장음표시 사용
691쪽
ν LIBER VII. editi simus. quae sit coniunctio hominum,.
naturalis societas inter ipsos,doceatur.,
A . vires haec perspicua fiat, initio ius in psum natura esse, deinde quq causa diuersiis, talis ac mutabilitatis legum sit. perspieuhil ostendemus. Esse igitur natura,no opinio, ne,constitutum ius, planeq3 nos omnes ad iustitiam natos, ex hominum inter ipsos.
societate coniuncti onm; perspicipotest Ni
t caetera omnia animalia,natura duce c gregantur, di commercium amant, ita donomo per seappetit societatem huius vitae. nec doctrina auteonsuetudine edoctus,aut
necessitate aliq ua coactus ed insti n 'mi prio.quem natura indiditia communi a tionem ossiciorum,voluptatum,desorumν. reriimque omnium trahituriatque eo quidem magis, quod cum caetera animantia. alioru m consuetudine priuata,quandoque pei se dcviuere,&diutius permanere quea', homo sine societate neque educari, nequei educatus iam,longo aliquotem mire vitam solus traducere potessi Huius rei indi cium maximum est,qubd solus ex totan mantium generibus atque naturis, homo, P aeclara quadam conditione generatus a supremo Deo, particepsque rationis εc cogitationis,composq; orationis,quae .
692쪽
omnia expertia,qui quide anciliam inter se homines . coniunguntque eos naturali quadam .cietate. Cus autem ratio a --a aest, eidem recta ratio data στο-lix. qua fracta ratio in iubendos volandosux.i- νεquriat omnib/ος ratio, Dv igitur olus iatum est ononibu6. neque dirum diei potest. homineslege dc iure quideindigere, sed ius natura non esse: nam sine quo aliquid, quod in nobis natura est, esse aion potest, id etiam natura in nobis sit, oporter. verbigratia: visio natura ani mali tributaest, quae cum sine oculis fieri nequeat. certin oeuli natura erunt, sicut de aures demeterasenseria; neque enim si ne his aut via dese,aureaudire, aut sentire quippiam pos sumus. Quare si homines a natura facti dein lucem editi sent ad colendam secietatem,secietas autem sine lege&iustitia constare nequeat, utiq; & legem di iustitiari natura exillareneresse est: quod si legem Bestistitiam, ergo ditius. Ex quo sequitur.
ad participandum alium alio, communi- candumque inter omnes, iustos natura mctos esse homines. Quod aute eietas iuredi iustitia conseruetvritaeque illacosistere queor, argumento essepossunt hominea
693쪽
iniustissitat atq: iniquissimi, quales
sunt praedones, quorum familiaritas&societas tantisper salua& ineolumis est. donec iuri&iustitis apud eos locus est. Etenim quia alter alterum in partiendis spoliis naudat,quia non mentitur vllus, quia obseruat & obtemperant illi qui aliis pristantior videtur, quia conuentiones atq; pacta seruant,quia imbeeillioribus opem ferunt. propterea illorum eietas permanet nemisissoluitur. quorum omnium contrariis, aduersus eos quos iniuria assciunt , Hunis
tur. I aee igitur naturalia esse iura, perepsecue ex eo demonstrari potest,quodne fi se. ciscantur quidem contraria his inter a quam iusta,consistere diutius illini sesi tas potest,eum tamen rationi consentanea esse deberet, ut unumquodqi eodem modo secietatum custodiret,quo pacto dc lege seu constitutione factum esset. Quod si Mee quidem quae vel lege vel absque lege mise 'stituta sunt,s ietatem&amicitiam cust 'diunt , opposita autem his, etiamsi lege pacto sancita sint , labefactent de eue
tantuecerthea quae conso uant, naturaliartitit , quanquam ex eoniventione fiant. D. psa enim conuentio atque constitutio, Videtur esse quaedam naturalis iuris inuiniae
694쪽
gatio,& consensus& approbatio rerum antea inuentarum. Praeterea iusi Mura, de non opinione, constitutum esse, ex contrario ostendi potest, iuris nimirum naturalistra resia one; quq si est, certe & multo prius. ius ut necesse est. Esse autem qu dam iniu- suapte natura, inde patet,quod apud omnes, qui contrariis etiam legibus utuntur, communia quaedam reperiuntur, quibus, qui iniustissse volunt, assiciant eos, quibus iniuriam inferre conantur : omnia enim re
praedones oc si ea rit& sere eade apud omnes flagitia atq; scelera co mmittunt. Quod si i ta Ie res habet, prosecto illa, quae rebus initia
stis natura contraria sunt, iura naturalia eruat; nam nihil aliud est iniuria, quam tras. Messio iuris. Quare si natura est transgressio
quaedam iuris,certe ius erit multo prius, - - ius transgressio iniusta est natura: posterior enim est transgressio alicuius, quam illud cuius est transgressio. Iam vero quemadmodum ab aliis virtutibus,qui omnes cuna. Me nostra iustitia.quarum ipsa princeps est, . . cognationens magnamque assinitatem habent. secundum naturam geruntur atq, fiunt omnia: natura enim fortitudinem, qua sertitudine praeditus est & continens contri' otiam exerceti ita quoq; iurati iusta erus natu
695쪽
qua quibus regantur, cum caeteris commu . lnia,quibus poenae quidem improbis: bonis aut e praemia & honores proponantur. Nam 'iustitiae, pietatis erga Deum, parentes, patriam, dc magistratum, opinio, per Omnes populos peragrat, dc in uniuscuiusq; animo tam est impressa atque insculpta, V nemo, ne si solus quidem ferarum more, vel apud agrestissimos hominis vixerit, vim iuris
queat ignorare. Quae autem natio non co- .
nai ratem, non benignitatem, non gratum animum,& beneficii memorem diligitiquet superbos, quae Rialeficos, q u ae cri deles,quq ingratos non aspernatur,no odit Z Hsc enim omnia ne legib. quidem saucita , ab omni b. hominibus religiose obseruantur atq; colatur,retinenturq;; no quia opinione, sed ipsa natura sint constituta. Itaque impii dc scelerativi Cic. scribit, poenas luuns no tam iudiciis, quae quondam nusquam erant. hodie multifaria nulla sunt; ut sint tamen,persaepe falsa sunt, sed eos agitant insectanturq; Furiae, non ardentib. taedis,sicut in fabulis, sed an, gore conscientiae, fratidisque cruciatu. Quod
ἰ homines ab iniuria, poenaμon natura at
natura, quae aguntur a iustitia. Hue accedit. quod nullae sunt gentes tam barbarae, tam efferatae, Quae non habeant instituta sua ali-
696쪽
cere deberet, qua nasolitudo vexare. i m pDos , sublato su pplicioru metu i quorum tamen nemo ta audax unquam fuit,quin aut abnuerit a se comissum esse facin', aut iusti sui doloris cauiam aliqua fingeret, defensione l; facinoris a natura i ure aliquo quaereret. inae si appellare audent impii. quotade studio coletur a bonisὶ Quod si poena,
si metus supplicii, no ipsi turpitudo, deterret ab iniurios a facinorosaque vita, nemo est iniustus.& incauti potius habedi sunt improbi. Tum aut e qui non ipsi honesto moueamur, ut boni viri simus, sed utilitate ali- qtia atque fluctu callidi sumus no boni. Naquid facietis homo in tenebris,qui nihil timet ni si teste vel iudicet quid in deserto loco, nas .isque multo auro spoliare possitiinabecillu, atq; solli Nosterquide hie natura iustus vir ac bonus, elia colloquetur. iuuabit,in via deducet. Is vero qui nihil alterius causa facit & metitur suis comodis omnia.
videtis, credo , quae sit acturus. quod si nega iat se illi vita ereptum & aurum ablatutum nunqua eam ob causam negabitquod id natura turpe iudicet,sed quod metuat na. emanet, id est, ne malui habeat. O re digna, in qua no modo docti, verum etia agrestes
erubes mJ Iam vero stultissimum illud. . existi
697쪽
estistimare omnis iusta esse,quae sita sent in populorum institutis,aut legibus. Etiam Ii quae sint tyrannorum leges Si triginta illi Athenis leges imponere voluissent, aut si om nes Athenienses delactarentur tyrannicis legib. num idcirco hae leges iustae haberentur i nihilo credo magis illa quam in terrex noster tulit, ut dictai or que velici crutilum indicta causa impuneposset occidere. Est. n. ius, quo aevincta est hominu socie- tasA quod lex costituit una. quae lex est re cta ratio imperandi atq; prohibendi, quam qui ignorat, is est iniustus, siue illa est scripta uspia, sive nusquam .Quod si iustitia est obiere ratio script is legibus institutisque populoi u,6c si, ut ii de dicunt . utilitate omnia metienda sunt,negliget leges, easq; perru- .Pet,si poterir, is qui ubi eam tenuisuosam putabit fore: ita fit, ut nulla sit omnino ii, stitia, si neque natura est, dc ea quelpter uti
. litat e costituit ur. utilitate illa convellitur. Atqui si natura confirmatu ius no erit.vir- , tutes omnes tollatur; ubi enim l: beralitas.
ubi patriae charitas, ubi pietas, ubi aut bene. merendi de altero, aut reseredae gratiae voluntas poterit existere nam haec nascimurrexe quMnatura propensi sumus ad dili- pdos homines, qliud sandamentu i s .
Neque Blu in linmines obsequia, sed e
698쪽
' iam in deos ceremoniae religionesq, tur quasno metu,sed ea coniunctione.quq est homi ni eum Deo, conseruandas puto. Quod si populorum iussis,si Principiam de- eretis, si sententiis Iudicum rura constitu rentur, ius esset latroci nasi, ius adulterare, fius testamenta falsa supponere, si haec suf- fragiis aut scitis multitudinis probarentur. quae si tanta potentia est stultorum senten- tiis atque iussis. ut eorum lustragiis rerum
natura vertatur, cur non sanciunr, Vt quae
mala perniciosaq; sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus aut cur, cum ius exini ' ria lex facere possit, bonum eadςm facere inon possit ex malo 3. Atqui nos legem b nam a mala, nulla alia nisi naturali norma diuidere possumus , nec solum ius a natura diiudicatur, sed omnino omnia honesta ae, turpia nam 3c communis intelligentia no- bis notas res efficit, easque inaestitus nostris inchoauit, ut honesta in virtute ponantur, in vitiis turpia. Haec autem in opinione e istimare, nori in natura ponere dem et is est: nam ec arboris, nec equi virtus quae d ici tur, in quo abutimur nomine, in opinione
sita est, sed in natura. quod si ita est, honesta quoque ae turpia natura ditu dicanda sunt :nam si opinione viuuersavirtus,eade etiam
699쪽
eius partes probaremur. Quis igitur prudentem . di ut ita dicam cautumetionexipuus habitu,sed ex aliqua re externa iu- cicet enim virtus persccta ratio, quod . cesitan natura est; igitur omnis honest s: e dcm modo.. Nam ut Vera &salsa, ut con- . 1 uentia de contiaria, sua sponte no aliena iudicant tu; sic constans & perpetua ratio vitae, quae cli virtus, itemque inconstantio, quod est vitium, sua natura piobatur. Nos xngenia iuuenum, non ratione ab ingenita naturae virtutiac d vitia qui existunt, ab in geniis iudicatarias. Aneano aliterquam honesta dc turpia, non ad naturam reserit necesse erit' Quod laudabile bonu est .in se habeat quod laude turn ςccsse est; ipsum enim
bonum non est in opinionibus,ted in nat ra: nam ni ita esset, bcati quoq; opinione et
sent, quo quid dici potest stultius 3 Quare
cum S bonum.&m dum natura iudicetur, di ea sint principia naturae , certe honesta quoque dc turpia limili ratione diiudicanda, dc ad naturam reserenda sunt. Hucusque Cicero. Sequitur igitur, omnes nor ad iti- sitiam esse natos 3 neque opinione, sed natura constitutum etiam ius atque iustitiam. Quod autem multos, ut id natura esse negent,pcit QPlmonum Varietas, i, mi
700쪽
numque dissensio, quod apud alios aliud Iussit : quod aliis aliud,&quandoq; contrari ii, i honestum & iustum esse videatur: & quia non idem contingit in sensibus, eos natura certos putemus, illa quq aliis sic, aliis secus. nec quaedam semperi Uno modo apparent, ficta esse dicant, illud longe aliter se habet. Nam initio quidem, ut recte Cic. eodem in
.loco scribit sensus nostros non parens, non . nutrix non magister, non poeta, non scena deprauat, non multitudinis consensus abducit a vero. Animis tenduntur omnes insidix, velabi ita quos modo enumeraui, qui teneros S rudes eum acceperunt, infici ut deflectunt ut volunt, vel ab ea quae penitus in omiti sensu implicata inlidet imitatrix boni voluptas, malorum autem mater omni u. cuius blanditiis corrupti, quae natura bona sunt quia dulcedine hac di scabie carent,n5 cernimus satis. Deinde vero dc sensus ipsi, nisi sani de valentes sint, nec ulla re impediis antur, verticernere, atq; res diiudicare qua aes sint, no possunt. Remus enim multis in aqua inflexus apparet; At nimio aestu lab rantibus,tepet frigida; febriticates saporem vini non sentiunt , iisdem res dulces,amaraa