Joannis Antonii Vulpii Liber de Satyrae latinae natura & ratione, ejusque scriptoribus qui supersunt Horatio, Persio, Juvenale ..

691쪽

de Cornelia matrona vita functa: Moribus caelum patuit. Verum in hac explicatio. ne nondum acquiesco : & ulterius quaerendum existimo.

Sed casio quid forma nocet Z Quid profuit immotano to grave propositum Z quid Bellerophonti pErubuit nempe haec , ceu fasidita repuls2 d 326 Nec Sthenoboea minus quam Cressa excanduit, oese Concussere ambae. Mulier saevissima tunc esscuum simulos odio pudor admovet. Elige quidnam Suadendum esse putes cui nubere Caesaris uxor 33o Destinat . optimus his , oe formosissimus, idem Gentis patriciae, rapitur miser exsinguendus Messalinae oculis. dudum sedet illa parato Flammeolo, Uriusque palam genialis in hortis

Sternitur, o ritu decies centena dabuntur 3 3 3 Antiquo a veniet cum signatoribus auspex . Haec tu secreta, paucis commissa putabas pNon nis legitime vult nubere . quid placeat, dic: Ni parere velis, pereundum erit ante lucernas: Si scelus admittas, dabitur mora parvula, dum res Nota urbi oe populo contingat principis aures . 34IDedecus ille domos sciet ultimus. interea tu

obsequere imperio, sic tanti vita dierum

692쪽

Paucorum . quicquid melius leviusque putaris, 3 44 Praebenda es gladio pulchra haec cadida cervix.

pla RAPHRASIS . . Quae corporis formam vitia & pericula Comitentur , poeta 'noster satis exposuit :nunc. ostendere aggreditur, neque servandae

castitatis propositum gravibus & severis adolescentibus quicquam interdum prodesse ad calamitates effugiendas, si formosi fuerint. Exemplum vero affert C. Silii, patricii juvenis , & mira corporis forma praediti, qui occidit in ip aetatis flore , quod Μessalina . Claudii Caesaris uxor, impura mulier,

eum adamaverit, .& maritum habere concupiverit. Horum igitur versuum sententia est: ,, Audire videor aliquem ita dicentem :,, Ii quibus forma. periculum creavit, pro pter abusum formae occiderunt ; malis e se nim erant moribus & corruptis , At si is quis cum pulchritudine eastitatem conjun ε,, gere studeat, quid ei tandem pulchritu is do ossicere poterit, ne sit felix Huic e- ,, quidem ita responderim: Quid . immo pro

B b a se fuit

693쪽

se suit Hippolyto, juveni castissimo, & ab

se amoribus remotissimo , seVerum pure at- que honeste vivendi propositum t quidis profuit Bellerophonti, simili virtute orisse nato Nimirum Phaedra, Thesei uxor , - Μinois Cretae regis filia, quae Hippoly-- ti privigni sui verecundiam tentaverat, is ab ipso repulsam passis, praeter modumis excanduit; quum illam puderet , se ab is adolescente fastiditam & contemtam . Ne. que minorem iram concepit Sthenoboea se Proeti conjux, quod Bellerophontem ina. niter aggressa, ejus constantiam flectereis nequivisset. Utraque mulier, impotentiis animo & sero, sine mora ultionem meis se ditata est, neque ab incoepto destitit , se quoad optata perfecisset. Nihil enim tam is vehementer acuit mulierum crudelitatem, ,, quam odium pudore stimulatum. Velimis te, quisquis es, consilium dare adole.;; scenti; cui Μessalina, Claudii imperato. ris uxori, nubere statuit: elige, inquam, ,, ex duobus quid . suadendum existimes o. ,, ptimo juveni in re tam dubia. Hic ni. mirum probitate insignis, & forma, i- , demque patricio; genere natus , ducitur velo invitus ad satiandos aspectu suo OC ' te o los

694쪽

is tos Messalinae: quod ipsi certissima inteis ritiis causia futurum est. Illa jamdudum ,, sedet, parato flammeo, ut solent novaeis nuptae: lectus genialis purpureo stragulo,, coopertus, non clam, sed coram omniisse bus, in hortis Lucullianis ponitur: da- ,, bitur item nomine. dotis, ut seri Vetus is consuetudo, ingens pecunia, puta deciesse centena millia sestertium. Aderunt nota-- rii qui obsignent tabulas nuptiales: ade- runt auspices. Haec tu, C. Sili, occulis ta fore putaveras, & ministerio pauco ,, rum peragenda, tamquam furtivos . comis cubitus Τ Errabas, miser , errabas: ea iis vivo & superstite Claudio, tecum justo matrimonio, si Diis placet, conjungi cu- pit. . Elige propterea utrum malis. Nisi ,, Μessalinae obtemperas, ante Vesperam te ,, mori oportebit. Si vero ejus cupiditatiis morem geraS, paucorum dierum usura tu

,, bi concedetur, dum scilicet flagitiosae nu ,, ptiae, quas nemo e populo Romano janiis ignorat, Claudio etiam . principi demum D innotescant: nam is ultimus erit qui tan- tam ignominiam domus augustae cognitam is habeat. Tu interea, o Sili, obsecunda is potentis seminae voluntati: aliquid esse

695쪽

si existima vel paucis diebus vitam prod se cere . Ceterum id tibi aperte denuntioris quicquid tandem ex duobus propositis me- ,, lius ac tolerabilius tibi visum fuerit; eLis sugere nullo modo poteris quin pulchram se hanc cervicem & candidam gladio carni.,, ficis praebeas. Nunc obscurioribus. luis

COMMENTARIUS. V. 3a . QUID profuit immo Hippol'to grave propostum' Hippolytus Thesei filius

fuit, regis Athenarum, ex Hippolyta mazone, pulcherrimus juvenis & castissimus, venationi omnino deditus. Ejus amore eo repta Phaedra noverca, petere ab illo concubitum ausa est; sed frustra. Ex amante igitur inimica facta, insontem privignum apud Theseum conjugem calumniari coepit, tamquam si ille torum patris adulterio at que incestu contaminare voluisset . Porro Theseus, nimium credulus, filium Athenis expulsum in exsilium ire jussit, ac diris devovit. Quum vero miser adolescens iter faceret, curru Vectus prope maris litus, equi subito occursu monstri marini , quod Neptunus immiserat , perterrefam ,

696쪽

A I. A. VuLPLO EXPLICATA. 393 dominum curru excussere, ac rotis implicitum diuque pertractum, occidere, atque in frusta discerpsere. V. 323. GRAVE propositum J Abstinendi nimirum ab obscoenis voluptatibus, & omni seminarum consuetudine. V. 323. QUID Bellerophonti Z JBellerophontes sermosus juvenis & strenuus, occiso Bellero Corinthiorum principe ; unde

etiam nomen accepit novum , quum antea

Hipponus vocaretur; Argos profugit, ubi Proetus regnabat. Ab eo, caedis admissae expiationem .consecutus est, atque apud illum aliquanto tempore . commoratus . Interea Sthenoboea Proeti uxor, quam aliqui An- tessim Vocant, adolescentem amare coepit, ac precibus de concubitu sollicitare . Quum vero ille constantissime tanti dedecoris no-aam aspernaretur, mulier immodice irata , mentita est siro suo, se ab adolescente compellatam . Pxcetus, quum id audivisset, conis scripsit epistolam de hac re, misitque .Bellerophontem qui eam perserret. ad . Diobatam Lyciae regem, socerum suum, patrem Sthenoboeae, ut castissimum juvenem interficiendum curaret. Diobatas quum legisset epistoIam, jussit adolescentem cum Chimaera pugnare, ut ab illa occideretur. Quae postis

697쪽

postea consecuta fuere, non sunt loci h jus. Videndus Hyginus Fabula 37. Attigit etiam Horatius Ode 7. lib. 3. Ut Proetum mulier perfida credulum Fassis impulerit criminibus, nimis Caseo Bellerophonti

Maturare necem inae --

V. 327. NEC Sthenoboea minus quam Cressa excanduit J Cressae nomine significat Iuvenalis Phaedram , Hippolyti novercam, Μinois Cretae regis filiam . Cressa est muliere Creta; quemadmodum Thressa, vel a , mulier e Thracia; Libssa, mulieae eLibya ; Phoenissa, mulier e Phoenicia. V. 327. ET se Concussere ambae J Proprie admodum hic loquitur Iuvenalis. Omnis c-nim timor concutit: pudor autem specie, est timoris. Quem enim pudet, is ignominiam & infamiam timet. Plato in Euthy- '

. hoc est : Non ergo recte dicitur, ini

timor , ibi m pudor. sed , Ubi pudor , ibi σ

timor. Non enim ubi es timor , semper es pudor. Latius enim patere exsimo timorem quam pudo

698쪽

A I. A. VULPIO EXPLICATA. 3ps pudorem . nam pudor, timoris es pars. Apposite ad Iuvenalem Cicero lib. 4. Tusc. Quaest. Terrorem definiunt metum concutientem Ex quo D ut. pudorem rubor, i terrorem palloro tremor , dentium crepitus consequatur .

Poterant etiam reginae illae impudicae alio metu concuti quam pudore: timere scilicet, ite ab Hippolyto, ac Bellerophonte , quoS frustra sollicitaverant, apud Viros suos accusarentur et & iccirco antevertere studuerunt. V. 328. ΜULIER saevissima tu

es Quum simulos odio pudor admovet J Verum hujusmodi seminas pudet non flagitii quod commissurae sunt, sed repulsae quam

patiuntur : existimant enim se contemni ,& minus sermosas haberi . . V. 329. E. LIGE quidnam Suadendum esse putes cui ni here Caesaris uxor Desinat J EX abrupto: poeta noster inducit historiam celeberrimam de

Silio & Μessalina; quasi diceret: o quis

quis contendis, casto adolescenti ' eximiam formam nihil nocers , velim te huc sine mora advenire. Negotium Valde perplexum, dubium. operosum mihi expedi. C. Silius adolescens nobilissimus, idemque forma praestanti, quem improba mulier Μessalina, mxor Claudii imperatoris, maritum sibi ex petit

699쪽

petit vivo principe, consilium te rogat quid sibi faciendum censeas: utrum obtemperare mulieri debeat, an obsistere & negare . Hic Silius, a Μessalina perdite adamatus, jussu ejusdem coactus fuit, dimissa uxore sua , quum Claudius Hostiam prosectus esset, palam ducere Μessalinam: repropterea cognita , paullo post , principi morte poenas dedit. Sed & ipsa Μessalina merito supplicio affecta est. Consulendi Cor,nelius Tacitus libro Annalium II. & Suetonius in Claudio. v. 333. DUDUM Iedes illa parato, Flammeolo J Μulieres nubentes Velo caput 'operiebant, quod velum I tei coloris erat, & flammeum Vocabatur. Lucanus lib. 2. Pharsaliae. v. 36O. Non timidum nuptae leviter tectura pudorem Lutea demissos velarunt fammea vultus. . Hoc amiciebantur ominis boni caussa, propterea quod eo assidue uteretur Flaminica, id est Flaminis uxor, cui matronae non licebat facere divortium. Ab hac Vero coninsuetudine ortum est nomen suptiarum. Cain per enim, Vetus Grammaticus, ita scribit

in libro de Orthographia: Viri ducit, mulier nubit, quia pallis obnubit caput suum genas. e. Porro Plautus in Aulularia topifices hu

jusmodi

700쪽

A I. . A. VULPIO ET PLICATA. 397jusmodi velorum fammearios appellat. V. 334. TYRI USQUE palam genialis in hortis Sternitur J Subaudi lectus . Tyrium appellat, quod stragulis Tyria purpura insectis coopertus esset. Catullus quoque Carm.

Aspice , unus ut accubans Vir tuus Urio in toro Totus immineat tibi.

Quid vero fuerit lectus genialis, tradit Servius ad librum 6. aeneidos : Geniales eos proprie esse lectos qui puellis nubentibus se muntur , dictos ita a generandis liberis . Arnobius tamen lib. 3. adversus Gentes, ita vocatum fuisse scribit quod ibi Genius ma-

Titi invocaretur . v. 333. ET ritu doctes centena dabuntur Antiquo J Νam a vetustissimis usque temporibus institutum est, dotem dari marito ab uxore, ad matrimonii onera sustinenda . Videtur autem haec summa nummorum sesterti sim in lautiori dote solennis & legitima fuisse. Consuli potest Seneca , praeter alios, Consolatione ad

sesa di Dante lib. I. cap. 23. V. 336. AuspEx J Nihil enim rei gravioris