장음표시 사용
61쪽
I, AVRENT II VAi LAEscatione nota, st uel dicto,uel βcto in alteru malauos tiae cociliatio ut si que restrat,ostedatur calamitates seu,
ut autori cala litatu odisi caeteroru cocitet. Et hoc uocatur Inuidit 'cere vel Vocare,1 et adducere in laidia: inde Inuidiosa res,quae atrocitate A i auges,inlisum illud, vel illlius autore βcit. Et Inuidia quasi atrocitas, vel detractio:in quam significationem accipio illum uersim:
Invidiam nimio cultu uitare memento. Num latentem inuidim,quia non deprehendo,uitare nequeosed eu,quae extrinsecussigniscatur uel voce,uel gejbi,cum populus indigne sere se indicat in aliquo ninnu, Cr insolentem corporis cultum. Ideoq; tibiungitur: Qnae si non laedit, tamen hanc susurre molestin esti Huncscilicet uel uoce,uel gestu, uel utros modo detractionem. QSale illud quos Terentianum:Iti ut Acilime Sine inuidia laudem inuenias, π. amicos pares. Et illud SalgusPq,licet e Demosthene sitsumptum: Imiidia gloria superasti. Formidolofu,Laboriosus, O perosus, pariter adiuel ivoq; accipiuntur. Terent. Ego frmidolosus id est,egobie qui timeam' sussu:Pius: Regibus boni, quam mali ust)ectioressunt emperq; bis aliena virtus frmidolosa est,id est,quae formidatur.Cicero: Videtis vis nectus non modo languida non sit,uerum etiam operosa. . id est, Cyae agit, Cr rebus agendis opera dat. Idem pro caelis: V os Iuboriosos exist et, quibus otiosis ne in comini quide otio liceat essee. Ovidius,-Moles operosa laboret.i.quae ab aliquo operata est,no quae aliqdβcituleI,
vehementis operis,e multaru operaru. I et res laborio-
Ddiel quod in ea laborem cupiamus necesse est:uel, quod plena laboris est. Voluptuo res quoque, Cr Religiosus, licet a uerbis non veniant, tamen ii is sitnilia sunt, ut
62쪽
ELEGANTIAR VM LIB. LI G Rctionem signiscent, Cr habitione siue plenitudine,
finiuis actiue accipiuntur, expasiue. Voluptuosus homo,qui perquam amat uoluptatem. Res voltinuosa, qua in sie habet uolupcitem: vet,quae plena est voluptatis, Crqua homo delectitur. Ille recipit,baec recipitur. Religiossis homo,q amat religione. Sepulchra,er monaraeta religiosa silui .habet in se religione. I lle adora haec adoratur. Praeterea Gloriosus,omosts,Imperiosus,nonilis crina a caeteris didiruLNu licet legamus Glorio una victorit,id est,plena gloriae: π apud Iuvenalem uor. vi . rimosos Vitimi ramosos est Impcrio Os populos:boc est, latu perin po*dentes: i5 Ae. tamen dicimus ita Gloriosum homine directa tore gloriae, es sus,que alii iit Uinosum cupidum itini, ex Mulierosum nimis appeten multi impusetem mulieres:qualis Miles gloriosus apud pluuiu cr Te ist*Vxirentia: Cr Famosum pro inlata, s turpi:ut Famosa mu--slier,quae noscitur impudica esbe. Et Imperiosus,ostetator 2 annot. in imperii in exerceda saeuitiar qualis Torquatus apud L i pand. sumo- u,quisliu securi ob imperiucotemptu occidit: vinde ivi sos legit: ut periosus appellatus e t. Verum Imperio ut, et Gloriosus, δpRd Ciς in
bete,habitione,plenitudines significit:quido inhoneitae aliis quis iurullidionem,ut dixi. Similiter Quaestitosus,eT Sareptum generis stem
sus ab Uictione magis, q ab habitisne, siue plenitudine v i t. Quaestuosis,est homo auidior quaestus , er lucri, Ly0 3iI vn is lucella qrit s. s -ptuosus, et avidior est plus,
quam quaestus,Cr immoderatus plusicit i. immoderatas impesas. Quae duo magis posunt accipi actiue,q pasive, mag is ad homines pilaeni: v Homo Uuosus,homo sumptuosus.Luctuosus uero magis ad reἰu Res luctuosa,
hoc es plena luctu. scio an liceat de homine nubero,CT
63쪽
- LAURENTII VALLA Erillicto dicere,bomo lactitosus, liut fortuna huius Iuctu
sa. Ab industria avte non habemus Industriosus,sed Industirius.Nec a virtute Virtuos us more Graecoram, qui απὸ τῆe s la non derivant φετορ, licet habeant Φτor,sed pro illo dicunt tum ἀγαθὸs id est,bonus, tum mugia ,
id est udissu, A ristotele quos, er alijs quibusdi testintibus. vod Cice.ad Herenniu imitatus est,dices: Ideoq; bona vittas,id est, studiosis aracus erat. Morosus a more venit,no a mora. Primi enim habet langa, ut mos moris, significats eu,qui nimis exacte, nimis ad ungue fieri o- mnia postulat,ut aliquido ob id indignetur, ac irascatur. Cap. s. Vt Sueto.de caesare:Circa corporis cura morosior,ut no. solum tonderetur diligeter,sed etia velleretur,Ide de Tt- . CV.7o, berio: Sed in latione, morositate obscurabat 'γlum. cicer.de Senect. At sunt morosi, Cr anxi', Cr iracudcerdi cilci senes. Et idefecitdo de Oratore: Me quide hem. . , . cle icta valde mallet tomachosi, Ir quasi ubmorosa ridiaculamon clima moroso dictitur tu enim nosi,sed natura ridetur. Suetonim accipit pro cupido nimis exactae diliget .cic vero adiungit impatientia, cr iracundia. In signi
De Oratore scuto tamen illo superiore posuit in Oratore: queadeo G 3xutum. morosi sumus, ut nobis non satisficiat ipse Demosthenes. Denis fila dicitur Morosus a nimia diligetis, erseueriti- te,ut curissus i nimia cura, quoties plus diligetiae, quam oporteatum edimusrebus vel nostris,uel alienismo bis, quu minuti ima quaes disquirimus,et nullius frugis. A sienis,quu de rebus caeteroru occultiorib. no satis ciι pudore perscrutamur aut interrogamus. Sed ηo Ga cura curio
sus uidetur descedere,q a curis,cuius compositum est magis in usu Incuria:id est,negligetis,tges curia a cura dicatur. Ais a curiosis a perversa cura vocatur,ita Cerebrosus
64쪽
ELEGANTIARUM LIB. I. brosus a cerebro peruerso. Vnde Horatius Donec cerebros A pro silit unus. id est,insanos, Cr ce Lib. r. s rem. rebri peruersi.Pannosus er ipsum aliquid disserentia ha S Ru .sbe is enim dicitur pumosus,qui crusῖο pano,ac vili opem
tus est. Nec hoc nitide paupere dicituriquae exempla sunt
De uerbis Inchoatiuis,salso sic dictis. c A P. I x I T.
GRammatici autores uno ore uniuersi, qui de huc rescriptu aliquid reliquerat,aiunt illa verba insto, ut calesco,Frigesco, significare inchoatione deoq; Inchoativa illa insopit Viso,desideria,ideoq; Desideratiuarida in rio,vt Esuris,medicitisne,ideos Meditatiua appellari solent:in quibus omnibus ab omnibus dissentio. Sed Pr, pisse tasciatio eruditora nuperrimo potifimu restodebo, qui ut '' ' ordine sequar inquit in lilo Vergil. versu, -Aegresciis Aen.u. mededolignificari ichoatione. Quale medicu voluit esse
Priscianus,quo curate quis incipiatis rotare' Quanquaquo modo curari quis ante positiquam aegrotus sits N cesse est ergo, ut ante aegrotare coeperit: er quu dicitur aegrescere,ut intelligatur inter mededurariore feri. Et
hoc de Turno Verg.intelligit cuius augebatur aegritudo.
ad Latini salubria cosilia. Sicut de Didone prius dixerat: Expleri mentem nequit,ardeficiis tuendo. Aen. t. Quid igitur attinet ex la repetere,quu nunqua ira semsu inchoationis reperiaturi An illud apud Quint. hoc si- ntit h.i. gnificats Tenuit consuetudo, i quotidie magis initalescit. ab initio. Aut illud cic. uto plura ille miscebat , tito his magis Px0 Milone. in dies coualescebat.Et illud Ecclesiasticu: Qui ordet, sordescat adhuc. Quo modo pol gd quotidie incipere validu fert,et qde magis,quod dicitur restectu praecedetis'
at inchoatione nihil praecedit. Aut quo modo qs sordet,
65쪽
ια LAURENT TII VALLAE potest incipere sordere et sordeficere adhuc,id est magis quid magis' certe quam antea inceperat. Sed quid ibi disturimus, quam dicatur,qui iam sordet,sordescat adhuc quasi sordidior fiat,non aute sordere incipiat, quia id fordet. Ideo .Graece Cr boc,et caetera huiusmodi uerba per verba pollia explicatur: π illud Graeci sordescat, nihil aliud est,quam sordidetur. Plaut. in captiuiduo: Ego qui
tua maerore maceror,macesco,consenesco,Cr tabesco miser. Pro eode pene accipit Maceror,et Macescornhi quod maceror ad animum magis pertinet,quasi astiuo macesco magta ad corpus. Videtur aute ratio diei uelle potius macresco,ut nigresco,pigresco,egrescosed etiam dici pote t macesco, ut acesco. crebresto tamen potius dixerim, quam crebesco. Verum ad rem.Ediuerso Vergilius: - Maria incipiunt agitata tumescere. Et itersim: Aen. . Fluctus ubi prima coepit cum albescere ueto. Et iteru: Georg 3. Sin in processu coepit crudescere morblis.
Vbi quid opus erat dicere,s incipiat res tumescere,alb scere,crudescere quusatu, imo magis propriu fuisset dicere,e, tumescebit,albescebit,crudescebant: id est, quod incipiebant lae inchoabat tumore Ibere, silue crudere. Quid ergo significat uerba ichoativus Nepe vibreniter
lauale io,aegroto, CT ardesiorquae ideo in usu no sunt,qas peruacuu essct uas nos uoces habere idectignisicantes, nec nisi ubi alteru deficit,alterius praesidio utimur. Cui ' scens,pro calefiens utimur et Palestes,pro patefies qui- qui virus reperiatur,patesco, Cr patefio: quoniam ne irrsoriplici quideseo reperitur Fici, nec quod ab hoc formaretur Fiendas. Dicemus itar calesces, cr Cale aciendus
Nec de uni 1 Fies utantur,sed in eo,de quo loquor signifi-
66쪽
ELEGANTIAR VII LIB. I. cxeato ut in Psalmo xxi .E tβctu est cor mea tanqua ceruliquefies in medio ventris mei. Q u u in alia tr statione di catur liquestes.Ex quo liquet ciusde utrus esses ignisca tionis Idiomate quos I talico,atq; H istratio quod ex I lx- Iico oriudu est adstipulare,apud quod pene Latina voce
baec verba promittatur, er certe in huc,que ego dicosn-
sum:quale est hoc Ogni di magristo hoc est omni die in creseo:per quod,incremeta id tu,atque continuu deci ratur,no inchoatio. Quod si quid inter huiusmodi uerba in M,Crinjio,intererit,hoc esJ e arbitror, s haec in stopinione in D habet, illa vero extrinsicus allatam. Ut in Aegγpto caesarquu hostes βgeret,elata trua natabat, Suet.in Caesne libe i,quos tenebat,madeferet melius,1 madeste t.,capEt qua fores aperiatur,melius putefut dicitur quam patescui. At quu gs in balneo sidore irrigatur, Cr fores fuastote aperiretur vagis ille madescit,quam madest:ct hae
magis patescut,quam patefiut. Inchoatiuoru aut dictitur praeterita, eade esse,que prinatiuoru tame pauci lims cim
re est dignoscere,quando a primitivis sunt,quando Ae ab ichoatiuri,quoru multa dideri significatio,licet crebrior sit illa inchoatiuoru:at, Pinguit, Macrui Frixi Caluit: ide est quod pinguis Actus Hi,no aute pinguis fuit macer faus est, s stigidus, CT calιdus Actim,no autem macer, fugidus,eν calidus fuit, Nu Pinguet,ide est quod pinguis est: Μacre Friget,calet,ide qd' macer est, frigidus est, calidus est quoru praeterita sunt pinguit,macruit, frixit, caluit:uix unqui in hoc signi cato,pinguis,macer, stigiadus, litus sirit scd i tro,pinguis,macer, rigidus calidus 'I us e st,ut etia in hoc apertius patebit excplo: Ta cito meruisti tu sero pinguisti no id significo,s tu cito macer ut tam sero pingui Aisti,quasi nuc αlis non sis,sed quod
67쪽
1 α AVRENTII VALLA Equod pinguis,aut macer βctus es, iis etiam talis es,'etuc eras,si de alio tepore loquimur. Quae praeterita quia a primitiuis no ueniunt ut signiscatio indicat nece*e ut veniunt a derivativis in sco. Unde probatur etia incho serui. in Do tira nosignificare inchoationem. Quareferulas uiderit, natum, qui his uerbis praeteritu non tribuit, quorustequetius est, quam uorum primitivoru.Nam quod ait, quia inchoativa sunt, ideo carere praeteritis, cassa ratio est, quum hoc verbum Inchoo etiam praeteritam habeat. Verum haec verba nec inchoatiua uni, Cr praeteritum habent. Illud trabeo, quod multa sunt, quae pro suis primitivis accipiu- tur: conticesto,adhaeres o, delites o, compis O,labasco, obdormisco,contrenasco,expallesco,er his sinalia.
De uerbis Desiderativis male sic
Irist lib. - IAH quae idem autor desiderativi appellauit, ipsius I, quos exemplo ostendutur nequaqua Ulle desiderativae signiscantiae.FIoc enim exemplum ille asert. V ernis vrii. memini Hesione visentem regna sororis. Laomedontiade P risinu. Vibente dixit,pro cupiente videre,quod G raeci dicunto ossaId e, Cr in eode exemplo seruitu dixerat. Simile est, ait Priscianus, Facio Dcesso,capio capesso,Lacero lacesso, Arceo arcesso, Accio accersorquae po*umus no inco grue doderativa nominare. Sed quaero a Prisciano, cur magH Priamus cupiebat videre sorore,du iter Aciebat,qua qua erat in Troia aut cur magis Priamus,quam caeteri aut cur solimsPostremo quis nouit uolutate eius quid agat,video:quid uelit no vi-
deo. Quid ergo signiscat Visere nimirubd qd agit Pri mus,ire ad uidedusorore:qd frequentiuu ipsius declarat, visito.Itasactu corporis haec significat uerba nou sed si
68쪽
ELEGANTI ARVM LIB. I. mentis.Vise,uado ad videndum,non aute cupio videre.cicero ad Atticum: upio equidem, σ iampride cupio Ala Epist. s. lib. 1 xandriam,reliquams Aegγptu visere, id est ut σορη-tio ire ad uidendum. Aliter dicendum erat, Viso equide, Cr iampride uiso. Quo certe modo ne Prisciamu quidem ipse laqui auderet. Vsurpamus time haec verba queadmodum desuperioribus restitus sum pro eoru primitiuM.vi, Ni sunt legati uisendi causa,id est,uidedi. Quod certe ita exponi non potest, cavsa videre cupiendi. Tolerabi- Iisrhnostra sentetia,expositio foret, cavsa ut eant ud M-dendu. Similiter acesso,eo ad faciendum,uel scio. Verg.
Haud mora,continuo matris praecepta fusit. Georg. . Frequetius tamen accipitur pro eo ad recedendii, vel recedo. Vt Liuitu lib. r.Face' hine Tarquinios,aut coririthum.Capesso, ad capienda ,uel capio. clo,eo ad lacerandi ,uel lacero prouocando. Accerso,uel arcesso, utrunq; pro eo ad uocanduam, vel voco. Terent. iv Andr. Act.ra . . O bstetricem accerso. Quidam etiam in quarta coniugatione utuntur,ut ibi: Mitte in Ioppen, er accersi Simone Act Io quendam,qui cognominatur Petrus.
De uerbis Meditatiuis,non rite sic Vocati . CAIL xxi III.
Commodius autem Desideratis atq; Optatiua uocarentur,ea,quae nominantur Meditativa in ris, parturis,efurio.cicero: Vtinam aliquido dolor populi Roma- mssip.1.eliani paria quod iudiu parturi Et Liuius:E t quod diu par- ca fiam. turit animus uester liquido pariat. A fictu significauit, Lib i. Dος,3 non cogitatione,aut actu corporis, qui per hoc verbu m ditor indicatur. Unde meditatio armora, meditatio decumundi,meditatio gladiatorum .id est, exercitatio.Esurio, cupio edere. Quintilianus: Pater illas sin it. Valerius e Nartial
69쪽
Declam. ra. Martialis undecimo Epigrammatim: tcirca finem, is omnibus Vacerra quod conclauibus hS 73' consumit horus,Gr die toto sedet: coenaturit Vacerra,non cacatlirit. Id est,coenare cupi non cacare. Vel dicamus haec accipi pro primitivis.
Scaturis magis pro suo primitivo scatet ponitur,quod estrion solis aquarsi,sed herbarsi, caeterari s fila sponte ubertim nascentiv. Quod si volumus sua quibus supra tribuere uocabula, nec a consuetis recedere, ea quaesunt in sco,appellemus meditatiua,Lexercitatiua Qui enim ci Iescit,sive calefit, quasi meditatur:i. ut caleat exercetur. ast de i. Terct.Nuc uide utru vis accipere,an causam moditari tua ea in so, inchoativa, haec in ris, desiderativa. Atq; hic opinor fuisse veru,Cr germana verboru signi ratione,qua antiquitus impositam posteritas depravavit.
Vbi Infinithio ubi Gerundio potius
Vaedam orationes infinitiuu magis postulant,quis dum gerandium, quaedam uirus. Adiectiva magis inmitiuum ire activum sue polus. Substintiva gerim dium genitivi dunt1xat casus. Nἄde accusativo mox dica. Tu es dignus habere opes,Tu es dignus honorari, Tu es latus me bene ualere, es latus mehonorari. Rursus, Tepus est gaudedi. Locus est expostuladi, comoditas esῖ alloquendi. Participia aute, Cr malex adiectiva a uerbis derivata utra smum sibi uedicatsed participia iuncta infinitiuis,diculurferuare uim participioru iuncta gerundio uim nominum. Timens nauigare, Cr nauigidi:Cupies distere,er discendi:Doctus, peritus, promptus, cometus cantare,incantandi. Timidus,cupidus,auidus nauigare, ex navigandi. Nd illud admonitione no indiget, Optima
70쪽
ELEGANTIAR VM LIB. I. res est agricolare,recte dici: Optima res est agricolandi, dici non recte quia illud resoluitur, Agricolare est optima res: hoc resolui sic non potest, agricolandi est res optuemi:nisi forte dure, π aspere sic: Ipsa :m res agricolandi eji optima. Quare illum non probaverim, qui dixit: Non est mihi opus restondendi quum 4bet dicendum Respondere:uisiit suppo itu, Me restondere: Opus vero appositum. Item,Habeo a patre mandatum conueniendi te, Latine dicitur. Mundatus m bii patre coueniendi te, Latine non dicituri. quia Mandatu hic uerbrus,unde non
potot regi huiusmodi gerundium: istic nomen substantia
viam,unde regitur gerundij genitiumsἰnisi in utraq or tione expositione utaris.In prima quide,ut sic intelligas, Habeo a patre mandatum conuenire terscilicet hoc in coηuenire te. In secunda uero ut Mandatu fit nomen,non
uerbum,aut participium:quasi Mandum adest mihi a patre. Ad quam tergiversatione confugere non poterit quias iam in talibus exepss: Habeo in tabulis publicis a putremundatu conueniendi te.Hic non poteris dicere, Conuenire te. Item, Est mihi iniunctu,ac mandatu conuenire te. ubi dicere non poteris, conveniendi te. Cicero tamen ad uxorem nouo quodam modo locutus est: Quum in animo haberem navigandi pro eo, quod est nalligare. Ut lib. r. de Diuinatione: Habereis in animo nauem conscendere.
Itissubintelligitur propositusve voluntas. Sicut in illo sit apud eundem: Quum illius diei mihi uenit in mentem.
Et alibi: Non minus ei venit in mentem potestatta, quam ProQuintio..equitatis tuae. Vbi quidam uolunt accipi genitiuu pro ηο-ivinatiuo. Μihi potius placet sublatciligi conditio alus, qualitas illius diectuae potestatis,tuaeaequitatis,aut aliquid simile. Ita hic propositi sue voluntate:ut si quu habere