장음표시 사용
81쪽
:3 LAVRENTII VALLAE futuri significabant:ut, Oraturum esse,pro oratam ire: Facturini esse pro Actu ire . Nupturam esse, pro nuptum
ire. Quod inibi minime uidetur. Nu ut cocedi,quod in rito denegare possum,quod Latine,aut certe usitate dicamas,pro eo quod est,cupio filia mei nuptu ire. π Nos βctum ire: cupio flia me nupturii esse, Cr Nos Acturi esse:quum dicendum sit Nuptura esse, Cr Facturos esse: dico aliud esJe Oratam ire, er oraturum esse. Ego qui
dam.Et Scio te coenaturuesbe ed non protinus ire coen tiam,vel ad coenandum. Na participiu futuri cum verbo substantivo no habet actione illam, Cy motum, que habet
verbum Eo. Atqui in pagiuo fuerat uerisimilius, si dixis
set quo etiistequeter utuntur autores ide obe, Damnandum esse,et Dinatum iri.Nzeode loco dicere po*umus, credo peccatum mea resciscendum esse, er rescitam iri. Ite, Intelligo cio,video,opinor,existimo peccatu me pateβciedum esse,iiel pate Actu iri: Cr caetera uerba hu- tu modi. Illa aute quae ad futura resticiut,ut Timeo, Metuo,Vereor, Spero,Cupio,non ide sciunt, quibus maior dii eretia est cup tuo participio uturi ut,Vereor pec- catum meu pate Actu iri, magis quam pateβciedum esse. cupio culpa meam celatum iri,potius quam celanda e e. Ite, Timeo peccatum meu patesectu iri. EGEt pro illo modo per pastuu participia futuri substituimus huiu modi:
Timeo peccatu meu ne patefiat uel ut patesiat, quod si ri nequit in alijs uerbis. N o enim licet dicere, S cio peccatu ut resciscatur ed Res tu iri uel resci cendu es e. Denis ut eo reuertar,unde egressussum uisemel Prisciano restodei,no ide ege Oratu ire,Cr oratura Uberali ru praesetis teporis 4t,nt Video te accusatu ire me,id est,
82쪽
mmc:riter turluit V ideo te accuseturam esse me: σtamen Accusatum iri me abs te itideo, accipitur pro eo quod est, Video teuci accusatum ire me, uel Accusaturi esse me,uel Abs te accusandum esse me.
I Demautor, er in eodem,quod supra dixi,opusculo,iti
ait:Hoc laterest punter Amudo, G Amatu: quod Amando es nin ipso amore, Amatu uero pro amatione, uel pro amore:id est,pro ipsa re accipitur. Et hoc maxintit ipsa etiam interpretatio Graeca. Sed an haec disteretia uera sit, Cr hoc ex Graeco argumentu quantum momenti habeat, Priscianus viderit. Mea avresentetia tu exsuperioribus, quae dixi in gerridis tum exsequetibus apparebit. Paulo post ubiungit Accipitur Venatu pro ad venatione, quomodo Venatu pro venatione cnt Miserabile vi utro uisione: er Nec uisuscitis,nec dictu effabilis ulli,pro uilla- ne, ex dictione. Multis igitur modis ,scut ex in alijsdocuimus locis,nota sunt haec accipienda magis uerba. In hoc ego a Prisciano libere di*cntio,iiel ratione,qiii pos ea dica,vel alitoritate,et pol imu Mar.Fab.que omnib' Lib r. cap. s. sine cotrouersia ingenise antepotio: qui ait,Dictu fictum
aliud esse, I Dicto,sici Ois,q Priscian. appellat Dictione, cr Actione,quae alius insignifica figurae sunt, g Visione et uenatioe. Praeterea Quhit. uocat uerba participia
Iid, sicut a multis Gerudia dictἱtur nota participialia. E e qd' ad ratione pertinet supina haec per uerbium potius a Graecis trusruntur,et per nome quod si nomina foret casus ablatiui,certe alij casus no deessent. A t nemo linquam
Auditu habet,Flic dictu ,hic Actis ed titam Dictu,et ἀctu. Propter ql necesse est aliud es e quam Dicto,et Actosiue Dictione, Cr βctionere. aliud quam nomen. At Victu, Auditu
83쪽
Auditu,cognstu,inquies, Cr omnes casus habet, hia, Iutiuisunt. Haec paru prudentis,aut certe paru persticaris est ratio. De qua ante quam dica, libet castigare nubgus imperitu grimaticae prostgoru, qui uniuersum sane orbe stulto errore peruertulscsemper loquentes, Eo Iectu, Venio lectu,Pergo auditu, R euertor auditu. Qui error unde princtus, CT quo ex fonte iperitiae emanauerit, nesciosummos opere hallucinatione publicam admiror, quod tam diu i nemine animaduersus est. Nuc ostedammquae disretia est inter Visu,et Auditu nomina, Cr inter Visu, Er Auditu uerba. Quadosunt nomina, significant sensus corporis,coniungutur cu adiectivis, regunt casus, regretur etia a verbo, Cr participio, subseruiente quoque
praepositione: ut careo toto visu oculoru,antea priuatus auditu auriu,nonibiletaex odoratu.Ηaec omnia absunt a
supino fluidesupinu non rem,non sub Eretii, no qualitatem,sed actionescii potius pugionem uerbi significat. Nolungitur cu adiectivo, no regit cas , non regitur nec a verbo,nec a participio ,sed a nomine tantκm,eodes adi ctivo,nuquam interueniete praepositione: ut, Miberabilis
uisu:id est,quim uidetur: no aute miserabilis sensu uidendi. Facilis uisu id est,ut uideatur, uel facilis ad videndum: Fici aute quod habeat uisum facilem. Effabilis dictu:id est, ut dicaturrino aute viditat. Optimi βctu: id est,utfut, 1io aute ut Aciat Di cileβctu,quia discite ad Acita
est Incredibile memoratu,quu memoratur,no memoratione. Digna auditu,quod est audiri dignit, no ut sensu audiedi potiatur. Impinibile creditsi,ut credatur,no ut credat. Acipenser piscis rarus inuetu,ut iuueniatur scilicet,no ut inueniat: Res iucunda cognitu, ut uidelicet cognoscatur: A bsurda relata,cu refertur, O bscoenu lectu, quu aspicitur
84쪽
ELEGANTIARUM LIB. I. citurrier siqua sint alia: AGHomo superbus dicto, Crdictis,non dictu. saevus Acto, er fictis,no Actu,id est,quum dicit,non quum dicituriquium scit,no quum sit.Res veroseud Actu, r dictu,id est,quu sit,aut dicitur,non quia β-cit,aut dicit. Scipio clarus administratioe belloru dicitur, Cr administratu belloru,quata est ablativus,id est,administratione.Cato dignus administratione R eip. Cr administratu,eodem modo. At R est .digna est administratio-tu,verbum est: id est,ut administretur,nisi addendo geni-tiuum facias nomen,admisistrum Catonis. Quare in illo Vergiliano,quod Priscianus afri,
Nee usu ficilis,nec dictu effabilis vri: quandoquidem Aeneid.Iit abest genitivus,non est nome cui ire vult pro visione,σdictionesta verbum,pro eo,quod est ad uidendum,uel dicendum. Nec ignoro a multis legi Affabilis, non Esubi- Macrobiitis,quod putatur sumptu ex illo versiu Accij in P hiloctete: S atur. capQuem neq; tueri coird,nes usuri queas. Quod si iti est,nomen es c PUtebimur, sed tamen nequaqui supinu. Multi scripserui de cultu agroru,nomen est id est,de eultione, Cr cuItura agroru. Locus alite axosus non est dignus cultu,nepe ut colatur,uel dignus coli. Homo dignis amatu, Puer dignus doctu, Liber dignus lactic. id est, qui ametur,doceatur,lagatur. Ideoq; quu ex omnibus verbis pagiuis liceat uti talibusfupinis,rarb tamen eis e vocibus utimur loco nomina. Quis enim dicat, Tu es privatus matu meo, Exclusus a doctu meo, Doctus sine lactu meost
pro 'cto nemo. Ex quo apparet,quam Mn usiu uulgatis io sint pro uerbis,ut Ille liber est dignus Iectu,no posse inter
nomina numerari. Ea dime queambigua usim habet ver- bi, Cr nominis,animadueritatu est utra in parte accipi de-
85쪽
.i LAURENTII VALLA Eine erit:si pro eo quod est,ut guberncris,κel dignus gubernari,uerba sed nomini accomodare solemus, aut etiam debemus genitivum:uerbo nec debemus, nee solemus. Denique ex duobus supinis alterum actitio uerbo dare pinu Iterum p iuo:ut Amatum sit ab amo, Amatu ab amor.
De Participio praeteriti temporis significante actionem:& de Praesenti,passionem. C A P. X X X.
PArticipia qiuedam in uoce pastud actione: quaeda iunctiva pusione significant.circunsi ectus,considera
ritutur, Discretus. c ircuspectus est,no qui circulpicitur, quem solemus appellare costicuused qui circuspicit, Crin omnem partem more Iani lecti hoc est,prudes, Cr sagax. cosideratus, Inconsiderativis,qui ageda considerat,autpecus:no qui cosueratur,aut nocosideratur. Dι- sertus,qui probe disiit, non qui dissicritur. Cautus, qui scit sibi cauere,nocui cavetltr. Nonuquil tameΥes cui cauetur ut pro C ecinna cicero, Quo res mulieri esset cautior. Tutra portus, tuta urbs, quod tueatur alios, no se abal sdestndatur. Tumensepe pasiue in hoibus:ut, Tutus sum ab hostibus,s munitus, erfnepiculo sum. Ignotus UMm 6- etia saepe active,ut Quintilianus Ne qs et me erret ignotus,no est iiij mei nolierca ed mater. Ignottis dixit pro ignoras,Cr pro hostile, Cr alieno,no pro ignorato. Argutus,qui est acuta quada, Cr accuratasolertia, quin acute arguens, σ nestuus no aute ab altero acute intellectus, ID And δ' π uestigatus. Falsus,qui fissit ut Teretius: Censen' vl-
86쪽
A LEGANTI AR VM LIB. I. 83Nee ea res me βψ bubuit. C otentus,qui cotine quod animo satis Acit,no qui cotinetur. Tacitin homo, diciturvus 1 tacet,no qui tacetur. Vergilius tame posuit pusive:
Qu i te magne cato, tacitum, aut te Cosbe relinquais Aeneid. s.
Pro usus, Cr Fluxus a liue apud Sallustiu: Alieni appe- In Catil-tes, ut pro iis,quasipro or.Ni diuitiarasm, ex forniae gloria fluxu, 'r fragilis habetur. Scitus qui sies est, σargutus:unde Scite P Iutonis interrogatio es dictitur,aslatae,et itur ae,ac cu magna arte copositae. V t apud Terent.
quos: Scitu hercle homine, bis homines pro us ex stultis In Eunu.act. insanos ficit. Nisi accipere uelinus pusive:ut apud eunde δ sςς ' δή Srilsis puer natus est Piphilo,quasi cite, er docte natus. 8' 'μη - t Discretus,qui qualitates personara, σrcrumomcnta diascernit,no qui discernitur. Coplacitus aute ab adliud voce sicut Fluxus venit, habetq; significatione nec activam plane, iec p iuum,sicut Fluxus, Cr Inueterat m,quod et ipsin ab activa uoce descedit, inueterasco neutralis enimiterbi, Cractiui una vox est, sicut pastui, cr seponentis, atq; comunis cvisimile est Iuratus a iuro. Iuratos enim iudices dicimus, qiurarat: σExcretos haedos apud Ver ing ab excresco. Et Exolet ab exolesco quoi tam est Iubstantιuu, igni'aiscortu masculu,et praecipue Gadul tos prohibἴttu:du est adiectisu, lanificat adultu, sed raro reperitur: - Π βtribu
ut apud Plautu, Reliqui domi exoleta uirgine. Adultus il 'φ' ab adolesco. Dest ius quos qui deficit. Vt Martialis: Dulcia destri modulatur carmina lingua his lib. s. cauditor cγgnus μηeris ipse sui. Lib i3. epig. mi intilia. Dest dis labore sene tus,magna pars mortis.77'nihil mihi reliquit,nisi diligentia. Et haec quidesignifica tionis activaei voce pustuarpauciora sunt i adliua passeniae. Euides negotia dicitur,quod uidetur aperte, Cr intelligi
87쪽
s LAURENTII VALLA Etur non quod uidet,ta' intelligit.Indulgentior facies apud Declam is . Quintil. o pulchra,non quae alijs indulgeat,sed cui alij Declam λψ indulgent. Idem in alio loco: Fili indulgent me uidite, necfemel uidi. Vnde S ditius: Lo Th*b- pulchrior haud ulli triste ad discrimen ituro Vultus,er egregis tanta indulgentia βrme. Praeterea H onorificentis imos, M agnificetis imos, M unisceth imos ludos quu dicimus, videmur pusione signif- care in participio praesentis teporis: ab honorifices enim, magnifices, nunifices,ueniunt,ubi scens pro faciens dicitur uel certe a magnificus, munificus, honorificus quae a facio componuntur, quod est activum, σ tamen ita accipiuntur,quo honorifice, inunifice, magnifice sit, non alite licientes. Sed causa est, u)d haec ipsa a facio copositi eam active quam potue significant. Siquidem uocantiu
Homine magniscum, σ Opus magnificum : illum quide magnanimiter acientem,hoc uero magnanimiter lictum.
Participium praesentis temporis pro praeterito poni. C A P. XXXI.
Solent autores nonunqua pro praeteriti participio substituere illud praesentH:ηec sol in Latini arent poticipio praeteriti activi,sed Graeci quos quino caret.Cic. 3 m , la Bruto: Quum e Suilia decedens Rhodum uenissem. Doti Non enim quis discedens applicat. Μultu inter principiunta, finem interest. Prim in dis edimus, postqua uero discesimus,nauigamus,uel iter facimus:postea quo tendiamus pervenimus. Quomodo ergo dixit Decedes e Sicilia veni Rhodum nepe utres praebentis participio loco praeteriti quod deest. Quod probatur per aliquod uerbu.cui nodesit huiusmodi participisi: quale est P rosciscor. Neque enim dixisset, Quue Sicilia proficiscessed princtus.Vt idem
88쪽
ELEGANTI ARVM LIB. I. idem de Ucijs libro tertio: si exempli causa uir bonus
Alexandria princtus, magnum frumentim eru Rhodum aduexerit.Nec tame quis in omnibus verbis pernus
sum esse,quod in discedo, vel decedo permittitur, putet: veluti si dicas, Quum amicos salutans, qui Alexandria erit, Rhodu uensem:dicendu erat, Amicis salaritis. Nais qui recedit, tam diu recedere dicitur, quam diu tendit ire uras perueniat: quod non idemst in saturindo. st quis tamen hoc sepius uti ueliticiat,sed temper te.
De Compendio participii. C A P. XXX o.
ΗAbet aute participium talem, rindiris nonunquam gratium,utfine eo non sit Latina plane oratio: ut egapud quendam persaepe hoc uitium admittentem: C secun- dedimus castru fgam, Cr vallum, ne hostes uenire possint,er nos opprimere. Quasi Hya, Cr uallum ideo fiat, aut hoc praestire queant,ne hostes venire posset. Sola ratio est,ac cautio de oppregionestaq, dicendum Mit,ne uenientes hostes,aut,ne aggrest hostes,nos opprimant.
De Paricipiis in ens,in substantivum
PRUentis temporis participia solant, quum hinniti
uuntur,neutri generis esse ut, Accidens, Contingens, Antecedens,conseques,Deces,c ouenies, P rores, Contines apud rhetores,pro 'mumeto rationis. Quaeda dimeasterius generis fiunt musculini,vi Ories, Occidens, Pro- fuem pro 'umire,ercoflues quo duo ina coirenturi Foetanm,Cotines pro terra,quae no est insiti uti A' Sicilia ad cottinete paru intercapedinis est. P Dius maior lib. v. ae proxima continente abest v I i. M. D. paJuum. Animas quoqui cicero, Requirat, atq; appetat, ad quasse
applicet sui generis animites.Nonuqua tame hoc nome in f i neutra
89쪽
neutro genere reperitur ,sed magis in plurassi cons nans,pro litera no vocali. P raegnans uero unde sit pa ticipium,nestis. Alia quos quaedam huc pertinetia,m n Iris de philosophia libris commodius explicantur.
ou d participium suturi temporis in
NE istud gitide transenndum est, quemadmodu parti
cipiu potuit Iuturi teporis transit in nomen: Amamdus, dignus amurecoletas,dignus coli in Cr actinu. S neca de naturalibus quaestionibu3:Nulla avte mentione fecit cometaru,non praeternasseurus, siquid explorati apudi os coperisset. Praeternuspurus dixit pro eo quod est, α-lis qui praetermitteret:nec lepus lanuit, scd hominis quali Cap χ- dite,atq; animi volum te. Quintilianus in undecimo: Neq; omnino huius rei meminit ustui poeci ipse proficio no taciturus de timsua gloria. No alio modo dixit,No tacitim rus, q per participisi pagilia iam conversum in nomen ut modo dixi, dicendu,digna ciceri. Neq; omnium significavit hoc iis qui poeta ipse,prorct inore sibino dicendum. Et Mi. 32.lib.c. adhuc Plin. Iunior: In parte oneris tui mihi uedico: crtu qui pares alter puellae nostrae costro qnquaginta nullianiaminicplus collaturustalli a verecudia tua sola mediocri . tute munusculi impetrari posse confiderem, ne recusares.
De Repetundis,' Repetundarum. CAP. x xxv.
RE petundaru, et de pecvnijs repetudιs,no bubet alios casus: er dubidiri potest partiιipiune fit, sive nome,
an gerundium. Verresaccusatus est repetudarum ruet,de pecun s repetundιs. Quudico Repetudarusubblatelligo pecuniari7. Quo nomιne pecuniae, Cr omnia,qbus diuitiis co tint,cotineri dicimus. Haec accusatio proprie cadit inii eos,qui qua forent magistratus,prouincialibus aut v aue dolo
90쪽
ELEGANTIARUM LIB. 1 L e, dolo eripuerat pecunis,aut uusa pretiosa,veste rvmen-
tu,navigia,numos. Mutatur aut e inu: Repeteduru enim
erat dictav. Sed tertia coiugatio praeter caetervi hoc iuris habet,ut litera hac ira mutire positjicut accusativo plurali tertia declinationis licet munire eande uocalem in Ldutaxat in his nominibus,quoru genitivus pluralis exit inissim,ut Seruio placet: nu P riscia. E. v r t. plura praecepta s er. la illussiat. Sallustius in initio Catilinurij: Omneis boles, qui sese AςΠ Tris studet praejtire caeteris animatibus,summa ope niti decet, ne vita siletio transeant.I ei hoc siue participiam, siue η ζ 'mensue gerundiu a tertia coniugatione natu, mutavit e in ii,vel ob hoc salte,ut deerret ab illo,qs dicitur ad res τepereias ut, sunt misi legati ad res repetedas:quo significatur,aut principi,aut populo erepta esse vel pecoru,uel hominum,uel locorum,alit terrarum, agrortis corpora.
Ac TENVS de Nola,Verbos, σex his duobus copo sito Participio: nunc de aliis partibus orationis, quid singula Iprietatis habeat, disseramus postea de earu disputaturi coplexiLDe quo pritifiquam ego dica,non puto mihi disimula dum, ηοη de fore, qui meos hos commentirios antequam legit amantile in manus,putet rest)uedos,ta qua aut ea,quae haudquaqui uetu's Atuisset, digna memoratu, cotinetes, aut vetustite