장음표시 사용
31쪽
Ais N i s et o R, c' . isthistoricorum monumenta restringatur. Ut si historiam dixisset esse notitiam rerum singularium literis consignatam ad vitis humanae bonum. Atque hoc etia' voluisse Maccius videtur: etsi in eo, ut diximus, peccarit, quod unum idemque, nunc ac cidensseparabile, nunc naturalem & inseparabilem rei propri tatem appellet: quam viri ejus inconstantiam jure optimo in probamus. Sic igitur statuimus , histi riam proprie accipi, quando consideratur, ut inest animo humano; atque ita per notitiam optime definiri: notitiam vero istam quae rerum in singularium, ut mox ostendemus) ejus esse naturae, it possit voce, aut scriptis explicati: ut vero reapse explicetur, non esse de historiae natura, nisi eo nomine utamur pro operibus quae
quia, quod de rebus singula hus si itur, exponunt, eo historiae
De genere satis dictum. Sequitur objectum si v materia. Q illa sit, docet nos Aristoteles lib. de re poetica, ubi disci men istiusnodi statuit inter objectum poetios , de historiae, qu5d illa plurimum sectetur universese,haec vero circa singulare
versetur. Verba ejus fiant : n ατο unc. 5 ' λέγ- Ac poetas quidem circa universilia versati, eb os endit Aristoteles, Obd cum sabulas constituunt, etiam nomina imponunt: atque noc quale sit, fusilis exposuimus, cum poeticae naturam exilicaremus. At de historia quidem extra omnem coii overnam est, eam versari circa singi laria, atque ex eo manifestus est eorum error, qui existimant, in lectitan non esse singularium: neque enim tam crassos esse
puto , ut judicent, ad historiam non requiri intellectum, sed tantummodo sensiim. Non quidem nescio ς ab Aristotelei. Physic. a sci tum ess rationem esse universalium, sensus an Lautem singularium. Verum id accipiendum opposito, quia sensus tantum singularium sit, intellectus Mitem insuper sitiin, ver una; imo persectius univertilia intelli t, quam singi ia. Et certe si non intelligit intellectius singulatia, quo do ptii lentia,quae est habitus intellectiis, ve satur sua natura circa singulatia Z Aut si intellectus non intelligit singularia, quomodo ab iis abstrahit universita Z Suntque naec eo magis consideranda, quod cum/verroes existimaret, intellectam non esse singultivii, statuem De na,quia purus est intellectus,
32쪽
. zo G2RARDr IOANNis V s Inon percipere res singulares, neque ea, quae in mundo fiunt,
Etsi verb objectium historiae statuimus res singulares; non tamen, quicquid singulare sive individuum est, ab historico
debet explicari: sed duntaxat res singulares memoria hominum. dignae : quae Graeci μνήμης Vocant. :Item , dc , quasi αφηγηmoe Imb, si vulgatis Dionysij Halicarnasse s codicibus credimus, etiam αιολογοενα vocantur : sed vox ea, tanquam in lens planὰ, Henric tephano suspecta est, ac pro ea mavult - Ego nihil mutandum censeo, cum inveniam alia etiam apud eundem scriptorem, 'uae haut temere alibi legantur. Caeterum uec ue circa om o historia versatur. Nam admiscet quidem angelorum, animarumque, ac spem omnim apparitiones, cometas, fiumina, mirabilia ea, quae circa animalia, aut plantas, contingunt, aliaque ejus generis: verunt princeps dc propria ejus cura est exponere τα ,ποιία, ut Graeci appellant': hoc est actiones, quas singulatium esse , scribit Aristoteles lib. I Metaph. cap. ii. dc lib. ii. Eth. Nicomach.
Per actiones vero intellige res gestas publicas, vel privatas illustriores. Nam eui id quidam negarint, tamen ex historiis omnibus satis apertum est, etiam ea res privatas posse exponi ;sed quae humiles non sint, verum insigniores, ac tales planti ut conducant institutioni vitae humanae; sive eam generatim, sive restringas ad gubernationem domus, scholae, eo elesiae, reipublicae. Verum Francisco Patricio videtur haec sententia objectum ejusniindi adsignate, quod latius pateat, quam historiae pomo ria, ac fines permittunt. Eoque limitat illud hunc in modum, ut objectum dicat esse, non ααλω, res singulares, ac imprii actiones memoria dignas; sed actiones humanas, sive res ab hominibus gestas. Sed multa sint, ore putemus, etiam Pquae ab hominibus se non simi, ab historico exponi,& po dc debere. Fecere enim id historici prope omnes: imo non defuere, quibus potissima haec cura es , ut de daemoniis, angelis , aut speruis agerent. Saneo Photio b discimus, Do
mascium si risisse libros duos j credibilium narrationum,
33쪽
unutri de Jaemoniis, qui capitibus constaret tir: alterum deia animis a morte apparentibus, qui capitum erat xxiir. Etiam Eustrathius , luagnae Eccletiae presbyter, multas narrationes
hujus ne is intexuisse videtur libro devitas ctorum animis: de quo idem Photius in bibliotheca stra . Qui&auctor est i a 'm. νγ .Laurentium Philadelphentari Lydum de Celestibus, aliisque bra m sive
. prodigiis scripsisse. uti & 2 Latinis Iulius Obsequens fecit.
Qius autem caelestia prodigia esse hontinum actiones dixerit 3 atque idem iudicium esto de urbibus diluvio, aut terraemotu Glbrptis, vel pestilentia exstinctis. Suntque alia ejus generis non pauca, Dei profecto, non hominum opera. Imb ri . tates quoque imperiorum, Drrendi impiorum exitus, & quae Aia hujusmodi sunt, Deo debent adscribi: cujus providentia non aliunde magis, quam ex historia elucet: ut reces omnino senserint, qui historicos olim vocandos putarunt divatae provi
dentiae ministros: quippe qui quasi scribae & actuarii eorum
sint, quae Deus secit. Hinc B. Augustinus lib. de Vera relimone cap. xxv : doniam divina praridentia non solum ' His hominibu , quasi priratim; sed universe generi humano, tanquam publicὸ consulit :-ia cum ligulis agitur, deusscit; atque ipse, cum quibus agitur, sciunt. 'Quid alitem agatar cum genere humano, per hi uriam commendari voluit, O per prophetiam. Eidemque Augustino libro de Genesi ad literani cap. in. historia esse di- .citur , cilin 'e divinitus, sire humanitus res Ea commemoratur Atque ex his satis constare puto, cur assentite Patricio non pos 'simus, cum listoriae objeetiim esse dicit , res ab homini ius Μgestas. Quinquam minus spissus es reor iste, quam ille al-
terius cuiusdam c, qui historiam, haut aliter ac Grammaticen, c Thoma circa verba versari ait. Quo errore quid sordius 3 Nam histo- ην ι. . rices quidem est non tantum agere de rebus, circa quas historia hio is occupatur; sed etiam de elocutione ac stylo: venim historiae, non de verbis. sed tantum de rebus tractat : imo neque res omnes refert, sed, ut diximus, res sinetulares memoria dignas Quare, quin res ejus modi materia atque objectum historiae sint, minimὰ dubitandum.
et vero historiae forma sit; frustra alliquishoc loco requirat. in ea est genus ipsim; hoc est comprehensio sive notitia: de quo sitis antea dictum. cio aliter multis vidi, quibus . '
34쪽
ARni IOANNis Vos ii placet, id rei formam esse, quod in desinitione locum dissorentiae implet. Sed hoc in substantiarum definitionibus verum, est: ut cum in animalis definitione corpus ani Ratum eo restiti preir, 'bd sit sentiendi facultate praeditum : aut in homini . . finitione, ubi animal restrina turper hoc, quod sit ratione praeditum. Nam de hoc hominis, de illud animalis est forma. essentialis. Sed aliter se res habet in accidentibus : quorum definitio ex forma & materia constat; ac forma est genus, materia vero subjectum: ut diaertim Averroes ascribit. Neque ignoro, hoc nomine Averrocm reprehendi ab egregio philosis-
'o, Jacobo Zabuella b : sed illud item scio, Zabarellam
ipsim alibi i id An scripsisse: neque omnino verum est, quod Zabarella ait, sarie in in accidentis definitione poni, non tanquam aliqdid essentiale, sed tanquam condicionem necessa-- in BDi riam. am accidentia per subjectum essentialiter desiniri, risis, cap. . clare liquet ex Aristotelis Posterioribus Analyticis , &Meta- . G physicis e. Ac ratio idem ostndit, clim, ut Zabarellae ipsius me se ii verbis f utar, definitio accidentis ex materia O forma constans dica-a In I a
tur essentialis re quid litativa, quia tota accidentis essentia per eam is exprimitur: scilicet per genus resti ictum a sublato protrio fungente . m. cio disserentiae. Solum nosse oportet, quod de subjecto hic
eaρ. jo. dicitur, ido echo etiam aptari debere.-Nam in accidentibus e Lib. c. propriis quidem , qualia runt tonitrus , eclipsis, similiaque, p. - differentia a sabiecto petitur : sed in habitibus ab objecto id υλμ δε fieri debet. ' . . quidem de materia, & forma historia: statui debet . si historiam considetellius, quatenus animo inhaeret. At aliter longὰ de utroque horum judicandum est, si eam spectemus, quatenus est aliquid literis consignatum: ut cum Thucydidis, vel Livij historiam dicimus. In cujusmodi operibus vulgo aicitur, rem, de qua agitur, materiam: esse; formam vero, di ctionem. 4mmodo in Thucydide materiam vocarent, b - Iuni Peloponnesiacum ; in Lido, res Romanas. Character. ver5, sive stylus, formae iis nomine censeretur. inquam verb in hac sententia Ainime periclitentur vectigalia, aut salus g ti o populi : tamen in ubique aruanda sit veritas, & s ientis sit re stet. sollim bene sentire, sed etiam, quae bene senseris, apte
cloqui: sene Caesari potius5caligero a assentimus, qui putabit,
35쪽
. rebus materiam potius dictionem, dies lebere; sotin uri vero essentialem esse, rem ipsaria. Neque ut ita sen- . tiam, tam viri inc sumimi autoritas, quam ratio irsa compellit. Certe non a verbi , sed a rebus historici nomen fecerunt nisi
' riis suis. Est vero id sorma, per quod res est id, quod est, sic
- P oindu certum quoque nomen accipit. Adde, quod verba i int rerum notae, teste Plutosopho, lib. απὶ res vero . sint verborum sitis: sinis autetii , ut docemur lib. D. ἐίκ .noniai si ratione differt a sorina, quam Graeci iccirco a stellant
ab se quod ipsiimesta ut formam constet haut alia de cauti dictam- perfectibubium ad 'verbum interpretabatur Hermolaus Barbarus) quam quia rita peream finem, eoque perfectionem suam consequitur. -- denique ob caussiam Graeci sacra operianea ludi Cereris, tum Bacchi, vocarunt τελετα quia in iis esset finis,hoc est, perfectio vitae. Latinia plane contraria voce originem petierunt, quia nominant initia , unde initiati, οἱ ιυμ υ113ιένοι: ejusque ratio est, quod si in haec crederentur esse exordium melioris de felicio
Interea concedere postlimus, formam esse verba, sive dictio- 'nem, dummodo intelligatur forma externa : per dictioneni vero capiamus, non verba απλως , sed styli elegantiam, atque ornatum : ui neque oratorius est,ut falso quidam putarunt: neque item poeticus,ut abj edunt:sed medius inter utrumque, ut Ilio loco monstrabimus... Sub ornatu vero hoc splendor quoque orationis continetur:
nt qui nihil liud sit, quam pulchrituc sermonis ἔν consistens ; sive cultus orationis cum gravi dignitate conjunctus : quemadmodum in Oratoriis Institutionibus a diximus. d Lib. c. od si elegantia atque ornatus omnis solum accidentaliaest ustoriis forma: errare etiam liquet Sebastianum Maccium ., erib. xum nihil nisi contineri ait: sua historiae definitione. Nam eam esse ait, ab .lutam rei pIia memoriam, certis literar Omonumentis, veri conservandi gratia, deliter o lendide comi ηι totam. Atqui si per splendorem intelligit λαι me mala illam, .
de qua Hermogenes e, atque alij Rhetores tiaci ant: jam liquet g ,. eam a idere historiae,cum ferὰ commentari bsit,qui historiae ea nomine comprehcnduntur :on ut a ac ius se irit eas a.
36쪽
faculta . . b Facultare ratio a.
ornatum, sta naturalem quandam rim, quam verun Mi haberumnino instam,ct ita inimi tam,ut non post ne veri laesione risiun- , , ac separari: jam nihil tinet splendoris meminis, ea definistione , qua fidei seu veritatis mentio fit, in qua splendor, haut .
aliter ac γελαοκον a in b, continetur. CAP. V.
De F iN E Hadriae, ac multiplici eius esse BL Lucium ae Strabo sententia de hoc expensi. Hi orias, nisiscri- . pto coos entur , minus, quam disciplinas, per manus irassi me. Recta ad prudentiam via, esse δὶςαῖον. uae dicatur πολι - - mmmci Hictoriam iustam nihil esse aliis,quam philosophiam exempta constantem. Virum hinoriae exempla, an philosophiae praecepta, - lius prudentia Metimum instruant. c Hagis moerere, exemplum in persona vera, quam imagoetem virtutis in ': persona ficta. Disseritur adversus eos, qui putant, non ' antὸ hi Eoricos legi debere , quam animum imbueris
AB internis caussis accedamus ad finem. Nam ut in accidentis proprij. definitione praeter subjectum adsertur caussa est cins proxima: ita habitus per objectum ac finem d filuuntur. Sea de fine historiae non similiter veteres sentiunt . e et A. desisse Luciano ς ehim finis nus est τὸ ἡ δειλον, hoc est utile. Nimis LM. hi j- prosecto laxE, ut postea parebit Interim recte, quod non ad νia. dito; τερπνὸν, sive jucundum, quandoquidem id adjunctum est finis , non essentia. Straboni d scopus ejus est verit m Verum ea propriὰ non finis, sed necesi tria est historice conditio, ab princeps legitimae historiis nota; unde eam Tullius fui amentum, alijsuasi animam historiae faciunt. In hoc dissei sit, ut rectius certiusque de fine historiae statuere possimus, dis stincte sus michiis, atque effectus enumerabimus.
hos in scribenti gendaque historia , tanquam ad scopuris,
37쪽
A α s His τοRIc A. riseclis historiae vel primari est, vel secundarius. Primarius vel communis est omnium disciplinarum, vel certaepec Earix di plinae. Communis effectus est duplex. Prior est, ut cons eruti ac vigeat memoria eorum, quae acciderunt. Nam si usi iam opus , ut quae sciunt homines, ea consignent memoria: sanὰ in historia id locum habet. Siquidem in disciplinis prim id dictis minus necessaria est scriptura, quia viva voce, quasi de manu in manum, tradi possunt: quod de historiis non aequὰ dici potest: quippe quae circa singularia vetientur: haec verb infinita
sunt, eoque memoria conservati non possunt. Hoc ita esse, satis inde cognoscimus , quod res ab antiquis proditae in tene ..
bris laceant, nisi qua historiae lumen illustrat. Nani vel max, Id
αξ historia verum est, quod de pocla cecinit Horatius a, b timui Visere sortes ante Agamemnona
Multi: sed omnes illac niabiles sensit historia
gemimr, ignotiqκe, Ionga explicatio Nocte, carent quia vate sacro. . tacere, ut
Itaque nec Herodotus dubitatab istis verbis auspicari historiam ''
γένη θ. Qui cum consentitillud Plinij c , ut historiam scriberet, . morogati: Mihi pulcrum imprimis videtur, non tuti occidere, quibus Oaeternitas debeatur. Atque haec satis ostenciunt, cur historiam et Cicero appellet, testem temporum, lucem oritatis, vitam memoria, O nunciam vetustatis. . vii a Piri Alter communis essemus est ut ex singularibus universide ris, sturia fraeceptum observetur :viver&e item praeceptum singulari- fraude r. us exemplis illustretur, de comprobetur. Qtud enim certius, ς Lisi quam ex memoria eorum , quae plurimum contingunt, & ob- γ' servatione caussarum, ob quas contingunt, in omni vi genere
petitiam ac prudentiam nasci ξ unde sutὰ Atarius . Git in
togata, citi Sellae nomen: 'Vsus me genuit, mater peperit Memoriar dLA. a. de Sophiam vocant me Grais vos Sapientiam orat.
Qusdsane non de civili tum prudentia, sed etiam de siuei
38쪽
ισGgRARnt IOANNis Vos sIPeculiares effectus variant pro disciplinis. Nam exempla suppeditat, quorum alia pertinent ad disciplinam quampiama , uti logicen , ilictoricen , ca terasque e alia ad disciplinam principaeni, sive ejus finis sit ut in physicis, arithmeticis , aliisque scientiis contemplativis, si incise physica excipias: sive finis iis de, ut in ethicis, oeconomicis, politicis; item in theologia, & juriserudentia: sive is sit. πιίηεις d , ut in poetica , medicina, architectonica, pictura, sculptura, caeteris. Imprimis vero usus ejus manifestus est in ethicis, ac politicis; idque trifariam. Primum enim virtutem docet, atque ad eam excitat. Siquidem exempla proponit virtutum, de vitiinam; item praemiorum , & poenarum. Cujusmodi sint virtutum stimuli,& laudum semina. Hinc Livius in praesitione historiae suae: IIoc EDd e,I praecipue in cognitione rerum alubre ac stu,serum, omnis te exempli documenta in istut Iri posita monumento intueri: inde tibi, tuaeque Reip. quod imitere, capias: inde sedum inceptu, foedum exitu, quod vites. Iccirco de Polybius initio operis scribit,
. - e ἱ ρἱM Ac peretinet eodem hoc Philonis Judaei libro de sacrificio Abelis ic Caini : y ουν O
τοῖς ιιν, μν Prodest tamen, si non ad parandam perfectam virtutem, certe ad curam Reip. nosse opiniones priscas, o inulas, audiret antiquitatis pulcherrima facinora, quariustorici. o omne genus poetarum, prodidetant aetati su adponeritatis memo-
39쪽
A n. s H I s T o n. I C A. 1 magno cum labore congesserunt: atque inde θοκοrum virtutes, O improborum vitia cognosces, O νita humana rarivi mutatignes, O
rerum in ea conresones: mundi huius instabilitatem, O imperν ad cadendum pronitatem disces. Breviter malefactorum poenas, O b ' norum praemia leges: quorum illa fugies, ne ultionis, quae inde sequitur, severitatem patiaris: haec autem amplecteris, ut pramia, quae ex eis manant, consequi merearis. Nem storiae id ciliciunt in generosis animis, quod Themistocli trophaea praestitere Miltiariis, quae eum quiescere non sinebant. lnab non probos silumcul virtutem inflammant : sed improbos sepe intamiae metu ἐsceleribus deterrent. Et prosecto, sit non aliae majores essent, vel ista satis gravis caussa eslet, cur intersit memoriae prodi,quet cunque fiunt. Pulcre Tacitus lib. 1ir. Annal. Praecipuum, inquit, manus annalium reor, ne rirtutes sileantur, utque praeris adictisfactissae ex posteritate, O infamia, metu fit. Sane quanto- Tib. cap. cri re istoc metu torqueantur tyranni: indicio esto acerba illa ta
Tiberi, querela in initio cujusdam epistolae scribam νο-
bis, Patres Conscripti, aut quomodo scribam, aut quid omnino non ς scribam, hoc tempore t Di, me, Deaque peius perdant, quam quotidie
perire sentio in scio. Atque haec quoque causa fuit, cur Nero I
ille subjecerit: e Cis. 'Eμοῦ 3-Nempe, contra quam de se Plinius ι mibit, Oscelerem sibi conscius poIleritatis memoriam resorm uabat: eoque
non dico se mortuo, sed vel spirante etiam optabat, terrarum orbem deflagrare, nequid forte scelerum sitorum audire cog vetur. Tantivi audiendi omnibus, quae fecerint pudor, quibus nauus lege .
ciendi, quae audire erubescunt: ut idem Plinius dati. Vide & quae g αλ- ωρ rnanc in sententiam scripsit Bodinus lib. ii. de Reo. Op. iv. u Dp via Praeterea historiae in rebus arduis ac dissicili , consilium suppeditant. Quomodo Marcus Cicero e , Thrasybuli mon, 'tus exemplo, αμ-Hαν Leat Valerius Mo. g & Plutarchus h vo- ' cant, sive αἰ εώ μνηπικακ'ν i, ut alij ε id efferunt, Romano Sen, k Asia, tui suadebat. Et quis nescit, quantum in militia juvare ducem orat. trapossint strategemata, quae Pollaenus,& alij congesserer Nec G λ. I9vantum iis, quae alij prudenter secere, reddimur in Niores: sed. ' --
etiam mi lis clienis : dum videmus, quantas in calamitates Da
40쪽
is GERAR DI IOANNrs Vos s I iij alij stultitia ceciderint. Itaque historiae utilitatempraedisecans Dio, oratione ea, quae est de dicendi exerculo, ait intec
nerunt,iερ- dum, vel praecipuum esse hunc historiae fructum, quod ex simialibus , vel contrariis colligamus, quid privatim, aut publico ιπι ipse Nam prudens sui esse volet, debet obtaxandi esse '' 'V i studiosus, sive, ut Graeci illud dicunt, se mis. Siquidem
V-. prudentia oritur: ut Peripatetici sciscunt. Atque in
iis, hac ipsa distinguere oportet, candidam sinceramque prude h Exodisse tiain, & malitiam κα- αγμο νη Vocacitra malisve. Greecis d. Uti &ab utraque distinguenda si dis lixa, quams neu G me istas expressit, unde πολdιicii συνυπό- 9ς e vocatur; quia i oempe aliud simulatur, quam tur. Denique historia facit, ς ne rebus secundis nimis efferamur: aut rebus adversis animo: Azisis. simus pusillo stactoque. Nempe historia est speculum vitae
v human . in eo enim videmus , fluantis casibus obnoxia sitῖλ -1. omnis hominum vita. quae res cssicit, ut ne nimis fidamus roh Nm in m hi prosperis, sed alienis casibus moniti cogitemus, eadem no- - - μω contingere, juxta illud Varronis L veteri etiam procelebratum, Nescis quid serus νester vehat. . V; A nos in adversis patientesticit, dum animo obver satur, non recusare nos debere communem hominum sortem.
Trabi ss. Ut iussiue istutilitatis ibidem meminit Pio, ubi de historiae
e re M ,- V, videt, historiam a Cicerone ijure optimo. voc fmamctram rita e pulcherrime item a Dionsio Halica -. z. nass ensia esistuna ine, F ta παροδ ιγματων i Lib. a. de Nam ut civilis prudentia praeceptis docet severis, quid fieriori re, oporteat e ita historia praecepta illa comi varietate exemplo- 'κ εν ,- Acilius animis instabantur, atque inli errant: v G quelmadmodum in praefatione operis disserit Agathias. Iino F i: Serutra carendum ; alius videtur, proepta philosophi cadoctore nullo hausisse. hi philo hia caussas universales exponit,.que communibus p cetralamsistit. Historia vero. initia ' in sinstitutibiis veris . Qu madmodum vero, cum aegro-