Litteræ annuæ Societatis Iesu anni 1601

451쪽

ceribus credas in caelum emigrasse. Rustica pnei Ia Catholica illa quidem, nuptura tamen seu sua seu amicorum: sententia fabro ferrario Caluinisti pertinacissimo, iam ad Caluinianam synagogam

venerat: a qua cum quaereret Minister an Missans ceteramque idololatriam execraretur, obstupuid

illa primum; sed ubi sese collegit, annulum nuptia- Iem detractum digito indignabunda proiicit, seque ex illo coetu Caluinistarum proripit. acerdoti mox nostro sistitur, qui cum & factum & puel

Iam collaudasset, adeoque felices nuptias sponderet; ecce post octo dies una cuni coniuge iam Catholico ad patrem redit, & ritu Catholico nuptias contrahit. Puella alia nobilis, in alio genere, nobilis animi argu menta dedit. Erat illa in haeresi in qua magna prorsus alebatur cura, tandem ad

dixit se pietatis operibus, ad eeclesiam saepius ad te, saepius sacra Biblia legere. hic capta virgo, clim enim legentsi offenderet sacerdos e nostris: QSA' inquit, legisῖ Quod cum exposuisset Pater, & imperitiam Ministrorum sacram Scripturam peruertentium conuicisset; postea in Catholica rei gione quam fuerat amplexa tam solida verae pietatis argumenta dedit, quam antea in haeresi pertinax erat. Illustris fuit Diensis opidi gymnasiaseia chae ad Deum conuersio & Romanam Ecclesiam.

Ille noster olim discipulus partim iuuenili aestu. partim librorum haereticoru lectione corruptus, ita peltinaciter defecit ad Sectarios, ut eani ob caussam & Beneficia Ecclesiastica duo , quibus fruebatur reliquerit, & patronum erroris sese exhibuerit acerrimum. iam iamque in possessioneni Haeretici Ministri ingressurus coepit lubuereri nequid lateret in opinione sua fraudis. quia ergo gistrorum opinionem una cum religione non: deposueratisicerdotem nostrum adit disimulan-

452쪽

iir, illique dubitationes omnes sitas de Eucharistia latiud proponit: noster hominem admirari promptus enim ille in loquendo, in quaerendb subtilis, solers in intellisendo. Et vero noster de-yrompsit ingenij facudiaeq; vires,& modesta dinputatione Iid enim contra haereticorum morem ferebat seruabatque iuuenis in hominem pressie oppressitque, errorem dedocuit,docuitque quam

antea apud nos hauserat veritatem. Enimuero propter mineruale & caetera item bona sua, renategere, &gymnasium tametsi haereticum tamen repetere.sed tandem impatiens morae omnia abiicere, & ad fide redire palamq; haeresim abiurare. Neque hoc contentus Reuerendissimu EpiscopuValentinensem adiit, & apud eum errores superiores eiurauit. Sed dum parat reditum, venit itiinentem Dialonus quidani e Minimorum olin familia, quem vi Christo acquireret hominem ex itinere adit, conuincit , suadet ut se in viam una det. paret ille, sed in via, qua caussa nescio furere, ille coepit & comitem deserere. sed Deus respexit hominem. sua syonte triduo pdst comitem conuenit, eo duce sacerdotem nostrum petit, erroremque deponit Superest mercator cui morbuz filiae ad religionem Catholicam amplectendam incitamentum fuit. morbus ergo filiae neruos&inen bra contraxerat, nec a Ministro itemque medico medicinae ministerhque sui iuxta perito cu-itari poteratf sanam tariten uterque parens omnibus viis volebat. artes onmes nequicquam expertis spem salutis ex insperato Deus obtulit. de ma . iris haereticae consilio Beato Andeolo deuouetur, ad illius altare illis oris ob frequentia miracula celeberrimum dum offertur pro puella sacrosanctum Missae sacrificium, conualuit extemplo, ad ygπςm Icς rit,qui mauserat in Efficina, alterani

453쪽

PROVINCIA I vGDUNEN sis. ille,vix tandem suani esse credidit. aduolat mater quae prima deuouerat. ω prima quoque fident .

Catholicam amplectitur. Nutabat adhuc vi . ad eum ergo in haeresi confirmandum consistoriunt cogitur, ipseque citatur a Minitiris, una priitiores ad nominis corruetionem conueniunt adfuit iste,

statimque se sistit principi Ministro. cui illes rercilio illis hominibus Limiliati, cur idolis dev6n Deo filiam deuouisti λ Respondit mercati se quod dicebatur sectile, filiam resultat concitanatoris consilio Deo vovisse. Ergo Andeolus Deus est ' concludit Minister. Nequaquam, subiicit auter, sed Dei amicus. An non tibi propinquior Deus, quam Andeolus ' Ita sane, sed Andeolus quoque, ait, Deo propinquior est quam ipse sim. Cur non Deum recta inuocasti λ Quia indignum me existimo quem Deus tam facit exaudiat. Sed quid si Deus gratiam curatio minii daret domino Ministro, quem hic as loquor, an non aeque ad illum venirem, atque nunc ad ipsum venio quatenus medicus est ὶ Dei ergo gratiam quaero,& Oblatam accipio, sen tioque iam meo, & meorum magno bono, ut herbis & plantis, ita Sanctis Deu irtutem curandi dare posse. porro cum eam Eabent non sibi, sed hominibus in necessitate constitutis habent.Hic omnes irae impotentes hominem absque synagoga faciunt 3 quod ille pro beneficio habuit, & a nostro edoctus plenius, paulo pdst maiore eorum opprobrio & dolore fidem Catholicam amplexus est Ad horum conuersionem iuuit plurimum pluribus locis cum Mihistris suscepta disputatio. totas quinque hebdomadas una tenuit. velum cum in ea pseudoprophetam suum Caluiniani, neque syllogisticὰ a sumentari velle, neque thesim quam agitandam proposucrat, tueri posse, passimque commutari ι curete

454쪽

cupere animaduerterent, quantacunaque ut Minisici Caluiniani verbis utarὶ inde emeitura esset Unorantiae fama, neque argu mutantis, neque respondentis facta liberaliter utriusque muneris potestate, vices obire pro auctoritate & expectati ne suorsi .im 6 saepistime violare, imb Arianismos complures euomere , imb viginti ut minimum eontradictionum laqueis imp Icare sese, haerere, tacere, obmutescere aliquando, & ad illam piaesertim interrogationem, esse ne Ecclesiae Geneuensi fide ac religione coniunctusὶ profecto nutare plerique coeperiit, & Ministri misereri serio seroque sui Imo non defuit ex Caluitano grege,' qui ab ipsa disputatione I ad quam certatim tum

Catholici, tum haeretici via istis per orationem licebat, quam in templo suo tota disputatione habuere perpetuam, per decurias colluebant) recti ad Catholicorum templum detestatus haeresim se reciperet, erroremque abiiceret. Plus alter pra stitit, qui paternarum opum exheres factus,quod in Catholica fide amplectenda, ea concertatione instructus constantiam praestare maluit, quam in 1iaeresim relabi. Bis cum alio pari successu init concertatimquamquam Ministro dissuaserat dis. putationem clarissimus, sed haereticus tamen senator, qui a i eum scripserat Iesultae idem esse dis putare ac cani pedibus ire. Idem Beeta per internuntium praemonuerat, adieceratque Delphin tum Ecclesiis haud posse periculum creari maius, quam si Ministri viva voce, ac praesente plebe de religione cum Iesultis dissererent. Imb de consistorio quidam suo asseueranter asseuerat, ne Caluino quidem ab inseris excitato disputandi cum nostris facultatem esse concedendam. e re

sua profecto illi cosilium dabant. nam ad primum sillogis uuim ita fractus debilitatusque coincidit

455쪽

Ninister, ut tertio haereret verbo, Priscia'o col* phos identidem impingeret, praeterea ita expal

lesceret, ut exanimein crederes; ita dcliraret, 'pproximum insaniae putares. haec argutia enta Ve- cordiae. contrariis rationibus non nisi, Nego re-6ondebat, perspicilia, quae gestabat naso subinde

Quaerebat hic vero perditus ubi illibatam VirginihMariae pudicitiam negauit impurissimus, & ea et concessit quae in suis codicibus non haberet, 'vel negauit quae aperte haberet id cnim conue'. . perati &Sanctos contra thesim communiter pron*bis orare Deum sit consessus, &quod omnino probare non potuit, cur in apocryphis Macha-Daeorum libros reponeret. Auditae consessiones . solito fructu. unus generales ad septuaginta: alter alio loco haereticis iuxta Catholicisque mixto, vene totius urbis accepit consessiones; & quod buctuosius, ut laborionus fuit, pleraeque omne' totius vitae fuere. Hinc consultum multorum pudicitiae, Beneficia bono loco constitutaisortilegi aissoluta, sliblatae superstitiones innumerae , rescissa odia, enora sublata, mutati animi. Redda siquρ huc pertinentia singularia. Poenitentiae fucharistiae usus urbe celeberrima in menstruum

ςx annuo commutatus. usus & esus carnium in

Quadragesima , duobus locis pene in solidum

sublatus. Imb inuenti plurimi, qui diurna mercede carere maluerint, quam cibum Velitum attingere. Edocti Catholicos Christianosque more plures viginti, qui numquam antea de peccatis confessi, numquani sacro Eucharistiae pabulo resecti nomen tantum Christiani, vel edicto regio, et coniugum precibus inducti gereb nt, & ne- 'scio qua templi frequentia simulabant. Sublata inter nobilitatem odia, quae ut Caluinistas fou

haut it' catholicis insigniter ossiciebant. Mulier

456쪽

concionibus emollita primo sic consessione pec catorum vagam libidine castigauit,ut qui poste

eam viderent, Mariam tertiam poenitentem appellarent. Sorores duae ob magnam pecuniae vim ex amicissimis inimicissim , sed infamia omni uni grauissima quae inde suboriebatur,& mutua maritorum caedes, quae timebatur;his malis obuiam itum reddita pace & pecuniis. Parochus ex Antoniana familia quaerebatur ad necem, tanto erustis odio. arbitro nostro concionatore versum illud in amorem odium est. Lis alteri cum germes na sorore erat, plures illa tenuerat annos , magna omnino familiet totius & urbis offensione. componere multi conati irrito conatu. nostri tandem , Deo bene iuuante , pari omnium gratu-Jatione diremere. Libris haereticis & venereis magno omnino in mero duabus in urbibus iniectar flammae. Carceres & nos comia adita, pietati officia in utroque homine ibidem exhibita tanto exemplo, ut cocrcendi aliquando fuerint, ne tanta ciborum ad aegros deservetur copia; ne quando deesset cosultum hoc modo. Renou ta duobus in locis consuetudo, ut matronae pex

hebdom das illis deserviant, In alia urbe, facetidum ad audiendum commodὰ Sacrum in publica custodia exaedificatum. In urbe haereticorum suis. iecta imperio collegialis Ecclesiae templum ab

haereticis dirutum instauxari coeptum.In alia magnam partem haeretica templum maius sic natum insi ructumq; ut nouum videaturium bellis duabus pulcherrimis auctum : consecta duo candelabra praegrandia insigni opere, cancelli E ligno

nuceo tornatili opere, Crucifixi estigies opincharte admirabilis,suggestum perfecte elaboratum, solum complanatum stratumque lapide , laxatus inhorus,sacella duo sornice conclusa, tumuli du-

457쪽

tincti,altaria ad Oriente verse,coemeterium nin' Aris cinctum Inoleverat consuetudo ibidem valde perniciosa , uno verbo haereticis Catholicisque omnia communia; mensa, opera,ambulatio, nuptiae. Ostensum periculum vitatumque, nisi ubi manifesta necessitas. ita mulieres complures ma-

auerunt pauperes esse, quam cum periculo fidei Catholicae cum haereticis iungi matrimonio. Instituta supplicatio inopido media ex parte Catholico, qualis illo loco nulla ante,nec celebritate frequentiave hominum, nec pietatis aut religionis specie visa unquam serebatur. incredibile estruanta bonorum Catholicorum consolatione,

olore autem haereticorum maximo. Pr lata omnia mysteriorum passionis Christi insignia; nescias maiori ne apparatu an reuerentia. M quo- .niam e re Catholica ita visun timo cuique,re- .

petita iterum haec eadem su p catio solemni die Iouis sanctioris hebdomadae, sed mysi iis . ruanto auctior. Die festo Corporis Cnristi ibi- em relisiosissime honorificentissimeque inita lsupplicatio, in qua nihil ad celebritatem dc appa- - ratum triumphi instar simillimum desideratum.

Sed duo expectationem superarui omnium. qua- dringenti pueri linteati omnes, belleque omni ge- nere florum redimiti per decadas tanquam turmas distributi: quorum nobilissimi e nouo testa- .ment guras Eucharistici sacramenti gestabat, alij Litanias ad rem praesentem accommodata'. 'praecinebant. hoc utile, qudd viri Gretcos Latinoliaque Patres res entes pulcherrima gerebant elo- .egia, quibus singuli vel in laudem tanti Sacramen- ti, vel aduersus Sacrosanctae Eucharistiae o res protulere. Agnita pietas in eo, qudd in tacta supplicantium multitudine septena millia cense-

458쪽

carmen vernacula lingi a nostri sacerdotis opus, ad valvas maioris templi ea venustate dignitateque, ut haeretici continere se non potuerint quia sequenti die emetito charactere blasphemias meras euomerent. non impune tamen. placuit enim

indicibus, in quibus unus Caluin ista,sententiai et proferre publice, qua carmina illa ut impia dat n- nata, & flammis cum suo auctore adiudicata. ergo sequenti die ignominiose a carnifice charta publice pro suo auctore combusta. Institutu praeterea sodalitium Sanetissimi Sacramenti, quod paulo post & a S. D. N. Papa Clemente VIII.probatum , & multis ac magnis Indulgentiis confise malum, breui tempore ex utroque sexu Sodale habuit CIX. Sodalium pietas elucet in eo quod

praeter aliorum morem saepius in anno comm nicant, xenodochia per vices suas obeunt, menstruam supplicationem in honore Sanctissimi Sacranitati habent, aegros pauperes larga stipesus

tentant, &, quod probant omnes laudantque, frequente corona, multisque facibus sub umbella sacrum Christi Corpus deferendum curant. Erectum alibi ad eadem pietatis rassicia simile soda- litium. Additum aliud B. Ursulae magno planὰ fructu. puellae enim quae ad magistros diuertebant haereticos, a Catholicis melius tutiusque instituuntur. NihiJ utilius catechismo, qui pluribus locis singulis diebus festis habebatur. Is in vi becelebri triplex erat. communis, ubi controuersiae agitabantur;moralis, qui Casus conscientiae compleel ebatur; Theologicus, qui obscv iores & aleiores quaestiones de fide exponebat. Prima dinputatio puerorum erat; altera puellarum3 tertia adolescentum paulo pro uechiorum. ea res & oblectationi erat & summae utilitati neque enim ab-vorrebant dψctiores , dc optimates Senatoresque. .

459쪽

bantur, neque erubescebant sub nomine disputa tionis inire catechisinum, de quo totidem verbis catechista loquitur. ausim asserere nihil conducibilius excogitari polle ad urbem opidumq; integrum breui tempore reformandum. In concionibus inibi ea ratio & via tenebatur. Initio locus ynas Scripturae deprauatus ab haereticis locus item omni exceptione certior pro veritate sanctissimi Sacramenti depromebatur, ac tertio loco documentum aliquod morale subiiciebatur. Actum aliquando in concione de non negligendis baptismi caeremoniis nun sitie fructu. Dum enim tu'sante nato commoditas exspectatur baptismi solennioris, quinque xinium elapsum sinterim infausaut in cella vinariam abripitur, aut tenebricosum locum, abluitur priuatim,adhuc rapitur: ergo vl- timo & praesenti remedio caeremoniae baptismi adhibentur omnes & curantur. Mulieri panicis terroribus agitatae remedium filii Confirmationis Sacramentu. Viduam mulierem ex flagitio pue peram ita vexabat iudex, ut proderet parentem adulterinae prolis, proxima ut illa esset manife-hando sceleri:sed chin iudicem sui monuisset OD sch sacerdos noster, destitit a proposito, nςquq amplitis euocauit ad sese. nullo enim poterat Ggno vel leuissimo occultu patru detegere. Qu diequitur scandali plenissimum, quia tamen tur' rissimum, indicabitur potiu* quam manifestabistetur. Cum virgines externis viris daretur in matri- nopium,in ianua urbis, qua coiugibus transeundum erat, tam foeda agebantur , ut gentilitiam idololatriam vςl saperent vel superarent. E loco. superiori inintainiam illam tam acriter tamque ardenter actum declamatumque, ut non modo

460쪽

'er,sed & auctoribus tantum pudoris attulerit, ut fronspectum hQminu quo erat indignissimi refugerent, & pudice ubi cocionatores Iesultae estent,pgendum asseuerarent. Exorcismum idem ante baptismum procurauit. Cum Ecclesiasticis adiunt hoc modo, quorum vita ossentioni erat;admoniti seorsim & in Capitulo, publici abusus coercitii in quibus iste. passim sacerdotes proiicere & excutere secundam a colymunione ablutionem,&statim ministranti puero calicem extergendum .d mappam altaris dare esse istum praeterea ad inultates euitandas, quas melior excitabat musica, ut ultro citroque musici sese conueniant, concina tque inuidia nulla, imaiore fructu & gratia..hccIesiae interim eorum &sedibus ad confessiqnes excipiendas, & cancellis ligneis ad sacram synaxim ornat*. his officiis omnibus locis ita animos conciliarunt nos fri, ut sine pudore nostro vix dici possit. In aduentu abituque testatum m xime .Sic enim ducibus in locis omnes emisi quasi

parentem ρmitterent suum. imo a Senatu, quidquid contra niteretur sacerdos noster, male mulctatus haereticus, qu bdins leptilis erga nostros se gessisset domi. Imo & a Protege haeretico grauia ter increpatus Minister, quod de nostro concionatore coram se obloqui auderet.Finiam hos annales re credo in Gallia nondum audica,scilicet Albenacensi Residentia. Albenacum urbs est Hel-biorum lyinarienses ita vocat Caesarὶ tum loci amoenitate, tum annonae copia, tum fori venalis& negotiatorum concursu facile princeps. olim. Catholica tota; iam quarta vix parte auitam religionem seruat. Haeretici enim Caluiniani pro tua in Regem fide occupauere, occupatamque totis vigintiquinque annis detinuere donec auctoritate parti m regia, partim sua& amicorum indusicia,