장음표시 사용
671쪽
-r,quod multi perperam opinati sunt. Et proinde no sum nescius, certioi i ordine sciis Mentias &reliquas artes,quam Iurasprud .aut Politicen,aut Ethice, tractari posse. cui se tentiae adstipulatur Aristot. I. Et hic. qui sae
trifactum sibi esse turn putauit,si typomu idam,&rudis ut aiunt) Minerua singulaea,
ouae ad mores vitamq componendam spo. ctant,tradantur. Ex his igitur latis apparet, tiaris ciuilis partes atque praecepta ordine, quod a inueniri,apteq; ut oc caeterarum M tium theoremata,doceri posse. Ruodsi . et docere di cognoscere sine ratione. de ratiosiis ne ordine nonest, certene Ius eludes si-iquidem doceri &cognosci potest sine via Ocratione comprehendi unqua poterit. Argia. meto nobis esse possunt illi omnes, qui nostro hoc tempore tot d scedi Iuris rationem, tot methodos,tot copendia iuuentuti pra scripset ut ,qui in pro suo instituto vari sanimi eonceptu, varias docendi ias tradia: derut.quod ii nulla eius rei spe fructum ne intellexissent,certe neq; si ustra in re tam ardua opera oc studiu collocandu sibi putaRsent,neq; si id fieri no potuisset,artis aut so . .enti fine excogitasset.Cur aut id qd volae .
672쪽
482, PRINCIPIOR. IVM spe spectum cognitu mque habuerundi exemplo,quia rem admodum difficilem via' dent, multi a constituenda arte abhorrent, atq; deterrentur. Sed hoc insignis ignauiae di abiecti animi indicitum est: cum enim o-mnia P vi in prouerbio est.) pulchra, sint quoque dissicilia, utilitatis magnitudo debo. ree homines ad suscipiendum discedi lab . rem impellere& inflammare. Atq; ut semel dicam id quod res est, qui qui nianiuScivile methodo eonscribi docerive possit, illi. .
an tognosci omnino possit, dubitant: neq;.nires sine via cognoscimus aut iudieamus. . Iam vero ut ad limrumenta de modum d credi veniam,quae suis ordinibus continetur,quarum rerum tanta est inIure ciuilico. . pia, latus eorum usus de necessitas, ut super, vacaneum sit multa de hisverba faceremam dc definitionib. omnia a Iureconsultis, Imperatoreque Iustiniano circumscribuntur ιec divisione ae re lutione partesdc species rerum semper artificiose inuestigantur:tum
vero singula seientifire, aut saltem ciuiliteit de probabiliter demonstrantur : deniq; progressiis de via docendi a notioribus ad ignotiora nunquam negligitur: quaeres mani--ior est, quam ut longiori probatione a.
673쪽
Confutasis argumentorum comtrariorum.
Cuperest modo ut eoru argumenta rem oueam, qui ius ciuile neque arte necis methodo doceri posse, neq; etiam instrumetis docendi locum in eo esse contendunt.Qrerum alii quidem opinatur hae pistissimum ratione id fieri, quia methodus sit habitus
praeceptorum Vniuersalium,Iurisprudentiah abitus rerum particulariu 3 quia Iurismis dentia versatur in actione,quemadmoduinprudentia ue actio est rerum singularium dicasuum,ut voeant: singularia sunt infinitas infinitorum nulla est comprehensio, nulla ratio, nullaq; disciplina vel methodus. Qui ita argumentantur, non distinguunt acti nem artificis ab arte, quae tamen longe ut que inter se differunt. Nam actio artificis vapula medici, aut Iureconsulti, aut aedifica. toris , non est ars & habitus. sed fluit ex habitu & arte, & est rerum singularium ι quia medicus medetur ex habitu, Socrati & Pl toni, non homini :& Iureconsulti ex habitis Iurisprudentiae de negotiis eluilibus paribcuuribus refrondent,quidque iustum velin-
674쪽
iustum sit,inendunt Habitus autem de ars ipsa est comprehenso praeceptionu Vniuer- . salium , artifex rebus indiuiduis a comodat, applicat. I aquear medica inv- niuersum, quaeritio curandi morbi sit, de .
monstrM:& legislatcu deomnib. iis qu ae ac- idere possunt,generatim constituit. Quod ι quando fit aut id saepissime ''articulis ria Euade eas suis praeceptionibus admiscent,id noalia de causa iacere eos existim dum est, quis quod exemplis rem proposi-sam illusti reconentur,ut ad similia trans-iserri debere ostendant. Hanc docendi ratio. nem etiam exactissimae disciplinae imitam ur, quales sunt mathematicae: hae enim, ut A iistot. i. post. Analyt. inquit non de . hoc vel illo triagulo, quod in abaco depictavi, demonstrationes asserunt sed de omniariangulo. quod cum artisexmente concipiat,ac proinde auditoribus ostendereneis eat , utitur exteriori quada descriptione. - t hac ratione mentis conceptum, de quo demonstratio nectitur,explicet. Itam cum ex statuit. ut posthumus natus patris testamentum rumpat,non de hoc vel illo, sed de '' phini posthurno loquitur. Quae aut ratio sit quod Iurisprudelia & simpliciter nullas --,ai utati tu rerum singularium curam
675쪽
M LIBER UIL . ' -- habeat, illud diei potest, quod indiuidua
sint numero infinita, infinitum neq; rati ne eomprehendi, neq; cognosci potest.Vnde Plato precipiebat iis qui a generibus generam lissimis ad species specialissimas diuidendo descendere venent, ut ab ulteriori inuestigatione, cum ad indiuidua lu:ruentum inli, conquiescerent: si eri enim rion posse ut haec propter infinitate ab artifice coprehender&tur. Quapropter scientiae di artes omnes,m- nera & species reru conreptantur, indiuidua
atq; singularia usui di experienti relinquat.2 am species & genera iunt finita &ceris,li que cogniti indiuidqa facillime et osca
tur. Finitatem aut eorum, ut sic dixerim, stendunt decem praedicamenta, quibus res omnes, uae in natura reperiuntur,conclus
sint. ad nete quoq; ratio ipsa; quadoquidem si species vel tenera essent infinita, profecto esset infinito aliquid maius ά quia cum qui libet species multa contineat indiuidini,ut hominis species multos homines,bouis boues,posthumi post humos,& hie sint infiniista,multoque plura specieb. & species generita , quis non videt infinitu infinitosore maius.qF est valde abisnu,ci rationi minimem ssentaneuὶ species igitur&genera sunt finiri. finitiuidincognosci posivi: cognostis
676쪽
tur autem,vtAristoteles primo Physicorum. ait, per sva principia, causas di elementa. ex. quibus componuntur. Atenim cognoscere compositione rerum, nihil aliud est, quam iis relligere ordinem earu m, quo VnaquaeqP. est composita. Igitur qui cognoscit rem,o dine cognoscat necesse est. Sed turi praudenis etiam eiusq; praesepia cognosci posse, nemo iest qui diffiteatur; ordine igitur cognoscatur necesse est. Huc accedit, quod si juris- prudentia contemplaretur tantum casus iminiuiduos, transitus&applicatio ad similia - etolleretur: quia individuum id esse dicitur, Quius proprietates s mul collectae, alteri noque conueniunt.nmi adaptari possunt. Hoeautem aduersatur Iurecon sultorum sintentiis, qui ad similia procedendum esse, simiotisque casus similibaegibus decidedos pri cipiunt. Quod si dicta dc facta negociaque
civilia sint finito dccerto numero compre hensa, utiq; oc leges erum finitae quae de his sanciuntur. Quare Neratius noster respondit. dc in ipsis etiam Pandectis occurrit Metum, non modo debere . sedetiam posse. Nec vero refert quod longi sint eius libri, quod tam multi atq; prolixi multorum Iurecbnsialtorum commentarii, tam vastu scriptorum pelagus, ramq; perplexa sente α-
677쪽
VII et ammobscuritas & cofusio sunt enim h eaIiis quoq; scientiis cum Iure ciuili comuismia. QuidZan Grammaticorum libris non omnes pen bibliothecae sunt resertae 3 an non D: alecticorum sesiptis 3 an non Medicorum pharmacis,caeterarumque artium m lmnium commentariis, eorrumq; copia atqque multitudine,omnes omnium domus, vini,pagi,ciuitates denique omnes sunt in- . lstructae re infarctae'sunt sanE, neque eo tamε 'minus,vel propter obscuritatem, aut mul- titudinem, aut confusionem commenta Φriorum & scriptorum, haru disciplinarum fomnium , docendi ac discendi i certa quaedam ratio adinventa atque tradita est: ars enim suapte natura breuis,ili homini invonio dc diligentia praedito facilis est, etsi lo eius&confusi sint libri , nec disciplina hominum aut libroru magnitudine vel prolixitate, sed praeceptorum suorum numero laestimandet sunt. Fateor equidem ingenuε quod verum est, multum esse in his studiis., fortasse plumuam in aliis, difficultatis, tum propter viam 5c experientiam rerum, qua multi & maximε iuuenes destituuntur, tum propter infinitatem illam quaestionum di repetitionum, inutilium ac leo luissimarum,quatum eopia, perplexitate
678쪽
eoniasi inestudios um ingenia norim 'do non erudiuntur dc docentur, sed mulis magis implicantur dcconfunduntur,a tque' irretitis animis. saepissime ab honestissimo' proposito deterrentur. Sed haec no artis aut disciplinae vitia sunt, sed hominum culpa di fraude,indoctorum inscitia , improborumalitia accidunt.
Alii propterea Ius ciuile artificiose trastari negant, quod ius ipsam non natura, sed sola opinione esse videatur;quod non rudem sie apud omnes,sed alius allopopulus, disere quis lite suo, utatur, Quod autem
constans&aeternum atque unum non est,
sed variabile,diuersum, sibiq, etiam sispe numero contrarium , id perpetuo ordine doceri &circunscribi minimἡ posse.Exemplis, rationibus suam sententiam copr bant. Nam apud Persas & Macedones olim fuit aduerius ingratos constituta actio, cum hoc mala apud alios sit impunitum. Lacedaemoniis eduliorum furta permittς- bantur , quae alibi semper fuere prohibita. Ad haec in seditione populari. qui neutra' rum erat partium temtatur lege Solonis, cum is cetterarum ciuitatum instituto,pr bi quietique ciuis laudem mereatur. E
679쪽
LIBER VII. munes habuerunt urantes; & filiarum sua. rum matrimonio, Persie quodam usi senti Atque ne id miremur valde,in tanta populorum infinitate,tantam esse diuersitatem iuris . aiunt, in eadem saepe cruuate ac per breui tempore leges ipseMorrigi ac mutaris quod hodie iustum sit 3chonestum,cras inhonestu m& iniustum fieri Hinc tam mutitas atque frequentes earum oriri abroga-.tiones,derogationes,tot earum inter se repugnantias ac dissensiones ιεc, ut semel diacam, haec omnia suaptenatura eadem esse, neque iusta veὲ iniusta,honestaves inhianesta per se esse, sed olnnione hominu eum legibus sanciuntur,talia fieri & vocari. Η opinio plurimos habuit assertores , etiam apud priscos philos hos, qui non tantum iusti dc iniusti,honesti & inhonesti, sed eae.
terarum quoq; rerum naturas e medioloulare nitebantur. Omniaque talia esse, qua lia cuique viderentur&apparent, pronun'
ciabant. . Desensa est haec sententia primum a Protagora , deinde ac multo magis Aristone&Pyrrhone, ad haec a Thra macho apud Platonem,qui putabat ius nihil aliud esse, quam quod potentiori est v-tile.proinde quodcuq, isquUI' posset,lege
suiuberet aut vetaret,ius es, di quide
680쪽
vel primae intelligentiae sim euidentia, nullaque demonstratione opus habeant; qualia sunt, definitiones, axiomata, postulata, dc huius generis reliqua,ex quib.conclusiones postea dc praecepta demonstrantur. Quare multa sunt in iure, quorumusas reddere dc turpe, de no necessemneque enim cur vis virepellanda, cur honeste vivendu,cur nemo laededus sit,anxie inquiuereoportet,sed in tanqua prima principia,cotra qu nulla dis- Putatio admittenda est, notare manifesta atque indubitata ponenda sunt.Multa etiam a maioribus re consilio,certisque de causis
satura sun quε nos latet.In his igitur si nomin-oluntatem de rationem immedia-
'ram,ut meant, inuenire, eur Vnumquodq3, positum sit, Valamus,probabihtate di convecturis,ad haec consiletudine de autoritaternu iudicatarum colenti esse debemus. H- que semel tenendu nobisest, inscientiis de artibus,Musis reruatq; pr ceptionu magis
nece ias dc perpetuasi in ciuili, iisqι disciplinis quae de moribus de re familiam,
de rep. agut, magis probabiles,& quotidi has.ab vlu,rationecivili,eirmnstatiis & -- ibus aduentitiis, qui perpetuo mutari s,rent, petitas ι non tameaut omnino falias.