장음표시 사용
21쪽
A,s Ha sartem ullam , quae tradat scribendae historis pnecepta. Nequa illud censeisse Mirandulanum existimo. Nam per historicam, non eam, raam dixi, artem intellexit; sed cognitionem rerum antiquarum , quarum explicationem Grammatici sibi vinci. cant, ac historico quoque ambiguo nomine appellant; ut essequentibus plenius intelligetur.
. Hictoricen non es partem 'el Grammaticae, et Rhetoricae, et Poeticae, vel Logicae: Fefellitur Robortelim. Item Sextus Empiricus. Qibus umitibi Grammatica arac , cum 'ribatur. Ata, error Robortetis Item Marcelia cibis, Graeci hiatirici , Ap . Oratori, ex et Geom quidem opinione , honetio uti mahdactio licere. Nomus
Corraeus refutatur. Item alter Marcellini error. Vete- -- versus
ῆ rum nonpauiti ab eloquentiae sudio ad hictoriam se ap-- fulerunt. De nimii olo non similiter veteres sensere. Ganrce tuum non videri satis pers exisse , quomodo hi
astatum. Etiam ex mente Caesaris saligeri, hi foricen ritiim
mo non uno nomine damnatur. . Mi i Grais isti
Histori en posse methodo tradi, satista istis contat. At nondum liquet; utrum per se artem constituat, an alterius toriis rammariis pars sit. 'Sanὰ vir do&simus, Franciscus Robortelius γ in ει ιὰ disputatione de ficultate historica, quam ad CL Iurisc. Laelium Taurelium scripsit , existimat quosdam esse . qui ficultatem historicen, Grammaticae fecerint parte': eamque sentiantiam libuit cum Asclepiadi & Dionysio Halicarnasiensi, tum Tai risco, Cratetisauciatori; juxta quem utex sexto Empirico a di--οὐ
22쪽
'is G g ci I ban , t ς ς s IEqitidem minime hos 4lhid ; quod .Rbbortelius existimat, statuisse, persuasum habeo. Nam, quodnon semel diximus. est aliud longe historia, aliud historice facultas. Fuit eorum
opinio . non quidem Grammatici esse , praecepta tradere de . recta ratione scribendae histori, quod historices munus estiversim quia judicabant, ad Grammaticum pertinere autorum enarrationem; ea autem inhil aliud est, quam obscurorum sena di suum quoestionumve explanatio, ut ex Varrone docet Diome- - ρ- desuccirco ctiam statuerunt reconditam omnium historiatiam; b H.rη 'tem , locorum notitiam, crammaticae subiici. Atque
illis. exti Empiricia verbis cognoscere est , quibus
s ieciem esse dicit genealogias deorum : quasi verae
ex mplum ficit argumenta comoediarnio, & mimos. . Mox D A. v o ita concludit, e G λ γεμμμάδμου. zy μέρ,--jὸporibus d alia τουτων --. Multaque alia in lianc senteistiam is nainibu . ibidem segere est. Neque alio respexit Isidorus cum histoc Atq quia Hain dicit ad Crammaticen pertinere. Gm 'hu ς his liquere arbitror ,per historicen haud aliud a Ta ilico Grammatico, aliisque , intelli , quam historiarum noti- , qua aliquem Grammatici nomen tueri haut posse, est,itiabat itur Hanc vero eorrum sententiam eo argumen dilucte conatur Sextus Empiricus er Grammatice, inquit, ais ψ UM M. est ac methodo continetur: at, ut Tauriscus dicebat, historice orig. R versatur circa v f. Verum parum validus hic arieti partes Gia maticae du. e sunt. Prior recte vocatur u
Aut d uost Eust tim in primum Eth. Nicomper em. . , alte Iocod 'ee nit in 'on Oia omnia in omnibus explices
a Matatim scriptoribus, sed quod V quin potitiam aperiat.' Qiore quodo imi inm universam Grammatic a methodo contineti ai extus pnilo-rect vero infici ux. Nos longe aliter hanc Tauris optiuonena impi iamus : Critice nou est Pars Grammaticie; et neque
23쪽
itiembrum ficiebat Tauriscus. kεθικὶ, vero Grammatic partem non esse, abunde ostendinius lib. de natura ac consi, tutione Grammaticae. Qxine animus non est hic cramben recoctam lectori apponere. Q d si historiarum notitia' neutiquam Grammaticae stibiicitur: multo minus Grammaticae, . erit, praecepta tradere de ratione conscribendae historiae. Nam lenarrationem autorum, ad quam historiarum cognitione opus est, plui imi veterum, Grammaticae sub cerunt rat praecepta tradendae historiae, nemo ; quamvis aliter existimarit Robori lius. Grammatice profites versatur orca sermonem, ejusque
sinis est puritas: at historice praecepta tabendae histoxiae docet: eoque & fine, & objecto, hae disciplinae differimi.
. QVemadmodum autem in eo lapsus Robortellus , quddexistimarit veteres, historicen, de qua nos agimus, Grammatieae subjecisse, quam quidem sententiam jure reiicit: ita in altero quoque deceptus est, cum historicen facultatem, Rhetoricae partem facit. Quamquam jam olim hanc sententiam desei iderit Marcellinus in Thucyclidae vita. . Verum id si est, nemor hactenus I lictoricen perfecte tradidit; sed illustrem admodum.
partem. quotquot filerunt Rhetores, praetermisere. Deindeti
eum disciplinae objecto,&fine in nrimis, distinguantur; si lon-ge aliud objectium, aliusque finis Historices est, quam Rhetorices; neutra alterius pars erit. At objectum Historices sime
praecepta conteaendae historiaei; finis est liistoriae opus : o jectum vero Rhetorices est: quaestio civilis, qua de re fusius ' i ta a egimus. Adde quod osticium historici sit narrare resa In . .si
gestas, uti gestae; neque quicquam turpius, quam si historicus natura veritatis transiliat stateram: at oratoris est excogitare verisimilia, c η' μα atque ad persuadendum accommodata, cujusmodi falsa etiam esse possunt. Certe, ne longe abeamus, Ciceronem constat: iti Miloniana longe aliter prudentem scientem narrare, quam res gesta erat.Nam neque Milo insidias Clodio, neque Clodius Milonistruxerat,ut ex Asconio inUratoriis nostiis bdstedimus. b m. r. I, Neque me fugit, etiam mendacium, quod civis Onservandi stitutionis caussa fit, in Oratore improbandumesser verum longe aliter ea O 'ς de re v res statuere, qui iccirco bonectam, ut Scholastici
24쪽
esse veremiis.. Atque ex his abii ecos noscere est, Historicen neutiquam esse Rhetorices partem; ac fallium quoque Tholaiam Corraeum, qui lib. i. de Loquentia, cap. ultimo , historias subiicit generi demonstrativo. Historia enim, quatenus imus inodiest, nec Eudat, nec vituperat: imo nillil vitiosus quam exl istaria facere enconsum,aut xitur attonomait inseries osten demus.. Similis est error Marcellini in vita Thucydidis, qui historias subiscit mistri deliberativo. 3 Nam historia est rei praeteritae: suasio de dissuasio respicit tempus futurum. Itaque
in deliberativo raro narr tionem adhibet orator: nempe tum atum, qu.ando ex iis, quae facti sent , dispiciendum est, quid consilii capere oporteat. Interim magna est historiae cognatio δε oratoria : ut infra dicemus. Atque iccirco negare non possumus,. pliminum momenti ad historiam scribendam cor . re eloquentiam. Quin, ut ait Cicero, secundo de Oratore,
pio ex clari a Rhetoris inina duo praestantes ingemo, Theopo o Ephorm ab Urerare magistro imp se ad hestoriam contuli-
Timaeus quoque, ut idem scribit, longe erudit imus re-rtim copia, sis tentiarum raristate abundant ianus , ct ipse compotione re Drum non impolitus, magnam eloquentiam asscribe tam attulit. . Qitamquam de Ebc d quanto aliter sentit maximi dici j Rhetor Dionysius Longinus η, juxta quem T
Utu est , plut num historico Prodest Oratoria facultas. , achm id si comprimis in concionibus exprimendis. Nam has quoque mora ple με ad historicum pertinere , strictius ostendemus.. Neque ear iuba ex eo quisquam consequi putet, historiem pertinere a1Oratorietuo seculiarem uti Rooortelius statuit. Nam in Oratore 'O UI Granimaticae, Logicae Iuris udentiae, aliarumque disciplina rum notitiarequiriminaequeiccirco eas esse Orator faculta
partes,judicat quisquam. ut Grammaticen, ita Hist ricen, distinclais essedistiplinam statuimus; neque puto quis quam Robortelianam se testiam iis, quibus cinculis esse .l
25쪽
An s H tiet o x et o a. ' , crederent ad podii in pertinere. Meminit horum Marcellinus άn Thu didae vita. Quid, veris eos moverit, ex iis cognosci potest, quae saperiori capite diximus. Hanc sententiam eo refellit naicellimus , quod historici oratio nulla metri lege sit stri mi. . Sed istius tam aedesenseres vel amulat, quod dicitur, t . tum illud Marcellini elusiilenta Siquid historia etiam fuerit, si metro consudatur. Ut si Herodotum, aut Livium, inetro alliges, nec de veritate aliquid imminuas. Hinc illa dis platio
apud antiquos, utrum Lucanus etiam in poetisesset numeram diis: cujus etiam meminit Martialis AE: plenius veta de tota hac a N. re egimus in libro de re Pota . majoris momenti est
diserimen, quod Cicero adfert primo de Lesbus , ubi ait,
hi hiIloria leges Observo . , alias in poemate: in ista ad retritatemqreaque, hi hoc ad delictationempla Ireferri. Sane Eistbriciis omnia vero metitur, nec aliter res narrat, quam gestae stat: poeta vero imitatur, resque narrat, quomodo heri potuerunt, aut debuerunt. Adhaec historia actiones plurimas comprehendit , ac pro ordime, quo quaeque gestaest, aliam alij accudit. Pes ta vero unam sibi aetionem imprimis Noponit caeterares sint episodo, nec eas refert, nisi quatenus actioni princO --. serviunt. Cumque historicus ordinem temporis sere sectetur; poeta ordinem eum.negligit, sepeque a inessiis incipit. Poeta
decoro in persimis studet : Ustori nihil pensi habet, rium
decorum servetur, an violetur, dummodo ne a vero aberret. Nec historia r μαν, & agnitionem agnoscit: contra quam
poeta facit. Alii quoque sanx, quae te is, quam accident cum illud dis hirnen arcet si as ignisset:de quibus&intinius dicemus, & litio etiam de re poetica abundet nobis a riuniuit. Q etsi mina simi, in quibus haec duo conveniant, , aded ut dixerint veteres , historiam esse potan selatam: tamen& inulta aded sint , in quilius disierant, ut qui poeticen &hi - . storiam pro eadem disciplima habet e veta . sanae mentis
At dicat aliquis, nones historiam vel solius oratoriae, vel poeticae unius portioiaem: sed partem ejus ad oratoriam, partem ad poeticam pertinere: ac propterea minimὰ esse distus-
26쪽
patronos habet, ita etiam subtrio esse videtur ingenti tibicine, Caesare Soligero, in libris de causiis L. L. a ubi cuni dixisset,
orationem a grammatico considerari sub figurationis ac com- sitionis modo, a dialetrico autem sub ratione veritatis; istaeinde subjungit: Accidit auteni ei postea ornatus ab oratore , Onomerus a poeta. Nam historia parum ab utroque dissere, sed ex. utros potisti mixta est: Verui historicum quaedam cum ora tore, quaedam cum poeta habere communia, lubentes fatemii Sed sint etiam, in quibus differat ab utroque, ac in istis, quibus illis similis est, videndum cst, quatenus oratori,quatenus poet*sissimilior. Id vero explicare est artis historicae. Itaque idem h ribu poetica libris b distinctam hanc abnei. ι .so. Miraque disciplinam secit. Nam ait, praeter grammaticam, di lecticam, esse unam summam scientiam tertiam, cui nomeninditum nondum sit: sab hacautem scientii tresistas notas comprehendi, oratoriam, historicam, poeticam. Quid vero .dici apertius potuisset λPostremo excutienda est nobis eorum sententia, qui hist riam maximὰ logici esse opus existimant. Nam ex logicis peti debere, quomodo tractentur themata singularia, circa quae Distoria vetiatur. Imb non rhetorem luna , sed logicum etiam aiunt, qui stylus historico .conveniat, exponere debere. voluit hoc quoque Keckermannus : quae probare neutiquam possum. Non quidem rationis particeps quisquam negabit, rationis disciplinam utilem esse ad omnia , ubi ratio locum habet. Verum cnimvero non iccirco logici est praescribere, palis esse debeat dictio sive character positae, historici, oratoris. litigit enim logica intellectili , non in verborum compositione, sed in rerum cognitione. Verbo rum vel consideratio partim ad Pammaticen pertinet, partim ad tres illas disciplinas, oratorianae, historicen, poeticen; quarum quaeque docet, cujusinodi dictio conveniat materiae isti, quam tractat. In
ne illud quidem verum est , quod idem ait, a logico tradimethodum, juxta quam historicus sua digerat, ac disponati
Neque enim historici sequuntur ordinem eum in narrando, quem in simplicisaut conjunctae quaestionis tractatione logicus
praescribit. Ud ex nobilissimis quibusque historicis mani sestissimum est. Denique cogitiis cum Oportuit,
27쪽
I , ν A n. s H i s T o Ra e A. styla N: methodum multa alia iis considerationem venire de quibus logicus minim) agat, neque agere possit, nisi rean lite velit artis suae limites. Sed laaec planiora multd fient ex ipsis artis praeceptis, quaepostea trademus. . '
C Ar, IV. i l oricen prurie artem, non scientiam esse. O . Mis: Dii, artis. Hictoriae desistis . Refellitur commuis ientia, qua narrationem faciunt iactoria gent . Gegu, . si Methi , atque aliorum iam j, credentium θίis simum . recturr tionem de nisi 'ae' duplex. tam, tum must a Sebastiano Maccio ad artem referri. Gusdem αἰ- γα. Definitio hisoria a Mechermuse, alcata rependitur. Obiectum historiae. ino sensu dicat Ara . sateles Gens ingularium esue rationem, univers. Ilum. Ex cuiusmodi errore originem traxerit furi verrois opinio fimio entis providentiam divinam: - N proba sit vox apud Dionysium Halicam. Cingatus eorum error, qui Hesprivit is omnimodis ab hi ria arcent. Dem error mirici siegreganti. ab hisoria, quae in eno uni ac nes humanae. Hei rum aliyi, qui scripsere de animarum in apparisionibus,acprodigiis. Hictoris divi providea iis ministri. Averroes adversus Zabar gam defensus. Efutantur, qui in bisoricis, allio, rem esse materiam, qVt iis formam ero, rictionem. Cur forma dicatur Cur iisdem mser a τελε- , Latinis ira initia Sciamur.' a mente iactios est,tas sumbossit hisoriae forma. Maccius iterum refrigitur. LX his liquet, historicen esse disciplinam, & quidem ab aliisi dis in i m. Nunc, quae ad naturam definitionemque tum victorias, tu historiae peri a persequamU
28쪽
0 Gin Anni IOANesis. Vos I. o iidem obsciuum non est, eam esse artem , quae histori in tabere doceat. Nisi quis de genere ipse litem movere velit. recte hoc genus adsignari, constare ex iis potest, quae de
arte sese prosecuti sumus, cum de Logicae natura tractaremus. Scientia vero non est, ut tum finia indicat, tum objectium. Nam historice discitur . ut historia; a legitime contexamus; scientia verb est,non operationis,sed sciendi gratia;ut Aristoteles indicat lib. iii. Metaph. Deinde Historice versatur circa res contingentes, cujusmodi sunt notiones omnes secundae, dc actiones humanae, quas memoriae prodit historia: at scientia esta In. r. -- rerum necessariam; unde eam Iohannes Dulis Scotus a definit, reus. cognitionem certam alicujus res necessariae, productam a causia
is i. evidenti, intellectui applicatam ad rem cognitam, vi & ben sci' citiocinationis. γ' Est igitur histoli ars, non sesentia. Genus verb hoc restringi debet officio artis : quod est tradere praecepta historiae sest-bendae, Nempe eius est aetere de stγlo historico, item docere. - Politianishac de revertiis utar sis. Phis' tenor ni , qui modus accommossandus, q subluenda, quibus im-ninandum, qua carptim ristummodo perstringenda , quo pacto erimo, quassi modo vacare omnis cione autor post, qs snt omnino emporum redine, locomni descriptione, causis, congiis, eventibus,rήbus il Ogellis explicandu , observanda: quid 1lectare imprimis aut, rem, a quibus avocare animum , quantum utilitati serrire, quantum indulgere holuptati oporteat. Ab historice transeamus ad historiam, quae non incommod Ede ri nobis posse videtur, cognitio singularium , quorum memoriam conservari utile sit ci bene beateque vivendum. Ea definitione tria sumus complexi, genus, objectum, finem. Dicemus de singulis accuratius. Genus feci esus notitiam, sive cognitionem : non, uti iij,
eri licationem, narrationem vel commemorationem. Nec
enim de histo is Nae e est, ut res gestae narrentur; ut sciantur. . . Sana qui rei cuipiam gestae interfuerit , & sedulo cuncta observarit, is historiam rei gestae animo inscriptam lia' bcbit: eaque historia erit, ut is i nunquam narretur: quod si
narretur, id accidere historiae putandum. re qui historiam
ponarrationem definiunt, ' expositionem, aut inmemo
29쪽
rationem, quos inter etiam Verrius est apud Gellium μ, item a ris. ,. Qisin ianvss, ac B. Augustinus , hi similem errorem errant, eap. ιδ.acilli, qui syllogisnum definiunt per orationem: ut idem Gel- bi clius diacit, item Boethiuse,&ex veteribus Latini omnes. Nam . syllomsinus quoque est, ii ret animo situm concipiatur: sed accidit ei, ut proferatur: u omnino philosiphus I , cum λεγνvocat,non Ge φορικὸν, sive Orationem intellexerit; sed Oδαθύιν, d sive rationem, hoc est, quem Graeci vocant πορίπιαὶον sive ram. a .
mentis distitiaim. In quo Aristotelis Untentiam satis petii exit eis Aristote- . Discisciis Burana, uti & Ioannes Baptista Montorius, & Fo tria ii, imtunatus Cressius. madmodum & in altero illo, quod de fhistoria dicebamus, tantientem habemus Sebastianum Ma cium Durentinum, cujus haec verba in tertio de historia ι:Π insidimn est narratio rerum rastarum. feret enim, ut historia non 'esseth oria, nisi narraretur. Res navis gessissire narrentur, renon narrentur ,semper suntgesta, al, propterea bissoria. Narrationia accidit historia, ct ei I attributum, O extrinsecum quod anu 'penitus extraneum in historia. 'At eidem Maccio aflentire non possuimus, cum historiam putat ad artem posse referri. Nec enim historia universalium est, nec proprid dici potest inoi . h. -e haec sententia ho- h ra. mine Peripatetico, qualem se Maccius profitetur, plane est ii digna : ut ratis constat ex ea artis definitione,quam philosephus in Nicomachiis i tradidit. Sed videamus, quomodo Maccius i ta . . Mopinionem hanc sitam conetur stabilire Ortum, inquit , ars se habet ex iis, qua cadum sub sensum: ex eo enim si memoria ropla ---vibus memoriis comparatur experientia. Ex hac rein percipitur niversale, quod artis O suntlaprincipium est. Proptereaquemadmodum experientia eIt similarium, ita ars est unipersalium cuiuitis. Atque hac est ratio, qua historia rea tur ad artem Licet enim unis ut inum narratio sit, men ex his orta experientia parit historiam. Veram enimvero, quid ineptius, quam sic colligere velle, historiam esse artem, quia ex singularibus, quae historia variat, artes, M scientiae promanant Z Non jam illud dicam, non posse inde probari, potius artem, quam scientiam esse,cum utraque ex singularibus resiliet: illud solui dicam, non omnia
caussae convenire,qiue effectui competant: eoque nec continuo artem esse, quod caussa est artis. i. .
30쪽
historiae is se a cile negasset, ut narretur: tamen eam definiti rus,disertim dicat, esse memoriam rerum gestabim monumentis literarum commendatam. Ac ne excidisse hoc ei putes, caussam ipse verborum coriim addit. Commendatio, inquit eiusmodi nihil extraneum de natis proprium rigore eiusde eii . gesta, ac veri, qued exprimitur. Sunt enim quassam attributa it. connexa cum suo primario, ut non solum conserant ad istud cognoscenes 'dum, sed etiam videantqr eius quodammodo naturam constituere. . Hoc modo se habet eiusmodi commendatior attributa enim separabilia sunt, qua improbantur, non naturalia: qua enim naturalia sunt, non ocidentia sunt, sed interioris natura eius, de quo agitur, necessaria . . . pstio, ct pr cipuapars. Quis vero non videt, quod hic negar, accidere historiae, ut literis mandetur, id manifeste pugnare cum eo, quod antὰ dixerat, plata xtraneum csse iustoriae, ut narreturi Illud interim non inviti fatemur, historiam vulgo
accipi selere pro historici alicujus monumento : similiterquςl foricos dici, qui historias seripsere. Sed ex iis, quaesia perii, diximus, liquet, historiam primo proprieque dici de notitia rei
gestae GJωνυμίαν Vcro de monumentis , quibus historia continetur: quomodo & artes omnes, ac scientiae , primo proprieque de animi habitu dicuntur; secundario, verb de scriptis eorum, qui disciplinas istas tractarunt. At philosophi est ejus praecipuo significationis habere rationςm, qua princeps , maxinnami propria est. . Quamquam nec illud di imulandum, si ullum disciplime genus requirit, ut literarum latomimentis colinii netur, id historiam esse: cuui rei caussam ςapi proximo adseremus. re neque est, quod prohibeat, quo min iustoriam consideremus, non selum quatenus animo conclum latet ; sed etiam qua, ad commune hominum bonum , scriptis traditur. Atque huc res xisse videntur,.qui distoriam. niunt, notitiam & explicationem rerum singulvium. . Uti
Bartholomaeus Kec mandus. Sed tamen in eo minime
mihi satisfacit, quod puta it, cognitionem non explere per 'Ieneris naturam i, sed adjungi ei debere, quod iustoriae accbest..ectius omnino illud, quoainter identia principem facile locum obtinet , differentiae p*rtem secisset, quo peream historia, quae caeteroquin isturi spicit animum humatium , a 3 . iustor,