Glossae sacrae Hesychii Graece

31쪽

quas sacras esse scirem sue iisdem sive leviter mutatis verbis reperirem cuius quidem rei fidem ipse libellus faciet illud ego quidem sentio, si illi fontes sunt glossarum sacrarum, exinde cogi, quod bene notavit S. R. Doederiei in Biblioth theol. Vol m. p. 38 Hesychium post illos hoc est, satis sero vixisse. Sed tamen non possum mihi persuadere, Titeologos illos ex Hesychio hausisse. Itaque si quem illud offendit, is

glossas illas sacras ab seriore auctore insertas existimabit. Duo autem genera sunt glossarum ex illis eterum scriptis hausarum. Primum est earum, quas Stymolog, eas dixeris; hi quibus voces hebraicae secundum et mologiam graece explicatae sunt, idque omnium inmptissimum, quia maximam partem DI s. partim arbitrariis, partim muticis tantum explicationibus contiisnetur, in quibus excutiendis iudicandisque opera misere

perditur.

Vae illae sunt glossae, in quibus glossema non

convenit notioni f. verae etymologiae vocis explicandae;

ut si ossis explicani πένθος et νεφΘαλώμ. πλοι-τ μος. id quae ad utramque glossam in ipso libello

disputata sunt. Caeterum id interpretandi vitium ortum suisse videtur ex inscitia linguae hebraeae, quam multi veterum liabuerunt, ut de Eusebio inprimis docuit Montesalcon Collea nov. Parer gr. Praeliminata pag. . et de Epiphanio Petavius in Annoti ad Epiph. pag. 8.Arbitrarias glossas eas dico, in quibus vocis alicuius non certa et quasi fixa explicatio est, sed variae adduntur eiusdem vocis aliae significationes, prout qui rue sibi radicem finxit, unde vocem illam enatam cre.

eret. Hinc saepenumero factum est, ut unius eiu demque vocis plane diversae interpretationes ponerentur, quae non nisi ex tali arbitraria derivatione explicari

uossunt Quibus quidem flossis nihil est absurdius.

Talis

32쪽

Talis est illa: Ιοὐνοις. ρμηνευετα0, kου πονοῦντος. , περφερά. Non utiliores his, imo ineptiores sunt mysteaaglossae quarum itidolem quum omnibus notan existi. mem, qui vel obiter inspexerunt Veterum Patrum comis mentaria, sussiciet contulisse, quae disputata sunt ad glossam hanc: ωαβ, λεβης τῆς ελπίως ολων εΘνῶντο συπηριοι δῶ της τῶ Μωαβ προσηγορίας Δωνίττε- τα . Θυσια ἀληθινη, τοῦ πυρὶ τῶ Θεοῦ πνευματος Θερμανο athri. it. ἀπφού. Caeterum glossae illae etymologicae maxime deis promtae videntur ex Nominum hebraeorum explicatio. Dibus quales ad halcem plurium Hieronymi editionum veterum exsant, a quibus fere nunquam discrepant. Deinde multum etiam in eo genere praestiterunt Phila. Iosephus Eusebius in libro de mutatione Nominum, Basilus M. inprimis etiam Cyrillus AIex etc. qui omnes istis vocum hebraearum explicationibus plus iusto tribuisse videntur cf. Afferti Praesit Hesych pag. g. et Montesaleon Praelim ad Collecti Patri graec pag. . ubi has illius explicandi moris causas nominat. Iudaei, inquit, illo tempore perpetuo obganniverunt, et ex deis tortis scripturae sententiis Christiana dogmata tradux runt. Hinc ergo scriptores Eccles ut petulanti et protervo generi occurrerent, omnia ad Christum et ad Christi Ecclesam reserebant. Atque ingenue fateor, cum tales glossas quarum non exiguus numerus in Glossario

Hesychiano est apud Hesychium reperirem, me sere deflexisse in opinionem, quam Mntulus inprimis de-1endit, glossas sacras, quas dicunt, non Hesyehium ipsum auctorem habere, sed ab incertis interpolatas, ex. tuique Hesychiano male insertas esse. Cogitanti enim mihi de illa Nessehi elegantia, cuius certissima in camteris glosis non sacris indicia sunt plane fieri non potuisse videbatur, ut illas praesertim glossarum etymolo

sicarum

33쪽

xxx D GLOSSIS SACRIS

sicarum quisquilias eum his coniungeret Uerum eandem hanc Hesychii elegantiam non posse illud emcete, ut glossas sacras, quae vocantur, ab illo profectas vel insertas fuisse plane absurdum existimemus, duae inprimis causae mihi persuaserunt. Nam primum, quum et Theodoretum et Chrysostomum, ut his utar, quos in interpretando summa elegantia et doctrina usos esse nemo negabit, tamen videamus saepillime interpretationibus etymologicis, quales supra descripsi, indulgere, quis idem ab Hesychii ingenio prorsus alienum fuisse

assirmaverit ut illud taceam, non raro vel hodie repe.riri, qui, cum neminem habeant an interpretandis scriptoribus profanis sibi parem, facile ab oninibus superantur, quando ad libros sacros explicandos accesserint. Deinde constat, longe maximum numerum esse illarum glossarum sacrarum, quarum utilissimus usus ad inter. pretationem Librr. Sacr. esse possit, quaeque adeo myehi non indignae esse videantur. Cum vero necesse esset, ut et ipsis glossis etymol explicandis levem sal. tem operam navarem, subinde etiam contigit, ut nonnullas ab interpretibus falso, vel non intellectas, metu

dare possem, ut factum est in glossa hac χαρά. ὀργή. ἐργλος ubi vid. quae in notis dicta sunt.

α Glasgae Grammat ea Alterum multo utilius genus glossarum, quas ex Commentariis veterum Theologorum haustas dixi, illud est, quod grammaticum dixeris, quoniam explicationes verborum non ex etymologia, sed ex usu loquendi contextuque orationis ortas exhibet, estque earum glossarum inprimis magnus numerus. Utilitas autem ex eo patet, quod maxima earum pars ex optimis inter pretibus, ut Chrysosnnio Oetunimio. Tueodor is,

Theophylacto et desumta est. Maximam partem dico;

34쪽

nam et sunt multae, quarum sontes etiamnum ignorantur quamvis satis luculentum est, ad glossas sacras illas pertinere. Ac si illas excipias, quae sorte ex scriptis veterum Theologorum deperditis depromta sunt, caeteras omnes deprehendi posse arbitror, si omnes omnium Veterum latebras excutere vel unius homini vel operae pretium esset. Deinde cum illarum glossarum satis magnus sit numerus, seri sacile non potest ut lioc loco exemplis utar. Maiorem utilitatem habeiabit illud, quod de recto usu huius generis glossarum oboservari potest, praesertim cum summos viros in ea iudicium praecipitasse saepius intellexi. Cautiones circa Uum glosarum fuerarum. Primum igitur illud videbimus, quod in omni lite rariam genere tenendum est, ut cum iudicio ad illas glossas accedamus, ne Hesychii auctoritate capti, semiam verbi aut phraseos illum, quem glossae fundunt, semper et ubique optimum certissimumque esse opine

muri Sunt enim illae, uti dixi, maxime ex iis interis pretibus veteribus excerptae, qui, quamvis summa doctrina instructi, tamen saepestumero in vero verborum sensu constituendo errarunt. Accedit negligentia quaedam glossatoris, qui in multis verbis graecum modo textum inspexisse, eumque sine collatione textus hebraei explicasse videtur; unde falsae explicationes oriae. Ibi lud saetum est inprimis in iis locis, ubi aliud in grauiscis, aliud erat in hebraicis, ut in v. φυρμον. Deinde summa inprimis cautio habenda est, ne i vel iis glossis multum tribuamus ad interpretandum praesidii, quae num ad scripturae sacrae, an profani alicuius auctoris locum spectent, non satis certo scimus, neve stygiosas non sacras ad voces vel phrases Script Sacrae explicandas temere usurpemus. Prioris generis exempla sunt

35쪽

in o. θλ- ς et οπασεν et διχοτομια. In postruriori genere inprimis saepe versari Wesenium cognovi. Is enim, dum multa congerere studet ex graecis script tibus, quae ad vocem vel phrasn graecam Nov. Testillustrandam iaciant sine discrimine omnes glossa H Aehi laudat, cum similes voces in illis explicantur, nec plane contraria est explicatio loco illi, quem tractat. Scient hoc, qui evolvere eius notas ad Nov. Test velint.

Huc et alibi dixi pertinere Bielium, qui in Thes philol quicquid simile est in Hesychio, ad voces explicandas promiscue contulit Ineptum exemplum inprimis est

Denique cavendum est, ne glossis sacris ad crisin

Veteris vel Novi est temere utamur. In iis enim glossis, quae videri possint talem usum hab: re verem dum est, ne memoriae lapsiis vel arbitra jam mutati nem pro varietate lectionis vera accipiamus. Utar exemplo Suida8 cuius in hoc genere par ratio est. Is

habet glossam i EA/ος - ο ξενοδοχος ο Λποτολος. ἀσποι τοQυριας ξενος ἡ φιλος bin in promtu est respici ad Paulum Rom. XVI, 23. sed ibi legitur hoc tά τ υμα Γαιος ο ξενος μου. Ergo sine dubio Midas, vel quisquis auctor fuerit illius glossae, ex memoria Apostoli verba posuit, unde profecto varia lectio hauriri son potest. Aliud simile exemplum e Suida depromtum viae ad O. επιλωμου, et οἰ -ον. In Hesychio tamen talia exempla nondum adhuc reperire potui,

quippe qui rarissime ipsa verba scriptoruiu adposuit. A. Ἀλλ.

36쪽

αβελ Si nomen Abel fratris Caini explicare voluit grammaticus, erravit. Nam illud potius scribitur ii vanitas. Secutu fortasse est Iosephum Antiq. Iud L a. S. . βοος πινμωνει πενθος ubi tamen δὲ pro πένδο veterem interpretem legisse Havercampus suspicatur. Et sic verterunt οἱ oras. 49 4. Nec desendere illud potest, quod Tychsenius in Tentam de Uar Cod hebr etc. p. 3r dicit illum in Codice hebr. graee, legisse βελ et de voce ba cogitasse. Caeterum etiam apud Euseb. Praep. Evang. XI, 6. βελ ρμηνένετο πέν 'ος. f. Philo de migr. Abrah. p. 47. Utrumque coniunxit Hieronymus libr. nom. hebr. Abis, luctu velisa nitas Prosecto igitur per errorem illi consuderunt nomen hebr. urbis Ναὐαβὲ λ luctus a Sam a I 8. Neque hunc locum animadverterat Albertus. 'υραὶ Sie est Iudith 8. 33 ubi ἄβροι et deserva et depellice accipi potest, quia saepe utrumque fuit coniunctum vid. Bies Thes phil. εβρα Sic distinguendam glossam censeo. Nam m.

spicitur sine dubio ad Gen. 24, 6r ubi Aq. πωδίσκ . Sym. κορπιτια, et Exod a s. hebi Mauriet νέα . Sed ὁουλα sorte ideo verterunt, quod confuderunt cum maν serva,

37쪽

ἀβρὰμ Dconiunxit glossator varias illius vocis expibeationes, prolui a variis interpretibus diversam etymologiam sequentibus ortae essent. Sic περα .s Verterat, qui, 'ra in mente habebat, sive etiam deceptus erat interpretibus graecis, qui Genes. Ig, 3. Abrahamum τουπερατην Vocant vid. Montet alc in Hex Orig. ad h. I. Illam versionem των ο reprehendere etiam Theodoretus videtur ad Genes. l. c. cum dicit: λθων τις φησι, ἀν-

quo modo explicant Clumcns Al. Strom. Lib. V. p. 6 8 et Philo libr. de Abrah. p. 3. Tom. II. ubi eam denominationem sic explicat: ἐά ρολογικος μετεωρολογικος, ως αν τις πατῆ εγγόνων πισαδηΘe η. f. Philo libr. de Gigant. p. 27 i. De ultima explicatione vid. Genos M. Clemens Alex et philo I. c. το αβρααμ explicant πατγῆρ ἐκλεκτο quasi naen initi quam vocis notationem respexisse auctorem Ep. ad Hebr. II, 8. Mangonad loc. Iaud Philonis existimat. f. Niceph caten in Otiat T. LP aal et Suiceri Thes. ἄβυσσος J Albertus pro ἔσχε legendum censet Sine dubio prior explicatio pertinet ad locum veteris scriptoris, ubi adiective ponitur pro απέραντος ut πλου- τος αβυσσορ. - Pro mari, siqua profunda in Sacr. scripti saepius. Vid. lobi 28, 4 ubi permutatur cum θάλασσα. Simile quid de ea voce habet BusL M. Homil. II in Hea

Xaem. p. I. αβυσσου γεννοια τίς; ἐωρ πολυ δυσέφικτον εχον εαυρου, πέρα ἐπὶ τ κατω. Syrum etiam ad lon. 2 6 hebr. mn vertit απεραντοe, uti docuit Cel psi herus in Prol. de Uerss. gr. V. T. etc. p. 23. In explicatione ultima putem glossatorem ante oculos habuisse locum Palmi 33, 6 το κρυι-τα, αβυσσοc OR. r. i. U. ακαταληπτα, ut et vere interpretes explicarunt. die in Caten.

38쪽

caten psalm ad h. l. nonym explicat: ταῖν τοῦ Θεου κριμάτι- ο ἀκατάληπτον. Eodem modo Athanas Comment in Ps. II, 3. s. Suiceri Thes. ἀγαπι1τον LSic οἰή hebr. - μονογsvi et ἀγαπητονι oriunt promiscue Genes. 22, a Ierem. 6, 26. Amosa, IO Zach. Ia Io. s. varr lecti ad Iud is, 34. inc illas Voces et in N. . permutantur, ubi Iesus mox υιος ἀγαπητος, mox μονογενὴς dicitur. Eodem modo etiam Suiis eas. Caeterum dubium est, annon ad Homerum respicias glossa, cui Astyanax Hectoris filius ἀγαπητος dicitur 1l. 2. Ibi vero interpres explicat μονογενῆ. Etiam Pha-vorin exempla ex Homero et Hesiodo adfert vid. Sui

αγγαρος Dcs. Matth. 4 ubi τλάγγαρέυειν notat eo-gere aliquem ad aliquid portandum vel ad currendum et consciendum iter cum onere imposito, coli cap. 27, 2, Vulg. angariare, quod defendit Alber Gontilis in dic de latinit. Vet. Bibl. vers. p. 4 et locum laenae laudat, qui idem habeat. f. Meursi observati crit et Salmas de foen trapez. p. 27s Chrysost. ad Matth. l. c.' ἀγγα- ρευσα - το lisaee ἐλκυσαι - ανευ λογου τινος. ἁγιάσατa J Ioel l,l4 ubi utraque vox est in membris parallelis. f. t Petr. 3 Is eides. 8 ι 3. havorin addit:

προευτρεπίσατε.

ἁγιάσει I Prov. a Gq. Num 6 ir in quo loco pro W-ίη legitur διαφυiάξει. Ergo sorte qui hanc glosiam consarcinabat, synonyma ista esse putabat

39쪽

. . .

αγιον DTheologus quidam in codice Alberti adscripserat, Hesychium respexisse ad Lucae I, 33. Sed Albertum putat tum legi debere της ἀγνῆο casae, scit virginis Deiparae. Decepti omnino sunt, qui de glossa sacra cogitabant. Scribe του αγνου σπέρμωα, semen agni, qui est finiex huius nominis et dieitur agnus casus s. arbor ca-sima. Ergo es iquis eius semen dixit, ἄγιον. De illo. vid Dioscorid. Lib. I,46. et Henr Uales noti ad Methodii conviv. Virg. in Tom. II. Opp. Hippolyti p. 13. d. Fabric. - Theodoretus ad Levit. 23. o. τοὶ νον vocat σωφροσυνης ηλωτικον ληδονῆς σβεςικον φασι γαρ αὐτο - ἐβιομενον , ποτρωννυμενον σβεννυναι τiu φλογα των ε&νων cf. havorin. ἀγκυλαςJ Exod asi 4 ἀγκυλα υακινθίνας etc. Pro χα τὰ Palmerius corrige t κάλποιο quae est vasis species. Sed recte id reiecit Albertus pro adiectivo h bens ab ἀγκυλο durus dissicilis.. Nam et mox Hesych.

ἀγκυλον σκολιον τρεβλον.

αγεα J Ps. 37, 9 ἐν χαλίνω αγε , hoe est, χαλινοῦσα . vid. Suicerus in Thes Scilicet sine addita vel subintellecta voce ἐν χαλίνω verbum ἄγξα solum non facita possit illum sensum habere. ἄγονος Exod a3, 26. κλα ἄγονοe, ubi compl. ατ κνος, ὁὶ ἄγονος. ἀγορJ Suspicio est id factum esse ad hebri , quamvis id vulgo non aquilam notat. Sic Es 38, 4. mddvertunt scut grus et hirundo. q. ως ιππος γωρ. Theod. ως χελιδων γωρ. Sed Bochartus demonstravit in Hieroz. P. Ill. lib. l. cap. O. gruem denotari et fortasse Hesychium scripsisse ἀγορ γέρανος. havorin ἀγορ ἀετος. Κυπριοι. Incerta sunt, quaecunque de avium notionet

proferri possunt.

40쪽

si uisara J Non satis perspicua glossa est, si, ut videtur, pertinet ad Num. 38, 8. θυγάτηρ ἀγχιςένουσα κM3- ρονομίαν, filia, quae iure cognationis haeres es. ἀοι-οJ Vox exb Ruth. 3. I a. etc. a Reg. 4, r. Incertus interpres ad locum Ruth in catena Niceph. Octat. T. ui. To expl. ἐγγυτατος τῆ γινο.αM Duo sunt loca, quae huc pertinere videntur Ios19, 23 ΕΚ hadda i e fons Baddais vel Genes a 6 ubium a τοῖς redditur miγη. Quod κδοκῆ vertitur, Albe tua repetendum censet ab mui Chald N in laetari hebr. mri. ustero placuit conferri hebr. quod voluptatem notet. Unde graecas voco αδος, ὁονα et ἐδονή originem ducere. cf. Genes a Is et celeb Scharisnberiin Animas ad Montesalc. Hexapta Orig. p. I. Alia habet

Semlerus in Notitia Lex Hesych. p. 43. ἀδάμαJ Verosimillimum est, quod Fullerus tradit

Misceli Sacri Lib. IV. c. ao respici ad vocem hebr nnis quae significat terram rubram, quam vim cum uno vocabulo exprimi non posse censuisset Theodotion, aliquando ruposuisse nomen Adama, ut et O LEL i , 9 et He- chium illud mutuasse a Procopio, qui ad Esa c. ita: αξάμα σημαν-τiv την παρθενικῆν, ἀύλη 'Αδἰ ἐπλά-o . Similis terrae species est etiam Chymicis celebrata, quae ab illa vi recenti et nondum usurpata dici solet: n ererde. Fulleri rationem probat esse ling. in Nisc. Obs. IV, r. p. ias ubi docet illam Hesychii glossum derivatam esse ex Basilii M. Comment in Es. 6 pag. III a. qui eadem quae Procopius verba habet, sed ultima ita: ἀίγης ἐγένετο, σῶμα τοῦ Ἀδάμ. Consentit Iosephus