장음표시 사용
21쪽
sinomateria,hoc El,de orator: sq3aenionibus, sue de Ilatibus, generibusq; causarum, cum loco citato de oratoris materia Dium uniuerse scripsexim,di putaturussum. Acprinum quidem deflatibua, quorum cognitio semper disicilis existimatafait: quam,quatum tu me erit, Destiorem,hanc' methodum sequendo, reddere conabor. Trimum itaque aga de quaestionibus, quas Oratores tractare, erores docendo explicare δε- lente deinde statuum naturam o partes uniuer- se exponam:postea desingulis priuatim di putabor postremo qua ratione status notandi inueniendi Fnt,plane docebo. m ergo omnes meliores dicendi Magistri dia cant, Metoricae materiam esse quaesionem, iure optimo priore loco hanc de quaestionibus rhetoricis controuersiam proposuimus. Et licet multa sint quae in hac disputatione dubitationem faciut,
nos tamen e multis pauca quaedam in medium a ferem .
Trimum,de quanionibas coinitionis, quaru Dis es sola doctrina, de insimus quae uniuersctractantur, 'etores nulla prae opta tradaut, ueCOratores,eo per se explicandas filio iunt de his igitur quanionum generibus nihil erit Rhetori dicendum.Adde quod rhetorica est ars actionis digitur non considerat quaestiones uniuerso, qu sunt cognitionis.
Deinde: diuidunt dicendi Magistri quantonene lamitam ct infinitam qua diuiso αι accident
22쪽
via O mutilis: non secus ac diuideres hominem in longum breuem: fruni a igitur assertar. Illa etiam partitio est imperfecta, qua quaenio in cognition actionem focatur; cum ni ita ab Oratore tractentur quaestiones esseectionis, quae sub illis
Praeterea,multi funt qui dicunt,quaesionem L In partinitam subdiuidi in cognitionem O actionem,quod non uno in loco a irmare videtur Tullius: atqui hoc falsum es, cum cognitionis quaesto adfingulas O finitas res non descendat sed in Nniuersis versetur: igitu Postremo,M. Tulliira dixit, bo quaeniones, a In pari. res si quid sit, qualis sit, esse quaesiones cognitionis, quod es a Nero alienum; cum multae quaestiones qualitatis in actione versectitur , ut an Milo h re occiderit Clodium. H1ulta mihi M. huius di putationis explicationem dicenda occurrunt,quae se diligentius enucleare vellem, longum sane facerem . Nonnulla itaque resecando, ea tantum dicam quae proxime ad nostrum institutum pertinent. Omittam igitur opiniones,quae, in eo quodprscipue uaeritur,ntillae sunt; quaeda n tamen fundamenta omnino necessaria ponam , se prius qui de suscepta materia legendi sint scriptores breuiter indicauero. Pro hac ergo tractatione de quaeritonibus Osatibus legendus est Herenianus auctor, libropriimo: Cicero in libris de inuentione, in Topicis, in Partitionibus , γ' secundo de oratore sermone: -- A a Fabi
23쪽
bius libro tertio capite quarto, sequentibus o libro septimo, a capite fecundo,ad fineU Uque. Hermogenes libro primo de Inuentione: Uultus Chirius libro primo: Trape retio libro primo
O fecundo: antonius Pinus in fisis commenta-rjs in Quinctilianum: Natales Comes. in libris determinis rhetoricis: Antonius Lustra libro primo de oratione: Ianua Parrhasiua Coibentinu ,a capi te rigesimo primo ad trigesimumprimis: M. Isau. Merclinius, libro primo quinionum Myetoricarum: Petris Satirct Fleur, in libello institutionurhetoricarum: Lippo Brandosinus libro secundo, a fecundo capite, adseptimum: Geor is Macro- 'pedius in sua Methodo describendis Epistolis:Petru Ioan. Nunnes. libro secundo suarum institui. Antorius Luscra Vicent nua, in Orationem pro Plancio, in Milonianam, ubi iusius diuus Dugustinus libro de principiis, qui habetur in primo operum Hira tomo Nunc, ut quae bac di putatione quaeruntur faciliua eaplicentur, haec pono funda
Primum fundamentum,quesiosic dicta a querendo , varie definiri solet: Boethius hoc modo finiuit, Quanto est dubitabilis propositio: Agricola hac ratione, en cum interrogatione elata oratio; siue,quod id est, oratio interrogans, cui afffirmando, vel negando re ponderi potes: vel deni-InTopira que cum Lovaniensibus dicas, Quaesio est cum λ- terrogatione elata vox ; ut, sint ne diuitiae expe
tenda dissutatis de statibus sit villis, necne' νημ
24쪽
det quorsum 'Verum, aliquae sunt orationes cum
interrogatione prolatae , quae potius prouocant ad quastionem, quam quaestionem gignant; ν cur νita aulica est fugienda' Cui si re ondeas, qniastic
dia impedit, haec orietur qi aestio, Men hoc Nitae genus studia impediat. Cum ergo oratoriae facultatis materia sit omnia quaestio, ut meliores It setores normant, qt aestionum varia ut genera,dicendi artifices,quaedam a gnarunt quaestionum capita,ut certa ad quaestiones recte explicandas traderent praecepta. F., igitur quaestionum partes exponrent, quarum cognitio ad sibi subiectam materia tractandam, ad inuentedum, disponendum, eloquendum, adsuum finem consequendum est necessaria: quaa sequenti fundamento exponemus. Secundum fundamentum, quaeLfio alia es cogni intionis, alia monis: coinitionis illa ei cuius finis 'es fola rei veritas, quae fotumproponitur νt aliquid cognoscamo , pron ut agamua, vel esciamuc quippiam: quae denique lis est de rebus quae a no-ἷis esci non possuntu, ut, sit ne mundua ab omni aeternitate creatus' sit ne caelum rotundum si habituru finem,nec ne sent Gra terres, i globo maiora' Actionis vero,quae es de re quam nos possu- νυ escere: quae ad aliquid agendu- sua νi ref r uda est,i ut est virtvthm cognitio: quamuis illae propriis me dicatur actionis doctrina, qua agendi modum proxime docet; Ῥt inphilosophia morum, prudentia. Huius generis sunt hae, liceat ne inii
25쪽
nitia repetendae nec ne Has nonnulli ciuiless ijs naturales es philosophicas vocant. Quando deactione loquimur,quacunque intes innua actionem siue ad mores, ae ad artes pertineatequamnis illa proprie actio,baece sectio Pocetur ut alibi docuimus. Illud etiam obseruandum est, quesione actionis, cognitionis ve duplici modo intelligip se; Pel ratio e rei de qua quaeritur, vel ratione modi,quo quaeritur;quiem spectes, hi quyrendi modi,ost, quid sit, O quale sit, dicentur ad cogni-
Vonem pectare, cum per eos sola rei uotitia inuestigari videatur; ct tamen etiam in re ad actionem pertinente adbibentur. Ideo hae c quaestionum diuisio ab Oratore cognoscenda es quod ali s locis, cre alia dispositione quaestio cognstionis tractetur, quatit ni actionis controuersiar quamuis de ista nihil fero D 'I praecipiant scriptores: eafortasse de caussa, quod si minuta in Uu, pauca dicenda occurrant: de qua nos integramdi pi talion e , suo si co faciemus :
sed de hac diuisione, quae sumpta est ex ipsa rerum
natura ex me, hacten Secunda dii so, qua omnes priore loco ponere solent, quaestionum alia infinita, alia nita; illam graecerbem appellant, . Cie. in latine T riscianus, positionem, Cicero propositum rix consultationem. Nocat ; eam ob calissam q'od adeatur 9 cor utatur, ut inde mitε probetur: banc hypoctes quas dicere sub em, Ne ver' bum verbo reddendosuppositionem, O caulsam , cyntrouersiamque appellant: quod tamdiu indecissi manea quoad per in nitam probetur. Infuit
26쪽
icta dicitur,quae uniuerse tractatur, que dictioniabus constat, niversis, quas nomina appellativa Nocant Grammatici, quae a circusanti s est aureusa; νtfunt bast ne danda opera philosophiae 'sitne sapienti capessenda res uda νxor, qua qui irituales filio hoc est visios libros , sapientiam amplectendo fouendo procreare vellet, hunc in modum finiret: Expedit uxores duci, generale fatebor: . Expedit ergo mihi, particulare nego is Finita, quae ad certas circumsant ager fmo, loca, temporaq; est contracta, ct quae dictionibus simulis, quio nomina propria vocant Grammatici, conficitur; ut, sit ne laudanda Lucretia, quod sibi manua confriuerit' Rectene fecerit Cato, qui fuam uxorem tradidit Hortensioἰ sit ne Albici lis rhetorica pueris explicanda j Illo generaleso vniuersato,b-Jeciales, articulares, O n gocia vocant. Ideo hac quaestionis affertur diuiso, quod non eadem ratione haec duo genera tramtur, O multum intersit cognoscere in quo genere Ῥ
feris; νt intelliga res qua ratione nita,quefο-let esse angis ad infinitam traducatur;νt qu dς illa dicatur, de hac etiam dicantur. Quo loco illud adnotauerim, quesione infinitam in omnibus posse reperiri circumstantiis, tu re inpersona n modo, in fine, O ic altis; ut, an militi sit habenda des , an huic militi: an disserere de rhetoricis set Ῥtile,
an eo modo,quo nos facimus. Ex quibus colligeres,
27쪽
pyrius es inferius, Omnam coutineri in altera, non tamen eadem ratione. Nam thesis retinet D prehesu, visi peniκs eontinet id quod es inferius: fothesis mero flicsin complectitur ut rotu par tenet, lecto genuy. Colligero etiam tbem p fe ese magis minus 'amplam, prout magis Omi/ius asingulari maestione es auulsa: ideo aliquι scriptores nonnu loquaestiones intermedias ass- gnatist uuare, quo iure subiecta plures inuenientur gradus, ct qtio quaestio ni itior reddetur , eo inaior ad dicendum inuenietur cavipus. bx2 quaeylionum diuiso accidentaria: cum eupe longum breue,sive luam contractum , ad rei natu ram n0n ,ertineati ursus, rhetorica quaeIlio do
tres diuiditur partes, in quaestionem, an sit, qui dyt, quale sit: de qua ditiiseo plura dicemus ira
frae, cum de statuum numero agetur. Ideo hanc ditauisionem Rhetores faciunt,quod hae quaestiones, noeadem methodo, nec iisdem omnimo locis explicen tur quae diuisio potita est ex ipsa rei,de qua quaeritur narturis, cum quae νnaquaque re inusigan-nu, , omnia ad Nnum ex tribus capitibua reuocen fur. Praeterea, rhetorica quasio , alia es simples, Ῥt illa in qua unum tantum quaeritur: alia coniuneta,in qua plura quaeruntur:quam disson M, tu de flatibu s iuueniendis agam, latius explicabo. Eso' alia diuisio a modo considerandi si pia, cum es aliqua absolute,vel comparato mactatur : de quaestionum, alia absolutae, alia comparata no-
28쪽
uis sit praeferendum missi. Quae duo graena non eo- Lib 4. deit pro filo ordine, neque iisdem locis explica ita Inu Qr xtur. Denique,ut alias omittam diuisones,quas msnc cognoscere non est nec se, ex parte auditora, quaestio diuiditur in demonstrativam deliberatiuam,iniudicialem, ut fuse libro secundo docebitur. Atque de quaestionum diuisione hactehus;na, se quae sunt alitie ad hanc tractationem pertinetes, suis locis afferentur . nunc sequenti fundamento summatim ea capita recensebo, quibus quasiones probantur, 'ea dicam,quae ad intellige tam Hermogenis doctrinam, quam speciatim in hoc libro explicaturi sumus sunt acc9mm9daIa. Tertiuo fundamentcim, Ni supra omnem quae jsionum varietatem ad certa capita reuocaripose diximus , ita nunc totam probationum siue locorum maestitudine , ex Hermogenis sententia, iaduo capita conferri posse docebimus. Quae in primo genere ponuntur, a quibusdam scriptoribus , Prima appeliantur, qus omnes continent circusiantio,personam, rem, tempus locum, caussam, Omodum quae in fecundo,Vlcima,quae sunt, erum, veri mite, bonum, magnum, posibile, e r horrem contrariaM partes. In persona spectatur propri tata. me nota; νt, Milo, Cliniusso Maris nimirupersona: relatio;Ῥt,pater, silio dieruκύ, dominus:
attributa quae notant infamiam, V quod qaii sit adulae , asseritato editi Mymores sudia; veagricolat, liberalis, parcus: duorum attributorum comun tioivi iuncta dines usum quadrageo
29쪽
xo De quaest. Oratoriis. rrus,ri si ad res cum persona; ut fucatus adolescensprostitutae pudicitiae accusetur Coeli- ads- discens, qui delectatur otio: denique se lex alicuius appellatio; vi, hic est Imperator, rhetor,miles. Rurfra inpersonisspectantur bona anim corporis fortunae,quae alio loco subdiuidetur. Res,
ad qua aeuocantur omnes categoria , ct earum
species,dinferentiae, roprietates, ct accidentia: νt sunt substantia,quantitas,qualitas,actio,passio, tua, ct habitus, quae aliqui, Applicita, vocant. Huc etiam pertinent partes essentia res; ut sunt materia, O forma; atque integritatis, ut caput ,
collum,pectu . Er aliae . Ad rem reis cares etiam
antecedentia, adiuueta, ct consequentia. Tempus etiam ct locus fura habent partes, de quibra ali bi. Caussariun quattuor sunt genera,materia, fui ma, finis, i r escies. Atque idem dicra de circumstantia modi, quae nonnullata habet varietates alio loco recensendas. Etiam capita natia suas habet partes : Vero subsecatur omne id quod admitti poto,graece νοῦ χ μενον : verisimit probabile rα ce ελος, quod diuiditur in dilucidum, certum, consequens,hoc es quod sibi, aut naturae, aut cou suetudini, aut concepta apud homines opinioni ηοτ uinat; νtest omne erum possibile: quibus contraria sunt, improbabilesve absurdum, obscuru , incertum, sine audoritate O fide, atque repugnans . Bono su citur honestum, utile,delectabiale,quorum partes infra recensebo, O pos ile.
Rursu , sulit Mia quadam prima capita quae ad
30쪽
quaestionum comporataru confirmatione conferat: ut sunt opposita, similia, dissimilia, comparata, exempla, Gitontiae, mepronuntiata: quae non iure,sed extrinsecus spectantur,quorum hanc breue expositionem fιbiicio. Quae comparantur, aliquo, genere conueniunt, or ideo partim sunt similia, a partim dissimilia: Haec, vel funt di parata; ut ho- i mo, O lignum: vel opposita, quorum quadruplex, O ratio: nam alia sunt contraria; ut vitium Ot. virtu : alia priuantia ; ut scientia ct inscientia res alia relata; ut maiuN O minus: alia contradiceml , tia; ut curri non currit. Similitudo,vel est rem,ra quae proprie dicitur Parabola,id est uerisimilis colns latio; ut se diceres, Formicae oe apes in commune . laboror; igitur ct qui in eadem funt rep. idem
uel debent escere: vel rationis, O haec Analogia vos, catur; ut se turpe es dominam habere consuetudi- a cum feruo ; turpe quoque erit dominum habere usum cum ancilia , a uo referres com-utatam Μ- proportionem; ut se habent quattuor ad octo, ita et ad duodecta. C parationis triplex es ratio, o maiorum, minorum,parium. Exempla, sumunturba, ex facto verae, vel EG personae, quae aliquam aut ctoritatem habet in re de qua agitur . , Hucperti- ha nent sementiae, e pronuntiat prouerbia, ct i
ii stimonia. Habes itaque summatim tollata artis dian ceni in materiam, quae partim quae ovibi sartim ῖς continetur; de quibus in libris de Inuentione 2 qte scripsimus, quos singulis satibus cir caussa- a rμm generibra in hoc opere applicabimuta. AHης