Quaestio facti. Vtrum theologorum Societatis Iesu propriae sint istae sententiae duae Prima Ex duabus opinionibus probabilibus possumus sequi minus tutam. Secunda Ex duabus opinionibus probabilibus licitum est amplecti minus probabilem. Auctore Steph

2쪽

INDEX CAPITUM.

CApur φω explicatum pag. i. CΑpvT II. Qi-dam obseruanda circa Auctores, quorum

testimonia deinceps recitabuntur. 4CΑpvT III. Sententias illas tuentur Episcopi ex veteribus plurimi, ex recentioribus omnes plane, qui abhinc annoscentum controuersiam istam in Theologicis lucubrationi

bus seis attigisse dicuntur. 7

CΑpvT IV. Oriorem sententiam veteres Theologi Pari sensis selemni decreto approbant: utramque omne3 om- mno Doctores Sorbonici, qui hoc saeculo de Theologicis . rebus commentarios ediderunt, ex professo examinant , i atque defendunt. II CAPvT V. V tramquesententiam veteres Thomistae quamplurimi, recentiores vero fere omnes, incredibili constensup pN ant. I6CΑpvT VI. Tari consiense doctissimi ex aliis Religiosis O dinibis Theologi easdem opiniones tuentur. 2ICΑpvT VII. Plurimi ex omnibus Orbis Chrissani nationibus clarissimi Do iores easdem sientemias tencnt. 3 CApvT VIII. Concluditur sententias illvi , quumuis a do-diissimis quibusque Societatis Iesu Theologis Vendantur, non esse tamen eorum proprias et immo Societati Ieseu propemodum singulare fuisse easdem opiniones , tum variis

modis temperare , tum etiam penitμs oppognare. o

3쪽

LV o o v I c i XIV. Galliae & Nauarrae Regis auctoritate sanes

tum est, δί patentibus eius Litteris cautum . ne quisl in Regno ipsius , aliisve locis eius ditioni subiectis , intra. quinque proximos annos, a die impressionis primae inchoandos, ac numerandos , excudat, vendat , excudendum, Vendendumque quouis modo & reti tione curet Librum, qui inscribitur: maestis faeti. Vtrum Theolo rum Societatis Dia propriae sint ista sententia duae : Prima : Ex duaἶm opinionibus probabilibus possumus sequi minus tutam. Secunda: Ex duabus opinioni biu probabilibus licitum est amplecti minus probabilem. Auctore STEPHANO DE CHAM PS ej dem Soci talis Presbytero. praeter SEBASTIANUM CRAMO Is Y Regis & Reginae Archi pographum , aut illos, quibus ipsemet concesterit. Pro bitum insuper eadem auctoritate Regia omnibus eius stibditis, eundem Librumr A ui linaites imprimendum curare , vel quempiam ubicumque fuerit, ad id agendum impellere ac instigare, sine consensu dicti SEa Asri ANI CRA Mois Y, seb poena confiscationis Liabrorum , aliisve poenis originali diplomate contra delinquentes e prestis. Datum Parisiis, die 26. Maii 7639. Sic signatum, De mand to Regis. MABovL. . i l

4쪽

a VAESTIO FACTI

UTRUM THEOLOGORVM

propriae sint istae Sententiae duae:

. PRIMA:

.u . d Ex duabus opinionibur probabilibus pessiimus sequi minus tutam.

Ex duabus opinionibuι probabilibus licitum essi amiseri minus probabilem.

VTRVM verae sint istae sententiae,an falsae, non disputo:

hoc unum quaero, sintne Theologorum Societ. Iesu propriae. Dudum est enim quod id Montaltius, aliiq; Scriptores laruati, quam importune, tam falso illis exprobant. Quod ut accurate disceptetur, quaestionis status breui .& enucleata singularum vocum, quibus illae sententiae ab a ooribus suis concipi solent, explicatione declarandus est.

5쪽

Notandum primb , sermonem esse de clinione , quae

a dubio ea re discrepat, quod dubium neutram in partem4nclinet, adeoque ancipitem, ac veluti suspensum animvmi neat: opinio verb determinatum alicuius partis assensim includat , sed cum alterius formidine coniunctum, ut ait S. Thomas I. p. q. 79. a. '. ad 4. Certumetst autem eum qui

liquid agit proprie de stricte loquendo dubitans, inne peccatum, an Vere peccare. -d recentiores ferε omnes post Suaremtrta. 3.-I. 2aisp. 12. seM. F. n. 2.Probant, tum ex illa iurisaegula: In lusorpars: tum hac ratione, ' operatur cum tali dubio exponiis periculo peccandis. Notandum secundo , quaestionem esse de opinionibus, quae sint vere probabiles. Duae vero conditiones ad conciliandam alicui opinioni probabilis em requiruntur. Primacst, ut nihil contra eam , siue pro opposita sit conuincens. Quamobrem praeclare Suarea annotat loco citato sin. 6. n. i. ad opinionis alicuius probabilitatem necesserium esse, ut non repugnet, aut veritatibus ab Eces a receptis , aus euidenti rationi: neque etiam temere contradicat communi , o receptae dominae Doctorum. Altera conditio est , ut firmo aliquo fundamento nitatur. Duplexest autem huiusmodi fundamentum:

nempe Asida ratio, & auctoritas digna side, qua in re morati, inquit Suarea ibidem , mulium t ponderis. Quae omnia Suari assentiuntur omnes Societatis nostrae Theologi, qui vel strictim quaestionem istam libarunt.

Notandum tertio , probabiliorem opinionem eam esse, quae duas illas conditiones modb explicatas perfectius possidet: tutiorem vero quae nos ab omni peccatis pecie, ac veluti umbra longius remouet. Quamobrem inter opiniones duas, quarumlteraassirmat, alteranegat, peccatum esse aliqvid. agerewsemperassumansae t tutior hominem se tu c- commodantem ab opere quoddamnat abstinentem , nub-li plane . a te materiaister peccandi periculo exp6.mat: at non semper est probabilior; cum debilioribus quam. -doque fundamentis nitatur. Pridem istud animaduertit S. Antoninus L.Ftit. 3. p. I Q. g. m. Nam explicatis opini

6쪽

nibus S. Thomae negantis, S: S. Bonaventurae assirmantis, dis in mortale teneri aliquem sutim conferi sub praecepto, habita capia confisris; ruscat postremam esse tutiorem, alteram verb probabiliorem. Beati Thoma opinio, inquit, communius tenetur, qua taMen minus tuta videtur.

Notandum quarto, hic agi de praecepto, non de consilio; siue, an liceat ; n verb, an melius sit, sequi opinionem minus tutam , & minus probabilem. Fatentur enim Omnes melius esse, per se loqumdo, sequi tutiorem partema vel si an bae sint aeque tutae , probabiliorem. Quo spectat illud S. Antonini loco citato, viam tutiorem consita, es . Notandum quinto , duplicis generis opiniones esse. Aliae enim versentur ei a ius solum ac praeceptum , quaerendo praecisὸ utrum aliq id sit prohibitum, aut praeceptum, nec nes siue an fit obligatio aliquid sciendi, aut non fuciendi. Aliae spe-Etimi conditiones rerum, vel facta quaedam : cuiusmodi sunt

in Theologia, inquit Suarezloco citato, num. An Sacramenta hoc modo sum teneant, nec ne o in Medicina an hoc pharmacum sit mrile , via perniciosum : in Iure ciuili , an isti sit hares. vel non, &c. Non hic autem de secundo opinionum genere ldisputatur. Nam, ut ait Suareetnum. Io. Pando opinioned vensantur circa os i - , an si i talis natura vel conditionis, spintenetur homo praeferre opinionem cenam probabili , o probabilioremmis s. obabiai quanda silicet ex iussita vel charitate tenetuae vitare damnum , vel incommodum , quo in re ipsa seris, mi periculum eius. Quam Suaris Minionem, S in temperanda plurimorum Theologorum de probabilitate sententia moderationem , approbana doctissimi qui quo Societatis nostrae Theologi; atque inde cum alid multa,tum praecipue ista duo colligui.Irimum est, cum de Sacramentis quaeritur, utrum hoc via iri modo iam in rura , aut se pia, talida snt, vel iratiam conferant , nec ne s perstis a do tutiorem opinionem semper in pr-squendam esse. Secundum est, iudicem teneri sententiam fr-- .uxta opinionem probabilio m. Ita doceam Vasqueet, Valentia, Sanches, Becanus , aliique magno numero Societatis nostrae Scriptores, quorum nomina postremo Capue appellabo- ἰ

7쪽

-His animaduerss, intelligi facile potest quid sibi vesint eae

sententiae, de quibus lis est atque contentio. Agunt enim de opinionibus proprie di ctis, quae & vere probabiles sint, circa ius solum, ac praeceptum versentur, hoc unum praecise quaerendo , virum aliquid At prohibitum , aut praeceptum , necne , siue an sit obligatio aliquid facienae , aut non faciendi. Ac prima quidem sententia docet,ex duabus eiusmodi opinionibus contrariis, licitum esse in praxi minus tutam sequi. Secunda idem statuit de minus probabili. Qua in assertione postrema supponitur opinionem illam minus probabilem, non esse magis tutam. Alias enim ne in dubium quidem vocaretur , an licitum sit eam amplecti: siquidem hoc ipso quo dic retur e sse tutior, magis ab omni peccati specie nos remoueret; adeoque non modb licitum esset , sed etiam laudabile ad illam, sic tanquam ad normam,actiones suas exigere. Qu-obrem ex recentiorum omnium confessione posterior haec sententia, priorem includit: nec ullus ex iis docet, licitum esse ex duabus opinionibus vere probabilibus amplecti minus probabilem, qui non supponat eamdem esse minus tutam. De his sententiis sic explicatis quaeritur, sintne Theologorum Societatis Iesu propriae. QMd sine insigni falsitate calumnia dici non posse manifeste demonstrabo, cum plurimorum utriusque opinionis defensorum testimonia protulero : sed antequam ea describam, pauca quaedam eruditum Lectorem admonitum velim.

' ., deinceps recitabi ri

OBsERVANDUM prim), veteres quidem Theologos

complures allegaturum me: in iis tamen appellandis maxime laboraturum, qui abhinc annis centum floruerunt.

8쪽

Nam cum hoc unum disputem, sintne Theologorum societatis Iesu propriae istae sententiae; eorum praecipue testimo . nia proferenda mihi sunt, qui ex quo Scriptorum nostrorum celebrari nomen coepit, libris editis illas defenderunt. Neque vero deerit, qui antiquiores utriusque opinionis patronos accuratius colligat, demonstretque magnam veterum Theologorum partem, qui contrarium docere videri possent, nihil omnino istis sententiis aduersari. nquam dc istud ex iis,quae iam annotaui,intelligi facile potest. Nam primo, plerique loquuntur non de opinione, sed de dubio, ut de E. Thoma, o aliis S. Antoninus obseruat loco paulo mox recitando. Secundb, agunt alij de opinione, quae sit contra manifestum remmonium Scripturae o determinationem Eccusas ac proinde quae non sit probabilis, ut ibidem S. Antoninus admonet. Tertio, sunt qui de consilio , non de praecepto loquuntur, ut notat Sylvester verbis cap. s. describendis. Quarib, agunt alij de iudicibus tantum, & de factis ad aliena iura pertinentibus: ut Dominicus Solo, qui eo ipso loco, quem Vendrochius citat, nimirum lib. 3. de Iustitia& Iure, q. a. sic mentem sitam exprimit: In pranticis,qua aluna iura reficiunt, nes, es iudici infirmiorem opinionem biactari. Eadem mens est Panormitani Ac Nauarri: nam in externo quidem, &contentioso foro docent sequendam esse opinionem iram , quae meliori o subtiliori ratione nititur ; sed in foro conscientiae, es ad essectum non peccandi, aliter fieri ponse disertissime asserunt, ut ex produccndis eorum testimoniis constabit. QKnib, loquuntur nonnulli de Sacramentis, de mediis ad salutem necessariis. Atque hanc esse S. Augustini mentem lib. I. de Bapt. cap. 3. quem Vnum ex Patribus locum contra posteriorem sententiam Uendroch ius opponitὶ ex ipsis eius verbis manifeste demonstrant Granado

in I. 2. trach. I 2. disp. q. sedi. q. num. 46. Bresscrus libro 3. de conscientia, cap. 9.&Matthias HauZeur tom. 2. Epitomes

S. Augustini ad eum locum. Loquitur enim S. Doctor de homine, quemadmodum ipse XJendrochius admonet, qui iam fatetur se certMm esse Bapti um in Ecclesia Catholica recte

9쪽

δε pi ; sed dubit an rem apud Dreuisas suseipiatur. de illia

autem sic pronuntiat: Si dubium haberet non istic rem accipi quod in Ecclesis Cauholica recte accipi certum haberet, grauiter peccaret in rebiu adstatem animae pertinentibus, vel eo filo quod cretis incerta proponeret. Quibus ex verbis etiam colligit Vas queZ in I. 2. disp. 63. cap. 2. num. 8. & post illum Salas ibidem tract. 8. disp. unica, sect. Io. n. 9. Augustinum non loqui

quando sunt diuerse opiniones, quando de una pane dubius est

qui operatur, de altera aut certus.

Obseruandum secundo, Theologos omnes, qui ab annis ferὸ centum de his rebus scripserunt, tanto consensu utriusque sententiae patrocinium suscepisse : ut auctores a me deinceps allegandi, quorum plerique accuratissimὸ eorum

omnium nomina percensent, qui controuersiam istam agit runt , Vnum dumtaxat ex recentioribus Theologis non I

sultis Antonium Pereet Benedictinum appellent, qui ab aliis utcumque dissentiae; de admissa priori opinione, posteriorem impugnet. Cui se non ita pridem nuperus quidam planeque ignotus Scriptor, sub ementito Candidi Philalethi

nomine, dicitur adiunxisse. Ex tanta porrb utriusque opianionis defensorum multitudine , eos duntaxat appellabo, quorum M opera nactus sum, S adeo perspicuam super hac re selitentiam esse cognoui, ut de illa dubitare nemo possit. Neque vero tales illi sunt, ut eos fastidire Montaltius possit , & causari, praeter Suarem, Vasquem , Valentiam, &alios Iesultas aliquot mediocriter eruditos, his opinionibus ignobiles tantum , & nullius nominis Calaistas adhaesisse, Producam enim doctissimos Episcopos, clarissima Sor me lumina, praestantissimos S. Thomae interpretes, ac discipulos , praecipua Religiosorum ordinum decora , celeberrimos Acrae Theologiae in nobilissimis Academiis Prose res: verbo dicam, Theologos appellabo , ex quibus plerique tantae pietatis ac doctrinae laude floruerunt quemadmodum ex ipsorum elogiis obiter delibandis constabit vim lustriores nullos Gallia, Hispania, Italia, Belgium, Europa tota hisce annis centum viderit. Tam eximiis Theologis ali-

10쪽

quos adiungam, qui etsi nobis minas noti sint, apud suos tamen plurimum auctoritatis habent ac famae. Obseruandum tertib , posteriorem sententiam qua de priorem contineri, supra monuimusὶ ab omnibus fere Theologis recentioribus, quos producam, non strictim tantum, obiter libatam fuisse: sed ex profeG,diligenter & uberrimc pertractatam. Nam plerique&in ipsa disputationis fronte controuersiae statum inscribunt, & contrariae opinionis findamenta omnia proponunt, eaque postquam pluribus ar

sumentis mentem suam comprobarunt, accurate confutant.

.Sic plane , ut nihil omninb quod alicuius momenti sit ac ponderis, contra hanc sententiam a mendrochio, aut alio quolibet proserri possit. quod non sit pridem a numeroso: Elarissimorum Theologorum agmine luculenter, ac copiose

refutarum.

. Praeter chores illos, qui pluribus&data opera quaestio--nem istam examinant, aliquos producam, qui ex occasionc tantum, diserte tamen & conceptis verbis eandem opinio-arem docent. Qia'sdam etiam adiungam , qui de finitima tantum quaestione pronuntiant; sed quam vel ipse Montalaius nihil admodum a nostra discrepare fatebitur : videlicet utrum confessarius debeat absoluere poenitentem, qui non probabiliorem,sed probabilem dutaxat opinionem sequitur.

Sententias illas tuentvir Epistopi ex meter biu plurimi, ex

recentioritus omnes plane, cpvi abhinc annos centum con

trouersiam istam in Theololscis lucubrationibusseu attigisse dicuntur.

SI ex sanctotum Patrum testimoniis pro utraque sentenditia argumentari liberet, plurima proferrem praeclara Minsignia, atque illud inprimis S. Leonis Papae, quod ad deci-