장음표시 사용
51쪽
3o De quaest. Oratoriis. tur stasis , O Latine status, astando, quod in
eo caussa conmat. Sed de eo, quod secundo loco proposuimus, hactenusenunc de tertio dicamus. Quod igitur ad tertium attinet, eam dubitationem qus inforum, eis concionem, senatum Nenit, Graeci R Jetores ιαμφισβHησιν, id est, controuersam, contentionem, O disceptationem vocant: item, εξετασιν, hoc est, inquisitionem, O indagationem: item O- ης -, hoc est,propositionem O quaestionem: a Theodoro, referente Fabio, uocatur κεφαλωπ γενικοτατον, id est , generale caput, seu inter quaestiones summa. Quarum tamen Nocum mgnificatio non est omnino eadem. ζητηματα unt quaestiones, quae secum statum asserunt: προβλήματα, quaestionum propositiones, O praesertim apud Hermogenem,sunt argumenta,
sue loci, quibusproposita explicatur quastio eo quod huc facit,apud eunde auctorem,ui-eberemata sunt duae syllogismi propositiones. Denique, pothesin, ct hypocimenon ocant, Latini rhetores ad eamde rem significandam smilibus utuntur vocibus: Cicero, Ni supra diacebam, statum, simpliciter appellat, aliquando
etiam gradum, ut eande- metaphoram sumptam a militibus qui statum gradum alique
occupare solent, retineat: Herennianus auctor, composio nomine, constitutione coe Ni paucis reliquaprosequar nomis subiecta ad uicen
52쪽
Liber I. Idum materia, quaestio, generalis qAUto,gene-
Fale caput, controuersa, oe iudicatio vocari solet. Diciturstatus, Latine constitutio a caussa min. li. constituta, quod per statum tota constituatur caulsa, omnisque eius Ῥis atque natura declaretur: vel quod inflatu totius cause summa constituta sit. Hinc est,cur cause idae, quae aliquam difficultatem habent, ab ea controuersia in qua in titur, a Gracis συνεςα ω, Latine consis entes, seu consstitutionem habentes, stabIles, co stantesve nominentur e quae Ῥero nullam dubita
tionem habent,in qua pes hipos o quae nul
lo in loco haerent, ασλαται, id es, insabiles, Fi inconstantes, ne constitutione, vel constitutio- h, 3nem non habentes e de quibus suo loco planius dicetur. Iurisperiti fuas controuersas quae in forum Veniunt, non statum, quas hoc sit triuiale nomen, neque consitutionem, quod nomen pro Principis lege Uurpant, sed totius litis cardinem,caput,finem, fatis inepte iuris punctu, litisque contestationem vocant. Est autem Iitis C. de liti contestatio partium, me litigantium consensus μφης in litem ; sic dicta, quod olim non me t friam
interuentu fieret. Hactenus de tertio. 'De quarto, quasdam declarabimas πoces , i iv ibus ea significanturpartes,qua in statu comstituendo intercedere solent, O fuat fere istae , Intentio, Deprecatio, usa, Firmamentum O. Iudicatio. Ut autem omnia planius GPQuam
53쪽
tur, animaduertendum est, in caussis tractam dis duas semper intercedere, aut re, aut fictione persono: quarum νna acror siue petitor, altera reus, nominatur, grace, , ct φεύγων, hoc est,insequens, ct fugiens . Accedit itaque actor, O reo ait, Hominem occidisti, reus negando se defendi dicitque, Non occidi: hic sistitur,oe oritur status, siue quaestio,qua in iudicium venit, An iste occiderit. Actoris obiectio, latine Intentio, qua in reum objciendo intendit, oe Insimulatio, grace, φασις, ct προβολῆ . Intentio itas nihil aliud est,quam criminis obiectio, qua ab accusatore siue aduersario si aut feri fingitur. Rei negatio, a Cicerone Depulseo, Defensio, oe ab Herenniano auctore Inficiatio,
quod si reus confiteretur factum, ne condemnari posset aliquo se tueretur praetextu, se iuste vel non male fecisse asrmaret, caussamque reddere vis gratia exempli se insidiatorem occidisse diceret; id a Latinis, Ratio,a Graecis αι- τιον , id est caussa, ct apologia nominatur. Est itaque Ratio, id quod a reo adfertur depellendi criminu caussa: quae ni esset,quod ipse defendoret non haberet. Accusator hanc rati em infringere e labefactare conatur : alias enim nii tare reus absolueretur, ait, in licui chominipriuato,insidiatorem occidere,oe boc a Latinis Firmamentum, Iormatio,a Graecis
54쪽
συνέχον, id est continens, vocatur: sic dictum , quod causam ct totum Ollogismum conectat, qui alias collaberetur: vel quia rationem eius qlie reprehensionem continet: a Iurisperitis replicatio, o exceptior apud Dialecticos est pro-1 3llogismus. Ex hac rationis ct Firmamenti conflictione oritur quaestio , de qua disceptadum est in iudicio, Anpriuato homini insidiatorem occidere liceat: qua latine, Iudicatio , grace, κρiνωενον; sic dicta, quod in iudicium veniat , Cr disceptatio nominatur.
Huc facit, hic illustris M. Tullu locus,qui cude tribus statibus mentionem feci et ac adierit, Et quoniam semper is qui defendit, non D tum resistat oportet aliquo statu, aut inficiado , aut definiendo, aut aruitate opponendassed etiarationem subisciat recusationis sua: primus il le status rationem habet iniqui criminis ipsam negationem, inficiationemque facti: fecundus quod non sit in re, quod ab aduersarioponitur in verbo: tertius quod id recte factum se defendet,quod sine ulla nominis controuersia factum fatetur. Deinde unicuique rationi vponendum est ab accusatore id,quod si non esset in accWatione, caussa omnino esse nonposiet. Itaque eaqμα sic referuntur contiu ntia causarum νωexuret quamquam non ea magis, qua colitra rationem defensionis asseruntur, quam ipse defensionis rationes continent causias. Sed distinguendic gratia,
55쪽
gratia,rationem appellemus eam, que assertu a reo ad recusandum depellendi criminis caussa: qua nisi e set, quid defenderet non haberet:
Firmameritum autem, quod contra ad labefactandam rationem refertur;sine quo causia stare nonpotest. Ex rationis autem, O ex firmamenti conflictione, ct quasi concursu, quaestio exoritur quaedam, quam disceptationem voco; in qua quid deueniat in iudicium, oe de quo disceptetur qufri solet. Quo loco illud adnotauerim dubitari solere a scriptoribus, an Ratio ,
pertineat ad actorem, ct firmamentumsue ynechon ad defensorem: Ram aliqui Rationem locum accusatoris ese volutonechon vero defensoris crinomenon, siue iudicationem utriusque: huc enim ambo oculos,veluti in scopum couertere debent: Alu contra,flationem dinen Ovis, ct firmamentum actoris: alsi Nero, eius qui statum facit se dicuntiqui autem statum facere dicatur, in dubium reuocari solet, qua de repostea suo loco dicetur.Rursus, dubitant aliqui, an ad hoc ut status oriatur , semper debeat i tercedere ratio, o rationis infirmatio. Na quia iam putantes omnem intentionem se torma , nisi ratione munita, o depulseonem se nutatam, ni suo nitatur finamonto, in omni statu tramque requirunt; ut ecce, Centum mihi debes,quae a te repetoinulla est intentio,nis adda-Dr caUa, quoniam, exempli gratia, ea mutua. ui. Si-
56쪽
Liber Ι. ui. Similiter, si reus respondeat, Hibit tibi debet, ct caussam non tollat,no nascitur quaesio ,; qua nasceretur, se diceret, Putibil mutuum a te accepi,vel iam restitui: tunc enim origyr coniecturalis stata3: quodsipriore modo caussa tollatur,actorprobare debebit,si poneriore, reM. O Alii vero,in coniectura, sola intentione o de-; pulsone opus esse putant; fecisti,non feci: atq; li haec es communis Myetorum doctrina. His huc in modum expositis, has subiicio positiones., Primapostio , conuenienter oratoria ques 1 sio fatua, e constitutio appellatur.Patet hsca positio,tum ex iis qua adnotauimua, ex quibo u intelligi licet, quam congruenter hoc verbum in hunc locum a proprio domicilio transatum 3 fuerit ; tum etiam ex auctoritate optimorum ἡ βbetorum qui hac potissimum voce, ad suas ii quaesiones explicandas utuntur: atque etiamsex argumentorum solutione adhuc magis ma- e Gesta fiet. i Secunda positio, Ratio sue Caussa non vide-' tur semper necessaria, t natus gignatur:quod affirmauerim ad communem sententiam retinendam: ex qua primum confirmare, licet id quod nos docemus. quare M. Tulliuis loquens de Ra- tu coniecturali, ait, rationem habere iniqui criminis ipsam inficiationem negationemque secti. Item, sum dixisset intoniectura disceptatione esse nulla, bac adiecit νerba. Nemo enim eius
57쪽
nuod negat factum, rationem, aut potest,aut d Bet, aut solet reddere. Itaque in his caullis e dem O prima quaesio, o disceptatio es extrema. Accedat deinde quod non est necessarium, ut qui intendit, vel accusat, rationem reddat, cur accuset; cum quapospunt asterri rationes , ad ipsam quaestion quae ex inficiatione nasi tur confirmandam, asserenda sint. Praeterea
nunquam in iudicium veniret i de quo es p eipua dubitatio,an res secta sit; ut o quis nocauerit sed an exempli gratia, vi fuerit fugere eum stricto gladio di hoc pro ratione intenarii. tionis fuisset assumptum. Denique, auctor ille ,
qui contra communem opindon scripsit, reprehendens Fabium, qui Translationis natum reiiciebat, ut ideo, inquit, flatus non erit,aut caput generale coiectur quod ratione careat, coniectura igitur sine ratione sepoterit. Tertia positio,huius vocis, satin,auctor putatur Hermagoras, Ῥel, Ni alii volunt T au- crates Socratis discipulista . alii Zopbirum Cla-
etomenium auctor faciunt. Hac voce, i Fa
biin refert, Uus es Aeschines, in oratione contra Ctesphontem, ubi Stasim, uocat locum de quo capiendo -κται διαγωνι ντου, id est, pugiles contendunt:de qua haec dissutassesubsiciat. Nunc ad rem ipsam, de qua maior es dissicuLto,explicandam aggrediamur.
58쪽
, Quid sit status . Disputatio IIII.
E licatis iis, quorum notitiam in hac tractatione necessariam esse existimauimis ;nunc ad rem ipsam exponendam sylum conuert M. Et quoniam, i Aristoteles aliquando dixit,tunc optime de Nnaquaque re dubitationes dissislui possunt, cum riua definitio bene tradita O explicata fuerit; idcirco, vi qua a nobis de salibus pon hac quaerenda sunt , facilius doc ri queant, eo prista statuU definitiones examianabimu , quas meliores dicendi Magistri tradiderunt,aut approbarunt.
Tullius itaque, ut ab eius definitione auspi- Lib.I. decer,hunc in modum statum,sime Constitutionem Inu, finiuit, Constitutio, es prima conflictio caussarum ex depulseone defensoris profecta; quam tanquam minM bonam his rationibus impu
Primo, quoniam, ut Fabius ait, status non Lib.3.ρε
est ipsa conflictio,sed potius id quod ex conflictio
ne nascitur: male igitur dicitur conflictio.Sicuti non bene aliquis diceret ,ssonum esse collisio- 'nem duorum corporum, cum sit id quod ex corporum collisione nascitur. Deinde, in eadem definitione illud male diei videtur, suum esse primam conflictionem:quado quidem in cauos, quod primo loco tracta-
59쪽
ra De quaest. oratoriis. tur, non es semper illarum statua, siue prima
controuersia: cum interdum in cauisae ingressu non ponatur id quod est in ea praecipuum,sed aliquid leuius , H ait Fabius; quemadmodum patet in oratione pro M. Coelio,in qua qus priore loco ab Oratore dicuntur,non sunt in ea caussaprima ct praecipua. Postremo, illud etiam in hae definitione reprehendendum videtur, constitutionem ex prima conflictione nasci: quoniam in statu qualia talis, non ex primo conflictu,sed ex rationis erfirmamenti pugna procreatur statin; ut ex superiori di putatione intelligi potest, ct infra pla
In .Pare. 2 ec etiam alio loco idem Tullius statum bene finiuit, cum dixit, esse id, in quo primum in sisti quasi ad repugnandum coniresia defensio Trimum, quia haec definitio traditur per metaphoram, uesimilitudine , ut illa particula, quasi, demonstrat: HIudit enim ad congreso- nem ct consissentiam eorum , qui in acie pugnant: atqui definitiones per metaphoram traditae reprobari solent: haec igitur in bonis nen
Deinde, haec finitio nihil loco generis , nihil
ora l. loco di ferentiae habet, quora, ut idem auctor non uno in loco docuit, ea constare debet oratio, qua aliquid recte definitur: bitur. Lib. i. Herenniariam etiam descriptionem, aliquo pactu
60쪽
Liber I. 3' pacto Ialefactareposita, quae ita habet,Constitutio est prima deprecatio defensoris, cum accusatoris insimulatione coniuncta. Primum, statua non videtur e se deprecatio eum insimulatione eoniuncta; neque enim ex illis duabus escitur partibus, sed potius es quἴ-mo,seu dubia propositio, quae ex illis partibus
Deinde,satis improprie hic auctor loquitur, eum depulsionem deprecationem appellat: quoniam qui refelli nihil deprecatur: oe ut infra demonstrabitur, Deprecatio est quaedam pars , sue species status. Neque omnino placet haec alia Porundam lata definitio, flatus es quaesto ex qua causia nasci' Vuentur. Etenim quaestio es illa partium concerta-ttio, Fecisti,non feci: at flatus no es questo icta, sed id quod ex tali quaestione proficiscitur, id in quo constituitur: igitur. Illi vero qui dixerunt flatum esse id quod ex intentione O depusone apparet; quid illud nasit, ut appareret, exponere debuissent: ut omi tam, quod non semper ex intentione ct depulsione oritur. A qui dixerunt, esse quastionem consistentem, O id in quo stat, uertiturque causa,potius nomen, quam rem ipsam exposuisse videntur. Denique Hermagorosarum esse dixi per