장음표시 사용
361쪽
ELEGANTIARUM LIB. IIII. bisceptor no uocat auditores suos,codiscipulos siossed discipulos.Et dux in bello,no coralitonesJed milites flos appellabit. Licet Caesar,er quida alij appellauerint milites
suos comilitones, coparadae beneuolentia gratiauit apud VergiI. Aeneas quisib eo erat scios uocat.Hic ergo bo- Verg. Aen.cmo priuatus no debuit quenquisitu ciue appellare 1ed co- O iQςij., ne ciue nec rursum alique principe consule dicere. No ηπη sumti, qua tante inuenitur ciuis pro coctius,ut Lilius apud L . maloim
Nec ciuis meus est,in quem tua cla Rca Caesar
Audiero. - Dicam tamen municeps meus,pro eo quod est,cociuis meus,quia co municeps non inuenitur. At quoties non apponimus pronome, rectuιε sine appositione Io-qqimur: Audite claresccurrite milites, legite discipuli. etii si mei gerint cociues,comissiones,codistipuli. Qv Edfiquando per haec posteriora sine pronomine loquor, α-men pronomen sublatelliged est ut, Omnes me conciues amant.Cur tu non das commilitonibus partes Illesen per exagitat condiscipulos quaestioniblis. subintelligitur, mei,tuis, uos. Dicimus tamen,Vos estis clites nostri quo R eipublice nostrae,no quasi singulariu aliquoru ciuium.
De Praetor, Praetoriusque, ct aliis magistratuum
P Raetor,qui praetura:consul,qui consulatu: Quaestor, qui quaesturi: Acdilis,qui aedilitatem censer,qui cem furum: Tribunus,qui tribunatu: Primipilus,qui primipi- Iatu gerit. Senator,quis nator est,aut*it. P raetorius,qui praeturirconsularis,qui consulatu: Quaestorius,qui quin sturam: Aedilitius,qui aedilitate: Censorius,qui censuram: Tribunitius,qui tribunatu: P rimipilaris, qui primipilatu gegit. Senatorius no dicitur senator,sed ut dixi vel sen/tori ordinis,aut de domo senatoria. Triaptator, g trium
362쪽
3i6 LAURENTII,V A L L A Epbat proprie sed etiam qui aliqitudo triumphauit. Vt iiDctor exercitus,qui uicit. Triuphalis,qui triliphauit.Caeter missu priora tio nasuntsuhiativa, quia iunguntur cuadiectivis ut,diliges cosuI,bonus tribunus, iustiis praetor, seuerus cssoris aec posteriora sunt adieci iud, eo quia iun- guntur cu substantivis:uGΗ oms co utaris,tribunitia m
Iier,praetoria Analia, cesertu edictu. Quod stubsilit substintilia, ibin te lutur: iit,confulares rogatur primi scirtentii in senatu,proximi praetor , deinde tribulatij ilatebligimus hominesnquemadmodu in istis,plebej, nobiles, potentes,ingenui,libertini. Proconsul,non qui pro alis consule praeest prouinciae ed qui cu potestite consulari extraordine ad aliquam prouinciam administrandam mittitur: praeterquam quod non duodecim Asces eam praecedunt, qui praecedunt consul sed tantum sex, ut etiam praetorem, Cr praesidem.Propraetor non pro alio praetore praeturam,sed extraordinariam gerit. I tas dicitur Proquaestor, ercti qui sunt alij butu modi nominu ni magistratus.
De locorum quorundam nominibus,&possessivis horum. C A P. L X X X V.
RHegini ex oppido Calabriae, Rhegienses ex oppido
Galliae Cisalpinae quom oppidorum utrimq; vocatur R hegiu. Albant,et Albesci.ex oppido Alba in Latio, Albani ex oppido Alba ad Iacsi Fucinu, A lbensies qui a quibusdi A lbani dicuntur. Cumani ex oppido cumarum in campania,quam nunc praue uocant Terra laboris campania vero illam regione,quae illisinitima est Roma uersus.Comeses ex oppido como in ea Gallia,quΞ nunc Lombardia nominat,in qua ipsa Gallia, σβnitima Como est
gament,in Asiati qua quia ob penuria chartae,ab Attalo rege
363쪽
ELEGANTIARUM LIB. IIII. 3r rege nussa est membranaru copia, membranae Pergamenae sunt nominatae. In Asia cum dico,provincii intelligo. Nam in ea, quae est tertia pars orbis terraru , regio quaedam ni eode nomine,quam Turchii nunc uocant, non autem,ut quidam uolunt, Teucrium quemadmoduin Africa, quae Cr ipsa tertia pars orbis dicitur, est etiam regio eiusdem nominis .unde Afros dicimus homines,non autem Astam regionem. Thebania Thebis in Graecis:Thebaei e Thebe in A eg piosed Thebaei secundum Graecum βροmam fit:num Cr Theban Graece Thebaei dicuntur. Non rime occurrit, ubi in libris gentilium legerim T hebaeos.
Priscus,&Pristinus. CAP. LXXX v I.
PRise , quaesuperioribus seculis, auisuperiore aerite:
ut,prisci Latini,priscus Tarquinius,prisca tempora. Pristina,quae superioribus anum,morbus, diebus, Cr quae nostra memoria silerui:ut pristina nostra amicitia,pristiana beneficia nostra.Nes recte hic dicas prisca,nestabis pristina. At uero βι de rebuw,quae non senescui, loquaris, Pristinuinon priscum decebitriit,Pharos Cr T rus nun- Luean. lib. quam in pristinuItitu redibat. Maria in freto Nessunen- Vis illhic in- si laborat, ne montes, si Lucano eredimus,repetat pristina gς0β PHagi, confinia. Atqui tantu teporis est, ex quo illhuc mare irrupit,ut memoriae no illeniatur proditu. Padus post queπ' ra nerupti retos,er eo amplius annos solet reuerti in pristinu cursum. peram conf-
Prosper,& Felix. CAP. t xxx vi I. nia montes.
P Roster qui dat: Felix qui recipit prosteritate. Sidus
V eueris si credimus mathematici s) Prosteru est:natus sib illo sidere Felix est. Dicimus ergo proprie homi
nes quide Felices: Deos aute,tepora,loca,actiones, ines,
successus Prosteras,et si qua sunt sinulti. V trus tame aliquido recipit exceptione.Nam Cr nosmet legimus pro' steram
364쪽
sis . LAURENTII VALLAE, Cap. s. strera alicuius valetudine:ut sueto.de caesare,Fullie e C p prospera ualetudine.id est,bona, Cr quas is lici.Et de T In C xiv berio, taletudine prosperrima usum eum esse ait. Sallust. Sed pos quam res civibus, inruris,agris satis cum, uti sAςηςid i prostera uisa est. Rursus Verg. Sis Mix,nostrumq; leuci quaecus labore. Pro eo quod est,sis prostera,ct benigna.
Saluber,' Sanus. C A P. LXXXVIII.
SAIuber,sive quod iiDim est salubris,dicitur acri cibus, potus ocus, multaq; huiusmodi:iacm De quod
Salutor,siue salutaris. Sanus homo dicitur,ccterus animalim Res salubris praebet sinitalcm,homo vero recipit:
oui potest Cr praebere,iuncs saluber, quasi salutistr dici.
sed in utroq; etii aliqua reperitur exceptio. Siquide Sanu aerem, anu cibum, sanu lacu vocamus, quasi salubre, In Iugurth. praebente sanitatem. Contra Salubris pro sano. Sallustius.Genus hominu salubri corpore,uelox, patiens labo- rura, plerosq; senectus disboluit. Liuius:Grauiore tepore anni iam circuma lo,desun h. morbis corpora salubriora L. Q epigr- esst coepere. Martialis dum describit vitam beata nquit: Lis inmquam,toga rura,mens quieta, . Vires ingenuae,salubre corpus, Prudens simplicitas, pares unuci. Hi trcs quos pro-
duxi laci, idem nomen habent coniunctura cum corpore. Quare non ductim dicere,ut dixit Boethius in translatio. o nibus suis, Aeger an saluber. Nam de aequali suo Casiodoro, qui apud nonnullos in pretio est, nunquam ideo β-rio mentione,quia cum regibus suis Theodorico, er AIurico,quorum scriba fui Gotthica in sonat,s barbartum.
IV cundus,et Gratus sic differret,quod Iucudus proprie in pro eris, Gratus in aduersis. Iucundu uoco non qui laetus
365쪽
ELEGANTIARUM LIB. I PII. c. 3.
litus est,sed qui utitia est alteri: ut proster, ac saluber. Vsq; adeo potest quis tribis,moestusq; es e, Cr tamen i
eundus:ueluti quum hostis meus in dolore est,tuc mihi imcundus est: CT ego gaudes sum illi tinnime luctidu . Quare no recte locutus est,qui ait, Iucundos nos faciat suae intere e commorationi. Sed ad derrentia Cicero ad Sul- Epis . IL rpuiu consolante de morte filiae inquit: Seruius rime tuus Dinit. omnibus oscijs, quae illi tepori tribui potuertit, declaravit, quiti ipse me siceret, Cr quam suu cilcmerga me animu tibi gratu puriret fore cuius oscia iucudiora scilicet epe mihi fuerat,nunquam tame gratiora. Ide ad Lucriam: Omnis amor tuus ex omnibus partibus se ostendit Epi in bH literis,quas a te proxime accepi: no isse quide mihi ignotus,sed tame gratus et opritus:dicere iucudus, nisi id
lierbre in omne lepus perdidissem. Ide ad Attis. Fuit enim mihisepe π laudis nostrae gratulatio tua iucunda, Cr tia P . morιS cosolatio gratz,Ide mane lib. i ii t.inuectii ru:Est mihi iucuda i malis, sprata in dolore vestra erga me uoluta s. Iucuta dixit,quasi etitiae plena,et voluptuose,quatis et in . peris.Grari,quasi plena lectus,ac fructi f. In
lacudo enim quaedi gratia est delectatiois, in grato verb . retia comodi. Quippe alpectus rosaru, lilioru,uiolaru,' rus ac similiu iucudus est. ADectus plenae mesis uberum oleam,grauiu fructu vitiu, pinguius pecoru, gratus. Et pueritia filioru,atq; in antia iucundior .adolescetia vero, ac iuuctus gratior,utpote utilior adede obp. lib. ibi. Atq; etia ilia ipssae meliores sunt, muri,ηaualia, portlis, aqVarii duciM,Oia si ad usum Reip.pertinet. Quaquam qr praesens,id qui in manu datur licudius est,reme haeci postera gratiora sinit.Hieron .noxaquabisduosas nominia bus cu ca,qua osted proprietate, et distinctione usus est. Plura
366쪽
Plura, Complura,Plerique,& Plemnque. CAP. X c.
PLura, er coplura sic disserui, s p iura posseunt esse
duo:coplura duo esse no posunt: illud copuratium 6ὶ,hoc uero minime: ideos no regit casum. Pleriqhmodo autores pro maxima parte accipiut, modo P nonulli. in Iugurth. sa ustandiuisioe orbis terre,pleris in parte tertia Africiposuere, pauci tantumodo Asia, Cr Europa. Paulo
Declam Is. teriere:nu morbus haud sepe quequa iperat. Qui it. Videas plerose ita paratos,i. nonnullos. P lerans magH ipriore significato,q a posteriore uenitrid est,pro eo quod est stre semper. Quint. in amatore: Excussa sunt plerus tinguentiu,uitia uerberibus,id est,non qua . Tamen in bucscnsum haec dictio siue nome, siue adverbiu sit) raro reperitur. Servius quide nescio an unquam utatur aliter.
CLarus Cr Praeclarus figurate accipiutur pro eo,quirinqui fulgore quodam limae, er gloria res tendet. Vnde Clarii ima ,σpraeclaris a gesti dicimus. Sed
Praeclarus nonunqstam pro bono reperitur apud Cicer. Philip . . sicut apud eunde Luculentus P magnas, ut in Phil .L culenta rime ine plaga accepit, ut declarat cicatrix. In Philip 3- eode opere ait: O' praeclaru custode ouiu ut aiunt lupu.
Non claritas i m custode desideratur , sed probitas: ergo Praeclaru pro bono posuit. Ide in Laelio: C u illo vero qs neget actu esse praeclare Et paulo post rcu illo quide ut supra dixi actu est optime,mecu incomodius. Nanon supra dixerat uctu cu illo optime,sed praeclare. Veri deo sic dixit,D Praeclare,Cr Optime ide roboris,et uiriu i φgniscatioe obtinet.Eos quod est optimu) σapud Graecos accipi solet, cr a nobis trus ferri praeclaru. Festus
367쪽
FE stus dies,potius quam Festivus: R es festiua,potiusquamst'. Nam Festus Uti estis,ad diem festim pertinens. Festiuus estiua ejuirum, res iucunda, c Ie- ωpidariit oratio festiua, dictu infestiui :frondem festiua legimus,non quae ad Iristum comparata sit,sed quae iucunda, er uri. Nam π st timst dem vocamus, quae estis adhibetur.Festium multi pro I sto accipiunt.
Venale,& Vendibile. CAP. X II.
V Enula,cT uedibile hoc habent dii treme, quod illud sinit icut rem uenditioni expositi,hoc re quae acile
potest vendi.Haec domus est ucnalis.i. prcscripti, uel expositi venditioni. E t hoc de curione significat Lucanus, quum dicit, Audax venali comitatur cirio lingua. i. pretium, non veritate honestitems sequens exsuae linguaefacundia.Cic.in Brut.Horu aetati prope coniunctus L.Gel. non tam uendibilis orator,qua ut nescires,quid ei deesset. Et in eode: Num populo no erat Iutis vendibilis praecc quaeda, Cr cuidcirco obscura,eT peraclidi,tu rapida,eTeeleritate citrix oratio. Et alibi Nivi sint illa vendibili Desinib. dii. ra,haec uberiora certe sunt. Vendibile dixit pro gratum, Cr quod animos bominam solicitet,ritu rerum,quae ad bealliciunt emptorem. Hoc a vendo uenit,illud a ueneo.
Sciens tacer Prudens Ircuite Insciens, er imprudes, atq; ignoras Irci: hoc esὶ,φιὸdcu facere aliquid, ciuime facere illud,aut ignoraui. At Scienter Irri,ide est quod eum scietia,ac doctrina feci: sempers in laude Uscieter quid fecisse. Sciente uero quid Ircisbe,tu laudare,tumilituperare solemus pro rei qualitate. Si ergo scienter acere semp laudabile est:ediuerso Inscicter faceres p est uitua perabile.
368쪽
LAURENTII VALLA Eperabi e.Prudeliter quos facere,opus prudentiae nimiruest Imprudcnter vero tultitiae. Teme quid imprudenterficere ignorante ue,raro in usu est, in cum Iocum uelat succedit Per ignorantiam, er Per imprudentiam scium, per se nes laudi,nes vitio dandu. Idem enim est Per ima prudentium siue Per ignorantiam feci te aliquid boni,vel mali,quod imprudentem,ignorantems 'cisse:quora neutrum aut praemium meretur,aut poenam.
Marinus,& Maritimus,& Transmarinus. C A P. XCv.
MArinsi pisce dicimus, er Auem marina, er Deum
marina,vel Deam,uel nγmpham marina.Nominatim quos Vitulam murina, Lupam marinu, Turdam marinum, Turture marinu. Praeterea colore murinu, Cassimarim ,Periculam murinusomm luctsi. Aquam marinam,non maritima:Navem marini,quidam etia nauem muritima. Rursusorum maritima,gentem maritima,res maritimas,bellum maritimu, non murinu. Item Homine, gentem,urbe,triumphum tranfimarinu,non transmariti-mu Morsi omnium haec diffrentia est,quod Marina vocatur,qtiod icolit mare,dut ex mari est, Maritisu, s mare decolit,σ ad mare est,uel ad mare fit. Transmariusi, quod trans mare est: ansmaritima enim foret, qae trans loca maritiam esset, idem proprie quod mediterraneum.
FR equente Ioca dicimus,que freque dire multifolent: ut urbssi eques,oppidsi frequens,platea frequens,ubi multi homines aut habitat,aut diversantur. Quando autede persona,aut de re animata loquimur, duobus modis dicitur uel desolassic: Sit miles si eques lectator praeliori . . i.creber, eT Uiduus. Vel de turba, Isic:Fregii is populus, freques senatus.id est,copio micr mllitas. Et quide cum
369쪽
ELEGANTIARUM LIB. LIII. nomine collectivo in singulari,cu caeteris uero in plurali: vGFrequetes ciues requetes senatores. hoc est multi, et numero si. Versicimen quu dico, Sis seques, innuo acti nerDudico Freques lacus,pasione Ire frequeri bicste
queditur.Cui simile est celebris semper pasiue positu,ta
ad re,qua ad persona relatu. Locus celabris, quod cel brutur: Homo celebris,quod cu honore celebratur. Cr coIitur. Propter quod in hac ducor opinione seu Locus ces
bris proprie sit honoratorustequentia cultus: no trist ques,nesfrequetiarquo nomine qualiscis hominu multitudo significaturiquod ex uocabulo hinc ducto probatur,
quod est celebritas,quae tu hominu coetu honoratoru d clara G tudignatione ipsa,atq; honore.Quinti. Ante ola futurus orator, i i maxima celebridiiciet i media R ep. vivendu est,assuescat tua puero no reformidarebomines: nequlla solireris,et uelut umbratili uiri pallescere. Cic. m. Or. II., Ιαq in maxima celebridite, is in oculis quondῶ ciuium viximus,nue fugietes constesusceleratoru homiηu,quibus omnia redudant, abdimus nos quantu licet, cr sepe soli sumus. Ide in altera significationemae tanti celebri- Pro Archia. arte amae,quu esset id absentibus notus,R omu uenit, II rio,et catulo copulibus. Quare improprie,licet sequetissime dicitur, Deus celebris,an desertus quasi cotrariusit celebre Ube ab illo, Desertu esse Ubi eni baiuli tui aliatores, i lenones, scortas esse copueverunt, quis en lacu 'proprie dixerit celebres no aliter,quam celebre meretricem,aut nobile:ulsaepe legimus G singulare improbiα-tem,eπ unicam turpitudine:ut in bonu α Cr in malunt.
FErus homo, g animustrisu obtinet,ut Leonis, Vrsi, Pardi,Lupi.Ferox, g peranimosis est ad decertita . .
370쪽
destigabor ante,quam illoru ancipites uias, rationessier pro omnibus, ex contra omnia distulandi percepero.
EO num generale nome est,honesti pariter,atque vin
yrtune.Bonitas uero no ut multi opinantur Ue,utique quod bonu,honestusta idem quod benignitas. Aprimost B onus uir,bonus seruus,bonus iudex:id est,iustus, erexeques ossicij fui debitu: ab hoc,bonim pater, nus d minus,bonus Deus, bonus Aeneas:hoc est, benignus, erclemes,qui altera iustitis parte 4be constituat, vocantes eande Beneficentii.Ni iubiliapartiretur in duas partes: Iustitit,quae est severitvirex Beneficetiam,quiego voco Bonitate. Ergo qui plane bonus ese vult, planes iustus, bis bonus sit necesbe est.Et hoc quide ad uirtute pertinet. E flaute Cr alia b stasino ex industria ,sed ex natura, hi homini, qui quibus diuti s rebus attributa. cic. mae De OSQ3. Cr bonitate naturae multi Wicquuntur, er progregione discedi.id est,excelletia, er dote naturae. Quintil. At in solo Decudo plus cultoriquam ipsa per se bonitas soli et D CU I ' aciet. Nodixit,plus bonitas cultoris,qui bonitas soli,quia excesses cultor indu mria fit,no natura.Nonnunqui reme Bonitas pro iustitia siue pro honesto accipitur. cicer. de Ostici s tertio: Quil enim bonitate alicuius des laudat, dignu esbe dicut,qui cu in tenebris mices.Quintian x II. Quod si in mediocribus erit patronis couenit haec, qua uulgo dicitur bonita .cur no orator ille,qui noduluit sed
potest 69e,um sit moribus, qua dicedi virtute perstctust ,
Nonnuquietii Bonu accedit ad natura uirtutis, π bon extis. Ni qua dicimus de Aequo, Cy bono, no de rigore iustitis,et de sumo iure loquimur ed quasi de bona aegritria a Lubr