장음표시 사용
661쪽
LIBER VII. sint,quod multi perperam opinati sunt. Et
proinde nosum nescius, certioli ordinescia xentias direliquas artes,quam Iurispr ud.aut Politicen,aut Ethice, tractari posse. cui semientiae adstipulatur Aristot. I. Et hic. qui satisfactum sibi esse tuari putauit,si typo quo idam,&redi ut aiunt)Minerua singulaea quae ad mmes vitamq;componendam speis reant,tradanmr. Ex his igitur satis apparet, Iuris ciuilis partes atque praecepta ordine . quod a inueniri,apteq; ut ec caeterarum M tium theoremata,doceri posse. Quodsi .n.: docere di cognoscere sineratione.&ratiosiis ne ordine nonis, certe neq; Ius eiu lac si
quidem doceri &cognosci potest in sine via ocratione comprehendi unqua poterati.AT meto nobis esse possunt illi omnes, qui nostro hoc tempore tot d scedi hiris rationem tot methodos tot copendia iuuentuti pra scripset ut ,qui ora pro suo instituto vari sanimi conceptu, varias docendi ias tradis derut.quod unulla eius rei spe fructum ne intellexissent,certe neque flustra in re tam
ardua opera & studi ollocandu sibi putas sent,neq; si id fieri no potuissetairtis aut scientis fine excogitaster.Cur aut id q fvotire . rutasseeuti nolint,id in miliaest,quod qui orditis*methodi ratio esset. no satis reiis
662쪽
Pospectum cognitumque habuerunt EoruceXemplo,quia rem admodum difficilem via' dent, multi a constituenda arte abhorrent, atque deterrentur. Sed hoc insignis ignauiae . di abiecti animi indicium est cum enim o- -
mnia b ut in prouerbio est pulchra, sin quoque dissicilia, utilitatis magnitudo debe ret homines ad suscipiendum discedi Iab , i remi m pellere & inflammare. Atqivi semel. dicam id quod res est,qui qui nianius ci-l vile methodo eo cribi docerive possit, illi. .
an cognosti omnino possit, dubitant: neq;.nz res sine via cognos imus auiiudieamus. , Iam vero ut ad limrumenta 6e modum d cindi veniam,quae suis ordinibus continetur,quarum murn tanta est inIure ciuilico. . pia, latus eorum usus & necessitas, ut supintiacaneum sit multa de hisverba facere nam e definitionib. omnia a Iureconsultis, Imperatoreque Iustiniano circumscribuntur ιec divisione ae resolutione partes δc species rerum semper artificiose investigantur:tum vero singula seientifice, aut saltem ciuiliter de probabiliter demonstrantur : deniq; ρο gressiis de via docendi a notioribus ad igno-Mora nunquam negligitur: quaeres mani
fi lior est, quam ut longiori probatione 1.
663쪽
Confutatio argumentorum comtrariorum.
CVperest modo ut eoru argumenta rem Oueam, qui ius ciuile neque arte neq; m thodo doceri posse, neq; etiam instrumetis docendi locum in eo esse contendunt.Qrerum alii quidem opinatur hac pistissimum ratione id fieri, quia methodus sit habitus
praeceptoriam uniuersilium,Iurisprudentia habitus rerum particulariu 3 quia Iurispri in dentia versatur in actione,quemadmodum prudentias actio est rerum singularium recasuum,ut vocant: singularia sunt infinitri infinitorum nulla est comprehensio, nulluratio, nullaq; disciplina vel methodus. Qui ita argumentantur, non distinguunt acti nem artificis ab arte, quae tacten longe lat que inter sedisserunt. Nam actio artificis veruta medici, aut Iureconsulti, aut aedifica toris , non est ars & habitus, sed fluit ex habitu dc arte, & est rerum singularium 3 quia medicus medetur ex habitu, Socrati & Pl toni, non homini: & Iureconsulti ex habitu Iurisprudentiae de negotiis ciuilibus irari,
uribus refrondent,quidq; iustum vel in-
664쪽
tam abiecta, humilis,&ia surd ida, quaeri 3 finem aliquem propositu, ad qLe praecepta ordine dirigantur, habeat: quae non via Mmethodo de cognoscere&ageae doceat:quq non dictoru factor mque suoru reddere causas rationemq; possit atque valeat Nullam igitur dicere maxima ii rerum esse artem, dum minimarii sine arte nulla esse possit, hominum est parum c ut Cicero ait )considerate loquentium, atque in maximis reb. errantium. Venio nunc ad d: sciplina sibias, quae maiorem cum nostra Iuris prudentia familiaritatem atque similitudinem. ex quibus ipsa luam originem traxit, habent, Ethicen nimirum , quae de moribus est ι & Oeconomicen, quae familiae praeest, i Politiceia, qtis guberna odae ciuitatis&reipub.ra ionem docet. Hae scientiae omnes, qua methodo tum a Platone. tum ab Ar: stot
te, aliisque philosophis conseriptae. posterisque traditae sint, nullus est qui nesciat. Nam quod ad mores attinet, finis ultimus hominis ab iis adinventus est, & media mmnia, quibus ad ipsum facile acturo peruo nitur,grauiter fuerunt explicata: virtutum ac vitiorum partes seu species,obiecta,causae, principia & elamenta, docte dc luculenis ter inuest Diab dcnique Draeceptu decentioidiis
665쪽
ordine cohaerentib. omnia quoad eius fieri poterat demonstrata. Eadem quoq; in posterioribus disciplinis exatiissime fuit do- eendi obseruata ratio, eum & priora domus
ae reipub. initia,partes, partiumque omnium affectiones, officia, vires,genera,&quae his sunt affinia, sunt tradita suisque praeceptionibus comprehesa. Quare li istam omnium disciplinarum, quarum luris ciuilis cognitio potissima pars, Sc certa earum propago est, olim ab eruditissimis viris certa potuit inueniri docendi ratio, earumque theoremata dc praecepta antea cbnfusa ac dispersa. definitis quibusdam finib. circumscribi, quis obsecro haec priuilegia nostrae Iuris pruden tiae, quae dc superiorum artium domina de aliarum disciplinaruregina est, iure adime re , tantaq; felicitate homines priuare poterit 3 Accedit vero. quo sicut dc citerae multoque facilius attificiose doceri Ius ei uile posisi quod minim E plerique arbitrantur) mira, qtiet da in cognoscendo facilitas atq; delectatio:omnia enim ita sunt posita ante oculos, collocata in usum quotidianu, incogressi omne hominu atque in foro,ut Sc uola apud Cicerone dicere sblitus sit, nullius sibi artis faciliorem cognitione videri. Sed omissis his
leuioribiis , accedamus ad maiora, magist
666쪽
neeessaria, dc ex natura rei petita argume ta. Dictum a nobis in superioribus est,e-stituendarum artium rationem . a duobus
potissimum scopis sui debere , proposito nimirum fine,&materia subiecta, seu obie-ilto,in quo ut philosephi loquuntur quq libet disci plina versatur; nam ex resol utionei tum finis,lum materi , omnis artis inueni--tur partes atque capita;quia ut finis gene- etalis distinguit tota artem aut scientiam,ab alia arte vel scietia, ita fines particul ares, in
quos generalis dissoluitur, distinguut partea petrie scientiae;" sunt fines proprii, totidem sunt palles artis: Eadem degenoe subiecto statueda sunt:ex singulis . n. s ubie- partibus. singulae scientiae partes oriun tur. Quapropter si Iurisprudentia proprium. genus subiectum habεt, propriuq; ficiem,ut antea demonstratum nobis est, eaq; in sita principia, causas atque elementa possunt resolvi,quis dubitat iuris ciuilis arte resolutione constitui posse' Genus subiectum di .. ximus esse actiones seu negocia ciuilia. harum partes Imp. Iustinianus dixit esse, respersonas.& assiones, quod ex his tribui fontib.oriantur. Persena reseluit in sita elementa eius videlicet statu seu coditionem
issensionem;conditionem seu statum i iliber
667쪽
libertatem bc seruitutem , defensionem in Oram 3ctutelam .ex qua disset utioneiquot sunt membra, tot reperiuntur partes artiti quae ordine postmodum explicantur. Eal demque ratione & res re luuntur, in earumi nimirum acqui sitionem,retentione,& alienatione,& qui b has co paramus,vel persenas defendimus, actiones. Ad qui tria capita seu tres fontes, quicquid in Iure ei uili scriptum est,redisti potest. Quod si horu v numquodq; ruruis in alia atq; alia restra dissecare libeat, uniuersae tande artis capita, partesq; quis adinveniet ru. Hic res peculiare trachar u postular quippe cum no iuris- prude tua hoc loco costituere, sed an costitui arteq; doceri possit nec ne,ostedere mihi positu sit. .d si iurisprud. potest resolutione consti tui atq, i n ueniri .sequiturvi eo. positione quoq; possit doceri eum compositiuus ordo idem sit subiecto dc natura curesol utiuo,differatq; h abitudine ac ratione tantu. quead modii descensus 6castensus in scala Denique si omnia quae late fit seq; explicata sunt, rursus cotrahi&in copen diu ali
quod redigi possunt, fit in eade definitiva methodo coscribi queat atq; explicari. Quae
. n. res uno ordine tradu tur,elde alios quoqι
admittant necesse eae Desini liua methodo
668쪽
,teanque Imperator Iustinianus usus est iis Institutionibus in docenda Iuris arte.Reso lutiva, ut arbitror, in inuenienda. Compo' litiuae nullum in Iure ciuili extat exesum Eius qualis sit ratio.antea expositum est M.' dein sententia ex natura & proprietate me, thodiostendi potest; nam methodus seuor. do est breuis quaedam uniuersalium in arte aut scientia aliqua pr ceptionu m dispositicatqi collocatio, quae non tantu inter se con uenienter apteque haerenr, sed ad unu etiana finem ultimu &extremu destinantur. Poncnihil est in Iure ciuili,nihil in reliquis artib quod nonia praecepta uniuersalia redigi, di
ratione aliqua constringi hossit. Aduersa ripium a Numetis, qui contia sentiui, post ea respondebimus. iam vero cum propriustientiae &artis sit eausas rerum ostendere,ct
cur unuquodq; 6c quale sit, aperire princi pium . n.artis,causae inuetio est quis est qui nostr Iurisprudenti artis disciplinae nomen denegare ausit i Certe ut reliquae omnes, ita & haee suas rationes tum ab ipsi natura, tum a ratione eivili petitas habet
Huius rei signum esse potest,quod pleriqui
Iureconsulti propter exercitationem, non
nulli propter peritiam quandam callidius atque melius quam caeteri de iure respon.
669쪽
. LIBER. VII. . ssdent & docent. Vnde dubium non est, quia si quis antina duertar. quid sit quare alii me lius quam alii id faciant, idq; possit notare, latq; in toto postmodu genere praestare, is si
non plane artem, artψ tamen evemplar aut simulachru inuenerit. quadoquide causam cur hic bene alter male doceat, ostedere porterit demonstratio. quae artis principiti est. Verumenim vero statim hoe loco obiiciat aliquis Iuliani & Neratii dusta, qui nono uinium quae a maioribus constituta sunt. rationem reddi posse, neq; rationes eorum quae constituuntur. inquiri oportere aiunt: latur uenim, ut multa ex iis quae certa sint, subuet tantur. Hanc sententiam multi tapei' ore habent,oc cum de retruerrogati,cuius rationem reddere nequeunt, hoc tanquam
firmissimum sus ignorantis praesidium obtendunt. Veru m qui haec inculcant, non intelligunt, aliaru quoq; artium praeceptio nes.causis & rationib. suis confirmari quan doqi no posse; hac.n. ratione nullus esset de monstrandi finis. daretur semper causi cau- se,ratio rationis,&sie progressio in infinit vi qua ratione scientiae essent incertae& infinitae, quod a ratione est alienu. Itaq; 't certi
sitit termini dc fines seientiaru principia sta-truenda vix, quae vel sciuui,'ςl ςxperientis
670쪽
vel primae intelligentiae sim euidentia,n vllaque demonstratioris opus habeant 3 qualia sunt, definitiones, axiomata, postulata , dcliuius generis reliqua,ex quib.conclusiones postea&praecepta demonstrantur. Quarem ulla sunt in iure , quoru causas reddere de turpe , de no necessem que enim cur vis irepellanda, cur honeste vivendu,cur nemo laededus sit,anxie in quia ereoportet,sed in tanqua prima principia, cotraquFussa disputatio ad mittenda est, notaec manifesta atque indubitata ponenda sunt.Multa etiam a maioribus recto consilio, nisque de causs
fatura sun quet nos latetan his igitur si no
exinhvoluntatem de rationem immedia' tam,ut vorant, inuenire, eur Vnumquod.
positum sit, valemus,probabihtate di coniecturis, d haee constetudine de autoritaterem iudicatarum colenti esse debemus. Idque semel tenendu nobis est, in scientiis de artibus,causis remato priceptionu magis
nece ias di perpetuas ; in ciuili, limidisciplinis quae de moribus de re familiari, inrep. agut, magis probabiles,& quotidi
nas. ab usia,rationecivili,cireunstatiis & --: ibus aduentitiis, qui perpetuo mutari solent, petitas 3 non tame aut omnino tilias.