장음표시 사용
31쪽
hae ι adnotasse sus sciat: nunc nonnullas positiones sub clam Prima positio, eloquentiae ct oratoriae facultatis materia es omnis quaestio , quae, vel in forum apud iudices, vel in concionem apud populum, vel in curiam, scholam, apuissenatores O doctos viros Nenire potest: quamuis orator saepius in ciuilibus O finitis quaestionibus vertetur. Hanc doctrinam alibi lateprobauimus, quam grauis
morum virorum confirmat auctorito; νt Protagorae Abderitae, Prodici Chii, Gorgiae Leontinu Hr ὴtelis,M. Tullis, Fabi , Hermogenis, Antoni Tini,Parrhasii, multorum aliorum, quos breuitatis gratia, nunc omitto. Secundapositio,disputare de quaestionibus, aliquo padio, a d EJetor pretinet. Nam, cum eius
materia sit quaestio, omnis ars subie Iam sibi materiam tractare debeatu profesto dicendi Magister de quaesi0nibus disputare debebit. Haec itaque
dodirina certi Ma es, quam tame infra latius probabo. Vt autem haec positio culicetur, notandum est, G etorisa duplicem piisse assignari materiam ;γnam in qua explicanda versatur: O haec nihil aliud esst,quam oratio,ad quam conficiendam pracepta tradit; dum ad refcte inueniendum, disponendum, eloquen sim, memorandum, atque agendHmῬiam rationi que commonstrat. Et quoniam ora
tor qui hac isatione utitur, in omhi re explicanda Ῥersatur, Nipaullo ante dicebamus; hinc es quod 1 hetor quaesionum νim ac varietatem declarare
32쪽
'MLiber I. 1 I3 atque ad certa capita, cum prope modum infinitae plato. y it, reuocare debet. Neque enim, graui smi Aristox. Thilosophi tradunt, res ingulae ct nullo certo nu- Porph mero comprehensae a nobis cognoscipo furit. Tertia positio, quaestiones finitae , me hypotheses non videntur contineri sub quesionores cogni tionis . Quare , cum Rhetores primum divi- dunt questionem in infinitam ct finitam, ct postea in quaesionem cognitionis O actionis, non es ita accipiendum,ut aliqui Dciunt, ut baec diuisio contineat etiam quaestiones nitas. Quoniam, ut Philosophi tradunt, quaesto cognitionis non versatur in rebus singulis, in ks quae sunt ad circumstantias contractae. Adde auctoritatem Ciceronis OFabii,qui de bac re agendo, ita scripsit, Hoc genus Ant.Pin,
de infinito loquitur) Cicero scientia O aisione. distinguit; quorum lententiae alis etiam subscri
uuarta positio ,quaestiones, an res sit, quid sit, O qualis sit,non solum cognitionis,sed etia actionis essepossunt. Licet enim eas in utroque genere 'adlubere,ut est omnino manifestum: νt se quaeras, an sit aliquis vir malus, quid, ct quale sit perpetratum crimen: quamuis ex modo inuestigandi prima fronte ad solam cognitionem pertinere νidetantur : quod si gricola animaduertere volui; se Ciceronis doctrinam non reprehendisset: qui, ideo qualitatem ad actionem aliquando pertinere dixit, quia circumstantiis νt plurimum solet esse implicata; cum tamen illat tres quaesiones cogni-
33쪽
De quaest.oratorii S. tioni ubique sub crat. minta positio, Rhetoribus agendo de quaestionibus, non fuit necesse, ut multa praeciperent de quaestionibus infinitis, ct cognitionis. Quoniam ex iis quae docent de finitis, O de illis quae actionem conti ni , scile , quomodo illae tractandae sinit, intelligitur. Eas igitur diligentiis explicarunt, quae in communi usu poseuae sunt a vi omittam , quod aliqui de istis nonnihil scripssτe. Neque es praeter bonorum scriptorum consumtudinem, νt, vel nihil, vel parum quid de genere toto o de opposito dicatur, cum partes, vel ait rum oppositum diligenter fuerit explicatum. Et
haec sunt, quae de hac prima disputatione dixisse
Ad primum, Misim es Rectores' non debere
considerare infinitas quaestiones, O quae ad cognitionem referuratur, ut supra diximu alibi late demonserauimuσ: cur autem de illis non multa scripserint, in ultima positione docuimura. Et quamuis rhetorica si actionis ars: tamen, ideo cognitionis quaesiones 'considerat, ut quo pacto tractari de- ' . beant exponat: ct Orator ideo eas cognoscit , Ni aliis persuadeat; o ita adactionem refert:licet in earum persuasone, pro fine, cognitionem habeat. Ad secundum, iam diximus, cur illae quaestionudiuisiones asserantur,ac proinde non sunt inutiles: O nomine actionis, quamcunque actionem , siue
34쪽
modum cognoscendi pertinent, dicam eo ad Zogni , tionem referri. Ad tertium, arbitrantur quaesiones finitas sub cognitione cotineri, errant, visupra docuimus. ' η. quartum , qua ratione Cicero intelligendus, sit , modo riis doctrina defendi possit, in quarta positione exposuimo. 'An tractatio de statibus sit rhetorica , &n cessaria. Disputatio. a. . Ode quaesionibus rhetoricis prima dilutatione diximus, in hac j cunda adhuc manifestiora fiente dum tractationem de salibus ad ' . rhetorem pertinere, esseq; cognitu necessariam demonstrabitur quamuis ob sequentes rationes aliquis aliter exinimare posset. Primum , multi Myetores, O unus Aristot Ies,qui omnibus praep5derat,nihil de salibus scripserunt; quare, γ et baec tractatio non est rhetori ca, vel certe pro parum villi Onecessaria habenda erit. sDeindefatus nihil aliud est,quam questio quidam: atqui docere quae O quot sent quaesiones,
qus earum natura atque varietas nunus es Dialectici,qui ratioinem diuitem di in utramque parte docet; νι ex Ari tela in Analyticis, ct Topi- L s'i' ' 'cis discimus, Ῥbi quasionam νim numerum Tor exposuit: igitur.
35쪽
1s De quaest.Oratori is '. p raeterea, satus nihiI aliud est, quam quaest
de re dubia atque ambiguar atqui. Nersari in ambiguis inutile esse videtur; cum ambiguitas inter orationis vitia reponatur: inutilis igitur erit haec tractatio.
Postremo, quod per satum di sputandum proponitur , aut facile intelligi potes, O tunc nulla
, opus erit inquisitione; cum qua clara sunt, non inquiramus: aut discite, O tunc inutilis eritialis inuestigatio in arte dicendi, quae ad commmnem ct popularem sense m debet esse accommodata . Vt hic omittam,quod multi perfectas orationes faciunt sine usia, aut certe non multa fatuum cognitione: nihil igitur erit necesse, operam praesertim maiorem ponere in re tam dubia perplexa, qualis es haec de statibus tractatio. In hac discultate noui quidam dicendi Magia Iris hoc nomine digni sunt, quisolam elocutioneo actionem, caeteras reiectis partibus, ad Rhetoricam, pertinere putarunt, hanc di putationem ab
hac arte omnino re cerent, ct totam dialecticam esse virmare it: quibus communem, tum Neter u , tum recentium M reorum opponeres sententiam.
Tro huius disputationis explicatione duo statuam fundamenta,in quorum primυ , praeter ea quae supra diximus, demonstrabo, cur Adbetor de statibus agere debeat in altero qnsdam enumerabo capita, unde injs tractationis s*mmapatebit: multa Nocabula ad hanc materiam intelligendara necesi saria explanabo.
36쪽
. : Liber LiriIi I Trimum fundamentum, bene dicendi facultas non solum in oratione pingenda, ct ornanda,ut aliqui existimant,sed etiam inrebus pro bandis, quod eius est primum ccprscipuum munus, en occupata. am, qui aliquid suadere vult, quod est huius artis finis,quidquid aliqui hac in parte parum acuti dicant, necessario docere , ct quae dicit probare debet: quod nullo modo poterit efficere, nisi vim νarietatemque quaestionum,quibus res tractandae in dubium re
cantur,nouerit; atque etiam rationes ad eas
probandas idoneas, adpropositum finem consequendum aptas inuenerit, ct qaa ratione traditanda sint,perciperit: quarum rerum doctri nam dicendi artifex explicare debebit. Quo fit, ut sicuti Dialectica, rationalis facultata nominatur, eodem etiao nomine Rhetorica appellari possit i cum ambae disserendi viam doceant;
diuersa tamen ratione. Illa ad opinionem firma scientiae proximam, ct rei accommodatam sua praecepta refert: haec adpersuasionem quandam popularem, ad auditorum animos tractandos. Cum ergo etiam Rhetorica sit quaedam rationalis re recte persuadendi facultas, quaestionum
naturam ct Narietatem, earumque partes capitasve communes locos, quibus probari possunt,considerare ac explicare debebit. Ex quibus colligeres,buius tractationis materiam esse
37쪽
munc,sequenti fundamento capita quaedamgeneralia, sub quibus omnes rhetorica quaestiones
continentur, breuiter explicabo: ex qua explicatione totius operis partes, O ordo innot scent . Secundum fundamentum, quoniam omnem qua stonem ex duorum contentione, quorum
unus adfirmat, alter negat,princisi necesse est; cum primum duo disceptantes inter se congrediuntur, is qui respondet, ipsam quaestionem, mxe actionem quae intenditur , potes relicere; νts dicat, de hac re nonpotes fieri dubitatio, vel sepotest,non hoc tempore,non hoc loco,non a te: Ῥnde oritur quasio quadam de ipsa actione, an pepossit. Si actionem vitare non licea sequiatur, ut id negetur quodproponitur, unde oritur
quaestio de ficto. Quod si fictu negari nequeat,
allud datur refugiu,ut negetur esse id quod proponitur: atq; hinc oritur quasio de nomine rei, qua in dubium reuocatur. Denique si omnia iadicta concederest necesscirestat ut rem tanqua honestam defendaUus: ex qua conteutione nascitur quaesto de rei qualitate. Atque ex bis quattuor oriuntur quaestionum capita, qua generalia vocantur, sub quibus omnes rhetorica quasiones continentur: qua Lint, An actio sit
admittenda,an res Actast, quid sit, O qualis st: ex quibus priores simplices sunt: tertia ν ro quasdam babetpartes , quasstatim breuiter plia
38쪽
explicabo; 't nonnulla vocabula patefaciam, quibus in hac tractatione saepe utendum erit. Mualitatis ergo controuersia duas habet partes, quarum Vna, qualitas ab Olista vocatur , graece Antile is, cumsactum, tanquam iustu ,
seipso defenditur: altera Assumptiua, e comparata, quam Graeci, Antilbem appeliant; cis aliquid extrinsecus assumitur ad factum probadum. ἱbsoluta quattuor assignantur capita:Iusum, oe iusi partes: Quantito,hoc est amplificatio , ct augumentum, quo rei magnitudo , quod attinet ad bonitatem O malitiam, ostenditur: Qualito, quapersonae mores considerau , turi ex quibus facti qualitas demonstratur: Comunis, Im epilogica qualito , siue locuta communia ct amplificatio, qua in epilogis adhibetur: qua tribus est conterata capitibus; moribus persona qus necprorsus infinita,nes finita est; πtpater, iuuenis, agricola, Getor, foemina; de quorum moribus dici potest: Communi loco, factique incremento, O genere; νι de auaritia, deseruitute: Et denique,allocutione, seu ethologia, ct indignatione, conquestione,minis, alis q; exsuscitationis formis:quae omnia sutis locis latius exponenture nunc recensuis i sciat. . 1 sumptius, seu coparus qualitatis partes hs numerantur: viatio, g ce, antegc ema, cum crimen in aduersarium re*citur: ῆ otio, Ac tra
39쪽
αo De qua I. oratorsis. disse O eonsultofecisse negamus, ct causam,
vel in rem, ut in casum,necessitatem, legem, vel in personam exrra litem reiscimus:Comp ratio,grsce Antisam, cum commodum maius objcimus,quod ex radio natum est: ct Deprecatiosi ce, Sygnome, cum fatemur factum , sed veniam ob aliquam causam imploramus. s uod artinet ad transeationem, ue Metalepsim, hec, aut totais actionem refellit,aut intentione, absolutionem, reponsionemve, O ratione aduer Drη: Si primo modo fumatur, quo pacto caput distinctum ab alijs tribus facere putatur, cum potismum a lege, vel scripto, dictove oriatur, Latine P criptiosi criParagraphe dicitur, us perfecta erito prorsusperimat actionem : vero actione non amolitur,sed criminatur, isnperfecta dicitur. Si fecundo modo capiatur , dicitur Metalepsis, vel relatio uniuerse assumpta; qus tam ab aduersario, quam a reo Uurpari potes,cui semper contraria es Antilepsis, ex quibus flatus oritur iuridicialis, utplanius postea explicabitur . inare Metalepsis, vel cicontra adtionem,quod sit male intenta; uel comera petitionem,quod si iniqua, νel contra absolutionem, ides contra rationem qua se reus tuetur, quod si infirma, vel nulla. Antilepsis dupliciter inurmatur : νno modo Niolenter negando rem, oe hsc dicitur Instantiavi ce Encta
si,qus semper aliquo capite mali nititur; ut, non est
40쪽
Liber I. allnon est verum,non est utile,non decet , fieri nosppotest: altero, si explicetur id quod conceditur, O id quod contra obgcitur,que dicitur Obsi aestia, g ce, niiparictam ; ut, dedim quidem,
sed non sum obligatus reddere: uel cte, hoc modo, etiam se dedisses, tamen non teneor reddere
Obsistentis itaque forme sunt huiusmodi, Licet, sed non hoc modo: Nouum est quod peto,sed no--m e ,quod feci: Tractantur hsc,sed no in curia: Laudari deberes,sed se alio tempore fecisses. Tostest etiam hic intercedere Amsasis qusta; ut, etiam si discite est,attamen bonesum. Quod se Antiparistasis,non ascripto sed a cercumstantuss, vel a contrariis, aut similibus,sumatur,aus caput capiti opponatur, dicetur, Metalepsis a- graphos,ides non scripta; ut Non es utile fateor,sed neque honesum. Sunt alia metat Us capita, qus licet nonsent ita in usu; tamen, cum ad generales flatus confirmandos adhibeatur,ea breuiter explicabo. Prima, dicitur Probationum requisitio; quibus se aduersarius desiluatur, urgendus erit; si quas attulerit, refectentis erunt; ut,qu;s j a quo' quando ζ ubi equis testis' qua lege' Vnde oriuntur loci communes,a testibus,a tabulis, a qussionibus, a fama, ct similes. Secundum, Versmilis defensio, pilbane apologia: cu quod aduersarius in causssumsicti attulit, ita infirmamus, ut in contrarium uertamus.Huic iuncta est Caus trans'ο