장음표시 사용
121쪽
De Medici inuidia calumniatoria profliganda,ne ab ea Ars Medica fallax
Nnidiam vero,& Male uoletiam, idem sere eine,satis e spieuum habetur; Qum circa inuidiam eiulque contrarium,ceu duo vitia perpetuo reij cienda explan re aggrediar; vi indignationem,quq utriusque huius vitii mediocritas reperitur, subinde in medium aperiam, ut virtutem ampIectendam; Dolor itaque in albquo existens,ob felicitatem .seu commoditate aliorum, qui ei simile seu aequales sunt,in aliqua arte,seu scientia, iam habitu aequisita, contingit. Qui dolor, et in oressu inuenitur ubi quis dolet ob commoda omnium digne, c iuste euenientium, unde vii in iia,t..dolor is utique indignus,ae iniustus introspicitur, & inuidia appellatur Aut in desectu reperia eoisilaisti . tur, quoties quispiam ob eommoda alicuius non dolet, etiam si commoda indignὸ, limni ueo B iniuste euenerint, de vitium id in nominatum est: Uel dolor ille neque in excessu, neque in desectu se habet, immo ita moderatus, ae mediocris conspicitur ut vir tantum dolet, dummodo iu- alliis vita est, slὸ dolorem pereipit, ob eommoda indigne euenientia aliena, ae dolor ipse indignatio nuneu. a rivi ,3 di patur,eo quod ob indigna aliorum commoda vir dolet, ae iusti dolet. Caeterum quoniam animi
perturbationes aeque tum circa dolorem, tum circa voluptates versantur, ad quae ceterς animi perturbationes, veluti ad duo genera seorsum contraria, rediguntur, Aristotelis sententia, proinde, fieuti duo vitia,ae una virtus ratione doIoris conceduntur: ita respectu voluptatis duo pari .e victam ae v mea virtuS,qua ob incommoda aliena oboriuntur, ab Aristotele eonstituuntur: unde taut idolor iniuste homini contingit,ob commoda digia adhibita aliorum,qui inuidia vocatur, ita etiam voluptas, seu gaudium,ob incommoda aliorum, indignὶ euenientia, vitium es in excessu, quod malevolentia nominatur. Cui se opponit vitium in nominatum in desectu, ubi homo non gaudetaim incommoda alicuius, Mediocritas vero, quae,ut habitus, dc virtus, inter uti unquz hoc vitium habetur, innominata est, de conspicitur dum νie gaudet propter incommoda alte rius hominis digne contingentia. Quae isthae omnia nobis tradere voIuit Aristoteles, his velliis. hi Indignatio qkoque inuidiamedioeritas est, o malevolentia qui videm tabitur circaldam mitudiης' nempe dolore,o' voluptatem Nersuti quas cryium,ex s,qua arus contingunti in Nialvindinen dolore astitatur um aliquos ρ pera fortuna indiges videt timudus vero hunc ea cedem ex re mons dolorem pere is inuidia impulsus;At malevolas ta tam a d endo deficis Merram gaudeat. Uerum Medicus inuid ab aegrotante alio Medico aegro praeaeritenti,su perti catus,cum ambitiose num ganeis rationibus contendere nitetur, simulque inuidiose Medicum primo ductum ealumniari conetur, cum dolorem, ex rebus, εe commoda dignE illius primmedica maenientibus, mi alle.
percipiat. Si ista auxilio alicuius consanguineisseu assini aut amici, siue freui languentis iniuriose de contra fas, i secendo Medico alter Medicus calumniatus fuerit, ocular mna dubioduc Medicus ille non modo inuidus, at vero etiam Maleuolus quidem se habet;quia alterius Medici fidi incommodis indigne ex ea talumnia,factis, admodum, ac iniuste gaudetr in uno: Videtur invidiam calumnianteat suisse,ut subinde postramalevolema, in eo, summo, alterius iactura αae dedecore, gaudio, riretur. Et licet id aegri detrimento sortiatur, tamen Medicus ille iuuadus, di malevolus, eum perfidus sit, nil timet; quoniam factis erroribus, in deteriorem* statum egro ducto, asserit ea errata, nequaquam errata fuisse, sed ob alias rest priori medico anma admini-
statas, in iactaram eam aegrum cecidisse; tamen postea elus enata corrigere tenrat, poliquam alter medicus suomaxuno damno. ae dedecore calumniatus naanserit,de lapitalis Medicus eo magis inuidus reperitur e ma levolus,quo pecuniae stadio incumbitavi ex his .erbis Hippo.estiis lia colligere,cum id ad artem pertinererras tunderox aer meam immiscantem recti os luiubrio ex. 'inere: Hoc namque iureiuranda afrutarea eam Tricum mi evirerem,alterumniinquam invidiose calumniaturum se enim animi ιmpotentiam prudet i verum id prontivi faciunt, qui forensem quaslum sectantur: quanquam neque hoc perperam excogitatum videtur, cum omni copia ιnopia insit. Ex hucusque autem declaratis tundamentis, manifestum esse reor, inuidiam, ac mala uolen: tiam, ac earum contraria, tvrtia, & mala temper ν imperanda esse; Istarum autem medioeritates amplectendar,ceu virtutes morales, Ae Ita a Medico nunquam Ars Medica, his viiijs, fallax redda poterit naimo curra administrat Leotim modo,quo certa se habet.
122쪽
io De Medie inae certitudine C A P U T IX.
V i- hactenus, vitia allata profliganda esse, ne Ata mediea, Iis, inema fiat, ia
dilucidau imus; Ieci reo deest nune quod de ita, iracundiaque inhibenda exara mus a sed eo, quia vitium id pIerisque in vitis, & naturali quodam instinctu conspicitur; unde longe differtioris prohibitionis est,caeteris vitiis reiiciendis antea explanatis, hine etiam accuratE peniti oti studi vitium id explorare aedilucid re cogor: pro quo exequendo sex faciam, quandoquide primo quid ira sit, a causa naturali pendens indaga M. Secundo de ira vide vitio morali agam,& de eius contrario; tertio de mansuetudine quae irae est mediocritas, ut virtus moralis;quarto hane mansuetudinem neces.sariam prudenti viro esse ostendam, ac iusto viro i quinto hane ipsam Medim prudenti ae iusto annexam semper esse debere demonstrabo: sexto, de postremo, quomodo nos possimus acteis. Rcerealae in iram, quae vitium est, Artem medicam fallacem reddens a incidamus pracepta conΩι-
um in i doctrina radat etiam iracundiae, Ae exeandescentiae deelaratio sit, ne pro Ua, aliam eonfusὸ rapiamus; proinde quid earum quaelibet sit," istarum differentia sint etiam expendere debm; Ira itaque vi cap. .iam dixi, apparentis vindictae appetitus est,cum dolore, ob alterius apparentem iniustitiam irato iactam. Nam aliena apparente incommoda iniuste contingentia IN Eem. ab aliquo laeta,essciunt,ut animi facultatis irascibilis, seu animosae perturba Ctis eirca dolorem oboriatura ex quo dolore postea ultionis apparentis appetitus consequenter emergiti Hinc ira ad ultionem properat: Iracundia vero vitium est facultatis irastibilis cordis, e seu animosae facultatis, per quod homines ad aram fiunt pmeipites, eui opponitur mansuetudo I a 'in ut Aristoteles affirmate Praeterea inquit eam aptitudinem esse ad exeandescentiam habendamr I:: z: Quam ait PIato implacabilem rem esse. De qua Atis .se imum reliquit iraeiundia autem sunt fp cies tres nandes iactuma,erHcordiaeiumm trium specierum iracundiarum Homerum 2: .uid meminisse ait Cicero 7.tus cuI. dii p.pag. a ῆ.dum Homerus de Achille loquebaturi ait cor se. 6. meum penitus turgescit tribus iras. Cum aute haec vitium sit virtutis irascibilis naturali distin ab ira,quoniam ira iracundiae essectus inspis itur ut Cicero adnotauitari candescentia vero ut Gal. uere sert ea lares cordis inrensus, ae inflammanis per iram t Unde vi alibi ait,est veIuti sutor, ε s Aristoteles asseuerat excandeshentes furibundos euadere, ob eum talorem insignem in quo ca- is, uti u-lare non tantum oculi,sed tota etiam facies rubestere ait, Pude factis vero δures rubescere: ti: tia. de Aneristatuit in excandescentia calorem ita in oculos ostendere,quod visus eorrumpstu unde unus videtur, GIde iratis, duo esse. Quocirca non est mi tum si exeandescentia etiam memotiam rerum, quae fiunt ab excandescentibus auferat i ut Galanus ait iracundus autem insidiosus naturaliter eskia nequit, immo apertus est ut AristoteIes fassus
123쪽
Iostia quid sit disquiritur, a naturali causa emcrgens.
Acta autem segregatione irae ab iracundia, & abescandescentia. e romam de ira acturi sumus: ideo quoque ira ipsa aequivoca prius diuidenda est. postea vero essentialiter examinanda: Duo itaque ire genera sunt,quorum aliud proprie a bonorum morum virtutibus non recta, neque a rationis imperio regulata,& haec animi passio introspicitur: Alia uero ira tantum impropriὸ est,proprie vero mansuetudo es , 8c haec animi passio non eli, mis virtutibus moIalibus, similique a rationis imperio undique regulata, atque moueratae de qua suo loco agam. Primum autem genus adhuc in duas scinditur species rvel enim ira naturalis i causa naturali proueniens continetur; vel vitium est morale in excessii consideratum, nunc itaque priorem explanabo iram, cum sis pius Medi tum animus ab ipsi vexati possit ira. Haec autem ira proprie recepta secundum esse naturale tantum recta ratione genita,qus non nisi celer,ac vehemens motio animi est partis inserioris,nempe facultatis irastibilis cordis, quae succedit iudicio animae iudicantis, ut motus animose facultatis recusans rati nis imperium, de rationes huius imperii prudentiae prs pediens: Unde ira haec a corde tam subiective,quam essective naturaliter prodit,& animi peti ut batio est,quae non solum homini birs ratione utentibus, inest: prudentia imbeeilli existente, dum valde hi homines iracundi sunt . verum etiam in pueris ratione eatentibus, simulque omnibus animalibus sensitivis,etiam insectis residet, ut in vespis, apthiis crabronibus, Si in alijs his similibus animalibus; Haec aut: m ira ex-eessus est, Si opponitur desectui irae: quorum duorum extremorum vitiorum medium datur virtuosum nomine vacansue etsi ratione eius medietat; mansuetus dicitur vir ut Aristoteles statuit. Hre autem ira secundum excessum ab AristoteIe, de a Galeno calorifica vocatur, di a Platone cordis exardentia nuncupatur; quoniam naturaliter irascibilis, seu animosa virtus a eordis c
lore insigni essective promanat: Vnde hanc actionis eorporeae substantis ealidi cordi insti ope fieri eritum est: Et non aliunde, irascibilis cordis virtus, animosa voeat ut facultas ab Aristo.&a Galeno, Ee vis intrepida,& inuita,ad Omnia terribilia agenda,& euitanda, nisi ob calorem cordi complantatum insignem. Hinc eo magis ea virtus animosa, inuita, ae intrepida est,quo ma gis quoque ealidum eordi implantatum vehemens existit: ex quo Leones animosos simulque iracundos esse, clare perspicitur cum hi calidissimi cordis temperamento innato sint, Ee sangui ne fibros spiritu osoque calidiori, copioso,reperiantur, necnon paruo corde spiritibus plurimis calidissimis pridito sint. Quocirca Aristoteles fatuit homines animosissimos. de iracundiminos leonibus similes esse temperamento insito cordi calidissimo. Totum vem in oppositum in animalibus usu venit,quq cor minus calidum possident a Quoniam animalia cor eximium ha bentia, de mollis substantiae, timida habentur: Ideoque in ire defectu peccant, ut lepus, ceruus,hvema, Asinus, Pantara, Mustela,& alia iis similia animalia existunt. Sie hoinine seor magnum continentes, cordi Leporis proportionatum aperte timida sunt; Cum ijs cor frigidum paueis spiritibus, te molle infit: per quam mollitiem spiritus calidus facilius exhalatur. In oppositum autem homines cor exiguum obtinentes,cordi leonis similes,euidenter animosi apparent quia ibi cor valde ealidum plurimis spiritibus decoratum, de durum adest. Iis igitur de causis ita in aliquibus excedens emergit, de ad pericula obeunda sere prscipitatri x est, ut Aristoteles a Lfirmat . Ideoque multi decipiuntur ι traici bilem ponentes facultatem non in corde,sed in cystiset Ieci, inter quos ibit Logodedalus, quam Logodedali sententiam carpentarius profundit, si biliosus sanguis cor in calore augescat, de hoc modo bilis causa est fouens cordis L flauescenis
Quid sit ira, quae animi perturbatio est, quatenus vitium
morale . Rat & eausis nariara Iiter promanantibus expeditis; nunc ad irae ut vitia εα d moralis dilucidationem accedam, nunquam enim rectam huius viiij moraIis ada cognitionem adipisci possem, quin prius quid sit vitium id secundum esse naturale dignoscerem. Plato itaque exarat, iram animi perturbationem elle inexpugnabilem, ac inuitam, qua praesente, animosa virtus ad omnia terribilia intrepida est, de alibi inquit, iram esse,qua praesente, cor exardescit ratione nun' - tiante, si quid e trinsecus iniuste stat, vel intrinsecus aliqua concupiscentia turbet, unde ira, = i .et animola
124쪽
cta. vitiosa ira displex Irsv uiuose cre in t tonditi
Mediora ptu. deos quomodo itasti debeat. Medietis M 48pore itasti de
ros De Medi inae certitudine,&c.
animosa saeuitas cordis valet contra concupiscentiam ha patis ton honestam euitandam plat uis mente. Aristoteles autem assit mat, iram maximum aculeum existere ad subeunda pericu la cauenda. Vnde Peripateci posteriores ut adnotat Cicero asserunt iram esse cotem sortitudinis animi eunti Aristoteles assereret iram esse doloris repellendi cupiditatem ρ iramq; omnem voluptatem sacere, propter spem ultionis, ci: in ea sit appetitus apparentis ultionis cum dolore, ob apparentiam,vnde ex Aristotele ita composita est ex dolore,& voluptate. Seneca etiam fassus e st, iram esse cupiditatem vitionis ulciscendae iniuriae. Alii vero ut Carpentarius refert iram
ede incitationem animi ad mouedum hominem in eum,qui aut nocuit,aut noeere voluit. Hinc irascibilem facultatem naturaliter in corde residentem ammosam', intrepidam, & inuitam , ut iam dixi. Quam animi notentiam vocat Hristoteles: Cunctis animalibus necessariam ad vitam seruandam ab iniuriiς,ceti conseruationis tutorem,ac propugnaculum vitae horum animalium; quo animalia contraria reiicere ualenta uel dimicando, ut animalibus animoss,ti sertibus, d armatis contingit: vel contraria euitando fuga veloci, uolatu, aut cursu. ut timidis, & imbecillibus accidit animalibus . vetum hie ita impropriὰ virtuosa est Mansuetudo vocata; de qua in sta dicam. Vitiosa autem ira vel in excessu, vel desecta inuenittit i Huius autem irae in excessis tot sunt conditiones,quot etiam irdi sunt in defietu,& ire moderatae virtuosae: Quandoquidem sex Aristoteles ponit regulas qua sicuti irae sunt in duobus extremis, in excessu,& desectu; sic etiast habent in media ira commoderata a rationis imperio: ac tune rationalis ira evadit virtuosa reum sub habitu mansuetudinis virtutis sit. Quarum sex conditionum prima est: in quibus t bus irasci oporteat. secunda cum quibus oporteat,& modo quo irasci oporteat, nempe an vehementer,& celeriter,an tard Eseu tantiitime. aut medio modo. Quarta est quod irasci debeat,
scuti oporteat, & quando oporteat, re quo usque irasci debeati Quoties enim ira has sex conditiones habuerit tunc non vitiosa erit, quippe virtuosa introspicietur,'& laudabilis, in homine prudente, regulato, & commoderaro. & haec ita impropriὰ est, propriὸ vero mansuetudo vocatur . Quandoquidem Medicus irasci cogitur in rebus malis aegris contrat iis correctibilibus tan tum, quae a rationis imperio prudentiae tegi possunt ad aegrotantium tantum sanitatem recuperandam e Prsterea Medietis eum personis errata facientibus corrigibilibus irasci debet, non . autem cum incorrigilibus, cuin itaque aliquae Mulieres ertatorum cottigi non velint. Ideo hae non sunt corrigendς Mu lierculς, pto inde neque cum his mulieribus prudens Medicus irasci mportet . sed potius aliis astantibus errata manifestate expedit, ne Medicus qgrorem mortis cui pabilis euadat. Tertio Medicus peritus, fidus. & prudens ita medio modo irasci cogitur,ut disponatur ita mansuetus, ut primo intrinsere rationis imperium prudentis ab ira nihil turbetur,& ut secundo non ducatur ab extrinseco ab ita, sed tantum ob eius finem salubrem, irascatur, scuti requiritur rem rationi imperii rationis huius ad suorum emolumentum: Insuper Medicus congruo tempore oceasonis erratorum perpetratorum, ad suorum utilitatem irasci deuin- eitur. post remo Medicus tanto temporis spatio ita tem irasti tenetur,ouanto ad fgrotantium finem salubrem,errata undique corrigat,& non ulterius. Quas sex conditioncs Aristoteles genetice,& uniuersaliter unicuique .ito mansueto consignauit. Quas ad Medicum eoarctaui: Quς sex conditiones ab Aristotele ccillecte sunt,ex platonis doctrina, ubi Plato ait. Quo nunque hi fon res natiaras artiriant a quihtis, qui horitur,unde quando,quantaevnpe oportet fetu es. stetum ex his sex conditionibus mansuetudinis, qus media est inter iram vitium squd tum in excessu, tum in desectu . alias sex colligere poteris conditiones iit vitii equὰ tu m secundum ex testir m, tum a seeundum desectum aeeepti: Nam ut ait Aristoteles, & Eustratius in commento col. I.circa medium L lo, . ex conditionalius Mansuetudinis etiam irs vitiusque conditiones colligere possumus: qus sex utriusque irs vitia .ituperabiles sunt eonditiones; sicuti E contra omnes iret viruosisn ansuete virtuose, laudabiles esistunt conditiones. Ideoq; Arist. statuit quod νnusquisq; homo sex conditiones iis vitii in excelsi habens, inter citeros homines nunquam viuere posset. cum ais nimis molestus tetis cunctis aliis esset, hominibus a hinc talis homo ita vitio ius destrueret
etiam se ipsum ut intolerabilem ab aliis hominibus: MEdicus .eto ira virtuosa mansueta demciens stolidus quidem esset, vel seruilis animi inuenitetur ob vituperabilem auri qitissum; Nam
dolorem non percipere, nee moderate ita sci. ob euidentem ggrotantis iacturam, est mente nor constare: vel si dolorem Medicus perciperet,attamen ad nouam ac iteratam trotantis euitan . clam iacturam,regulate non ira steretur; impiE nouum egit permittendo detrimentum ut Mulieribus non obesset, immo pro Mulierum plemnque gris nocentium beneuolentia captanda, nihil operaretur, tunc nonis sium est Medicum eum semilem continere animum propter luctum acquirendum, a Mulieribus soluentibus dandum. Ideo quia animus in virtute mansuetudinis liber esse debet, ergo irq uirtuose improprie jocate desectuscum seruilis siti proinde vituperabilis est. Talis enim Medicus adulator quidem esset quia omnes adsistores sint humiles Oseruitis ut ait Arist. edi vituperatis, luet animi vero liberi uri ultornm modo diuere nequent,nis amici. Idcumco Medicus magnanimi hin liberus esse renetur.
125쪽
Liber Quintus. C A P V T XIII.
mira improprie dicta moderata,& virtuosa mansuetudine
ε . Ethiconra Vm Aristoteles de virtute mansuetudinis egerit, etiam de eius extinxiis pertractauit: Venim quoniam hactenus de eius extremis verba secimus; ideo nune huius mansuetudinis doctrinam recensebo; Mansuetudo autem, ceu ira Imis proprie appellata ita regulata di comi derata, ab imperio rationis pruM tiae existit. ut nulla animi perturbatio sits cum penituscorrecta sit rationibus honorum motum, etsi subiective a mede Mndeat,effecisue aurem, e sot malitera rationis imperi emanet ι ad differentiam irae proprie vocatae quae de subietituE, R effecti-uo, Sc Brinaliter tantuna a corde emergit. Cum itaque ira IIIa undique a virtute triansuetudi-Mis gubernetur, ideo iure merito,& mansuetudo, de ira virtuosa nuncupatur, & si ira improprisse. Haec aulcm mansuetudo eas sex quidem continere deuincitur conditiones, veluti sex spe- cies nunc declaratas. Artique Medicae coarctatas, in gratiam facilioris doctrinae irae vitiosae geminae explanat s Hinc harum sex conditionum non meminero. Taluautem mansuetudo per petuo Iaudabilis, di nece staria est omnibus hominibus.Ruς ratio est recta imperi j rationatas prudentiq, sine ulla animi commotione,passione,de poturbationeiqua utique. vir mansuetus vindi. cativusque elle valet, eum in sui ipsius tuitionis gratiam ab iniurijs, de ab ini nileis,& contrarijs, iaci tremo hac mansuetudine libera decoratus este eostatur, alioquin vitiosus esset. Mansitetit dimis 'f' autem meminit plato dum ait. miseruem irasci; sed ira tamen. ω eius afectus dulaminum lie - - Pr viqi riter dιflulante de alibi ait, Ineunode emitatis ponulatim mansuetudo,oe iracundia cum mansuetus x. Eihi Ull. quidem esse teneato insuos; iracundosvrao in hostes re hiendos. Eamque sanε causam Peripateti et omnes ex Aristotele substinent, iram hanc impropci dictam non modo utilem esse, reruetiam necessariam, a natura homini prudenti datam, ceu naturalem vim, & cotem fortitudiniss P ως iri eutis lis ciuitatum,de Galenus ait vim ira Bibilem auxiliatricem, Se propugnaculum esse,ad victoriam trahendam . Quocirca homini prudentissimo necessaria est mari suetudo, verum potissi
Mansuetudinem viro prudenti etiam ad concupiscibiles res internas obscenas retorquendas utilissimam esse ostenditur.
I lixem mansuetudinis usum, utilitatemque penitius in emspiciam,imunia qui
dem eam virtutem non selum Hudenti viro utiliter a Natura, ut necessarium, nobis dono datam sui sis,ut propugnaculum,ad mala, de contraria externa te ij-cienda accidentia,ut capite praecedent ia ostensum est. Verri etiam ad concupiscibiles res internas obstenas vituperabiles demi Iedas; ii Plato exararit ira qua eor exardescisiratione nuntiante, si evid extrinsecus imus d sit; aut mirisseeur aliquid a , 2.1 e cupiscentia turbet.Idem Caltasseuerat.Quandoquidem Deus,dc natura homini prudentiam twpp c. 7 .aω. dono configuarunt, ut honesta, de laudabilia homo amplecteretur, vituperabilia vero effugeret. Ideo eum prudentiae virtutes motum bonorum ne dum a rebus pernatiosis vituperabilibus existi trinsecis concitariis possint;sed etiam ab intrinsecis rebus concupiscibilibus, vituperabilibusque turbari valeant; ne ergo ab his concupiscibilibus rebus vir prudens perturbetur, proinde homi nis imperium rationale virtutem animosam obtinet, ceu propugnaculum resistens, de vincem s. tis data. Hi, concupiscibilem vim appetentem rem non honestam, erectam. Unde ammosa ,seu irascibilis s. n. ἡ, ut , --μ- vis concupiscibili virtuti contraria se habet,& nunquam eam iuitat ut Galenus de pruniit. Vnde el: ς α ex platonis decreto idem Autor stati tit, iracundiam regulatam vim necessariam esse, in homine, ut homo eontra concupiscentiam non honesiam,& non moderatam intrinsecam animum pediturbantem, ves uti hic Iracundia rationalis, ae v Irtuosa tutor, aut aculeus, vel cotis fortitudinis
ita petii rationis prudentia,ut ait Attit . ut antea iam dixi.
126쪽
Iram rationalem, seu mansuetud mem cuicunque Messico fido, l& prudenti necessariam esse, non solum ad errata 'grotantium euhtanda, sed etiam pro eius concupistentia yitios .
xl a faenus autem eon linitis Iam manifestum esse reor, iram impmpriὸν caram,qnam amnisetudinem appellant Morales Philo hi, uni euiq; pr bo, fido, prudentique Medico necessariam este aeque tum pro aegrotantium iacturis undique mirandis, tum adesus concupi semeiae quodpiam morais, vituperabile,reiiciendam vitium. Nam id quod Plato decreuit uniuersalis 3 τ - ιδ ter,de communiter omnibus hominibus prudentibus competens,ad Medi . . a Lum Prudentem particulariter, & proprie limitare debemus a quia ira, cor excandeseu aliove nuntiante, si quid extrinsecus iniuste aginantium detrimento medici pr. --isuis ceptis spretis se tunc sane utili , ae necessaria, medico est, ad tari emoIumentum obtinendum, atq. fimul pro aegrotantis nuperrimo cauedo damnome pereat aegrotus ob vii uerrata; si naq; aeger hoc periret mo, tune procul omni dubio eius obitus Medi eo tota tribueretur culpa. Vnde ne q. Pp lucr uacq uirenduad u lado silete debet medieus,quia si fidus, di prudes sterit,tuc ceres ira, qua cur exard ficu raticiae nuntiante, intrinsecMai video piscitia turbet est tutor, vel aculeus, aut cotes Hrtitudinis imperii rationis prudeliae ad omnia moralia retorquenda vitia; quae Artis
Medicae rectum salabiem praeoccupare valet finem. Quoeirea ira haec rationalis mirabiliter Mediet prudentiam iuuat,non modo ad pecuniae forensem, de prauum omitendum quaesium Κώrd etiam iuridiam, de ambitiosam telinquendam glotiam, de alia ijs similia cauenda vitia. . s
Medicus si iracundus fuerita natura, quomodo ex iracundo,mansuetuS
t Lures autem homines,' Mediet a natura ita iracundi Inspieiunme, ut suillim tii sus is his sex mansietudinis tegulis perspectis, exeandescunt, vel in excessu ira scis nicitiae lape digrotatium non laeri deuimenta. proinde modo regulam pro ponam . qua homo iracundus in uniuersali facile mansuetus fieri possit. Cum autem Ari telis sevitentia aequE tam virtutes morales. qaam vitia moralia ab s.Dhu 1e. Magendi consuetudine & a consuetis pro manent actionibus, ideo iracundia, ita, μ)'di exeandescentia, quae vitia sunt moralia lecundu ira excessum, e non mansuetudo, quae moraistis exustit virtus. non niti aflue iactione nostiarum actionum aequiruntur. Ideoque plenam do cebo regulam, qua talem virtuti iam acquirere possimus assuetudinem, aliam vero vitiosam vitare valeamus allae satione 1IL Sed quoniam consiletii do habitu quidem est diis culter mobilis, di pluribus, re iteratis frequentatisque actibus nostraram si iliarium actioniam consurgens,no 'δuten, ex doctrina,& experimento. Idcirco quia mansuetudo longe dissicilior est sua aequisiti ne in halatu fit mo rei idente,quam caeterae virtutes mora lex: cum iaci litis omnia alia vitia mo talia a prudentia cottigi pollini Arvana iracundiaura, de excandelaentia . Ideo iure merito mω dum quo tali vitio iam acquisito in habitu,& a talibus animi perturbationibus nosis sese uere potiimus,lli quomodo loco huius uitu,mansuetudinis: vi tem acquirere ualeamus explo. randum miles cst. Nam Galesus flatilit,itata bilem vim iis plurimo rationis utentibus esse, 6 cum moderata ibi iracundia sit.&rationalis; ideolra inanimum esseere potest:.In oppostum, vero ira vincia barbatos,& ineruditos, qui inanimo rationis utuntur. Quocirca ad iracundiam cauend.im ne ira,quq veluti iracundiae essectus est, homines assciantur, qui a pueri consuetudi'. De circa inansuetudinem stini me exerritati suetisnt, opere plectum es, quod bi plurimorati nis viantur ampetro, se ipsi s in aduetas rebus extrinsecas exercendu . Ponit autem exemplum equitis equum regentis, de venatoris eanem gubernantis. Quandoquidem sicuti canis uenatoris
instrumentum est, ad venandum, & equus equitis instrumentum ad equitandum, ita sanE in instrumentum est recta rationis imperi j prudentis hominis, ad cauendum hominem squ/ tum ab extrinsecis iniurii tum ab intrinsecis uitiosis concupiscentijsr di quemadmodum canis, equus nihil rectus est a principio, di processu temporis moderatus est.& in longa consuetudin
, si regulatissimus ; ira quidem ita in homine regula carente moralitiis, ab initio es ira proprie appell
127쪽
appeIlata .itissa,& litationalis,nihil regulata, si homo autem se erererat magnanimitate,
cordia sorti indine emperata, tuccet te temporis decursu irascibilis seu animosa cordis facultas..t instrument uni imperii rationis prudent . satis tegulabitur, Ac longa consuetudineata ea facultas commoderata erit, ut tunc mansuetudo fier Uerum scitu dignum est quod in ea assues ctione paulatim, progreda debemus, ut in omnὶbus alterationibus id serarandum venit, ut totis nostro promptuario cuiuscunque cruditatis recta dignoscendae,recteque eurandae ostendimus. Nam ab obiectis pernitiosis necesse est eor exardescere, nisi homo valde exercitatus suerit, an intequam cor exardescat,semper has sex antea statuta-Obseruando regulas: Vnde ex his pernicio i n. d. i. Η μsis obiectis, sepius dum a rationis imperio prudentiae, eordis virtus irascibilis cohibetur. & ea.
Deatur ab ira vitiosa, nihilo minus adeo sanguis circa cor exardescit,ac attenuatu r, ae in acrem, mordacc mque conuertitur naturam, ut sanguis isneam acquirat naturam, ut hominibus eorde
valde calidis, simulque animosis usu venit. Eamque sane ob causam a sanguine ita ignito, d fibris ephemera,& ardens,& tertiana,& alia plura mila exoriuntur, ut quotidiano patet op timento Quam cetia ob rem mansuetudo,nisi Ionga assuefactionis consuetudine acquiri valet proinde optimum eo ri silium est, in aetate puerili talem assuefactionem pueris impertire, mordium desumendo a lenioribus zontrarijs rebus, ad maiores deueniendo miutiast Hinc Vlisses. B phidamans, & Nestor, qui exempla suetunt virtutis mansuetudinis, ut refert Galenus non nisi 3. De dia. Hip. aetate puerili eirea hanc virtutem assuefacti fuerunt. Nam viti illi ita prudentiae vi mansueta decorati saerunt, ae adeo efficacitet iracundiae dominantes extiterunt, ut ad nihil iniustum, aeirrationale unquam excitati sint At vero si quandoque excitati; attamen illico eam rationis θρο- eompescebant,ut eques equum,de venator canem regere solet. Totum vero in oppositum st, thi,Galli, de alii Barbari, ut Hectoride Achilles minimo rationis imperio prudentiae,plurimo v to iracundit irrationalis utebantur, ut inter nostros pueri. & homines ineruditi sunt. Ea propteriae. 4-.ul, iracundia lige irrationalis cohibenda venit, ut Gal. deprompsit: Rationes reddendo, eum regu- M. unda sit iracundia i Quando quidem homo valde iratus,non amplius certe homo est;nec acti nes iustas, nec alia circa disciplinas possidet. Propterea quod iis ea irrationat is elapsa, non amplius homo reminiscitur rerum, quae in ira perpetratae fuerunt, ut Galenus asserit;cum vehemental - 'I' ter irati non modo memoria, velum etiam mente non constent, quoniam ira irregulata secun- uire, dum excessunhad se r/tionem imperii prudentiae trahit, ut aperia idem Galenus assirmat, qui i' sta ine potentior consilio est,ri is Auret confirmae, Ex his autem hunc in modum constitutis. μααι' manifestum est, si Medicus sua natura iracundus fuerit his omnibus regulis Medicum prude tem uti debere,ut ipse mansuetus euadat, quae cum omnes satis enucleatae sint conditiones, ideo
128쪽
Methodus consti tuitur qua rara Medicinae Metaphisicae latcns, sita cognitione, ex accidenti, ob aliquod impedimentum, diuino auxilio, assidua Dei optimi Maximi recognitione, acquirendo, certa pro nostro posse
reddi possit, Ideo quot modis morbi causes, locique assecti occubentur disquiritur, o facibus hac Agnosci valeant. inaeterea ostenditur plurimum valere Medicum optimum,fidum,& pium, ut pium ad hanc medicinae partem rectὶ exercendam 3 Vnde impius Medicus nunquam ab aegris vocari
Hanc partem Medicinae diuidium a felici
tur, quae certa attingi potest, no acquisita .
4, propostli constituendis, hact si libros, idcirco reliquum est, ut Amautem iam dictumst, quan- praeis frequenter, per accidens, partes assiletae ita Occulta esse, vesum rerum rectam ingredi pollemus agnidicos silios esse diuina selicitate, qui ditam assequuntur cognitionem i ut hae
tionem. Hanc autem diuinaini felicitatein prinio inuenisse Hippocretem introspicio, hune in modum exarantem . Q arcnus itaque cum ius societatem habet Medicina sepientia quadam enDiuina . Nam ct plurima horum medicus in se habet: Esenim βιentia de Dirs penitus mimo eius implexaen:T- ' eroιο cateris assessibus. ' symri maris Μcdicina erga Deos valde rexere Vonia'
129쪽
A ter egerere comperitur, tum vero diis Medici locum dant.Namen enim erecta componens in messiona minime scrosim esse animaduertui, in ira morbis, quos ti Iro absq: asperas perarι vident. Quot holenim vincιt Medicina haec Deorum m ope tincit. Pura Medicina Ga securidum sap1entiam mortim
munus est o remediorum escaria ab iis pendet.Verum Me a' non caedunt, cti in confesso misins q:
percipiantur ea quae cirea eorpora fiant partim per omne remediorum genus transmutando,partim per η. chrurgiam aciGliando, partim remediando medicamentis,utru d ala. NCn crediant. n. Medici ex parte plincipali sentibili,nee ex parte speculabili medicinae tum scientisca,tum coniectural , cu et his medicinae partibus certitudo, e selicitat operatura,& speculativa habeatur, certa cognitio-rae,certaq; curatione frequenter acquista. Hic aut ad noto Hipp. exarare Vertim hoc alq Mediti non credunt eum in confectosin sensuq: percipiantur ea quae circa corpora fiunt,partim per omne remediorum genus transmutando, par ira per corti iam ahxiliando, partim remediando medici mentis. aut diaeta; Nam ultra quod medici dogmatici certam possident methodum, atque tum curatiuu, tum praeseruatiuam,ceu simulachrum uniuersale, plura singularium realium exempla simul inductione collicta repraesentans, tam in parte Artis medicae sensibili, quam speculabili,circa coia, Cnitionem, etiam sensu visus cernunt quam speculabili habetur alia vero tua mei, do ex accidenti impedimentitatione fallax, quae tamen diuino impulsu certa reddi valet, ita et medicus B dogmaticus duas Dei Ο.M.recognitiones habere tenetur, his dira bus promitionatas partibus; nam respectu primae partis Deus cocutrit ut prima causa uniuersalis,& ut autor omni u retu sub , lunari uiti uniuersalis Quo ad secunda partem vero Deus prima causa particularis,& principalis
inspicitur,cuitis impulsu medici assiduo cultu diuino acquisito, ea pars metaphisca salsa et certati. . .: is es. reddι pot: Unde has duas Dei recognitiones medicus optunus cotinere deuincitur Trahitur uis . ωρ HI aeger in omnegenΞ calamitare,cii medietis qui mn Obrae', si denisu in tenuis temeritatis correptus est,negligens ais a morbi recogniti 3 scuti ergo medicus assidua morborum cognitione negli sens,incιdit omne gentis infortunii cy vehementi perellie,ut ait Hi p. in F s. p. 4 r . sic et negliges assiduam Dei recognitione ex parte metaphisi ea, in eandem calamitate aegros ducere possint, & licet medicus in quacunq. medicinae parte, hanc Dei assidua habere debeat te eognitione, cu Deus prima si causa, a qua cuncta hec in seriora promanant, nihilo minus potissim si in hac medicinae diuina, seu metaphisca medicus num et aegrotanti si recta nec exacta ingredi poterit curationem, quin prius ea assidua Dei M. M. habebit recognitione. Quonia Gal.ex Hipp.& Platonis decretius. Da 4rex Ni p. si aluit,vbi agit De suma opimis prouidentia in eorpore humano cddedo,ait muta fabrica no 'rae utito, p
ase immortalis animisubnuntiam sed illadiume adderent, xl generabile esceretur,ergo medicus dC Deo aeterno tane a rationali primo principio uniuersali sua rationale aequE tisi operatiua,tu spe- ' cuiatiua,tum activa desumpsit potetia: in parte vero metaphisca medicinae medicus a D.C. M. ceu a primo principio peculiari,& principali recipit diuinu impulsu.& ratiocinatione ad mo hos occultos dignoscedos .unde si hac sua rationali potentia recte uti voluerit,ad occultos mombos dignoscendos, sitiautq; curandos, semper Deo,ceu rationis primo principio assiduam allata
prebere cogitur recognitione vi reflectendo ratio creata, ad ratione creante; ipsa ratio creata,beneficio,& impulsu rationis ereantis,occultaru rei u p accidens aque tum cera a cognitione, tuin
curatione consequi valeat: ti non aliunde Marsi ius sicinus ex plationis mente ait secundia sol; .i,. . a. ,.. pilos putabant nihil absq.diamo auxιlio posseseliciter agi Nbhil orsus abs .disio sata inspirusimhὰ Pub. . 34 ν M. intelligi posse, Arist. quoq. hanc diuinam recensendo se licitate, id ipsum patenter co firmauit hOe hi 's' modo, Verisimili est selieitatem quo .u mr exhiberi ae t to magis, quato ipsa omnia humanars reis optima est. diuinisimis rebus felicitas est: ine cypraemi υιrtutis, oeshis o tres quoddam ac
diuinu,beatumqaesse videatur,non ne quoddam diuintam, ac beatum in anima nostra rationali, deli tatio eius iuncta fuerit lationi Dei creandi nec non ita itincta,Oeculiatu rerum certa cognitio nem, certam, que operationem assi qui valeat eam veto elicitatem exinde dilucidat Aristoteles,quaerens, an pet fortunam a Deo concupiscamus iucunda, delectabilia,ac eligibilia, quate-- nns per se appetibilia,sequibilia fiant, ut tractabilia, aut sint speculabilia, aut operabilia,aut agi.hilia , ut has omnes humanas rationales ccmprehendamus felicitates. Concedit enim nobis A., ita es per accidensi& raro irrationabiliter Dei impulsu, eam accidere posse, ex Antiquorum mente; αι 3. cum ex atacit Putet alitem quemadmodum in Gni terso est Deus, O vic Gm ctincta in illo. Nouentur enim omnia ab existente in nobis numine. Tationis alitem, non ratis,sed praelautius quidpiam es priu- .. , cipium . Quid antemscientians ani itis eti,nis Deus ἐρ iridis ivi organum tute leatis es. Quoei ea veteres dixerant felices ex fort&na qui irrationabiles ad re m agendtim impellerintων. Trincipium
enim habent, o intellectu, voluntate prisantius. Eamque sane ob causam S si in quacumque medicing parte generica a nobis hactenus ex plicata ex Diuina, ac metaphisica selicitas a mediaco quaeri debeat, ut munus rationis et eantis, nihilo tamen secius maxime in hac medicinet. parte occulta sagitari debet, assidua Dei creantis recognitione nostris erga Dei m deprecatio: -'i:,ω nibus . Cum sine diuino auxilio nihil feliciter tractare possimus . Nam licet ratio cnam ianis sit. - homini b.& Diis, ut ait Galenus a.desina p. med s.cap. i. tamen Deus in selicitate ea diuina coh-μυα- cedenda, ut rationis principiti restit medici rationem. Deus enim ut Plato, di Arisso. rati sunt. totu tegit modum per intermedias causio secundas, ut carpcntarius adnotauit: ceu vitius creas
130쪽
infinita,q uat in sngulas finitas, & creatas lassuit res, quatenus Deus solus per se is, critia vero AOmnia a Deo emanat, ut etiam an praetitione primi tomi dictum es,cuna autem Deus duntaxat his selicibus reddendis diuina ea felicitate praeluceat qui erga ipsum sine errore se gerunt, ut ad- M. notauit carpentarius ex Mercurii Trismegisti, Platoni sque sententia ergo ad eam silicitatem .
obtinendam, nempe ad Occultos morbos recthagnoscendos .rectique curandos erga Deum sine errore, nos debemus nouram regere mentem, simulque assiduam Dei recognitionem contine re. In oppositum vero . ut ait Hippocrates: Trabitur aurem aeger in omnigenam calamitarem ,
eum Medιcus, qui morbo praen, pestilentiai exilis temetiratis correptas est, decori neIMens dodimaticae methodi scientificat tam in definiendo, oporticendo, tis in Iureiurando interpretando Pod Deorumst gratia riam viait Hcurnius in commento, Iactabundi praedicant de felici morbo, tumqvam res foret in eorum manu, ctim potius Deo ascribere deberent,s quid fel citer eueniret,sed s quidsmsri eueneriι, Deo irato ascribunt, iniurii itaque sunt hi Medici in Deum, cam Deo ascribunt, qua insertumj sua sint. Postea vero ait Hippocrates negligens asotiam recognitionem mor is rum, causatum, & symptomatum, ex qua neglecta recognatione, aeger perit, a morbis magnis occultis non curatis ε, sicuti ergo ratio Medici, quae morbi, causae, locique affecti,& sympto ma- tum reciam non habet recognitionem, incidis omne genus infortunii, cum vehementi pernitιe ut rhi. M i. et Hippocrates inquit: sc id ipsum sequitur quoties Mc dici ratio creata, Rationis creantis eius. '
nempe dei assiduam te cognitionem negliget, cum id principium mimum generalissimum ta- ηtionis creantas humanam rationem,ociosum esse nequeat, ut antea vidisti ex Hippocratis mente i s itaque id principium ociosum esse nequit, dum latio humana resectit ad suum rationis principium, & dum Deo iuncta est, di hinc ratio Medici eam diuinam assequitur felicitatem is c totum in oppositum ratio Mentis Operativae Medici pestilentia temeritatis iuuenilis ducta, si Dei assiduam spreuerit recoetnitionem, ad deum creatorem maximum non reflectendo, nec Deo iuncta sit, immo a Deo segregata fuerit, tunc sane trahitur aeger in omnigenam calamit tem, & obitum, quoniani Hippocrates libro de elegantia pagina Io7. ut insta videbis sientia de Dris penitus animo Medaci implexa en alio qu in impius Med ictis esset, & possea inquit tum vexo medici diis locum dant, I pagina io8.ait rumma horam eo reditor Deus esse cognoscatur. Eam inque sane ob causam aget ab impio Medico Dei assiduam negligehte recognitionem caueres debet, ceu is pestilente temeritate iuuenili, lethali, simulque vitupetabili. Hoc autem argu mentum a proportione formatum est, quae inter rationem creatam Medici,& res rationabiles, ut factibiles medicinales, & quae est inter eandem rationem creatam Medici, di rationem primmam creantem. pro qua re penitius perstringenda hunc constituo syllogismum. Quemadmo- dum ratio Medici se habet ad res rationales, ita aequὸ se habet ad suum creans principiumi sed ra tio hec ad res rationales se habet,quod rationales morbi,causae,& p rtes letis, a cognitione ne- Cglectae i medico,est causa quod trahitur aeger in omnigenam calamitatem, iuuenilis temeritatis pestilentia medici ductus, ergo ratio medici ad Deum creantem se habet, quod creantis principia assidua,ὰ medici ratione, neglecta recognitione,semper trahitur aeger in omnigenam ealamitatem, pestilentis iuuenilis temeritatis medici impulsus. Et consequentet ex hae cones usone elicitur,quemcunque aegrotantim se cauete debere a medico singulo,assiduam Dei 'gligente r cognitionem, tanquam a pestilente iuuenile temeritate, lethale,atq; vituperabile, Immo quoniam medicus longe magis delitescit in ratione creante negligenta,quam ad rern natu tala creatam negligendam, Ideo quoq; multo magis arget tenetur,pro sua salute,telinquere medicu qui Deum nescit ceu iacturam omnium maximam,quam medicum moibi, caustiteri affecti,& symptomatum scientiam non habentem: Nam admodum maius erratum habetur, ignorata prima causa rationis quam ignorata te rationali, quoad selicitatem diuinam, Dei impulsu acquircndam. Quoniam a ptima ea causa in occultis morbi causis, locis affectu,& symptomatis,recta mgnitio,rectaq; curatio adimpletur. Hine Hip.ait. quatenus itoq. eam his societatem habet medicina ita exi quatenus medici Dei operationum cultores inspiciuntur,cu Dei opera videant hi in arte medi- u ζ hi ''ca societatem habent, cu sapientia diuina metaphisica cultui diuino annexa Medicinar socia es,
Vnde Nedicina pientia quisa metaphisica est , a piarimo sapientiae diuing operantis Medicus in D
se habet. Bra inscientia di tecognitio assidua de diis penitas animo eatis implera es: Tu vero in erim λι νιs affectιb. Impromat s medicina erga Drestiaede reuerenterse gerere coperitur: Na vi Heurniu adnotat Deu humana regere corpora clare, medicis pater,ex mor tu occultoru cognitione, e curatione pisterea in morboru latentiu historiis ntime videt medicus. Tu vero rase lotadam mem inii iudiui cu in morbis iis occultis 2 et euru de rebus hamanis intueantur ut i leurnius adnotas Pergit vetro Hi p. huiu4 tei ratione; dens Humeη.n.canctu Iabernas in Medicina minim/ octasti esse animaduennas: Na es si medicus a turales agnoscat causas,& moibos,nontames datur Aa vi Dcaacidia morbis cognnscendis,& curandis potissimum occultis es mi pat via,C proptereia causa notanda per quas agis Deus no in morbos efficiendos, ut ait He urnius quia in qpilepsia noestu, divini
ex Hip. mente vi c. I .di m.Unde Heurnius pag. Ios . par. 1 3. decipitur. Sed in morbos occultos a messico dignoscendus, smulqa curandos, quonia sapientia diuina gaeraphisca medicinae non a sociat tot ed tin parti metaphisicς,ψtc. i. ia satis ostedi. st quo . vincia medicina mo narrat' Itatim. orti v ope vineis maxime i morbis latetita odian et messicιna via udus χιa motu munus es. Re M.