Glossae sacrae Hesychii Graece

21쪽

GLOSSIS SACRIS HESYCHII

De auctore glossarum satrartim. Sententia uberti

ponderatur.

Guum glossae illae sacrae, de quibus mihi nunc disputatio est, integro Hesychii operi insertae fiat,

superfluum fere esset, de earum auctore disserere, nisi suissent, qui Hesychium hunc auctorem esse negarent quorum principes sunt Benileius et Albertus. Neque ego id nunc agam, ut omnem hanc litem dirimere a deam, sed quaecunque ex eo genere dicam, eo tendent, ut illorum virorum argumenta, quibus in hac controversia usi sunt, non satis certa esse ostendam. Causas

igitur, quare glossae illae ab Hesychii prima manu inseri non potuissent, Albertus in Praefatione Hesychio

praemissa, pag. v. inprimis duas proposuit. Prima haec est quia snt alieno saeps Ioc insertae, non eo, in quo per ordinem literarum tollatari debeban Deliae infra dicetur, ubi ad Bentisium ventum fuerit. Altera valde speciosa est quod Hesitam in Praefatione ad Eulogium mentionem non faciat interpretum sacrorum, e quibus auferti . non librorum divinorum etcquamvis profanos scriptores, unde havserit, fere omnas nominet. Bene sed audiamus Hesichium. Is primum non singulos auctores illos nominibus appellat, verum ταὶς λεξεις ομηριμας mi Κωρυκάς, μ ραγικοῆς, τάς τε παροὶ τοῖς δευροκοῖς , - παρά τοῖς Ἱατροῖς. 'Pητορσι, τάς τε παρα - 'Rοριογράφοις κειμένοις nominat. Cui vero absurdum videatur, si di

cam Diuilias by Ooste

22쪽

eam Μyphium scriptores sacros eorumque Commenis . latores nominibus Historiographorum et M torum forte comprehendisse, ne singulorum nomina addere cogeretur' Cum porro ita de Diogeniano, quo usus est, disputat συληεσην Ἀμνδεεμία λεξιν, πρημας ἀθενοι , ταὶ λιπε, τε τοι παλ ωοον, ἔτε των , Dείνου γεγενημhων ac denique de se hoc addit των

πλειονων λεξεων, - σπανίως ειρημένων, ου μονον αυτων των χρησαμώω τἀ ονόματα προσγέγραφα, αλοι - τάς ἐπιγραφάς, πάντων αἰν ἀπο τοὐν ανώτιγράφω προστιθεις κ. τ λ. vereor, ut Hesychivm glossarum sacrarum auctorem credere, dissicile vel abusurdum sit. Nam cum omnia illa nomina scriptorum,

quae singulis glosiis, ut in v. ταλαντιον, se addidisse sithius satetur, deperdita sint, quis et nomina Saacrorum Scriptorum, Theologorumque veterum, ut saepe a Suida et havorino factum est, addita primitus

suisse neget Et quiqui porro cogitari hoc quoque possit, Vchio ipsi posta quam Stum suum perfecisset, in

mentem venisse, etiam ex libris divinis glosas adiicere. Has deinde chartis inseruit ,hdcunque locus esset. Hinc factum esse potuit, ut multas alieno loco poneret cha tae et loci angustia coactus. Quod deinde scriptores saerbs in Prologo non nominavit, sorte propterea omist, quod prologus iam absolutus erat, nec amplius tria seri aliquid poterat. Forsitan adeo de industria praetermisit HVythius illorum librorum interpretumve sacrorum mentionem facere in Praesatione ad Glogium, quem, si modo suerit Episcopus ille Alexandrinus ipse bertus appellat strenuum catholicae fide contra haereticos vindicem, ne is scilicet talibus glossis cum pro- sanis permixtis offendereturi Accedit, quod idem Mheritis in Praesit. Cap. I. p. s. demonstrat de Hesychii aetate nihil certi die posm. Et haec tamen aetas, si

indagari posset, unicum sere de illis glostis sacris iudi a candi

23쪽

m D GLOSSIS SACRI s

candi argumentum suppeteret. Nam si certum esset illum ante tempora Cyrilli, aut Epiphanii, quos in alia quo glossis, ut in v. μναῖ et τάλαντο et ριονιος laudat, vixisse, certum etiam esset, illas non eius, sed alius glossas esse. Neque tamen exinde sequeretur, omnes glossas sacras esse institias. Quamdiu ergo illa de aetate Hesychii quaestio non est ad liquidum perducta,

nec certiora reperiuntur argumenta, quam quae hactenus proposita sunt, certam sententiam dicere non possumus. Neque Bentuitis quidem mirante ipso Albem ιο eum in Epistola ad Miluum contra glossas sacras disputaret, usus est illa ratione extraefatione Hesithii ducta, quae ab illa profecto non fuisset praetermissa, si satis ipsi idonea visa fuisset. Ego quidem non nego

multas tales glossas ab aliis inseri potuisse, vid. vv. να- πη νοοπ . νάπαις. νομη ξενδειν ἀφοριος, quae variis modis et contra literarum ordinem repetuntur.

Quae varietas sine dubio interpolationibus tribuenda est sed quis dicat omnes interpolata dilh, quarum est tam

tus numerus r

Antisti sententia iudicatur. Neque magis argumentum illud, quo enititus glossas sacras non ab Hesyctio, sed ab interpolatore ignoto prosectas demonstrare conatur, ei rei demonstrandae sufficere mihi videtur. Quanquam enim illud suspicionem interpolationis movere possit, quod multae glossae inprimis ad literas sacras pertinentes alieno loco et contra literarum ordinem positae sunt, quoniam non semper locus ille in chartia reliquus fuerit, cui pro serieliterarum glossas suas inserere potuerit interpolator; t men hinc nondum plane sequitur id, quod vult An uius. Nam I hoc argumentum non pertinet ad omnes omnino glossas sacras, quarum profecto m imum iam

merum Diuilias by Ooste

24쪽

menim recte in loco suo positas reperImus. Neque iis, qui rem criticam callent, ignotum esse potest, in omni scriptorum veterum genere hoc inprimis cavisse interpolatores, ut ne plus iusto interpolarent, sed passim vocem aut phrasin adspersisse, quae speciem veritatis praes serret. Deinde et idem illud accidit in glossis aliis non sacris, ut in o. ἀγοπτετ . ἀγρωςη ασία ἀλου, MOω αδεριτο ἀερωδλερα, et aliis innumeris.

Ergo post Hesyehius ipse videri possit, libro consecto,

spicilegium tum sacrarum tum aliarum glossarum habuisse, ac suis locis quasdam inseruisse ubi vero adscribendi locus non superesset, necessitate coactus, in aliis locis collocasse, ad quae ex ordine literarum non perti. nerent, Denique 3 multae ex glossis sacris recto ordi. ne et loco suo positae, ita sunt longae ut plane non inseri, scripto autographo potuisse videantur, nisi a pri. ni auctoris manu adscriptae fuissent vid. v. μον-.f. III.

De indole et notis glossarum sacrarum. De indole glossarum sacrarum praecipienti mihi ra. tione Io Aug. Ernesi uti licebit, qui in Dissertat. de varo usu et indole osariorum Graecorum, aliquot Canones constituit, e quibus illa intelligeretur, additis exemplis, quibus illorum veritas declararetur. In quo quidem nunc sufficere arbitror, si quosdam praecipuos quasi characteres ponam, e quibus indoles illa cognosci possit. Cum autem exempla illa, quibus ad Canonum veritatem demonstrandam olim usus sum, nunc maxime in ipso libello tractata continentur, non opus ubique erit, integra repetere, sed ad libelli observationes lecto. res ablegare lassiciet. Canon primus Glossa sacra ad certum siquem terti scriptoris saeri laetim aut certam dicendi formam respicinni, et plarumque ita quid , vi explitationes

25쪽

xxii DE GLOSSIS SACRIS

vocabuIis non per se conveniant, sed in hune tantum

Deum cadant.

Secundum hanc regulam primum observari potest illud, quod omnibus sero glom praesertim insichii et

Midae commune est, verba non ut in Lexicis, casu nominativo aut tempore infinito aut praesente poni, sed iis semper casibus et temporibus diversis, quae in scriptoris, ad quem pertinent, contextu reperiuntur. Quamvis, ut nulla regula, sic nec haec est sine exceptione. Nam subinde glossas inveni in infinitivo postas et ad certum locum pertinentes, in quo tamen alia forma erat. vid. vv. νοσῶν οἰνωρειν συνδυαζειν λοιβασμhη κε, καυτηριημ οι. Nihilominus vero prior illa regula va, let, quia horum exemplorum numerum longe superat. Deinde tales explicationes plerumque ponunturi qua' verbo explicando per se non conveniunt, sed quae monstrant quasi locum, ad quem pertineat glossa. Quibus notis simul caveri potest, ne in fontibus glossarum indagandis erremus. Ut, si verba κοἰνου explicantur μηλοικαθαρτον νομιζε duplici nota significatur respici ad Act Apost X, is primum ipsis verbis, quae ibi leguntur, deinde interpretatione, quae illi tantum loco eonvenit. Nam κοινῶν, quod per se significat, inquinare, in loco Actorum pro orationis contextu notat pro

impuro habere, impurtim existimare. Atque in genere glossarum sacrarum sedem reperire multo facilius, quanὶ in caeteris, propterea est, quod in quamplurimis ipsa verba graeca indicant, non ad scriptorem profanum, sed sacrum, glossam pertinere. Qui enim graecam linguam satis callet, is facile linguam τοὐν ο quae et in N. Mdominatur, a pura graecitate distinguere poterit. Conon secundus Interdum interpretatio ad ut gram for Iam dic/nd pertinet, non ad verbum illud vvum Lisia formula, quod explifandum ponitur.

Haec

26쪽

HE8YCHII. XXIII Haec nota subinde maxime idonea est ad intelligem dum quo respiciat glossa Ut, cum o relio explicatur εΘυμοῦντο, non ad illud solum verbum sed ad integram locutionem respicitur, quae est in Actis VII, s4. -ρι- τας καρδίας αὐτῶν, quod dem 46-ta ἐμυλτα Luculentum quoque eius moris exemplum est in illis glossis νοσῶ . ασιαζειν, et οξυς φρονιώος vid. Ernesti Dissere Can. I. Canon tertius hic si Interdum uni voti plane μversa explicationes adpon ntur, quoniam illa vox δε- no et literis alii ius arat, quam De repetere noluit glassatori sue per errorem confudit. Exempla sunt in glossa hac διαβέλια. uφιβο- λώι. ΘυMηuαται διαλογισuοι item in illa: ξαρ

ossa etymologicae in quibus voces hebraicae plane diverso modo explicantur, pro radicum diverstate, a quibus derivavit eas interpres. De quibus infra dicendi occasio erit, ubi de sontibus glossarum sacrarum dispu

tabitur.

Quartus Canon Interdum vectum, aut formula di-eendi ponitur sina explicatione, va explicatio ' voca

explicanda, ita tamen, ut ex antecedentibus utruinque

Canon quintus: Interdum genere, quo posto es explicatio interdum etiam ex verbo aIiquo e textu asdiis, intelligitur, quem Deum respiciat glossa. Ex posteriori genere sunt hae glossae διεξοδις αρετιω.

27쪽

Canon septimus Saep glaissae composta sunt v

riis vomorum interpretum Aquiliae, Symm Ttiodot. et LXX interpr explicationibus. De his duobus generibus ibi pluribus dicetur, ubi de sontibus glossarum sacr. disputabitur. De caeteris, quae ad indolem, et notas glossarum pertinent, conferri possunt ea, quae Ernesti in Differt supra laudata e posuit. Unum addam, quod nondum ab eo observatum suis cognovi. Canon octavus: Sunt aliquot gIossae, in quibus empIicationi adiuncta es varia Iectio eiusdem v/rbi, quod explicatur vid. v. βολοντο κοιτο προκλη- η sἐπει ζισας, et quae in notis dicta sunt. g. IV. Da fontibus Glossarum aerarum. lymissa Scriptura Gera Parallelimus. Glossae sacrae Hesychianae duos in universum sostes habent primum ipsam scripturam sacram deinde. varios eius interpretes, sive eos, qui in versionibus conses dis, ve illos, qui in Commentariis scribendis elaborarunt. Sed utriusque sontis varii rursus modi

sunt. .

Quod ad primum sontem, scripturam sacram aui. net, multas glossas a paralielismo congestas esse obseruvavimus. Cuius generis exempla saepe tam perspicua mihi se obtulerunt, ut de eius sontis veritate dubitare

nullo modo possem. Tale est in illa glossa: Θρα vis.

οργη πληγη. In qua explicanda, si quaeritur, qu modo Θραυσις voci οργῆ respondere possit, quaestionem omnem, nisi sal tor, expediet locus τῶν ο Numer.

XVI, 46 47. ubi haec sunt: Eηλθε ἀρ οργη απο προσωπου Κυρίου. ηρκτα Θραυειν τον λαο ἐνῆρκτο ἡ Θρ αὐσις ἐντα, λαῆ, e cuius loci membris parallelis

28쪽

parallelis sne dubio orta est glossa. Porro διαζ ηεω- μιν ωος--νωμεν ex salin. II, 3 ubi glossema in membro parallelo legitur. Deinde rides βαρυνε quae pertinet ad Sa Sal. IX, rq ubi utrumque verbum in membris parallelis permutatur φθαρτο γαρ σῶμα βαρυνε. νυχην --βedes, γεωοες σκηνος νουν πολυφροντῆι. Quem locum cum conserrem, non dubitavi glossam illo modo exhibere, admonitus etiam Abrefiat auctoritate in Miseellan Observare V, 3. panget et Mange ad Philon. de Plantat Noe. g. 33O. Nam antea legebatur: βρίθει. α ρυνον, aperto scribendi vitio. Praeterea vid quae dicta sunt in notis ad uv. λεπρίοντο et ἐρευγετα . t is consuetudo est cis parallelis glossas faciendi, tam late patet, ut adeo glossam repererim, quae ex duorum Evangelistarum narrationibus parallelis orta videbatur, ut λυσιτελεῖ. συμφέρ', ex Lu XVII, a. et Matth. XVIII, 6. Alius fons e Synonymis. Similes istis paucae sunt aliae glossae, ex talibus t . . eis confectae, in quibus synonymica verba iunguntur, ita ut unum proprium pro alterius tropici explicationa

a Ex interpretibus antiquis Sacr. Literari

Latius sere patet ille glossarum sacrarum sons, quem in interpretibus antiquis sacrarum literarum deprehendi. Ad illos enim primum reserendi sunt interpretes illi, qui libros sacros et Testamenti graece verterunt, ut Aquila, Symmachus, Theodotion et alii, quorum nomina vulgo ignorausur. Itaque, qui tales glossas con-ba sarcina

29쪽

xxv DE GLOSSIS SACRIS

sarcinarunt, varias illorum interpretationes ita composuerunt, ut unam alterius explicationem esse declar,renti Atque eandem suisse mentem et consuetudinem veterum ecclesiae doctorum, qui in libros sacros commentaria scripsere, persuasit mihi locus Gregorii Nyss ni, qui in Commentario ad Exodi XXV, 23. παρεκαλεσας, inquit, τουτέρι λεβοιςασαις, ουτω γαρ αυια- ναοιχος μηνευει quanquam haec explicatio in hune tantum locum cadere videtur, in quo magis sensus verbi hebraici, quam graeci παρακαλῶν spectatur, quod profecto, extra talem nexum, non potest vim τλο α- βατα ιν habere. Iam vero eius generis cum multa sint glossae sacrae, quaedam exempla, eaque maxime perspicua, recensuisse sufficiet. Tale est in illa glossat Θραυσμια πληγη, quam resero ad Exod XII, 3 ubi Aquila hebr. xvertit Θραυσμιαι et οἱά πληγη vid.

Hexapta Orig.

νῶς, quae ex M. Symm et Theodot versionibus ad Exodi XIII, 3. composita est: ibi habent λυτρωσν. Hinc etiam corrigendam putem glossam, in qua probabiliter explicanda interpretes valde se torserunti aec est: τραφος ταφος. go legerim τραφεις ταφεις, ut pertineret ad varios interpretes loci Genes XV, is ubi ει ό - ἀπελευσο προς τους πατερας σου εν νζην' τραφῶς ἐν γήραι καλῶ. In hebri vero est rapn f sesieris. Quare rectius h. l. Aquila et Symm verterunt: ταφείς. Unde glossa, quae magis in correctione, quam explicatione versatur. Lectionem tamen των , quamvis falsam, secuti sunt plures veterum; f. Phila Qu. Rer diu haer. p. Ia et ibi Mangs. Reperi adeo glossam, quae consarcinata videtur e variis lectionibus Codicum Theodoreti ad Psalm LXXXVII, 7. ubi Symm. εμοὶ πεβρισεν ο Θυριος σου. Sed alius Codex Symma-- ibuit πεβαρησεν, alius πέσφζησεν. inta

glossar

30쪽

glossa: -έβουν ἐπεβάπεν. Huc pertinere etiam

videtur genus glossarum hinc ortum, quod unum idem. que verbum hebr. in variis loci vprie verterunt inter. pretes, ut d Δωσαμ us glossarum huius generis. Hae tamen glosae tum demum usum aliquem habent, cum dissicilior, et minus obvia vox unius inter pretis, facilior alterius explicatur. Quodsi enim alter interpres vocem hebraicam falso, alter recte vertit, non potest huius verso illius explicatio esse, sed magis corarectio, quam glossa appellanda erit. Caeterum tales glossas sero semper ex ipsis Hexaptis Origenis descriptus esse, multis exemplis edoctus mihi persuasit quamvis et veteres Interpretes Origene priores illas interpretum versones passim ita componere solent, ut ex his depromta existimari possint.

f. VIII.

A commentatoribus Script Sacrii uelassae Gymologicae. Sequuntur caeteri interpretes, qui in libros sacros Vet et Nov. Testam commentati sunt, in quibus largi glossarum illarum fontes latent. Atque in his excutiem

dis intellexi, quam verum illud esset, quod olim nesi monuit, in Dissertat de usu Glossariorum graec. necesse esse, ut, qui glossis Hesychii cum ructu uti

velit is Theologorum veterum inprimis graecorum scripta perscruteturi volventi enim mihi principum Theologorum, ut Deo rati. Oecumenti Bysii μ riII o Gementis Auxandr. Λthan ι, aliorumque, quorum fragmenta in Catenis Patrum exhibentur. Scri. pia et Commentaria, contigit, ut quρmplurimas glossas,