Litteræ annuæ Societatis Iesu anni 1601

441쪽

cies iam incitatos,& ille orsus dicere tanto animi artiore & verborum pondere in duellorum execrationem, ut dilabentibus sensim utriusque partis fautoribus, ipsi auctores postremo cesserint: quos rite insecutus tandem in amicitiam reduxit; nec fuit ullus ex tantu fautorum numero, qui non expiato rite animo Ecclesiastica censura sit an sero absolutus. Tantae est saepe operae hominem homini, at Deo hominem conciliare, raro tantae Vix concionem unam habuerant sacerdotes no

stri de ea quae animum expiantibus necessari solicitudo, ne quid aut negligentia subtrahat aut pudor praepediat ῆ cum frequentissimi homines an totam inquirentes vitam crimina a principio recensebant. Massiliae concionem eiusmodi excepere paucissimis diebus confessiones de tota

vita apud unum sacerdotum a. o. eo confitentium ardoxς, ut multi a prima luce ad vesperamaeiuni In templo perstiterint ne consessio disserretur. Cauallione similis concio octonis ferin Ediebus leptuagenos ad idem excitauit, Vasione eodem temporis lapsu quinquagenos, Nemausi vicenos, Araussione totidem. Sed illud prope maximi est in haereticis hisce urbibus momenti, quod mirabilem de nostrorum hominum in audiendis confessionibus integritate opinionem c eptam habeant. Auditus aliquando Minister audici ' nescio, an leuitate animi in publico profitens si confitendum sit, Iesultae confitendum: duo factum est ut Caluinistis ipsis aspera conses-1ionis facies, qua nullum maius terriculamentum habent, non parum in dies leuior facilioro: videatur. Ac Catholicos, maxime qui Ara usi: degunt, videas saepὰ horrente hieme intecto iutemplo medio luto nauibus pluuiis bue confictalos ad multam noctis horam permauere, ut f*elc-

442쪽

rum conscientiana temporius apud sacerdotem nostrum deponant. non teneas deinde lacrymas, si eorum in huius Sacramenti usu lacrymas videas. Nemausi illud QDdragesima effectum, ut

magistratus pervicaciter licet haereticus liberum sacerdoti ad vinetos aditum permitteret, quo dc Catholicos audiret confitentes, &facta inibi resacra Christi corpore participaret.Nec miniis Interea elaboratum ibidem, ut qui labe simoniaca capitalissima huius regni peste tenebantur, rite absoluti in integrum restituerentur. septem in f

mi illa porrigine liberati.Digniae dioecesim prope

quanta est cum Episcopi Vicario lustrabant 1acerdotes e nostris dii'. & illa in vulgus forte incesserat persuasio, nullam esse bonae fidei bonaeo mentis notam maiorem quam si nostris quis confiteretur: eo factum ut per id tempus quod inter Natalitia dragesimamque intercessit, tria hominuis millia p. eo amplius duo illi sacerdotes rite expiarint. Annexa est frequentissime huic Sacramento alieni restitutio, ad quam non parum nostris hisce Missionibus promotum. Digniae res accidit in eo genere principio luctuosa, sed exitu utilissima. Vir illiciti foenoris pene publice maniassestus, repentina afflictus aegritudine ad mortem

agebatur. non illum medici, extrema licet adest e intelligerent, inanem operam suspicati, non coniunx aut heredes qui aderant, rest itutionis magnitudinem veriti, non ullus familiarium de sa-

Iute commonere, non ipse aut meminisse aut curare, haberi quinimo eius periculum occultissime, ne quid ei aut a nostris aut a Parocho si rem cognoscerent prouideretur . ita ille paucissimis diebus nullius Sacramenti, nullius Ecclesiasticae orationis particeps vivis est exemptus. dum funus

ducitur, serenum pri iis tranquillum que caelum iaE E e 1 inara

443쪽

maximam repente tempestatem vertit, venti tu binatim concitati, aer ita contenebratus, Vt nox

esse medio die videretur, atque interim vespili num humeri onere maximam partem liberati, &c lo confestim prima serenitas reddita. postquam ad ecclesiam est peruentum, aperta coram multis testibus sandapila plane vacua est reperta. vidit Tei 'airaculum coniunx, viderunt heredes, audiit tota ei uitas. igitur instante nostro pro se quisque animo consulere aggreditur: vidua quidquid ab eo sibi testamento relictum erat planc remist, heredes quantum in illius bonis iniuria quaesivum agnosci potuit, aut veris si licebat dominis, aut egenis si non licebat tribuerunt. Ciuitas autem tota adeo tum miseri illius fato, tum aliorum facto est commota, ut ab eo die ad Qtradragesima: cxitum viginti aureorum millia sint a diue

sis iustis dominis restituta. Nusquam alibi tantus in hoc genere fructus, ceteris simul Missionibus ad decem tantum millia est restitutum. Sed in eo Permagna ab egena plebecula gratia inita, quod

conuersis in mesius multorum moribus magna

plerisque locis foeneratorum facta depopulatio. Altera item est huius Sacramenti lacinia, praesti-piarum daemonis dissolutio eam ad rem quae insigniter sunt praestita, mihi nunc memorandum. Mulier honorati loci pluribus iam diebus spectris horrificis terrebatur, mille illi locorum ficies, mille animalium species diu noctuque obtruelebantur. saepe eam fenestra in medium vicum daemon extulit, saepe solo afflixit, saepe in aquam

immittere tentauit; demum nostro accito vot animum confessione composuit, omnes illico in-

serni tenebrionis fallaciae diffluxerunt Altera mulier veneficiis infamis ingeuuum adolescentem

444쪽

magicis quos venefica ingereb at simul & explanabat, magnam oth partem insumeret: iamque ed curiosa dementia venerat, ut noXiae artis experimenta capere secretδ conniteretur: sed re matu-

Ie deleel a Sacramentis expurgatus periculoso studio est: auulsus Nec absimilis fuit alterius adolescentis euentus, qui pluribus mensibus panis esu veneficio fuerat impeditus. is unica confessione ξ vestigio est expeditus. 'Tertius atra aliquadobile obsessus, non obscuris daemonum incitamentis sibi nece consciscere meditabatur; sed occupatum salubri confessione praeceps consilium. Noatam apertis, sed non minus noxiis petebantur ab

eodem auctore fallaciis viri tres alii, qui quoniam intestinis hisce Galliae tumultibus haud satis perspicuis artibus ad magnas pecunias deuenerant, publica auertisse senatus sententia iudicati, facultatibus eXuebantur. Eorum unus inedia, duo resti vitam simul & quam inprimis oderant pauperta tem terminare cogitabant: sed noxas animae deponere a nostro persuasi, sanioris confiij compotes facti. Non discedam ab ista praestigiarum daemonis dissolutione, quamquam a confessionis fi uctibus disc*dam. Enituit clim saepe alias, tum maxime casu miserabili hoc anno quid in cereaagni Dei imagine esset aduersus daemonis artes praesidij . mulier non vulgari sorte trimestrem

uem habebat filium maleficarum insidiis petientiens, ceream id genus icunculam sibi a nostro impetratam de puelli collo suspenderat. saepὰ ea postea ad pueri cunas strepitus nocte intem pesta inauditus, sed illato lumine omnia phantasmata dilabebantur. demum infelici sorte factum

ut dum noctu puer exuitur, dilapsa inter vestasicuncula nusquam reperiretur: igitur dum nocte

rursum media solitus strepitus increbuisset,indacta

445쪽

cta lampade puer exanimis est repertus.Paternis, quod opidum est Pontificij dominatus, misera mulier plurimos iam annos a daemone inhabitatur. eam sacerdos panibus aliquot in dies donare

consuetus, minutam sacrae cerae micam incluserat pane, ea cautione ut nec appareret , nec periret.

apparuit tamen improbo mulieris hospiti, qui&φ illam tunc mire excruciatam panibus abstinuit, postridie medio templo voce horribili exclamare coegit, missum sibi pridie a funesto latrone venenum . noster qui ibi Quadragesimam concionand agebat, rem totam populo explicare improbum daemonem pro sacerdotali imperio adegit, tantumq; exinde plebi illi cerearum im Unum desiderium incessit, ut nullae essent postulantibus satis. At Digniae longe insignius liquidiusqire patuit earum imaginum aduersus ten brico si hostis astutias momentum. Plebem urbanam aliquot iam dies homo praestigiator spectaeulis insolentibus dementabat, acetabula. calculo'; miris artibus agitare, na' inachias, pedestres equestresque copias in supremis aedium tabulatis

populo ouentare, aliaque humanam artem excedentia patrare. ludus ei solemnis erat. questus noster cum magistratu, quod plebem tam horrendis spectaculis perire pateretur; ubi nihil impetrabat

artem admolitur, notum pietate hominem ad se accersit,& sacram ei ceram collo appendens profana spectacula adire, ac longum crucis signum sibi liminique appingere mandat. fecit homo quod iustus erat magno sensu pietatis, & tainge-pente omnes praestigiae cubiculo delapsae, ut i pse praestigiatoriei insolitς stupore perculsus tantum non in o sit afflictus. parabat nihilo secius noua spectacula , sed diutissime obmurmurans nihil unquam producere potuit. sensere specl atores

446쪽

nam ei a mala manu mali esset obiectum. prodiit facti auctor, & enimuerδ, Nihil, inquit, a mala manu mali, sed a bona non parum & vobis & illi, si agnoscisis, boni obiectu . simul rem a principio narrare aggressus,& istos ab ea pernicie abduxit,& illi fugae extemplo capessendae caussa fuit.

Agmen mihi coget earum rerum commemoratio quae & templis & nos com iis in antiquum splendorem restituendis non vulgariter sunt excogit ta. Incubuerant plerisque locis nos conata in ruinas, aut ab ipsis urbium incolis, ne hostibus, quia plerumque suburbana, receptaculo essent, aut ab haereticis olim deiecta. septena id genus aut rut- sum erecta, aut urbana aliqua domo commutata. Dignia: & urbano nos comio bina aureorum millia extruendis aliquot cubiculis, quibus aegrae mulieres seorsim a viris haberentur,& suburbanis elephantiacorum aedibus treceti attributi. Actum praeterea ibidem, ut rigente hieme, quae mendicar plebeculae grauior, quia inertior, victus de publico mendicis omnibus tribueretur. atque ut in posterum egeno vulgo caueretur, nec nostris digressis omnis Vt saepe ardor intepesceret; Sodalitia matronarum plerisque locis instituta, quibus curae foret nos comia vicissim adire,cibos aegrorum probare, Rectoribus quod e re pauperum foret suggerese, ac priuatis demum eleemosynis pauperes augere. Factum id Massiliae, factum Arausione. saetum Aramone .At templorum ornatui, qui tota circum regione plerumque minimus, plerumque etiam nullus inuenitur, haud minus fuit impendendum. Quinque eam ad rem aureorum millia varie conquisita, arie sunt assignata. Opido etiam S. Marcelli apud Helvios duplex .virorum Sodatiuum, tum sartis tectis, tum ornatui templorum procu-

447쪽

procurando probatis ab Episcopo legibus est iustitutum. Sed istud longe pulcherrimum, qubdnon paucis harum Missionum locis, cruces lapideae grandes in urbibus, in agris, in viis publicis

denuo erectae, quas furibunda haereticorum m nus omni olim loco exterminarat: ut nec qui antiquam pietatis Gallicae faciem viderunt annosi homines, nec qui in hac semper sacrorum desolatione versati, nascentem denuo religionis sple dorem sine lacrymis contueri possint.

cosi tum Turnonense.

t R. v M in hoc Collegio gest arum capita duo. primum quae domi, deinde quae foris gesta sunt reponemus. Auxit scholasticorum omnium ardorem mirifice Reuerendissimi Archiepiscopi Viennesis pietas & munificentia, qui & sua saepius

praesentia magistros omnes honestauit,& pia co-nortatione publicὰ auditores nostros sui muneris admonuit,& vertente studiorum anno diligentiores munificὸ praemiis donauit. & nescio an iudicium illius leo enim scription uiudices usi sunt praeside) magis excitarit, qudda tanto Praesule se viderint senserintque probari. Sed in area datum drama de Diuo Augustino ad meliores mores fidemque conuerso, ita tenuit auditores omnes,

mirum ut sit quam admirabile omnibus visum. Domi nostrae per aliquot dies fuit qua pietate, qua rei militaris scientia clarissimus Baro, ut pe acta generali peccatorum consessione ad Sodalitium maius B. Virginis adscriberetur: qui erga nos ita affeistus est, ut praeter alia & nos omnibus Annalibus Baronii donarit, & Societatis nostrae nomine, quia aliud non licebat,infantem de sacro Date suscipi, &nostroruin Praesentia atque con-

448쪽

eionibus infantis baptisma voluerit decorari. Aliquot a nostris Ecclesiae redditi: quorum unus eas radices in haeresi totis quadraginta de sex annis egerat, ut in ea ab eius animo extirpanda, & Rector Sc alij laborarint plurimum: eum tandem Ecclesiae abiurata haeresi restituerunt. Illustrior alterius conuersio. hic pr sim cum verbo non crederet bibliothecam iussit aperiri ,& factus me daciorum suorum testis oculatus, haeresim publice abiecit, obluctante licet haeretico patre:& ab eo tempore tanto aestuavit Zelo & ardore fidei, ut intra duos menses alios nouem Ecclesiae Catholicet adiunxerit In eo genere repo nendi aliquot ὀ nostris scholasticis quos cum quia tempora exigebant i admisissemus in scholas haereticos, breui

Catholicos habuimus ea costantia, Vt neque anathematis Ministrorum, neque multa a parentibus ideo imposita potuerint a proposito reuocari. imo

ad suos iniussu tuorum & Ministrorum reuersi fidem Catholicam sunt professi Repone diis etiam. sacerdos idemq; Religiosus, qui in omnium conspectu oculisque horrenda anathematizatione abiurauit haeresim . fecit idem mulier, quae a tenera aetate venenum haereseos combiberat. Reliqui sunt in eo genere coniuges, quos Deus contem piis nostrorum colloquiis ita pertraxit. Eodem in lecto cum decumberent, inter dormiendum videte sibi visi deturbatores ecclesiarum sibi notissimos, in imo quodam puteo, unde flammarum densissimi globi irrumpebant, iacere misereque torqueri: quo vis. ita permoti sunt, ut ad Ecclesiam statim redierint: sed eo ardore mulier vi qua' tuor minimum horas singulis diebus impendat orationi, corpus saeue flagellis diverberet, cilicia nunquam deponat , diebus festis peccata consessione eluat, &Sacrosanctae Eucharistiae pabulo sese

449쪽

sese reficiat,de Deo semper aut loquatur autem gitet . utiles ne diuinumque visum, quod tanta Horum consecuta est: mutatio. His non absimile quod subiecturus sum. Disserebat aliquis conseiasionem, noctu ergo vidit daemones duos, quorum alter intra fornacem multoruin antimas torrebat, alter intrare compellebat. quo viso conte M , ritus cum esset, ecce tertius adfuit, humana t ε.

specie, neque ea formidabili, qui haec in emina-i ret, Quin tu qui haec aspicis peccata tua sacerdoti legitimo exponisὶ ille ut surrexit E lectulo, paruis,& apud nos per consessionem peccat' deposuit. Venit etiam bidui itinere Ecclesiasticus e principibus, ut in templo nostio peccatorum onera deponeret, quod magno pietatis voluptatisque sensu se fecisse testatus est. Excultus etiam domi nostrae vir aulicus, & olim militaris, & ferreus, Regique bene charias,exercitiis spiritualibus B. P.N. Ignat ij, ut deposito superioris vitae genere,in proposito religiosς confirmaret sese. quod fecit utilis sim E. Pax duabus sororibus sexennio toto mutua familiaritate colloquioque carentibus restituta. Claudam hoc caput re memorabili. die Dominica Palmarum E plebe quidam furere coepit& ita bacchari, ut toto vultu verbisq; in blasphemas voces crebro erumpentibus spiraret daemonem. Domestici subito casu perculsistere, orare.

casu sacerdos d nostris illac iter fecit, strepitum

audiuit, ingreditur, hominem conspicit ita insanientem, ut clim ab eo sibi timeret, qua erat animi constantia corporisque robore, valenter sit complexus,& inuocato S. Hieronymo & B. P. N. Ignatio, iniectoque collo agno Dei sanae menti energumenum restituerit. statim enim sacratissimum iEsu nomen pronuntiat, & petita a domesticis venia ad quietem se coloroniti omninoque

450쪽

eum sacerdos noster offendisset, Ut te habes' iu-quit. addit ille, optime, & tua de huius agni, quε gestabat,gratia. Reddamus ea quae foris gesta a nostris concio natoribus, quae breustatis gratia nisi ubi erunt singularia ad quaedam capita reuO. cabimus. Ecclesiae reconciliati supra centum. aliquorum . conuersio digna memoratu. In his cauebat unus diligenter ne cum nostris ageret: sed morbus miserabilis svoluulum medici vocant) ini- sero salutis initium fuit. Clam enim aduocatus

concionator noster tam essicaciter eum eo egit, ut haerestin abiurarit, peccata consessione expi rit,magno omnino animi sui bono: sequenti enim iuce ad meliorem, ut speramus, lucem euolauit.

In his de senes duo, quorum alter a confessione Acommunione obiit, alter conualuit, sed ison sine pugaa. venere nobiles haeretici, venit & Minister stipatus coniuge.dissuadete illi conati,quod bene noster persuaserat,sed cum nihil essicerent,ad ma-sist atum conuolant, queruntur edicta regia a nostro sacerdote violata, qui sua quemque viuere in religione non permitteret. hic magistratus hominem euocare ad sese: qui ubi comparuit, nς

expectata quidem interrogatione iudicis, Quod feci,inquit,& salubriter& sanE seci, & quod isti

male queruntur, omnino libere.In eam rem acciti

testes, & impetratum a iudice de Catholicorum consilio, ut id referretur in scripta, quibus sucr

tempore ad innocentiam sacerdotis nostri tuen- dam uterentur. Haeretica mulier incestus infanticidiique rea tenebatur in carcere, datura suo

tempore scelerum illorum poenas; sed ante rediit ad Ecclesiam, & totos tres meus es, quibus in carcere suit,ita ingemuit ob scelera,ita se in fide confirmauit durauitque, xta carcer anquam a car-