장음표시 사용
381쪽
vLEGANTIARUM LIB. V. 33 reluctati sinus. Inters nauigandurni, peregrinandum, militandum, frequenter ad studia resteximus:ita ut si nihil lucri in litem quod optabamuso certe quod proximum est) nihil damnisceremus:quod si non contigit, iacturam hanc multarum rerum notitia, quas uel uidimus,
vel su mus experti, freUbe pensabimus. Hac enim praecipue uia Homerus informanda in se uiru in sapiente praecipit, VIV sexemplo. Ita nans Od secum inchoat: Dic mihi Musa virum captae post tempora Troiae, Qui mores bominam multorum uidit,cT urbes. Quanqui quid tergiliersamur,quid blida,aut inani erici satione nos filmus qualescus redierimus,nihil tamen quo dote filiae iam me absente adultae ampliare queamus, attuImus,et collocidi iam tepus est,satiusq; multo quam primum nuptui dare,quam diutius custodiendo,pudicitia
periculu adire. Mira enim est puellae, uel procora, uela' maioru multitudo, Ipsa quos teneri amplius non uult.Et quod me ualde solicitu Acit) alios magis incipit amare, qua patre. Quare no vacat coparare plura, quo splendidius,ac magnificentius collocemus. Sex nans talem,quae ante princtione nostriparta,ac reposita erunt,in dotem
dabimus.quod quusatri Ube debeat, tamen plus est, multo quod post hac teporis accestoe ad cere post mus. Et certe similia impedimeta ut de morte taceam extimestenda sunt.Ne forte qae Dij ome auertit)vel absente patre,uel mortuo, filia ut quae ea aetate,atq; adeo ea incte sit pro- stet. susticiat igitur huic operi quatuor superiora uolumina,quintus hoc de verbis,accedete sexto de notis aulam.
Quodsi etia plura siribedi 'cultis, lepusq; suppeteret, nescio an 'ciendu putare:cuscia, ea quae vel optima, ais pulcherrima sunt,nisi copia gratia iuuetur,ut potisca-
382쪽
33s LA URENTII VALLAEIes olim coenae,longitudinis Astidio laborare muls bim' ius,de qua loquor,materiae,neminem de prudentibus loquor uniuersum corpus aggredi esse ausum, suum sibium quisque particulam ad scribenda in delegit, siue ne Io mgiore opere legentibus β;Zidium moueret quod enim uocabulum non uam habet insigniscado elegantium silue immensitatem, infinitatenas, uoluminum veritus. Quibus rebus me quoq; motam suisbe fleor,cam mea sponte, tum illorum exemplo maxime,ne semper impermu, ne stimpcr inclusim habere, ne si per sagitantibus opus ne gare uideamur ne ire quibus obsequi, a quibus laudum suffragia nancisti cupimus,cius cm iustae querelae,ii aes vituperationis materiam praebeamus. Tum eo quod insidiatores, σ fures re expertus ut secudo libro dixi eavere debeo, quos nunc multo plures esse,ac fre amici ophistan prae- stenduntxquae causa Pristiano ut ipse te titur) fuit, ut st-sa. magni Q- stinantius opus illud de arte Grammatica ederet. Hac ea-Pςxiβν dem nos causa,Cr caeteris,quas enumerauimus umus a secti non modo ut 'stinantius libros nostros,uerum etiam iit pauciores ederemus. Et illi tantum aemulorum infidiae nocebant, hi etiam praeter caetera Autorum,atci; amantium studia nocent. Tradatur ergo aliquando viro puebla, contenta hac quantulacuns) dote. Non enim fmosam esse credibile est,quae maritum, nisi magnitudine dotis conciliante,non inuenerit,uirgo praeserim. Maritum' autem puellae coetum literatorim intelligimus, a quo sanctiritem uxoris, pudorems er custoditum Oe cupimus, Cr custodiri debere testimur. Sed ad promissam uerbori disputatis . . v cuius hoc libro focivi, est descendamus.
383쪽
I s C O, Edisto muni stedis rut.Nam Discere est, ut intelligas : Ediscere uero, ut memoriter comple laris. Ideos caput apud Quintil. quod rescribitur de Ediscendo, ita Lib.1. cap.gincipit: Illud ex co uetudine mutanda prorsus existimo in his,de quibus nunc disserimus aetatibus, ne omnia, quae scripserint ediscant, er certa,ut moris est,die dicant. D disco,quod didici obliuiscor. Dedoceo te, hicndo salsum esse quod doctus es,doces quod veru est: ut apud eunde insecui do:Et quide dedocendi gravius, ac prius, quam do- Cap.3.cendi. Illud,quo quide utatur,lηstruo quale est,Instruite invia hac, qua gradieris nobis apud idoneos utitores inco per tu est. Dicimus enim Instruo classem,in truo acie, instruo causam,instruo militernon autem discipulam, aut mente alicuius,nisi eo modo,quo instri imul ea, quae dixi.
Excogito,Reperio, Inuenio,offendo, Nactus sum. CAP. II.
EN cogitare,s per cogitationem invenire, idq; ad res tantu incorporeas pertinet ii Excogitauit argume- i. tareationes gurus,calis .Est ergo Excogitare, Cr Inue iire,colit : R eperire ver)frtunae. Vnde Ovid.-Tu non Libri . Metainueta reperta es. Sed ia usis obtinnit, ut ide sit reperio, quod inuenio. Est aute Invenire vel colisio, vel casu, siue corporea, siue incorporea reperire. Ostendo stre qr reperis,nes solum reuertendo, adstitu rara publicarii, uel priuataru pertinet ut O ndes R cpublica perturbarim eo 'lijs nepotis mei: Veruetia sinebis,ntide Ciciscd Cle lasoni time nemine tam maleficum ostendi, qui istu negaret An- sesp. '
ton dignusenatu. ctus sum crea pro inveni eu reperi,
384쪽
3 o LAURENTII VALLAnfrequenter accipitur. Vt idem in Paradoxis: Eu tu hominem terretos quem eris nactus,istis mortis, aut exiliij minis.Et de Senectute: V itis quidem,quae natura caduca est, er nisi ulti est, fertur ad terram, eadem ut se erigat cI viculis quasi manibus,quicquid est num,complectitur.
Desipio, Desipisco, It Respisco. CAP. I I I.
Desipio ite desipisco significat,uel f aliquid a com
munisensu, apietius minus habeo, vel quod a meo sensu destituor. Quod stre uitium aut ex aetate veni aut ex morbo,aut timore,aut amore,aut simili aliquo aftctu. cuius contrariu est R esipiscere: Cr senes quide id dementes vlinquam resipiscui,caeteri aute resipiscere, id est, ad priore mentis stitis, uel ad meliorem mentem redire so- In Heauton. kηt. Terentius: -Multo omnium nunc me friurat iniuast .sce.8. Fact- puto esse gnare,quin te iste ego Resipisse.
Prohibeo,& Inhibeo. C A P. IIII.
PRohibeo vel generale nomen est, uel ante rem laceptam. Inhibeo autem re iam incepta. Illud vetat, ne
quid facias, uel ne quid incipias: hoc ne pergas ire, desi-yGs ab incepto. Vergilius:
Aeneid. r. Quod genus hoc hominus qu ue buc tu barbara more Aeneid ii, Permittit patrius hospitio prohibemur arenae. Idem: Parcite iam R utuli,er vos tela irrhibete Latini.
Tor,et Fruor aperte disserui,=d no ea ratione,qua quida volunt, omnia sua imperitia confundentes,qui aiunt nos Vti humanis, Frui uero diuinis: imber diuinis utimur, humanis stuimur. Quis enim mihi usu diuinoru iterdicat se rursus vetet mestui rebus meis,labore,cTundustria parat, Aut quis dicat me juisacris,cu in illoruuersorii libuis administratioeo Vel quis neget,qua uolu
385쪽
ELEGANTIAR VM LIB. V. 3 aptati opera do,mestui bis rebus, unde capio uolupta tem Quod si dicerei,debere nos stui rebus diuinis,uti uero humanis quaquam ne in hoc quide illis accedo frtasse uim dire. De rebus en m,no de verbis disputaret.Nunc uerbilexponut,non res. Sed boscusua imperitia, quod foedius est cu sua pertinacia relinquamus.Vti igitur est alterius rei gratia: Frui nullius ed uisic dici propterse. I nillo iter est,hi hoc meta .Hoc alterius 'is,ad que illud tedit. Qui hoc habet,quiescit, eν coletus est:qui utitur nunquam colentus est,sempers ulterius tedit. Ideos reprehensus est Annibal,q cum posbet uti Canensi uictoria, stiti Liu. . de cadmaluit. Vtor armis,utor domo,utor libris,utor studioAi- δε α Iigentis,operas, ut ex hoc postea emolumeti aliquid bo-nsis cosequar. Fruor bonis meis,stuor tuo lectu, tuo colloquio, tuo citu,hoc est,desemtione, voluptates pcipio ex hac re,uis ex huius rei usu. NonnuquΞ eude re duo pariter,hic utitur,il estuitur: ut si alter ad 'cu sedeatμηλtutis causa,alioqui id no Acturus,alter uoluptutis hic non redit ultra, sed apud me instin quiescit:ille non cotentus praesenti coditione, ad ulteriora tendit :qualis Annibal si fuisset,nec tu praesenti victoria regescere,q progredi maluisset,no eu Maharbal scire vincere, sed uictoria nescire uti dixisset i qui stui illa,q uti maluerat. Dicimus tamen
nonuqua Uti inur pro Fruimur,verecudis cuiusdῆ causa: ut, Vtor pane triticeo,utor palinulis,utor cis, quasi ubuedi potius causa eduinus,q e dedi causa uiuumus. Denis Frui est delectatione capere exutedo.Itas in He recidui, ides esciuiFrui, Delectari,Volliptate capere. Qi: ὀ fit, ut noluerit causa,cur recellares hoc uocabulii Frui, unde uenit Fruitio, solis rebus diuinis dure uoluerint. Hubet enim hoc verba duosupina,Fruitu etFretu:quoru primui
386쪽
uix in i sunt,nisi apud eos, qui uerborum nouitatibus regaudet, Cr gloriatur. Secundusignificat confisum:uGF retus friisbe lamiliaritate, quae est ei tecu,ausus est cositori. Adiungimus etia altera vectu ad personum de Vior dico significats couersor,ta opera utor. Idem ciccr. ad Caelium: Fabio uiro optimo, Cr homine doctifimo, βη Eurisime utor. E t inde sit Vsu:ut, Vsivi mihi fuit tecu: id est,couersutis miliari,s,Cr consiletudo. Quintil.MMIierem cu qua longa co uetudoseu longus illi fuerat usus. Atq; quia solamus aliqua re ideo uti,ut ex ea fructu percipiamus, actum est,ut dicamus Usum pro utilitate, Cr stuctu, in in singulari,quam in plurali:quorum exemplarsi plena sunt omnia. Fungor autem idem est,quod inciam, munusq; agorut,Fungor magistratu, fungor praetura, ungor Iegatione, ungor oscio delegato, fungor insinere iudicis.Fungor aute uita, quod fungor o cio vitae, Cr mu'nere admissistrandi, gubernandis corpus: munere, in qua, ignato vobis ab imperatore Deo. Inde Defunctus
est uita :id est uiuit oscium uitae. Vergilius: O' tandem magnis pelagi d ucte periclis. Titus Liu. Defunm morbis corpora salubriora esse coepere. DOnctus periculis, s finire sunt pericula: Cr de*ncta morbis
corpora,s finiti sunt morbi corporu.Legimus etiam D functus morte,i. morte finiuit. De Potior dixi ullo loco.
Sto, Sedeo, Sido, Sisto,& Stator. CAP. VI.
s Ture,est no ire,in bis duntaxat, quae cui fine pedibus, aut quae crem no unitu Naubstit, lumestit,currus stit solstit,unde est Solstitiu, er Iustitiam, quia iusstit,
frus clausum est. Anguis etiam ,et piscis, Cr lacertus,et auis in aere stat. Onaeda ediuerso dictitur Stare,' erecta
sunt,quadiu no cadu sed haec me sunt invii 4αἰut, A
387쪽
ELEGANTIAR VM LIB. V. 3 3bor stit mulacrusti domus stit, columastit. Quae
vero non dicuntur S rire, nisi nec cant, Cr erecta sint: ut, Homo,equim,uolucris stit.Ndiis homo quam fedet, Tequus qua recumbit, CT auis quin clibat, nostint,nec rimen eunt. Illud tame norindu aliter dici Sedere de hominibus,aliter de allibus.Nam caetera non sedent,nisi simia,
si quid est simile inum uero sedere auium,est in loco asstiori esse: it Passersedet in tecto, hirundo sedet in perticu,cornix sedet in arbore nee recte dixeris, Stat i arbo- resed citi potius quodu modo cornix stit,lio cubat V erg. . Alitis in partiae subito conuersa figuram, Aeneid.ra. Quae quondam in bustis iniit culminibus desertis Nocte sedens eram canit importuna per umbras. Quintil. Victi qua ratur,ansiit credibile super caput Va- Lib. 2 cap. . Prij pugnatis sedisse cornu, qui os,oculosq; bostis Galli, rostro, atq; alis everberaret. Den eodemo dicitur S dere auissupra re quapia,ut homo super equi aut iume tum qui dii super eqvsi est,non dicitur S mre,aut manere, sed Sedere, quocunq; mado, aut quocus corporis habitu,
gestus copositus sit. Sidere aute a Sedere multu distit. Est enim sidere deorsum des endere,pessurus ire.Verg. Sedibus opritis gemina super arbore sidunt. Id est,ab alto dei trutinr.Vnde sub sido,Desidο:ut Ovi. - S ubsidere ualles.E t Luca. Subsedit dubius.Nam ut ego 'sentio a Sedeo praeteritu mutuatur.Iηde Insido quoqβnsedi, cr Relido restat,uido assedi. siquide Midere sapud alique,ut aegrotu,ut rege scdere. cu enim Sallustius In Catil- inquit, Postq cato albediimagis ab Mido,q ad Afuco . praeteritu hoc esse ignificatio p5t esse docum clo.Vt dulca sedeo distit Sido,ina Sto Sisto ut, s se lucr inas,siste
fugam, ite gradu:id est citire gradu tire fuga, re
388쪽
3 4 LAURENTII VALLA Elacrγmas. Atq; ut icta superiora idem praeteritu, habent, vel alteruab altero mutuum s ixita haec duo idem Iupi-nwm,uel sisto, sto,ueIsto a sisto accipit,quod est Statu. Vnde fit S citor,quod magis a Styto,quam a Sto destedit:
LIul. lib. I.ab ob idq; lupiter Stator vocatus est,qui Romulu orante,ut
e Massior ullisteret,audiuit .mare nestis,cur Hieron m. . contra Ioviniam dixerit, Olyrndet Iouem Statore,qui libenter sederit. quagi Iupiter Scitor asedo dicatur,er noa sistendo. Nimiru oblitus historiae est,uisuper Iona, β-buἱae. ubi ait, Ex Ioppe Iudaeae portu Andromeda a Perasto libera tam An quo eoru man stus est error,qui quum legunt,quod Ionas surrexit,ut fugeret in Tharsis, Cruenit Ioppen,opinitur hanc ese Andromede urbem, quam k sit in India ciuitas Thasis, unde illa Ait, vi ipse quoque Hieron inus meminit. Ouidius libro i. de Arte amandi: Perseus Andromeden nigri portauit ab Indis. Et Sappho ad Phaonem: candida sit non um,rapuit Cepheia P er eum Andromede putriae ca colore suae. Eade obliuio eiusde*it,quod Gallos matris Deu in Oseeo ait esse ex gente Galloru,quia Romanis ob ignominium
illi vi nationis uindice unimo effoeminantur,quu a Graecis hoc antei,ut tui Merit Actitatu. Sistere dicimus etiam pro repraesientare, Cr praesentia corporis exhibere, dictsi ab eo quod non tantrem coparere quis debet,nisi Cr manserit unde de iudicio in hoc est desistedo alique in iudi-
Epist.r .3. cio. Cic.ad Att. Des operam,id quod nubi affirmasti, ut te ante Calendas Ianuarias,ubicunq; erimus ytis. Et hinc Stator,nuntius, tabellariuε ueco ulis.Ido de Obp.lib. 1 ir.
Vas fictus est atrer eius sistendi, ut si ille non reuertisset, Aeneid r. niorienda elbet sibi. Vergil. -Elpatrio te Iinmne si tim. Appeto
389쪽
APpeto cum assectu:Expeto ciet ratione. Appeto qualiacus:Expeto honesti,plunes bona.Vnde de rebus
paedis scripsere philosophi,quae scilicet peti debet:no
aute de Apperedis ex quo derivatur Appetitus,qui imm sa, Cr moderata cupiditas dicitur. Quare qui dixit, O iabonu quoddi appetere videntur,malle dixisset Expetere.
Venclico,& Vindico. C A P. VIII.
V Endico ide est quod uisic dici approprio,ac me
esse dico. Quintilian.circo usiritu nomen Poeni bivendicunt. Et iteru: Rusticus petit partem bonoru, or tor sibi totu uendicat. E isere hoc verba postulat datiuu, Cr hunc frequent ime ex pronominibus primitivis: vi, Hunc agru ego vendico imbi,tu uendicus tibi rater uedicat sibi. Vindico ulciscoriunde Uundim,quoties muria, columeliamve illati punio.Interdu Vindico, ide quod ab iniuria,coit elidue, siue iactura scienda estndo. cice. pro M. Marcello: Nobiligimuris familia iam ad paucos reduct pene ab interitu uindicasti. Idem de S enectute:Ee est senectus natura loquacior,ne ab omnibus ei viiijs uidear vindicare. Viti , id est inituperationibus, queadmodu, criminibus,pro criminationib. Dicimus Vindicare in Ibberrite,aut in seruitutem, quasi asserere in liberrite,due instruituternon ut quidam volimn Vendicarerut Liuius lib. κ κω. Intermori vehementioribus, quam quae pati pinit, remedijs ciuitatem stinere in ipsa uindilla libertitis periturum. Et in secundo : Praemiuem indici pecunia ex aerario, libertas, er esuitis duci. Ille primum dicitur uindicta liberatus. Quidam Vivdictae quoque nomen tractum ab illo putant: Vindicio ipsi nomen*isse. Egon scio an vendico reperiatur,sed tantum uindico.
390쪽
Explodo, Complodo, Supplodo. CAP. a T.
EN plodo non rintrem significat ei cio, sed eqcio many bra, ex quide cum sono pulsantibus,qualiter quempiae domo,e theatro,ex aliquo c5cilio iniectione manuu atq; pulsatione ejchnus. Quod apparet ex alijs a plodo copo-isitis. Coplodo, Cy S upplodo. Est enim C omplodere adue fas mantis lauicem collidere,quod ieri pluribus de causis solet:uel ad testifcandu, more 'imaru dolore:vel prae gaudio:vel per subitam admiratione:uel si quae sunt alie causae. Supplodere est pede terrae incutere, quod interim De Offie.h- solet ni oratore laudari. Istis quam dicit Cis. Quoniam O. 1- Pγrrhonis, A ristonis,H erilli iampridem explosa sententia est:appositifimo vocabulo uisemper est usus. Nouenim dixit eiectamsententia eo modo, quo caetera ei ciuntur es quasi pulsatione manuu, tanqua ipsi illi huius sententiae autores e coetu ab ipso coetu, insectis in eos muni-70 PMad - bus,ciecti sint,ut apertius alio loco idicat:Histriosi paulust moueat extra numeru,dulsi versus pronutiatus est vita Dilaba brevior,aut longior, exibilatur, Cr exploditur.
De Dico,&quibusdam derivatis ab eo. CAP. X.
DIcere proprie est oratoru, Cr eleganter,scudes Io-quentire. Quintil.sib.κ. Num mihi nec dicere quide In praesti I. uidetur,nisi qui distos he,ornate,copioses dicit. Cice.deo . Vt non modo Graecaru literaru rudes,std etiam docti aliquantulum se arbitiretur adeptos Cy ad dicendu, Crad iudicandi . id est,in oratoria arte, Cr in philosophia. Omnes fere codices habet Discendu pro Dicendu. Quod exemplum ideo subieci potifim v, ut uulgus emendarem Vnde Dictio uocatur,oratoria Cr sicunda oratio. Na ab
illo generali huius uerbi signi catost Didio,quae est vocabulii uellerbu.Ex hoc ipso verbo Dico duo frequeα-