장음표시 사용
51쪽
o LAURENT TII VALLA Est scribendi, quam apud Latinos ratio. Na cur nosepius Quam pro ualde cupositivo in illis reperiremus, si probassent potius,quam rehu et alia in re no uerebor reprehendere Boethiu,Prisciam , Cr elegantiore utros, Ladlantia. Primus super ciceronis Topica ita ait: Nosti oblatratis morsis inuidia:nosti quamβcilime in deicit, mis causis liuor iudiciu ferat. Malle dixisseis Quam fici
Ie. Secunduε lib. κ v 1i i. ita: Ideo ex uno libro ciceronis
tot usus proponerestitui, ut docere quam frequentisime .u hac constructione usi sint autores eloquetiae Latinae. Latinius erat, Quam frequeter usi sint:uel, Quam requetis C .s. Ame usos. Tertius ita libr.i.Institutionu: Et quam mulis alia de Deo nostris hominibus Iocutus estsimilia.Permub Cap.rD ta,ego dixisseem. Ide lib.v r. Hoc aute duplex acrisci genus quam sit uerisimum, Tri megistus Hermes idoneus testis est. Et in principio stitis libri de Opimio inquit: Quam minime sim quietus, er insummis nec itatibus, ex hoc libello poteris aestimare. Puto cicerone,Quam sit veru,σ Quam pura sim quietus,potius uisbe dicturum: In pro em, qui scribes ad Trebatium in prooemio ita ait: Sed du*i-TQpisu mus una,tu optimus es te tis,quam fuerim occlipatus,Nodixit, Quam summe occupatus:alit, Quam maxime occupatus:aut, Quam occupatisimus fuerim. Quod ante dixi de Onam,no debere illud iugi cu superlativo, quoties significat quatu,unu uerbu excipitur Possum, et quae idesigniscit, Queo,Valeo,Licet, er siqua sunt aliurui, Scribas et optime potes:nec recte dicas, Scio q optimescribas: quod praeter autoritate summoru autorλetia ratione nititur:quia ubi est uerbu Potes,ibi Quam non iungitur cunt superlatiuo,sed cu uerbo sic, Scribas optime quam potes, in aliis dure nequit iungi cu uerbo: c, scio optime quim
52쪽
scribas,nisi alter sit scUus.Ergo irrid no plane Latinu est,
Quiprimu mure intraui,exorta tepcitis est: π, iniam primu potero,mare intrabo. sed, Qviam primum uel,Vt prim inrues, Vbi primum mare intraui,exorta tempestis
est:aut, Vt primu:uel, Vbi primu potero, mare intrabo, Latinu erit.Ex his,qirae dixi,colligitur, ubi ot Qui proquitum,ibi quos poni posse ipsum Quitam ut cicer.de Amicitia:Nisi quod rinta est inter eos,quata maxima potest,moru,studiorumq; di tintia. Quintilianus in secudo: Quualiquid adhibita quita maxima potest cura,diligen-
ter elimaverit. Vt,quosis locu Quam,tici Quatum succedit,nuc fine I ta,nunc cu I ta. Primo modosiae,utapud eunde in x i i. Non omittenda pars haec orationissed exigenda,ut optime posJimus. Cr cic.iu Philippico: Quas ut honoriscent imis verbis ipse consequipotero, complectar mea sententia. A ltero modo sic, ut apud eunde de Oratore: Haec ut breui me dici potucre, iti a me dicto sunt.De positivo autem nemini dubiu erit, Quam crVt, couenire cum post m,ut ita in Philippicti:Sed reliquum cursum vitae quam quide posu breuiter perstringi, cr ut potui, breviter perstrinxi. Recte ergo pones Quam pro quantumcim positivo, Cr superlativo intercedete verbo Possam. Male aute cum coparativo, sive sitne Poss-:ut, Quamplura volumina ille composuit. dicedum est Complura,no Quam plura,ut quidi male scribunt. In aduerbis quos superlativo nomiinqui legimus complurimam, pro pleruns siue per Possum:ut, Narraui rem gestim quam breuius potui aut, Quam potui breuius cuius hic
quide ensus, sed time barbare prolutus est, Narraui qua brevisime potui. Quanquam hoc secundu pois accipi iueumsensum,qui est, Quipotui breuius ue ut apertius d loquar
53쪽
no potest. Nec hoc quidem barbarie caret icet huius locino fit: Iste estnimis iuureis ad dandusibi tale negotium. Quod sic Latine diceretur . Isteor nimis iuuenis,aut iuretior,1 ut ipsi detur tilenegotiu uel, Esi iunioriquarti cui tale negotiu detur.Cuius rei plurima ubique exepla sunt. iit Quintil. Sed hoc apertius est,quam ut probadusit. Et ita opus inchoaturValeri Muxinu: U rbis Romae,extera rimis gelium βα mul ac dicta memoratu digna,quae apud alios autores latius digiis sunt,q ut breuiter colligi positiit. Id est,tatius uni distersit,in ut non breuiter co-Cv.f. gnosci positvt. ite Quintil. in x t i. ideoq; ne suscipiende
quide sunt cause plures,quam quibus se funiectura sciat.
In eude ratione cadit ille modus,quatis est, Maiore geris veste,quam pro habitu corporis. Ut Curtius: Maiorem quam pro magnitudines tuae reddebat sonu.i2ud hoc Io co iocosum inserere no pudebit: Si quis interrogatus, huius nodi positivi Perpulcher,qui coparativus sit, Cr qui supativus:no bene res odebit,nisi ita , Multo pulchrior, Cr Quam pulcherrimus.Ex his autem duobus,de quibus diu disseruimus, Perier Quam costatur unlι Perquam,' quod utri dudu erit,positulo,ansuperlativos virus enim in eo parte sibi uedicat certe positiuo,uel quia per anterius est,uel quia indeces uideretur duo uduerbia vehem tia significatias perlativo anteponi. Dicimus iris Pedi quam doctus,Perq eruditus, P er quam pulcher. Et sicut uerbo solet ipponi Per,iri Perquam iit, Pervelim, Perpnis ij.li.'. pucci: Perq lictim, Perquam placet. Plin. iun. ia epist. ρ' ' δ' perquim uelim scire.Nisi interpositam sit, Q im ηter: in Hecyra. praepositione CT verbum,cu quo illud copulatur. Qnale Act.I. scen.i, apud Teret.Per pol quam paucos reperias meretricibus rideIes
54쪽
T LE GANTIARUM LIB. I. Tryideles euenire amatores. Onod sic resoluitur, Polpem quam paucos.Boethius tame in comemrijs logicae breuioribus iperlativo dedit,dicens: Apud scriptorcs qde Graecos perquam rari imos. Et Poponius de oriniar.D est. iustimani libro primo: Num ante eri Seruius duas libros
ad Brutum pcrquam breuis, nos ad edictu scriptos reliquit. Et βcundus scriptor Curtius lib. i ii l.B6m quos
Bactrianora duce perquam maximo post et exercitu coacto descendere ad se iubet. Sed huiusmodi exempla tam . .
rara sunt,ut dubite,an librarioru sit culpa. Certe ipsesie loqui no ausim. Aulus quide Gest. hoc quod praecipimus, semper custodiuit: caeteram ut est hii loquerdo curiosior, pro Perquam ita loquitur: Sanequam utile: Voce admoduquam Muc. Oppidoquam libens: Nimisquam inepta quae aduerbia idem possent quod Per,pro valde. Vsintius m-men est PerquamPut, Perquam utile,voce perquam suaui, perquam libes,perqtiam ineptu. Tametsi caesar Cometario XI tr. Quibus rebus oppidoquam pauci sub pedibus aequiescebant. Et Servius Sulpitius ad Ciceron scribens Frist. e .lib. ita incipit: p osteaquam renuntiatu est inahi de ol itu filiae Epist.sam. tuae anequam pro eo ac debui graviter,m Iolcs tuli. Et ad eunde caelius elitici incipit: sanequam Isteris C. Case Epist. m. li.
sq,Cr Deioriri sumus conroti. Na Cafius cis Euphratim ip/ER Parthorum copias csscscripsit. Et Brutus quos Decius Zin '' ad cute:Na suos valde quam paucos habet.Et iteri; in ea '
dem epistola: Sanequam gauisus sum. Quid plura i ipse
quos cicero ad fratre: Ni quod de Popcio Caninitas ait, Epist. o. Isanequam refrixit. No succurrit mihi, si quod aliud exempla apud Cice.repereriin. Et Titus Liuius 1icscio an alibi quam lib. XL voi. Quam haud βcile esset, aut ca quae ob cerentur, aut quae adlicrsiis es dicenda erat, memori
55쪽
complecti.Nec enim multα sol m, sed etiam plaraque Ompido quam parua erant. Haec igitur datur possitiuo, illa vero magis superlativo, Multo, CT Longe,in eo stre significato, quo solet Qnam cusuperlativo. Sed cum hae tamedisserentia,quod huic Quam non tribuimus genitiuu illusuperlativi propriu, aut ablatiuum, accusativumve cum praepositione, ut fit sine ipse Quam. Marcus Tull. Ace rimum autem ex omnibus nostris sensibus, besensum ui- De ora. li.:. dendi.Et iterum: Quem crajus dilexit ex omnibus plu-
circa princ. rimum.Non dixit quam acerrimam, aut quam plurimκm ex omnibus ite inter omnes.
De Long ,Multo,Facile, Valde. CAP. XVIII.
ID quos fit in Multis,atq; in Longe pro valde, Er ira βcile pro non dubie, ut δ' istit.lib. ri. Declamandi ra- Lib. 1 o. ca. i. tia ut est ex omnibuε nouisime inuendi, ita π multo est ora. Mouissima. Idem Longe omnia, quos quidem mihi audire coligit,praestatisimus Domitius Apher. Et Marcus Tul. Sed ego nes illis albentiebar,nes harum disputationum tentori, Cypriηcipi longe omnia in dicedo gravi imo er eloquetifimo Platoni. lde pro Rabirio: Viriam linam totius Graec ficile doctifimu Platone. Amat etia Loge ut Multo secu iungi coparatiuu. V t Verg.in I X. At pedibus loge melior Lγcus. Et ea de quibus antea dis utavi, Alius, A liter,secus, Ante,Post uia Oge alius, Ionge: - aliter,ngesiccus,lage ante oge post.Et coposita a Prae: iit, Longe praeitins, loge praestit. Quintil. Sed eu longe praecedui ingenia uiuentia. Et caetera,quae superlationem quada habet, τ .pxime adcoparativa accedui, ut Logesupataoge uincit. Et ea,q diuersitate, more illoru, alius, aliter, ecus,qualia sunt Diversus,Disimilis, Alienus:ut, Loge diuersus,loge disinalis,longe alienus.Princeps ne
56쪽
ELEGANTIAR VM LIB. I. 1siaiectivis quidem est more positiuora, tame quia superlationem significat,adscistitsibi longe:ut ide: Nove uero Lib. Io.cap. ibricoru loge Pindarus princeps. E t Facile pro eo,quod est haud dubie, Marcus Tull. pro Roscio: Nosol m mu- nicipi Larinatis, ex quo erat, sed etia regionis illius, eruicinitatis, uirtute, existimatione, nobilitate facile prin
ceps. Praeterea cu Praecipuus,cu Primus,cu Secundus,et
siqua aliasunt. Vt Quint.de Eliripide loquens:Ina lecti- In eod.cap. bus,cum in omnibus,tu in bis,qui miseratione constini icile praecipuus, σ admiridus maxime est. Sic Facile primus,uel Facile summus. Facile verosecudus dicimus,non
ad ordine respicietes,sed ad dignitate:quale es Tu es Iacile secudus a rege,hoc ot, facile post rege primus. Loge igitur pro valde,propriu est exceptis paucis copurativi superlativi. Ipsum aute Ualde possitivi, Criverbi: ut,
valde diues,ualde pauper,ualde laudat, valde uituperat. Nec ausim dicere,Loge diues, longe laudat nec valde ditior,ualde dii inius.Haec aut, quae a me de adverbi s traduturino fuer ut interpretata veteribus grmaticis. Nam
nuper qua iam isti coposuissem, inueni in bibliothecu B e-
neuetana S ergiusvper Donatu ita dicente: Donatus dicit quinq; titum adverbia positivo esse iunge :N, Magis, Naxime, Minus,eTMinimerea scilicet ratione,quoniam uim in se habent coparadi,atq; ideo non debent coparat vis casibus iungi,ne uideatur comparatio geminata . Qui 'enim dicit, Tu doctior, pene hoc dicit, doctus doctior qΞLatinitas no patitur. Probus aut dicit, Oid aduerbia,quae vim augetis,eν miniictis in se habent, non debere coluit, nec coparativo, nec uplativo,ut sunt im, Valde,Multii, Plurimum,Per Crsimulta.Na isti otu tantu positivis cassebus debemus adirigere. Ide sergius loge post ita ait:copad 3 rutillo
57쪽
j LAURENTII VALLAE rativo, ex superlatiuo quinq; haec coparationis adverbia
non apponemus: lit,tam, minus,minime,magis, maxime,
quae tamensuli positivo adjicientur. Η .ec quae tres autores trudunt, Cr impedicta sint,ηec omnino vera,ut ex eis datur in telligi,quae ipsie praecepi. Dicimus enim Multo fortisimus: Cr, Ego sum tam te fortior, quam nobilior: Cr, Tum Omnium sum forti sumus,quam nobiliymus.C oparalitia ver)'addi no oportere ccpurativis,ne praecipienda mquidem est. Quod ui te pes it minime, Cr maxime, CI β' milia Sergitis,non rectἡ posuit. Nam minimu est propria adverbis superlatiuim: M inime uero pro negatione accipitur, 'usi nequaquam: it, Η is homo est minimum lite-raim,id est,pauxillum literatiis. Ego sum minime literatus,id est,idiota, o nihil prorsus habens literatur
De proprietate quadam Comparativi. CAP. XIX.
ATquebec hactenus. Illud ad extremum adjciarium de comparativo, cosuetiorem sermonent esse per ac clifatium, quam per nominatiuium in illis, quale est, Tu maiorem laudem assecutus es patre tuo, tuisq; maioribus: Vix audeo dicere,tua laus est maior patre tuo. Tames lemm aliquando 'uti: ut Vergil.in v it i. Haud ecus Declam.73. ignipotens, nec tempore segnior isto. E t Qui til. de Ati bus pauperis: Umisi rogo, ne cui minor vestra dignicite Cap. s. uideatur causa litis meae Et is tertio Institutionum: Nou
debcs apud praetorcin petere fideicommisbura ,sed apud consules: maior praetoria cognitione urema est. Fortasbe uidetur mollius in obliquo casu quod si ita non est,uolo α-men annotatum esse , quod inconsueta uox auribus haec videtur esse: M aior summa pecuniaria est praetoria cognitione: pro eo,quod est, Muior summa est, quam ut apud
praetore peti posit Minor causi dignitate vestra: pro eo quod
58쪽
ELEGANTIAR VM LIB. I. 1squod est, Minor,g ut videatur digna,quae apud dignitate vestruagatur.Et Vulcanus no segnior illo tepore:pro eo quod rit, segniori tepore,quam illud fui. A' quo no dis binite laud hi:Ego sum maior viginti annis:pro eo qs est, Ego sum maiorta aeritis,quam ed quae est viginti annoru:
uel maioris ae latis 1 iginti amoru.ni π hoc licet dicere: quale etia 6ὶ,Ego sum maior viginti annoru,id est aetate tale uel,Ego sum aetatis maioris aetate uiginti annoru.Frequet ime autem huiusmodi genere orationta utimur,ubi adest hoc nome opinio ut, Su ditior opinione hominu noquasi opinio hominu diuessit:cussic accipi debeat magis quam opinio hominu sentit,uel quam homines opinatur. Cicero ad Brutusuu sic exorsus est:cu e Cilicia decedens R hodiet uense, ibis de Quinti Horte j morte esset alla De elar orat tu,maiore opinione hominu cepi dolore pro eo quod est, in prinς- maiore,qVam i le,que in me homines opinatur.Nec illud ab hoc multu recedit,quu dicimus,Nihil isto homine peius nihil tuo patre abiectius nihil hoc uino infimius: pro eo quod Ur,N ullus homine isto peior nemo patre tuo abiectior:nultu uim in hoc insuauius. R ursu i laude, Nihil isto homine melius nihil patre tuo generosius nihil matre tua sanctius:nihil uxore tua uerecudius nihil hoc uino suauius. Dictu est de omnibus rebus,no titilm de singulis.Interda eria ubi nihil plus coprehenditur in uniuerso,quamis parte:ut,Nihil eji te literatiusmihil est illo prudelius: uihil est isto humanius:nihil plussigni catur hoc modo,
quam si dicis,Nemo te literatior nemo illo prudelior nemo isto binanior:quomiliteratura,prudentia,b diutass no nisi in homιnes cadit. Quid ergo in neutro gen re potius,quam masculino, CI faminino Ilatu est nepe,
quia nescio quid plenius, a suauius in neutro genere est. . . 4 4 Idebb
59쪽
LAURENTII VALLAEIdeoq; tussi fermone delectati autores fiunt, ut ipsoru er bra exempla documento esse possisnt, quae inquirentibus notiora erant,quam ut a me huc affini debeant.
De Compositis a somnus. C A P. XX.
nationis, quaedi tertiae. Secundae,Cicero Inn Verrem:
Hic etiam quum senusemngs stuperet. Et caesim in Antoniurarinam nunq; finduntsemisomno sopore pro*D-tum. Et Sugustiim in Iugurth. Signo dato castra hostium invadunt, enasomnos partis,alios armas etes fugant. Insomnem, π E Uomnem dracone saepe legimus, π fere hane differentium beruacim in enimus. Η aec admonui,ut in his nominibur, quae ancipitem in compo sitione declinationem sortita sunt: tamen sciamus usum frequentiore inrititandum. Seneca autem de breuitate uitae avi. Quim musti hesterna crapula femisomnes, Cr graves.
De Nominibus in Osus. C A P. XXI.
NO mina quae exeunt in Osgs,partim a nomine des dunt,partim a uerbo,partim ab utros Et ea quidequae deflendista nomine,babitionem ue vehementia,cOpiaue significant, raserctione ut Animosus,Ingeniosius, Lacerto us,Neruosus, Saxosus, Aquosus.Haec copii, evehemetit,hubitione signiscit,s habet in se uehemetium,ac copia aquae, a ru,neruoru, lacertorum, inge-nj,animi. Vinosis, Mulierosus, Libidinosus, Seditiosus, Famosus,qui a ctus est ad haec, Cramat uinu,mulieres, libidiue,seditiones, ῆctiore. Rursus ea,quae verbo sunt, partim actione signiscit,partim pusione,partim utrugis studiosus, Fastidiosus, Stomachosus, Bituriosus, Conturneliosus,curiosus,s p active ab autoribus accipisolet otiosum est in re aperta i stare ex la, quae vulgo fune plurimή-
60쪽
ELEGANTIARUM LIB. I. v plurima. Haec enim accipiatur pro his,qui opera dat stodis,qui sistidiim qui stomachitur, qui iniurii,contum liuius actu qui nimis curat:ns uelimus haee a nominib. venire,no a verbisIit Fraudulosus, qui fraude acit:quod astaudula diminutivo videtur uenire potius,quam astaude:quemadmodu Meticulosus,qui timidus est, ameticula magis, g a metu: Cr somniculos u magis a somniculo, qa somno: Cr Siticulosus magnasticula,q asiti venit.Tenebricosus quos reperitur,m tenebrosus:licet quaeda abvsu,regulas recedat,ut Motuosus potius q motosus,fatuosis quam saltssu, Tori sus quam tortosius. Verula- me quaesunt quartae declinatiois assumutu,ut Vultuosis, Actuosius,Fructuosus.Ideoq; illud in Psalmo: Oves eoru i 3 i
scribui Mostruo promostroso.Luca.Mostrosis ho- Lib. I. minii partus.Nee modo in osti sciunt nomina quartae declinationis,lierum etia in artus:ut, Saltuarius, Actuarius, Fructuarius:quu nomina ccudae declinationu cureant urtit, Asinarius,caprarius. Odiosus, Cr Inuidiosus pasiae: ille enim signiscatur g odio habetur,m cui inuidetur: no . . is qui odit, Cr qui invidet. Haec polanesignificat, utique quit a verbo veniunt ecus qua a nomine. Ni Odia molestia quos antiquitus signiscabat. Terent. Nunquam tuo In Phormis odio me uinces. Et iterum: Si porro esse odiosi pergiti Lia ne Vtrunquς est,molesti.Cice.ad Att. Sed qua horas treis fere dixisbet, odio, strepitusenatus coactus est aliquando perorare, Ss.see. s.
Et in Catone Maiore: In infirmo corpore odiosa est omnis Epist α. v.
Urnsio.Et de O ratore: Uerusi placet quonii haec satis spero uobis quide certe maioribus molesta, π putida vi, Lib-3 deri ad reliqua aliquato odiosiora pergamus. Odiosiora