Caii Plinii Secundi Historiae naturalis libri 37 cum selectis commentariis J. Harduini ac recentiorum interpretum novisque adnotationibus ... Volumen primum decimum et ultimum 7.2 Pars quarta continens rem herbariam curante L. Desfontaines ... pars p

발행: 1830년

분량: 531페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

481쪽

et CXX. Nec se io graeco' minor auctoritas, quod ' telinvocant, alii carphos : aliqui buceras, alii degoceras, quoniam corniculis A semen est simile, nos siliciam': quomodo sereretur, suo loco docuimus . Vis ejus siccare', mollire, dissolvere. Succus decocti' seminarum pluribus malis subvenit : sive duritia, sive tumor, sive contractio' sit vulvae, foventur, insidunt: infusum quoque prodest. Furfures' in facie extenuat. SpleniV addito nitro decoctum et impositum di medetur: item ex aceto. Sic et iocineri decoctum. Diocles disticile parientibus V semen ejus dedit acetabuli mensura tritum in novem cyathis sapae, ut quum tertias partes hiberint, calida lavarentur: et in balneo sudantibus dimidium ex relicto iterum dedit: mox a halneo reliquum pro summo auxilio .. Farinam seni graeci cum hordeo, aut lini semine decoctam aqua mulsa Contra vulvae cruciatus

secus vias in Babylonis regione nascitur, prodit Diosc. Ι, 5r ΗAn D. - Arundinaceum gramen est, sive Diosc. loc. stip. laud.

Nobis eodem nomine Arundo G Lmagrastis Trianae din n. gen. 18 3Per . Gramin. Iuss. . Habitat ita uliginosis. ED. CXX. r. f.no Nobis Trigonelia fenum groeeum , de qua jam alias egimus. ED. a. Quod te . Τηλiv. Gal. in Expl. voc. Hipp. tom. II, p. 89 :

Diosc. in Noth. p. 444 . Tῆλις, piquae vox i,aleam et se-

stucam sonat. II. R D.

3. Quoniam corniculis. Quoniam siliqua quae semen continet, in cornus speciem est sulcata. HARD. 4. Siliciam e quomodo. Gronov. et Al. salicam quod quomodo. ED. s. Doetiimus. L. XVIII, 3o. II. 6. Meeare. Diosc. II, 124. hoc

lati a molliendi ac discutiendi xim habet . . HAnD. - Farina seminis tumores emollit, diis gerit, maturat, discutit, doloresque com Pescit, usus adeo frequentis ut in fomentis et cataplasmatibus emollientibus sere omnibus usuris petur. In clystoribus utiliter Praeis scri hitur, ad alvi profluvia, dysen teriam, etc. Potu datur rarissime. Coiis. Geon. Mat. med. tom. III, pag. 486. ED. 7. Suecus de eli. Haec totidem verbis Diosc. I. c. HABD. 8. Contractio. Μυσις Diosc. h. e. aditus et osculi veluti conniventis praeelusio. DAL. 9. Furfures. Diosc. l. c. HARD. ro. leni Diosc. I. c. I .a 1. D Rite Parismatis. Instante partus tempore. DAL.

482쪽

LIBER XXIV. 4 3

subjecit. Item imposuit imo ventria Lepras, lentigines, a sulphuris pari portione mixta sarina curavit, nitro ante praeparata cute, saepius die illinens, perungique prohi

bens '. Theodorus' ' seno miscuit quartam partem purgati 'nasturtii acerrimo aceto ad lepras. Damon semen seni ' acetabuli dimidii mensura cum sapae et aquae noVem Cyathis ad menses ciendos dedit potu. Nec dubitatur quindecoctum ejus utilissimum sit vulvis, interaneisque ex-hulceratis : sicuti semen articulis atque praecordiis. Si vero cum malva decoquatur, postea addito mulso potus, ante caetera vulvis interaneisque laudatur : quippe quum vapor quoque decocti plurimum prosit; alarumque etiam graveolentiam decoctum soni emendat. Farina porrigines . capitis sursu resque cum vino et nitro celeriter tollit. In hydromeli te autem decocta addita axungia genitalibus' medetur: item pano, parotidi, podagrae, chiragrae, articulis, carnibusque, quae recedunt ab Ossibus : aceto vero subacta luxatis. Illinitur et lieni decocta in aceto et melle tantum. Carcinomata subacta ex vino purgat: mox addito melle persanat. Sumitur et sorbitio e farina ad pectus

I 2. Perianoque strineipiens sic Olim . In vetusto codice pri bens legitur, non Praecistiens; et Paulo post acetabuli dimidii, non dimidia. PINT. - Peruvique yrohibens. Ita MSS. omne : non , ut vulgati libri, praeeiPiens. HL D. x 3. Theodorus feno. Graeco scilicet. Ita IISS. HAR ,. I 4. Damon. Qui et Damion. Viis de Auctorum Indicem. In MSS.

Timon. mendose. ΗARD. IS. Feni aeotabuli dimidii mensum , etc. Gronov. conjunctim, ut semper, fen raeci; et statim moxaeetia. Smidia mens. ED. 16. Nee dubitatur, quin de etiam ejus titilissimum, etc. Dioscorid. loc. cit. To-ἀρε, ταα αυτ ης ἰ κάθισμα εic τὰ ruvαικεῖα, ὁσα κατὰ φλεrμονάς, τὸ μυσtv συου στατο l. e tum ejus seminarum malis, quae ex vulvarum inflammatione, vel praeclusione oriuntur. . HARD. II. Feni. Gmnov. et Al. ante Hard. fenigraeci semen. - Furfures. Dioscor. loe. cit. Σμέλει, καt τριν και etc. . Capillos

purgat, sursures tollit, etc. . ED. 18. Tumentibus, iu- flammatis. D L. s. Sumitur et sorbitio a farina

ad metus, ete. Plin. Val. I, 58 t. Feni graeci farina, inquit, cum

483쪽

4 4 C. PLINII NAT. HIS T. LIB. XXIV.

ex hul certitum, longamque tussim. Diu decoquitur, donec amaritudo desinat. Postea ines additur. Nunc ipsa claritas herbarum dicetur.

aqua decocta, donee amaritudinem amittat: adiecto melle iterum eoques : et devorata tantum tussim sedat, et Pectoris hulcera expur

disetur. Herbae elariores et insigniores. Qua sorina loquendi saepius abutitur. Sic . vetustatem adipis . Pro . adipe vetusto . alibi dixit. Cum autem nunc respicit hujuge libri cap. 88, ubi haec praefatua rat e . Nunc subtexemus herbas mirabiles quidem, sed minus claras, nobilibus in sequentia volumina dilatis. . Hano.

484쪽

EXCURSUS I.

DE COCCO ET GALLIS.

Ad ra Pliuii verba. lib. XXIV. cap. 4:

Coccum ilicis vulneribus. . . imponitur, etc. Et cap, 5 : Nec pauciora galis genera DCimus, etc.

Gallae , officin. Graecorum; vulgo, nota de galle. Corpora

sunt quercubus adnascentia, quorum genera traduntur multa, magnitudine, colore, laevitato aut asperitate supersei ei, pondere, figura disserentia. Quercubus adnascuntur seu arboribus glandi seris, sed non in omnibus regioni hus; siquidem in frigidioribus non reperiuntur. Observat enim I. Baiiis quercus in Anglia numquam gallas protulisse ; cujus rei hanc rationem asseri, scilicet insecta illa quibus gallae ortum suum debent, ibi non reperiri. Arboris fructus non sunt, ut quidam opinantur; sed tumores praeter naturam, qui insectorum quorumdam animalium morsibus, lanciliationi husve originem suam t debent. Insecta enim

- sons risiderme d'uno plante. Sa Piquo enuse tine protuberance gari vatoriours eroissant. et dans laquolle Ia larve vit ius 'au moment de fa mέtamoris phose t alors elle ronge Aa prison . et te lieu de sa sortie est mamuε Par te troudout la galle est pere . Quelquelais emendant la larve meuri avant cet te epoque . ou hien elle ne petit Parventis a se Darer uti passa et dans et eas, ta galle reste impersor . La uoix de galle laisse deposis par in simple infusion dans Peati, deserista ux disposes ea inlesl, de muleur Mise, de faveur a re et atyptique i e estraeide galliqhe. qui conserve Ies proprietes de la substanee qu 1 l'a laurei Ualeoolbouillant δMout parties uales de oet acide; stoid. ilen dimout te quar . Ualeota. gallique qui en inulte, pariat an astringent tres--emique, suseepti hie de rem Nir de . indieations inratives variMa. in Cons. Dietio . medie. Selent. tom. XVII. Pag. G5 sq. ubi gallarum usum tantopere a veteribus MI ratum . nostris apud nos die sin medicina parate exolovisae aueinqueritur. Gallia quo pae vim glypticam.

485쪽

4 6 EXCURSUS. I.

et in primis muscae quaedam hujus arboris gemmas, Blia, sureulos teneriores pungentia, tenuia vasa dilacerant: succus inde emuit . copiosior appellit Oh minutam resistentiam, vasa ab humore uberius appellente ampliantur magis ae magis; inde tumores illi multiformes, qui licet aseboris respectu praeternaturales sint, a natura tamen destinantur, ut sint velut matrice et uteri insectorum eorumdem ovis excipiendis, tuendis, fovendis, foetibus excludendis editisque alendis inservientes. Dum gallae maturae atque recentes aperiuntur, vermiculi, vel potius nymphae, modo unicae in centro, modo plures in totide in cellulis reperiuntur, quae post aliquod temporis intervallum in muscas evolvuntur ejusdem vel etiam diversi generis. Paulo post viam sibi quaerunt gallae substantiam erodendo, ac tandem in supersicie foramen rotundum aperiunt, Per quod exeunt et avolant. Si gallae foraminibus perforatae non sint, vermiculus aut musca in illis deprehenditur : si vero apertae sint, vacuae reperiuntur, aut aliis animalculis resertae, quae sorte fortuna sora minutum subierunt.

et in hoc cuniculum se receperunt.

Gallarum genera duo in ossicinis distinguuntnr, scilicet Alepenses seu

orientales, vulgo, nυix de Mura δ' Alm vel Almines, et nostrates. Alepenses subrotundae sunt, avellanae veL nuculae magnitudinem aequantes, angulosae, tulinrculis interdum paucis, interdum multis asperatae, ponderosae, colore albicante, glauco, aut nigricaute, intus densae et reginosae, gustu astringente et acerbo. Nostrates rotundae surit, subrubrae vel ruta, superficie laeves, pondere leviores, Dactu faciles . substantia rariores. sungosae, nonnumquam cavernosae. Minus praestant. tum in arte

insectoria , tum in medicina : nee Veteribus ignotae fuerunt. Prior κιτις, altera quasi asinina dicta suit.' Gallae vehementer astringunt. Hinc in dysenteriis. alvi suxu . haemorrhagiis intus sumptae a plurimis laudantur. Externe quoque ad astringendum, repercutiendum et partes laxiores firmandas ae roborandas adhibentur. Ad insessus uteri, contra vulvae et sedis procidentias fluxionesque decoctum earum usuri'atur.

1nspi antem corroborantemque Linnaeus trihuit . et ad haemorrhagiam eoninierina . Mat. med. pag. α 5, M. Schreberct insectoribus familiaris est earum usus. neenoti etiam na atramentum . quod scriptorium vocamus, praei, arandum. Quod ad ipsum pertinet in ectum, Hymen pleris adseribitur: Cynies quercio gigra . thorace tineato. pedibus griseis. femoribus subtus nigris. System. 'iatur. 938; Friscit. lnisci. II. l. 3. f. 5. Optimas autem gallas ferre dicitur Quamo Cerris, de qua alia diximus. Hule arbori tu reviorum e rn m. quae cytii ps ex itat. tanta insidet copia. ut ramulus vix palmam superans . novem aut decem Hu modi galli ob itu rei' .riatur. Alii x tamen videntur eae Praestantiores, quae V. inna cuntur. ED

486쪽

DE COCCO ET GALLIS. 477

Hae tenua de Gallia nostras Cl. GEOFν nox, Tract. de Mater. med. t. II, pag. 778 sqq. Nunc de Coceo disserentem audiamus. Termes, granum insectorium, coccum baphicum, coccum insect rium ossic. κοκκος Dioscoridis et hermes et harmes Arabum rvulgo, gratae de fierm/s, smine d AGHate, vermillan. Folliculus est membranaceus, Pisi magnitudine, laevis, splendens , ex rubro suscus prunorum adinstar, tenuissima lanugine vel pulvisculo cinereo tectus. innumeris turgens ovulis rubentibus vel etiam animalculis, quae digitis attrita liquorem rundunt coccineum, saporis subacris, subamaricantis , odoris nciti ingrali. Foliis et teneris surculis cujusdam ilicis adhaeret: non quidem in Omnibus regionibus, sed iii calidioribus solummodo, nec omni tempore reperitur, sed mensibus malo et junio, et quidem calidioribus annis.

Planta dicitur ilex aculeata cocci glandifera, C. B. P. 4 α 5 i .

Fint ex est qui ex radice lignosa, longe lateque serpente. cortice tectaeoloris diversi pro ratione soli, modo rubente, tenui, quatuor vel sex lineas crassa. nonnumquam sibrata , plures stolones emittit ad trium quatuorve Palmorum altitudinem, ligno sos, cortice tenui albicante vel cinereo circum vestitos, et in Plures ramos divisos , onustos soliis inordinatim positis , sinuosis et undulatis oris spinisque armatis, aqui solii proximis sed minoribu , octo dece inve lineas longis, sex septemve latis, utrilique glabris, laete et semper virentibus, pediculo innixis lineam ei citer longo. Flores profert masculinos et semini nos in eodem individuo Flores masculini in amentum laxum digesti perianthio donantur motio-phyllo. quid quesido vel quadrifido, lacinulis bifidis aculis , absque corolla; staminibus vero pluribus octo circiter brevissimis, quorum antherae magnae et didymae.Feminini vero in gemma sessiles constant periis anthio monophyllo, coriaceo, hemisphaerico, scabro, integerrimo, in flore vix manifesto, etiam absque corolla. Germini ovato minimo styli duo vel qui aque insident, set acet, calyce longiores , stigmata simplicia et Ipersistentia gerentes. Fructu Dux est ovalis crusta gaudens coriacea, uui

valvi basi derasa, alfixa brevi calyci et quasi spinoso, teres et glabra. Naseitur in Gallia meridionali, Hispania, Italia, Oriente, et c. Praeter genuinos fructus, glandes nempe, quidam veluti sollieulus malo mense, variis in hujusce lauticis partibus conspicitur, magnoi ere celebratus, coccum insectorium dictus, de cujus origine inter auetores diu certa meu suit. Alii. enim is uetum esse opinati sunt; alii quoddam recrementi genus ex vulnere ab insecto quodam arbori inllicto natum;

487쪽

4 8 EXCURSUS I.

alii denique aliud se erunt. Verum sagacissimus uaturae arcanorum servisior D. DE RE ADNun i , quo diligentiorem accuratioremve r --rire est neminem, detexit tandem coccum insectorium insecti quoddam esse genus illorum ex samilia. quae gallo insecta ipsi dicuntur a . In huius cocci accremento tria cum Enterim Aquisextiensi Medi eo 3 tempora distinguit. xv Ineunte multio, animalculum quoddam semine milii milius, mille

pectarum forma oblongo-ovata. versus caudam Paulo acutiore, Parte supina convexum , rubrum, Punctulis plurimis aureis micantibus insigni-rum , et rugis aliquot trangversis distinclum , sex donatum pedibus, duo hus antennis facile mobilibus, et totius corporis longitudinem sero aequantibus, oeulis nigris et duplici cauda immobili ejusdem cum eo pore longitudinis, ilicis trunco, ramis et foliis adli aeret ; ibique torpi dum et immobile sit et sensim intumescit. Si tune temporis in ilice opemieroscopii animalculi corpus observetur dum intumescit, coccineum . apparet punctulis aureis nitens, tomento quodam involutum albicante quod in quibusdam dorsi locis, sub ventre et circa ventrem in floccos erigitur, ac nidi speciem repraesentat. Dorsum in hemisphaeri uiri inultum

intumescit rugosum; et in anteriore corporis Parie calatii vice proluberantiae tres percipiuntur, media crassior subrotunddi, duae laterales exiliores, et versus mediam incurvatae. α' Alterum accretionis tempus est circa mensem aprilem ἰ tune animal

prorsus mulatum pisi figuram et magnitudinem aeqtiat. Rus membrana seu cutis firmior est, et tomentum quod tu illo fasciaram tantum in duae utim nascebatur, totam graui superficiem pulvisculi ad instar tegit; tu neque non amplius animalculum, sed solliculus videtur sanguine pallido fit seroso repletus.

30 Cirea mali medium vel sinem, tertium occurrit tempus, quo in interiore solliculi parte gub animalculi ventre tenuissima repei iuntur granula ovata , semiuibus Papaveris albi dimidio circiter minora, e lore pallide rubeo ita, et punctulis aureis distincta. Constant ex membrana tenui, eandida . i,ellucida et liquore Pallido rubente. Duo millia circiter in singulis solliculis conti uetitur. Prioris animalculi Ovula sunt, ex quibus excussis prodeunt ejusdem generis animalcula Prorsus similia, quae perilleia ramos et soli a vagantur, donec vero sequenti ad traitici ramor m-que divisiones sedem figant suos scelus editura.

488쪽

DE COCCO ET GALLIS. 4 9

Dum hoc animalculum seu vermea ad debitam maguitudinem intumescit, tune ventris cutis seu eorporis Pars prona intus circa dorsum convellitur, et vacuum quoddam spatium inter ventrem et lomentum cui insidebat, relinquit: sicque mille dae semiconvolutae similis sit. Hoetu spatio vacuo ovula sua delaonit : quo facto, moritur et exsicca lur.

Excussis Ovulis. animalcula aliquamdiu sub matris cadavere delit Munt; deinde in lucem prodeunt. Pabulum in soliis quaesitura, non rodendo ut erucae, sed illorum succum proboscide augendo. Duplicit sexus inter ea distinguit D. DE R AUnun; seminas nempe de quibus hactenus, et mares a prioribus distinctissimos. Sunt enim, juxta merieum, muscae exiguae eulicibus quadam tenus similes; sex pedibus instruetae, quatuor anterioribus brevioribus, et duobus posterioribus longioribus, quatuor articulationibus divisis et tribus unguiculis curvis armatis. Duae sunt antennae in capite sesquilineam longae, mobiles, obliquestriatae, artisu latae . Cauda quaedam posticae corporis parti εubnectitur, semilineam longa, quae identidem in duas partea dehi cit. Totum corpus dualius alia translucidia obtegitur. Ad instar pulicum magno impetu saliunt, et seminis Reeundandis destinantur. Messis, prout hiems saevior mitiorve fuerit, mitius vel magis sertilia est. Mulieres aute solis ortum unguibus coccum deradunt; et ne jactura fiat insectulorum exclusiotae, illud aceto inspergunt, ac deinde soli exponunt siccandum ι unde colorem rubrum acquirit. De alia kermes specie albicante Garidelius et Emericus inentionem Dei unt, quam vermiculi matrem a rusticis nominari reserunt. Sed asia serunt hanc syciem ova parturire albicantia, ex quibus albieantia quoque auimalcula maculis argenteis notata nascuntur, non vero rubra , ut Quiqueranus narrat; ita ut secundum eorum sententiam , alia species ait hermea a rubra Partim discrepatis.

Aliam eoeci speciem nigricantem Hyacinthus Cestonius in Hetruriacirea Liburnum observavit super ilices Pumitas, cocco in laetorici similem Hoe maturitatem adeptum. succo albicante et albidis ovulis turget : ex eo erumpunt anima leuia herni minis haud dissimilia, sed albicantia; quorum historiam suse enarratam legere est in operibus Antonii Vallisnieri. Ex

his itaque eoncludere licet plurimas esse horum anima leuiorum coceo rumque species colore tantum diversas, quarum rubra sola in usum medicum et iii sectorium venit. C eum baphicum duobus usibus inservit, nimirum medicinae, et lanis aut sericis tingendi . Pro medicinae usu grana .recens collecta et bene matura in mortario marmoreo tunduntur : contusa digeruntur in loco frigido per septem vel octo horas, ut succi tenacitas tantisper dividatur: po tea succus expria

489쪽

48υ EX C. I. DE COCCO ET GALLIS.

mitur, Per aliquot horas in loco remoto reponatur, ut crassiores partea invasis landum subsilleant. Sensim essunditur liquor, et a saecibus crassioribus separatur. Succo defaecato sacchari albi aequalis portio admiscetur. et blando ignis calore ad spissioris syrupi consistentiam excoquitur. Mi sturam hane conservam appellani, nut succum Drupumve de vermes , ex quo celebris illa consectio alvermes praeparatur. Alii eumdem sγriapum sine igne praeparant hac ratione. Unicae contusorum granorum Lermes parti tres sacchari Partea Permiscentur, et Per diem integriam macerantur in loco frigido. Succus cum expressione transcolatus syruPi consistentiam obtinet. Praestantior censetur priore, cui non mediocrem volatilium partium poletionem ignis ademit. Ex oecitania sub nomine succi vel syrupi hermes ille succus sie paratus, ad exteras nationes magna cinpia transvehitur.

Si vero grana integra servare velint, matura illa colligunt, et in euhieulo undique aperto aeri libero super linteamina exponunt. Initio, quamdiu humore abundant. bis terve in die versant; ne incalescant nimium. Si vero animalcula, incitato calore , prorepant et effugere nitantur ; tum a custode qui continuus assidet, concussu lintei in medium usque rejiciuntur, donec emoriantur. Tunc animalcula sub coccinei pulveris specie cribro a soliis separantur; deinde digitis leniter Prehen a comprimuntur, et in pilas seu Pastillos rediguntur sole exsiccandos. Pasi illi dicuntur scarlatini, vulgo poste ἁ-arlate , vel eearlate de gratae. Follieuli

vero semivacui seorsi in exsiccati servantur. Pro insectorum usu coccum eodem supradicto modo praeparatur, e

tantum discrimine , quod evacuati solliculi et corbibus excepti bis terve

tu acetum acerrimum immerguntur, ac tandem super lintea expansi ex siccantur ; unde colorem rubicundum, et magis nitentem acquirunt. Pulvis quoque rubens seu animalcula, statim atque se incipiunt movere, sorti aceto irrorantur, donec in massam redigantur, ex qua formantur pastilli seu massulae probe exsiccandae, et ad exteras nationes transmittendae. Hodie in Gallia rarioris est usus apud infectores, ex quo tem

490쪽

EXCURSUS II.

Ad ea Pliuii verba. lib. XXLV. cap. t 3. pag. 3 5:

que humidiam, neque Gridum probatur, sed quales

docuimus. Per se sibiliar, etc.

gestabie potir la plia part de, iudividus, ne deplait potui aux hysteriquea

VII. 3 i

SEARCH

MENU NAVIGATION