Dantis Alligherii Divina Comoedia hexametris latinis reddita ab abbate Dalla Piazza vicentino

441쪽

Sese ellumlebat, visus meliore datura 7b Conditione frui. Utque illam bibit utraque circa Palpebras suggrunda meas, Eic illa rotunda Visa mihi est fieri species, quae longa patebat. Deinde, instar gentis sub larva et tegmine salso Longe diversum vultumque habitumque serentis M A primo, si aliena sibi haec unquam exuat ora, . in quibus evasit: sic flores, atque favillae in majora mihi pompae sunt gaudia versae; Quare ambos coeli potui lustrare cohortes. O lux alma Dei, per quam spectare triumphum 85 Regni mi licuit veri, vim tu ipsa ministra, Uti qualem hunc vidi, talem describere verbis Nunc possim. In coelo est lumen, quod cernere donat Ora Creatoris cuicunque hoc patre creato, . Qui modo, amore avidos inhians dum pascit in ipso 90 Visus, pace sua fruitur; quod crescit in orbis Formam sic ampli, Phoebea ut lampas ad istud Areta inreti duidquid nobis est cernere in ipso, Τantum uno constat radio, quem mobile primum Parte sui summa retrorsum nectit, et indesb Vita sibi ac virtus venit; et ceu clivus in imo Lympharum speculo sese inspicit, instar aventis

Cernere Se Ornatum varie pulchreque virentem Luxurie ac norum ditem: sic luminis orbem nunc circa superadstantes auigere vultum

I 00 lluc, veluti in speculum, per plus quam millia vidiis Limina digestos, de nostris quotquot ad illa

Sese contulerant reduces coelestia scamna.

Quod si splendoris tantum gradus insimus in se Collegit, soliis in cunctis quanta patebit. 105 IIaec rosa Nec visus me deficiebat in alto Atque amplo Spatio, verum est mihi cognita tota. Quanta erat, et qualis gaudi hujus summa beantis. Hinc procul, et propius consiStero nec juvat hilum

442쪽

Nec nocet. Omne regente Deo nullius egeno IIu Natura o lex pro nihilo est. Flavente rosa illi centro aeternae augescit, decrescit oletque Laudis odor varius vernanti tempus in omne Soli. - Non secus, ac mutum sarique studentem,

Me traxit secum subridens dulce BEATRixl l 5 Atque ait: En quanta est albarum turba stolarum Ornatu fulgensi Cerne urbem, quam ampla patesciti Nostraque scamna vide numero sic plena frequenti, Perpaucam ut gentem noster desideret orbis. Magno illo tu solio, intenta quod mento tueris ita Oh superimpositum Solio sertum, ante novellam Quam sponsi hanc coemam delibes, vita sedebit Magni HEAnici, quae in terris Augusta coletur, Erectum, prius huc quam Sit migrare parata, Italiam veniet. Sed quae vos coeca cupidolab Fascinat, insanti similes jubet esse, premento Qui miser esurie perit altricemque repellit. Diviniquo sori Praefectus tunc erit unus, LQui occulte atque palam callem haud insistet pundem. Quem premet is rectum. Sed longum munere sancto I 30 Non sinet hunc iungi Deus, at detrudet in aream, Simon ubi magus est merito; in seriusque, daturus Huic locum, Anagninus pastor pelletur in antrum. Candidulae ergo rosae sub imagine tota videnda Militia alma mihi patuit. quam sanguine Christus Effuso sponsam sibi scripsit: at altera plaudens Alis, quae decus inspectat celebratque canendo 6 Illius, qui corda sibi succendit amore. Et qui se ad tantum bonitate evexit honorem; Non Secus atque examen apum, quod norida poscit Rura modo atque modo cella S, ubi dulce saporem

. a.

443쪽

3S' PARAnisl XXX l. Auget opus; norem In magnum, qui ornatus abundat I 0 Tot soliis, hinc descendebat, et inde redibat Adscendens ubi semper Amor propriam incolit aedem. Fulgebat vivo facies his omnibus igne,

Auro remigium alarum; sic caetera candent,

Ut nix nulla aeque. In gremium dilapsa rosa il 5 Hanc per et hanc seriem candorum, quidquid adepta - Dacis et ardoris fuerat, dum ventilat alas, Turba dabat. Nec jam volitantum exercitus, i uter Florem quodque supra est positus. Spatio undique pleno, Obstabat quidquam splendori, oculisque tuentum; 20 Nam, prout est dignum, se lux divina per omnes Naturae immittit partes, ut nulla pote StasHuic obstare queat. Tuta illa beataque rogna.

Usque adeo an liquaque novaque frequentia gente Visu set amorse suo signum contendere ad unum 25 Gaudebat simul. O lux triplex, quae unico in astro Flamine splendoris scintillans lumina cuncta Sic exples. nostros de coelo respice fluctus. Barbara si quondam gens ex regione Prosecta, Quam semper Tegeaea tegit pia mater amata 30 So cum prole rotans, Romam mirata simulque Arduum opus stabat longum defixa stupensque, cum res mortales Lateranum se extulit ultra;

Qui modo ab liumano ad divinum, a tempore fluxo Veristram ad aeternum. atque a te, Florentia. justum 35 Ad populum ac sanum, quo tunc haerere stupore

Plenus debuerim i Hunc inter et gaudia tanta Nil audire mihi linguaque silere iubebat. Lique peregrinus, qua votum solvit, in aede

Gaudot pascendo visum, ac se poSSe referre

40 Sperat quidquid in hoc vidit, sic luce sub illa

iva iter intendens oculis per cuncta vagabar, Et sursum et deorsum mihi saepius orbe remenso.

Vidi compositos ad amorem fulgere vultus,

444쪽

Ornatos risuqlle suo alteriusque nitore, 45 Et praeportantes geStu decora Omnia honesto.

damque inspecta mihi generalis forma beatine gni tota oculis fuerat, quos nullibi fixos Detinui, et, desiderio inflammante, petebam

Divae oculos Dominae, cupiduS, quae mente tenebant 50 nes me SuspenSum, Scitarier. - Unus ad ista: Responditque alter. Tum qui spectare putabam Ora BEATRICIS, Seniorem tegmine vidi, Quo Superi, indutum, sussu Sum oculoSque genasque

Comi laetitia gestuque pium, ut decet eSSe55 Corde patrem tenero. Ast ego mox: ibi nam illa ' Mihi iste: Ui tibi sat fiat, me movit sede BEATnix; At si suspicias qui tertius ordine Summum. Circius habet scamnum, rursus manifesta videndam Se dabit in solio, benefactis ante paratis 60 Quod sortita suit. - Visus sine voce levavi,

Deque repercuSSo aeterni splendore Parentis Hanc suo ego vidi capiti secisSe coronam. Quantus ab extrema regione, ubi flammeus aer

Plus tonat, humanus tendit despectus, ad imum 65 Oceani magis extremum, mihi tantus ab ista Ad Dominam suspectus erat. Sed nulla nocebat Mi ratio spatii; neque enim ad me forma mea bal lista interposito medio. O mihi semina dia, In qua spes viget ista mihi, cui tanta salutis 70 Cura meae fuit, ut sineres claustra insima leti Signa tui portare pedi si Quot quantaque novi, Haec accepta tuae virtuti cuncta, bonoque Ingenio reserol Mihi servo posse dedisti Libertate frui, rationibus usa modi Sque, 5 Queis seri id posset. Tua splendida dona tuere, Ut, quam tu SanaSti, animam de corpore Solvam Dignam, quae plaeeat tibi l - Sic sum voce precatus.

Ast ea, tam longe distans mihi visa, benigne

445쪽

390 PARADISi XXxt. nisit respexitque, aeternum delirile petivit 80 Fontem. Sed senior sanctus milii dixit: Llt istam Conscias omnino viam satiatus abunde, Quo me prex simul et sancti vis misit amoris, Fac properes acie hoc circumvolitare viretum; Hujus enim adspectus divini luminis igni 85 Plus ubi conscendas, oculorum aptabit acumen. Et Superum Begina, sui quae me ardet amore Tolum, quidquid opus fuerit, non nescia si di BERNAntii, qui ego Sum, praebebit larga savoris.

Qualis, qui venit ex populis fortasse Liburnis,

90 Ut, quem nostra refert Sac in Verontea, vultum Inspiciat, nondum satiatus murmure priscae Famae; ast haec secum, pignus moi Strante ministro: desu Christe, Deus, vere suit ista ne imago Hic tua Talis eram mecum. miratus amorems5 Hujus vivacem, qui, dum isto degit in orbe. Contemplando illam pacem gustasse putatur. Fili, gratificans, cui large gratia savit, Cognita erit nondum, dixit, sors haec tibi pulchra.

Donec defixa haec oculo miraberis ima; 100 Arrecta sed utraque acie circumspice circlos, Et circium invenies, qui semotissimus alte Surgit, Reginam donec spectare Sudentem Sit tibi, quam pietate colunt haec subdita regna. Sustuleram oblutus, et sicut inane novello 10b duae pars in plano plus vergit Solis ad Orium, Ex Superat partem, qua lux sestinat in aequor: Sic, paene ad montem pergens ex valle prosectus, Partem orae extremae reliquam sulgore videbam Vincere prospectum totum; utque videmus in orni 10 Exspectante axem, Phaethonti qui male cessit, Hinc magis atque magis lumen clarescere, et inde

Passim diminui, sic illius Aurisnam mae Paciscae magis ac magis increbrescere sulgor

446쪽

In medio, similique modo lentescere ubique. I i5 Inque illo medio plus quam millena volantum Agmina ego vidi passis plaudentia penniS, Singula splendoris distinctaque lumine et artis. Lusibus illorum, et concentibus arridentem Mirabar saciem . quae oculos inspecta beabat 120 Cunctorum Superum. Quod si mihi copia tanta Esset dicendi, quanta est vis vivida mentis, Hulus ego gaudi minimam lentare canendo Non ausim partem. Ut defixa intentaque in ignem

Lumina nostra suum vidit BERNARDus, ad illam 125 Mox sua convertit, tanto insammatus amore, Ut mea in obtutu haererent ardentius isto.

XXXII.

At contemplator, sua quem trahit alma voluptas, Non dedignatus doctoris sponte subire ossicium, has primum sanctas dedit ore loquelas: Quod vulnus Virgo genitrix occlusit et unxit,b Quae stat sub plantis hujus tana pulchra, reclusit .. Ac pupugit, sub qua BAcnEL juxtaque BEATnix Considunt, ut et ipse vides, ubi tertius ordo . . Sedes designat. Dein SAnA, REBECCA, JODITRA, α Et quae illi proava est, qui errorem nevit amare 10 Clamando: Miserere mei I - Per limina cuncta Sic descendentes poteris spectare gradatim

Has series, ut ego, proprio qui nomine cunctas Appello, unumquemque roSae percurrere crinem Doctus. Postque gradum, qui est septimus ordine, ad usque 5 Illum succedunt prognatae a sanguine Iudae

Heroinae infra: cunctos in store capillos Hae dirimunt; nam, prout sese dedit ipsa videndam In Christum conversa sides, ita panetis instar Sacras partiri scalas hae rite jubentur.

447쪽

20 IIic. tibi multiplicis folium maturuit omne

Floris, considunt quiris spes stetit omnis in uno Christo ventur 3. Verum qua ex parte Secantur Semiorbes Spatio vacuo, flant pectora VerSaIn Christum missum, hac una spe laeta salutis.

25 Lique hinc Reginae sedes praesignis, et hujus Sub pede dispositae reliquae distare videntur

Tanto sejunctae Spatio, Sic prima 40ANNIA Magni stat sedes contra, qui solus in antro - Vixit perpetue sanctus, dein colla securi

as Pro Christo dedit, atque duos habitaverat annos Vallibus inseruis. Atque infra contigit illa

Partiri pariter loca Fn1NciSco, BENEDICTO Atque ΛΓGUSTiNo, reliquisque, huc usque per omnes Qui sibi succedunt circos. Nunc adspice, quantum L. ' 35 Divini pateat sapientia summa Parentis; Nam verae fidei suspectus et unus et alteris Aequali numero complebit scamna vireti. Idque volo discas, a prima Sede Superna Incipiens atque inde oculo descendere pergens. 4d Λd medium Spatii, duo quod discrimina finit, Sedom ibi habere suam, qui, nullis ante paratis Prumeritis propriis, tamen haec sunt gaudia adepti; ob meritum alterius sub conditione statuta. Istae namque animae Sunt membris ante Solutae,.s 45 Libera delectum quam sciret hahere voluntas; Tuque id nosse potes ex vultu et voce loquentum, Qua pueri soliti, si inspectes, et sonitum aure Accipias. - At tu dubitas, dubitansque silescis; . Verum ego dissolvam vinclum tibi sorte tenaxque, 50 duo te judicium mentis subtile coercet. Hoc amplo in regno data sorte sedilia nunquam Apparent, ut nec dolor, esuriesve sitisve; Nam quodcunque vides aeterna eSt lege paratum; Sic sese digito hic accommodat annulus aeque.

448쪽

PARADISI XXX ll.

55 Quare isti, ante diem vera qui pace siniuntur, Plusve minusve inter se excellunt non sine caussa. Rex, per quem in tanto pausat regnum istud amore, Inque hac laetitia, qua majus nulla cupido Quidquam ausit, mentes, ut visum est, Sponte creatas 60 Omnes diversae donavit munere dotis. Atque id scire sat est, quod clare sancta notavit Scriptura in foetu gemino, quem Ventre parentis Inclusum alternis commoverat impetUS irae. . Quare prout praesert ea gratia prima colorem 65 Crinis, ita et dignum est, ut lux altissima sertum Det capiti. Non ulla igitur mercede suorum Morum stant ipsi diversa in sede gradatim, Nil que in iis differt, nisi primum gratiae acumen. Cum vita culpae immuni, satis esse saluti 70 Temporibus poterat primis in corde parentum Vera fides tantum. Sed postquam saecula prima Explerunt certos revolutis Orbibus annos, Ut plumis marium innocuis satis apta daretur Virtus, hos fuerat circumcidisse necesse. 5 Ast ubi corripuit decretum gratia curSum, Qui sine persecto Christi baptismalo obivit Culpae insons propriae, inferno stetit orbe retentus. Adspice jam laciem. quae plus Christo esse videtur Ad similis; nam sola dabit tibi cernere Christum 80 Quae lux inde suit. - Super hane descendere tantam Vim gaudi vidi, quae mentibus insinuabat . Discurrens sanctis regnum hoc sublime creatis Pervoli lare ultro, ut quodcunque mihi ante tueri Fas fuerat, nunquam tanto mea corda Stupore 85 Fixerit, aut tantum divini ostenderit oris. Quique illuc descendit amor prior, ipse canendo Carmen: flve, variat et quae quondam caetera jussus Dixerat, expansis ante illam restitit alis. Undique divinuni ad carmen turba illa beata

449쪽

90 Respondit sic, ut cuncti magis igne micarent. O pater alme, isthic me propter posse morari, Dulci posthabito nido, qua sede sedere Aeterna est tibi sorte datum, quisnam Angelus ille est Reginae tanto suspectans lumina ludo 25 Nostrae 8 Ita amore ardens, ut possit et ipse videri

Igneus. - Haec rursum visum est scitarier hujus Doctrinam, Ornantem, solis de more Mariae Matutinum astrum. Mihi contra is talia reddit:. . Quanta unquam esse potest fiducia, quanta venustas

I 00 Angelico in vultu inque anima, tota ardet in illo; . Quod decet ac fiat volumus; nam detulit ipse Ad Mariam in terris palmam, quo tempore Verbum Divinum nostra voluit se carne graVare. At jam sic oculis adsis, ut verba Sequantur I 05 Quae dicam, magnosque notans circumspice patres, Imperii ista pii justissima regna colentes. Copia, cunctorum quae selicissima in illo Stat Septo, AdsusThu propius considere digna,

Haec duplex radix istius paene putanda. II 0. Est soris. Laevus, qui sese accommodat illi,

. Antiquus pater est, qui gustu audacior omne Humanum genus usque adeo dape Pavit amara. Stat dexter vetus ille pater, quo ecclesia Sancta Usa duce est, claves quem Christus jussit habere II 5 Pulchri hujus storis. Dein qui omnia saecla, priusquam Vitam exhalaret, vidit graviora decorae Sponsae, quae teli et clavorum vulnere parta est, Assidet hunc propter; juxtaque alium ille quiescit Dux, Sub quo vulgus male gratum, mobile, durae 120 Cervicis vixit manna. ANNAM conspice Stantem Adversus PETnuΗ, propria sic sorte beatam, i Dum sigit visus in natam, ut lumina nusquam Declinare alio hanc videas, dum cantat: Hosanna IAt contra sobolis genitorem Lucis sidit

450쪽

phli DiSi XXXIlI. 125 Illa, tuam quae olim movit, cum prona ruinam Iamjam spectabant tua Iumina territa monstro.

Sed quia tempus abit somni, hic mihi denique hia is

Haereat, experto ut sartori ducere certo Vestis opus, dum suppeditat sibi copia panni. I 30 Atque aciem ad primum nos convertemus Amorem Sic, ut suspiciens illum, ut seri vestra facultas, Lumen in ipsius penetres. Nec sorte recuSes Dum pennas agila S. ratuS ultra tendere cursu, Est opus, ut studeas tibi opem impetrare precando, I 35 Exorando illam, quae te virtute juvare Larga PoteSt, et corde tuo mea dicta sequaris Sic, ut nusquam abeas animo, dum talia pango; Atque precem hanc sanctam diffundere pectore coepit.

. XXXIII.

Virgo, tui simul et genitrix et silia nati, Corde humilis, simul alta super genus Omne creatum, Consilii aeterni stans terminet Tu illa suisti In tantum naturam hominum quae Vexit honorem, 5 Hujus ut ipse opifex non dedignatus ab ipsa Esse opus in terris fuerit. Vis arsit amoris Ventrem ingressa tuum, cujus calor edidit hujus Floris in aeterna germen mirabile pace.

Τu nobis isthic medii pro luce diei

Io Fax sanctae es flammae, deorsum mortalibus aegris Spes sonte ex vivo. Sic virgo es magna polenSque, Ui, qui eget auxilii, in rebus nec confugit arctis Ad te, idem ipse velit sua vota volare Sine alis. Non modo poscenti auxilium tua cura benigna Ib Succurrit, sed saepe preces prior occupat ultro. In te cor miserans, in te pius ardor, et amplo Magnificum ingenium concurrit, et una receptas Quidquid ubique boni est in re quacunque creata.