionem,

quam corde amplecti non poterat, conformandi pe-aasionem arripere. Eo magis in fama Roberti delam denda adlaboravi, quod maxim8 cupiam in Corpore tam egregio nullum apparere naevum, virumque tam doctum tot eximiis dotibus ornatum extra omnem culpam esse. Illud sane regiorum characterum furtum, si fuisset verum, una quasi litura omnes alias ejus quantastibet virtutes obliterasset. Hujusmodi res capitalis est in qua contra reum, non ex unius aut alterius testimonio, non temere, nec nisi testium fide ad examen vocata, eorum suffragiis diligenter excussis, momentisque causae serio perpensis agitur.

A furto illo gravissimo, in quod certioribus indiciis, antequam sententia feratur, inquirendum puto, transeo ad levius aliud furtum, literarium scialicet, quod, quamvis non incapitis, tamen in famae vita contra Carae discrimen eruditos solet adducere. De eo quidem prius dictum est pagina as' Ubi nomnihil huc loci rejiciendum omiseram, quia nondum ad meas manus pervenerat Dictionarium Propriorum Nominum in literis prophanis anno I s I eXCusum, in cujus praefatione Elucidarii mentionem facit Ro bertus Stephanus lectorem monens Dictionarium illud esse opus novum, nec antea unquam editum ; Iibellum Elucidarium carminum dictum bonam Propriorum Nomi-πum partem haudquaquam continere, nec cujusquam stu,

dii,

158쪽

diis magnopere prodegse posse ; omnia enim partim eonficta partim impolita ct indigesta r se ab aliis tradita omnia studiose eo egisse ; fabulas ex Semio, Aerone caetera ue n bilibus grammatieis; stum urbium is Plinio, Strabone, Ptolomaeo depromime. Ibi Iacobus Thomasius in Stephanum plagii crimen intendit, quo eum liberasset,

s lectorem appellans Volaterranifecisset apertam mentionem, iratus, quod voce generali aliis Volaterranum, quem Thomasius peculiari quadam nota praeter omnes Ca teros dignum censuit, inclusisset ; item quod de Diaoele Mediso Caustis Suidam ritet, qui de hoc Dioele mutus est, nee d Volaterrano ritatur. Sed non est, cur hic de purgando Stephano multum desudem ,' neque nim, si Volaterranum nomine non appellaverit, aut

Suidae authoritatem perperam, & quod aliquando viris eruditissimis in multiplici librorum lectione evenire solet) per memoriae lapsum adhibuerit, satis erit causae, ut aliquid justae laudis amittat, & in plagiariorum numero habeatur. Nec facilὰ inducam animum, ut credam eum a plagii crimine sibi non cavisse, quo ipse alios severe notavit. In sua enim Ambrosii Calepini editione apud lectorem queritur, quod cum suum Thesaurum denuo imprimere coeperit, quidam in Aquitantes e Lugdunensi Galud Dp rapbi qui videbant sibi hune librum non licere propter regium pri milegium imprimere, Calepini Editionem su=eperint, in qua addiderunt tum dictiones tum phrases form seque lo-

At eerth in Elucidario a Rob. Stephano excuse anno II 3 .nuIIam Diociis Medici Carystii mentionem invenio.

159쪽

quenili ex 'sius Thes auro sumptas, interdum Gglath al

quando dimidiam columnam, nonnunquam etiam unam

integram ; mentientes in Epimia suo Calepino praefixa δε

maximum numerum amborum Latinorum perlegisse ; quod nunquam destiterint hunc augere ae confarcire Calvinum,sismentes semper aliquid ex Stephani ThesMo ; quotiesunque ipsorum impressio venditione est dinracta, his. ct illine evellant minuta quaedam fragmenta, iaque pri ribus eum nova semper epistola assuam. Nee veia astutis sis Compilatoribus, quorum nominibus pepereis, nam dicens de vitiis, personis parcit modestus accusator dissimulavit se, quod furati fuerant, jure suo vendi tuis νum; quod suum Calepinum anno Iss3. edendo feeit, praesertim quum intellexerit eos velli adhue librum istum coarcervare miserum ipsius Thesaurum eo dando: quem Nesaurum postremo adornabat, summa eum diligemtis eorrigens in ipso ea, quae mendosa sunt, ct resecans, quae redundant, se ex Authoribus colligens dictiones O l quendi formas, quaecunque desiderabantur ; Graeca etiam,sisuti oportet, sine ulu fraude ctfallacia additurus. Quo ritur etiam de iis, qui in Germania hune Latinae Iis a Thesaurum eontra tum impresserunt, novam Promptuarii inseriptionem dantes ei, eum longissima epistola, in qua omdo demonstratur, quem ipsi adhibuerunt ae seriarunt, imὸ vero quem ille primus instituerat se conservarat. πώοd tamen ut di mularent usi, totam saepe ordinis rationem immutarunt, in principio saltem operis, dum in digerendis di ponendisque voeabulis ea collocant in fine, quae in prin-eipio aut medio posita fuerant f ct in medio, sua postre

160쪽

mum ante locum oeeupabant. Queritur de eo Thesauro, qui Venusis est impressus, in quo ne ea quidem e rata emendaverunt,quae praetermiserat; tantummodo Graea ex Cale pino sumpserunt, atque in istum Thesaurum transtulerunt rquaedam item vorabula vetusta in prisca ct d eonsuetudine loquendi cur ipsi judicabant, necessaria tamen intermisa

sustuleram, ac plane truncarunt; quin propria quaedam nomina male reseereum. Denique amicos rogavit, necessarent cfesso humeros supponenteo ab emendando Latino ejus Nesaura se augendo, Graeesse; dictionibus formisque adjiciendis, ut qu- paucissima posthae in eo desiderari possint; ct in novo Graeae linguae Thesauro absolvendo,

in quo eadem, quae in Latino, ratio observanda erat, ex Optimis delectissimi que Graeeorum Grammaticis, Poetis, Rhetoribus, Oratoribus, Historiographis, ct variarum re rum Icriptoribus.

Ex jam allatis ipsius Stephani verbis eum constat Latini sui Τhesauri editionem locupletiorem, v cibusque Graecis auctam instituisse, & Graecum ad Latini exemplar Thesaurum incepisse, cui Henricus filius finem imposuit: Constat item, quam mala Latinus ille Τhesaurus acceptus fuerit apud Lugdunenses, Germanos Venetosque Typographos. Superest unum, quod a nonnullis audivi Stephano vitio datum; ab eo scilicet in suo Thesauro voces Obscoenas omitia. Miror certε suisse, qui aegre serant desiderari, quod in omnibus, qui juventutis le-- mons

SEARCH

MENU NAVIGATION