장음표시 사용
351쪽
FE stus dies,potius quam Festium: R es istiua,potiusquamst'. Nam Festus Utidim ,ad diem vom
pidariit oratio festiua, dictum βstiuum rondem festiua legimus,non quae ad Isum comparata sit, sed quae iucuη- da, Cr Dix. Nam π ββ frondem vocamus, quaeststis adhibetur. Festiuum multi pro sesto accipiunt.
V EMIGer uedibile hoc habent di irretiae, quod illud significut rem uenditioni exposita,boc re quae milepotest vendi Haec domus est 1icnalis.i. prcscripta, vel exposivi venditioni. Et hoc decurionesignificat Lucanus, Lib.t. quum dicit, Audax venali comitatur chrio lingua.i.pretissim, non veritate honestitems sequens ex suae linguae βcundia.c .in B rut.Hora aetati prope coniunctin L.Gel. non tam uendibilis orator,qui ut nescires,quid ei deesset. Et in eode: Nam popula no erat satis uendibilis praeceps quaedi, τ cu idcirco obscura,Cr peracum ,tu rupida celeritate citari oratio. Et PNa vi sint illa vendibili De sno. n. ra,haec uberiora certe sunt. Vendibile dixit pro gratum, Cr quod animos bominam solicitet,ritu rerum,quae adstalliciunt emptorem. Hoc a vendo uenit,illud a ueneo.
De Sciens seci,Prudens s I, 2 similibus. C A P. x C III I.
Sciens 'cer Prudens siceite Insciens, ex imprudes, atq; ignoras I ci: hoc est,quod cu scere aliquid sciui me mere illud,aut ignoraui.At Scienter mi,ides quod cum scietia,ac doctrina stri: sempers in laude Uscieter quid ficisse. Sciente uero quid stcsse,iu laudare,iam vituperare solemus pro rei qualitate. Si ergo Scienter scere semp laudabile est ediuerso Inscieter sicere fimp est: vitua perabile.
352쪽
ii LAURENTII VALLA Eperabile.Prudenter quos ficere,opus prudentiae nimira est Imprudenter uero,stultitiae. Tame quid imprudenterficere ignorante ue,raro in usu est, in cum lacum velut succedit Per ivnorantiam, π Per imprudentiam Actum, per se neq; laudi,nes vitio dandu. Idem enim est Per imis prudentium,siue Per ignorantiamfici se aliquid boni,vel niuli,quod imprudentem,ignorantems Disse:quorsi neutrum aut praemium meretur,aut poenam.
Marinus,&Maritimus,&Transmarinus. CAP. XCv.
MArinu pisce dicimus, er Auem marina, er Deum
marina,vel Deam,uel nγmpham marina.Nominatim quos Vitulam marinu,Lupam marinu, Turdam marinum, Turture marinu. Praeterea Colore marinu, Cassimarinum,Periculum marinusson luctu. Aquam m vinum,non maritimam avem marinλquidam etiΞ nauem maritima. Rursus O ram maritima,gentem maritima,res maritimas,bellum maritimis, non murinu. Item Homine, gentem,urbe,triumphum tran marinu,non transmaritima Mora omnium haec derrentia est,quod Marinu uo tur,quod icolit mare,aut ex muri est, Maritima, se mare decolit,m ad mure est,uel ad mare'. Transmarinu, quod trans mare est: an maritima enim foret, ql trans loca maritiam esset, idem proprie quod mediterraneam.
Frequens,' Celebris. CAP. XCVI.
FR equente Iocu dicimus,que sequerire musti solent: ut urbs seques,oppidustequem,plateastequens,ubi
multi homines aut habitat,aut diversantur. Quando autede persona,aut de re animata loquimur, duobus modis dicitur uel desolassic: Sit miles=eqiles temtor praeliorsi. i.creber, Uiduus. Vel de turba, sic Frequis populus, seques senatus.id est,copio in Cr mllitus. Et quide camnomine
353쪽
nomine collectivo in singulari,cu ceteris vero in plarat vGFrequetes ciues equetes senatores. hoc est multi, et numero*Verutamen quu dico, Sis freques, innuo acti neἰDudico Freques Iocus,pasione.Illestequerit,hic stequetatur. uisimile est celebris semper pasiue positu,ti
ad re,qua ad personi relatu. Locus celebris, quod cel bratur: Homo celebris,quod cu honore celebratur. Cr coIitur. Propter quod in bac ducor opinioneseu Locus celebris proprie sit honoratorus equentia cultus: no itast ques,nes frequetia:quo nomine qualiscus hominu multitudo flanimaturiqiiod ex uocabulo hinc ducto probatur, quod est celebritas,quae tu hominu coetu honoratoru d clara t, tu dignatione ipsa,atq; honore.Quinti. Ante ola futurus orator,cui i maxima celebritet triet i media R ep. vivendu est,suescat ad puerono refrmidare mines: nes illa solitaris,et uelut umbratili vita pallescere. Cic. m.OM. II. Itaq iii maxima celebritate,atq; in oculis quondῶ ciuit viximus,nue fugietes constessu scelerator u hominu,qu bus omnia redudant, abdimus nos quantu licet, a sepe solifumus. Ide in altera significatione Haetanti celebri- Pro Archia. rite ae,qua esse i ii absentibus notus, R omi uenit, II rio,etcatulo coctulibus. Quare improprie,licet sequetissime dicitur, Deus celebris,an desertus.quasi cotrariusit celebre se ab illo, Desertu esse. Vbieni baiuli, ut aleatores, ut lenones cortas esse copueuerunt, quis en lacu 'proprie dixerit celebres no aliter,quam celebre meretricem,aut nobile:ut scpe legimus G singulare improbitatem,er unicam turpitudine:ut in bonu,ita Cr in malum.
354쪽
LAURENTII VALLAE cum differo, σ ad vim alteri Dienda,atque ad noce .
Corporeus,& Corporalis. CAP. X C V III.
Corporeum est existes ex materia iis substatia eo porea, er ediuerso Incorporeu:ut lapis est res corporea,uintra incorporea. corporale uero existens in materia substatias corporea: er ediuerso incorporale:ut Domus, fundus,mancipiu,corporalia sunt,no corporea: Logatum,haereditas,iura,incorporalia sunt,no incorporei
Nis hie de qualicite agimus, quae inest substantiis,ibi de ipsa substatiarquas res diligetius exequemur in dialecticis nostris.Et unitas,uires,pulchritudo,bona corporalia appellatur,no corporea.Praeterea ut alia ratione bam dilirretia distinguamm) corporem,et lacorporeus no v si cu boc ηοie R es,aut substatia tu utur, aut ubi res subintelligitur:ut Lapis est res,sive sub statia corporea, non aute est corporeus.Virtus est res incorpored, no aute uirtus incorporea, Omηiu aut corporea aut tangutur,aut id detur.i. omnes corporeae res,no aute βic, res incorpor . De Lassus, Laxus Lapsus, Fessus, Defessus, Fatl
L fum,quod labore sitigatu est,im animo,qua compore:ideos ad ea demum stemt,quae laboris molestiam sentius. Luxu uero magis ad inanimari,que uni l α,mollia,stexibilia,uo dura,no rigida ut,Laxi ruderes, laxi 'nes,laxae chordae Lapsus a labedo, quod vel corpore,uel per translatione animo, π opinione Iabitur. Fefisivi He s,quod Atigatus siue animo, siue corpore. De sus,destigatvis,qui ita rises,atque βtigatus est, ut nouqueat amplius,er sepe a labore,utque incepto quod instituerat,desistit:ut in Bruto Cic. Et ne desitigaretur, ora-visbent. Et de OratorCProctoni liqua coquiesca,neque
355쪽
desitigabor ante,quam illoru ancipites uias, rationes ier pro omnibM,Cr contra omnia disputandi percepero.
Bonum generale nome est,honesti pariter,atque vin tu coplectensrut Bonu animi,bomon corporis, bonsiyrtunae.Bonitas uero no ut multi opinantur) HGutique quod bonu,honestu,sed idem quia benignitas. X primoiit B onus uiri bonus seritus,bonus iudex: id est,iustus, Crexeques offici fui debitu: ab hoc,bonim pater,bonus d minus,bonus Deus, bonus Aeneas:hoc est, benignum, erclames,qui altera iustiti e parte es constituat, vocantes trande B eneficentii.Nilubilia partiretur in duas partes: Iustitia,quae est seueritas: Gr Benescetia qua ego voco Bonitate. Ergo qui plane bonus esse vult, planes iustus, bis bonus sit necesbe est.Et hoc quide ad uirtute pertinet. E flaute Cr alia honitas,no ex industria ,sed ex natura, tam homini, qua quibus diuti s rebus attributa.Cic. mae De of ὶς. 3. Cr bonitate naturae multi assequuntur, ez progregione discedi.id est,excelletia, e dote natu ae. Osintil. At in
solo Decudo plus cultor,quam ipsa per se bonitas soli eoA C pq
ciet. No dixi plus bonitas cillioris,qua bonitas soli,quia excelles cultor industria fit,no natura.Nonnunqua tameB onitas pro iustitia siue pro honesto accipitur. cicer. de Ostici s tertio:Quu enim bonitate alicuius deis laudat, dignu esse dictit,quicula tenebris mices.Qvinti in x I I. Quod si in mediocribus etia patronis eouenit haec, que vulgo dicitur bonita .cur no orator ille,quiηoduluit sed potest esse, tam sit moribus, qua dicedi uirtute persectust
Nonnuquietii Bonu accedit ad natura uirtutis, π bon talis. Na quu dicimus de Aequo, CT bono, no de rigore iustiti et de sumo iure loquimur ed quasi de bona aegrite. a s Lubr
356쪽
LAURENTII VALLA Ebere rem uidentium. Idem Itu obuiam citationibus: π quod omne modum irritatis excedit) captatis in magnaculamιtate laudari. Nec naru, quam consolari sit oratione, Solari uero simper stre aliter.Nolo ut irre plura male utentiam exempla,qriae jacile quilibet; ibi inueniet. c i- , cero tamen de Aingcstia ait: Ipse me cosior, ex maxime illo solatio,qu)d eo errore careo, quo in amicoru discestis pleris ungis lent. Utrunq; recte dictum esὶ. Qtita enim non recte Cicero di is Nam quiam se tanquam alterum, quasi colloquio i maerore reuocet, debuit dicere collatur. Quia vero oratione non utitur,solatiu dicere potuit.
. . Solame ide quod Diatiu est, sed mays poeticum. Vergil. Aeneid., Spumeos m lide colla sistula pendet. Quo tamen Τ B oethius, cx quidum alij utunt&r.
Affectus, Affectio,& Affectatio. CAP. LXXVIII.
Α σοι nusqua uideor reperille apud Marcu Titllium requet me Alfictione. contra,vpud Quin-- . tilianus requet ime Ab ectu,raro Al*ctione:ut illo loco si modo non est mendosus ubi ait: Cupiditas causa sceleris luit,quaeuio eius ira quantu es iciat in animis honanu, . talιs ui ctio.Nescio an sit assectus. Et in alio locos a ii De Inuehi. ros ida, Cr puerilis inscholita cito. Alfictisne cice. tib o i. modo sic definit: Assectio est animi, alit corporis ex tepo-
De Inuent. re aliquo de caus co mutatiorut utilia, cupiditas,metus, tib 0 ἶ- mole lia, uorbus,debilitas,et alia quae in eode genere reperiuntur. Modo sic:Aprdio est quaedi ex tepore,aut ex negotiortu ellcntu,aut admιmstratione,aut bonanu illidioco mutatio rerum,ut no tales quales ante habita sunt,aut
plerus haberi solet, habendae vidiatur esbe. In Tusculanis idem autor, Cr alibi uoluntate hominis unicti ad uirtute, atq; ipsem uirtute anicii, appellari Asclioneuit, qualis
357쪽
ELEG ANTIARUM LIB. IIII. si non est Aldictus,qui Graece dicitur παθ ,siod ipse cicero interpretatur, Perturbatione malens dicere , quam
morbu,quo nomine sepis me utitur. At Qui):tιl.noperturbatione,sed A fretum nominat: nes ipse aut solus,aut primus sed pleris ante eu, ut Seneca, Plimus, Rutilius, columella, Valerius, Liuius, alijs multi. Ita enim ille Qtiintil.
ait: Altera Graeci vocant,nos, uertentes recte,ac sap 3.
proprie, assectu dicimus. Illa igitur ut ego quide sentio Uectio Graece παθ dicitur, qua nostrates philosophi in Latinu uerteres appellant Distositione. Aliquibus stime uideri posset desinitio illla Ciceronis hunc quos signisi .catu,qui est x άθo coplecti. Quibus,quia ud re no multu attinet,no sane repugnorcum praesertim oes fere Iuris cosulti,omne sup ecclesiastici scriptores abessi ne pro asstctu accipiat. Est aut Allectus pars ista animae qualitatis, quae e regione rationis est. Quicquid enim in anima,praeter parte illa memoriae,ratio no est,afectus est: Crrursus, quicqd no est ab ectus,ratio. Ab hoc jit A cto, quo etiacicer. ine sepe utitur in libris ad Herennin:No tam te 'ctanda,quam illae superiores,sed tame adhibeda nonnunquam: Apud eunde nunquam nisi me incuria Idulerit,aut memoria Silao legi Aldissitione requeter apud Quint. σceteros,ut ibi:Nihil odiosius Uectatione,calyctu,to natus enucladi alteri' uirtute,qui assequi nequeas refragate naturu2ies nisinio assectu,nimios conatu alteri' uirtute aemuludi ita ut turpe 1it ac deforme,sic avide emuri.
358쪽
3tα LA URENTII VALLA ELatibula non quam hominum: Latebrae etiam ferarum. Liuius lib. x L vii. Inter vepres in latebris strarum noctem unam delituit.
V ce, stenebris,pro Die,uc nocte accipere solemus./D Drt tame P rima luce,a prima die. Num ibi intelligitur prima pars diei, er quasi diluculim hic aute prima dies. Ita P rinita tenebris,et F rima nocte abi de prima parte noctis loquimur hic de nocte ipse. Ideoq; Ante luce melius dicimi Ante die, si diluculum significamus. Nam . Aηte die,pro ante tempus,dici solet praeterquamsi de certo die loqua mur ut, Ante die decima uel, Ante sextu Calendaru Nouebrisi id est, exto die ante calend. Nouemb. In quo loco praeceptu Pauli inserere no inutile fuerit, qui ait: Ante diem decima calendaruo post diem decimum calendaram,aeque utroque sermone undecima dies significatur. V erumno quemadmodu Ante luce melius, quam ante die, pro diluculo dicimus: sic Ante tenebras, g ante nocte,pro crepusculo ed ediuerso potius. R eperitur au- ' pli lib., i ei ς LV i pr0 lucc,ut Vesteri pro iisere, Cr Ruri pro ruea fine u re. cice.in Philip. insta enim audeat lucis quis in metiitiri vias Die pro diurno tepore ,stes pro certo tepore uolunt esse masculini generis, notaveru', Vergiliu indistereter accepi be. Ego tame Cr apud hunc, Cr apud caeteros pro
tepore ipse semper annotaui esseDemininu ut, Ipsa dies icit homne prudente: Cr,Multi dies magna dat hominiabus reru experietia. Vnde Pedianus uult feri Dieculam, pro paruo tepore. Et apud Iurisco ultos,Bima,trima,quadrima die,pro tepore Bienq,trient , quadriennij quod Iurisperiti no intelligui. In certo tepore Paedianus iae consentit, debere ebbe generin masculini. Dicimus erv Η ' sterna
359쪽
ELEGANTIARUM LIB. IIII. 3rs'rno die,σ crastinomon horna die,σcarastimi. Ad diem non vehit, ad diem non affuit: id eli,die praestituto.
Orator, Rhetor in Declamator. C A P. Lxx XI.
O Rator, qui causas orat vel in iudicijs, uel in cocionibus qui Graece dicitur ρ ωe, id est, rhetor. Nos tamen rhetorem pro sorem rhetoricae vocamus, no Orato re. Mirors,cur in hoc tisacili, peruulgato, nomine exponedo V ictorinus errauerit. Declamator est, qui studcs Victorinus apud rhetore in couentuscholasticorusictaeuisam orat, in sua praesa. id agens,nt in ucris postea causis posit orare. Ipse quoque i0 lib.I Ciς rhctor, Cr quiculis alius etia extra schola boeipso gene 'ς λημφη 're utitur,sive ut alios,siue ut se exerceat, Declamator vocatur. Nonnunqui cime more Graeco reperimus poni, ut cic.lib. ii .de Nat.deo.Haec qium cotta dissset,lu Velleius, Ego,inquit,incautus, qui cum Academco, π eodectetore cogredi conatus sum. Ni neque indisertu Academicu perti se, nequine isti philosophia rhetore, quiuis eloquente. Rhetorem dixit uel oratorem,uel rhetoriinm.
Peregrinus, ct Hospes,Diuersorium,' Hospitium. CAP. Lx XXII.
PEregri us, Cr Η ses hoc differret:quod peregrinus uocatur,qui in ciuitate ua no est: Hostes,qui in aliena est. Uel peregrinus,qui ex nostra ciuirite oriudus non est:Hostes qui in nostra est. Cic. Vos hostiles in hac urbe Lib. g. cap I. Wrsamni,vestrae peregrinantur aures s Quintil. Attica Px0 Μuq anus T heophrastu homine alioqui distri ima, annotari unius a semilane uerbi,hostile dixit. N ec alio id e d prehendisse interrogare reli odit,q quod nimiu Attice laqueretur. Pro hoc imperiti dicut Forenses, aut Extraneis laqueduenim mihi barbare est, ut barbarie emende,Η
stites igitur sunt i et inprirato alicuius hostilio sunt,quati a qui
360쪽
3M LAURENT TII VALLA aqui in publico,quod diuersoriu,uel taberna meritoria ambietamor.r- pellamus:taq; g recipit,q qui recipitur. Vnde Ovid. - No Pro Dciora- hospes ab ho pite tutus.Cic. Per dextra ista,quam hostes hospiti porrexisti. Sed ille receptor proprie uocatur Hospes,q priuatim,et amicitiae causa recipit: unde Hospitiu: ut ide,Fuit mihi cu illo uetus bo iliu . amicitia semiliariter uel nmbi hospitidi apud issium,uel illi apud me. Vnde . . .' i H ospitales bolas,qui amore no pretis hostiliu suu coniu-nicit. Hostilia Cp priliatu,Cr publica dicitur.Liuius, Ta reto Annibali per dolu prodito, ait hostilia rentum modo Romanoru a mιlitibus uisbe direpta.Certe privum,nopu In CatiΜaio. blica. cicer. Ex hac uicisic decedo tanqui ex hospitio,nolinqui ex domo:comorandi enim nutura diuersoriu, non habitindi dedit.Pro eode posuit diuersoriu, Cr hostiliv.
Concluis, Conterraneus. CAP. LXXXIII.
CO nciuiu, qui eius de ciuitatis est:coterraneus,qui eiusdem terrae, hoc ot, territori . Maior est enim terra, quam urbs,oppidumve,cuius habitatores vocatur Cives. De Amic. Cic. Eoru qui in hac terra *crut, magnas Graecii que nunc quide deleri est,tu florebat instituto Cr praeceptis sula erudierui. Plin. tame catullam conterraneu futim uo-Pli, i practa. o et uel f ex dioecessi ictu, vel quod ex urbe sit V eronesi. V ters enim dictus est Veronesis Nu illius nepos, ex per adoptione filius fuit Novocomcsis, Cy ideo P lin. Secudus er ipse diectus est. Quidi libru nuper sic inchoauit: Fauomus ciuis meus,optime princeps, Cyco ut tuus. Quum dicere debuisci, ociuis meus Domnus enim ciuitatis, ciue uu vocat,quia no pol appellare conciue. Q neadmodu miles octu in nutilia,no milite fusi uocare potest, sed commilitone. E t discipulus eu, qui una eide praeceptori dat op