장음표시 사용
361쪽
historia, lux illa veritatis , in omni fulget disciplinarum genere. ConsideremUS iam, quaeso, an, si viguisset medio illo aeuo historia ciuilis et ecclesiastiea, Papatus opprimere potuisset Principes , eculesias, et scholas Zimo, an eXOriri potuisset Papalis illa m) pam ' tocratia λ an , si philosophia et moralis et politica floruisset, fieri potuisset, ut monachiset mus nasceretur et inualesceret, tantasque importaret reipublicae calamitates λ an si linguarum studium caluisset, Christianae theologiae' succedere potuisset turpissima superstitio,erumpens in exCommunicationes Principum , in expeditiones crueiatas, in dominatum inconscientias, in caedes hominum Uero nomine Christianorum, in mala denique infinita et in
numerabilia Z an, si Logica tum exstitisset ve-
ipsius babitu prope diuino , sed, eum ad naturam eximiisam acce,ar ratio quaedam conjormatioque doctrinae, tum praeclarum quid et Ingulare solere exisere. Quantum, quaeso, prudentia praepolleat necesse est ille Princeps, qui civilis et prudentiae et imprudentiae exempla plurima , cx historicorum monumentis hausta, habet ob ocu los, adeoque ex aliis didicit, quid ex usu sit sibil
Sub regno papae medii aeui maxime studium Historiae ecclesiasticae et Politicae philosophicae emortuum erat. Scilicet mors harum duarum disciplinarum est vita Papae, vita earum est mors vel pestis Papae et Papatus.
362쪽
ri nominis, praeiudicium auctoritatis ita caecos reddere potuisset plerosque omnes, ut auhum esse nigrum, nigrum esse album crederent λLIII. Sapientiae autem studium sequi virtutis culturam, certe publice utilissimam virtutis speciem, ea, quae modo dixi de philosophiae fructibus. demonstrant, recteque n)poeta: Artibus ingenuis pectora mollescunt asperitasque fugit. Summo itaque iure lit rarum studia vocarunt veteres Romani studia μὰ humanitatis, testisque est historia, gentes
illas, in quibus literis strenua nauata fuit opera, et tuisse et nominari consueuisse υ caeteris moratiores. Imo testem habemus propriam eXperientiam, omnium Ordinum homines hac tempestate, qua in aulis, in cathedris, in curiis,
. p. 17 . Lapsu Gmm temporis, cum omnes Christianae, nationes jhmmis ignorantiae tenebris conopitae detine-νentur. Romani Pontifices absolutam auctoritiarem omnia decernendi eosigerunt. praecipue a Gregorii Uu temporibus. Verum quidem est tritum illud: Rideo meliora proboque, deteriora sequor: neque adeo iudicium mentis sanum senaper sequimur, prauo videlicet affectu acti ita transuersum Eam tamen vim habet veri honestique - eognitio, ut velimus videri homines honesti, fugiamusque magnopere speciem famamque barbariet turpisque malitiae.
n, Ouidius e Ponto I 6. 7. Idem II. 9. 47: Iu- genuas didicipe fideliter artes emollit, caetera. o, Vid. Acta Philos. T. lI. p. 22I. 1 3 Ibidem p. z q. sqq.
363쪽
in templis, imo in exercitibus literati homines abundant, cum imperantes, tum ciues, longe esse mitiores tractabilioresque, quam eos fuisse legimus in magno illo barbariei interregno, quod praecessit Reformationem Lutheri. Sa- .pienter proinde ille sapientis cognomine i
clutus Saκoniae Elector, Fridericus, y ce fuit, ut scholae floreant recteque se habeant, tantum interesse reipublicae, nullius vi rei magis: nec minus vere cr) Melanchthon: Uomnino, inquiens, vis maior literarum, quam vulgo existimant. Neque enim religionis omnamentum aliud splendidius est, et ciuilis r rum flatus prorsus a literis pendet. Imo iam olim s) Θmmachus: Hoc specimen est, inquit, forentis reipublicae, ut disciplinarum professioribus praemia opulenta pendantur. Audite, hoc, Prinoipest audite, Principum amicilLIV. Intelligimus hinc etiam, Cur temporibus Lutherum secutis Papatus ipse factus sit humani , multumque mutatus o ab illo P
patu, qui antecessit instaurationem literarum. Puduit i
et 46o. ira In Abia Fadiicit Hist. suae Bibliotheeae T. I. P. 393. s Lib. I. epist. 79. t) Exstat singularis Dissertatio D. Friae Moeri de
utilitate, quae ad Ecclesiam Romanam redundauit ex Re- formatione Lutheri. Idem argumentum attigit pereru
dite E. S. Curianus in Apologia Reformationis Lucteri cap. XII.
364쪽
Puduit scilicet Papicolas suae nuditatis ac ruditatis. accedenteque aemulationis sensu ipsi quoque Omnis generis tractare coeperunt literas, Cum sacras, Ium profanas Nec dubium nobis est, quamprimum diuino beneficio iugum Romani hieromonarchae eXcusserint, etiam iu' lorum respublicas habituras esse, quam parcam nunc habent, effusissimam et philosophiae et theologiae lucem. Interea gaudemus et gra- . ' tulamur. iam Launotos, Richerios, Dupinios, uuesnesios tantum tenebrarum eiecisse ex ipsorum religione et ecclesiastica historia, ex ipsorumque iure politico pariter et ecclesiastico, ut etiam Catholicae religioni addicti Principes eorumque ciues eXtimescere desinant stas ac
Diras Romani Pontificis, ipsaque plebs tam reddita sit sapiens, ut, si hodie ad ipsos redeat. Tecesius aliquis, ne inter Vetulas quidem Vllam inuenturus sit emtricem suarum mercium. LV. Scilicet sacra veritas a Luthero eiusque sociis patefacta et in apricum producta tantum lucis etiam in Pontificiam Ecclesiam effudit, ut eorum doctissimus quisque in E clesia quidem sit Romana, sed non, ut ipsorum stylo utar, de Ecclesia Romana: et aeque, ut olim Cicero Romae vivens, Romana sacra Contemnat, Videns Videlicet meliora probansque. De eruditis saeculi decimi sexti Gallis id iam obseruaui in Praef. ad Sammarthani Elogia f. XIX. De suae aetatis eruditioribus
Pontificiis idem testatur Rich. Simonius hisce
365쪽
v) verbis: Cresez moi, les perso es habiles de notre Communion ne soni pas s eloignees de vos principes, que vos gens loquitur de Protestantibus , b se st imaginent. Quam exanimi sententia Pontificius fuerit Renatus Massuetus, Benedictinus Parisiensis clarU-mus, eX m apparet, quod in epistola quadam,
nuper a Schelhornio evulgata, Vere et γνησiως
Ρontificios appellat x) contemtim Infambialistas. Diuidi igitur oportet Ecclesiam ipsorum in partem γνησω. Pontificiam et in partem Nicodemicam: qua in parte ex ipsis ripis fuisse Innocentium XI. credendi causas nomnulli I , asserunt haud leues. Adde, quae nuper tauroerius in Historia controuersiae suae cap. X. scripsit de essentia Catholicismi siue de hominis in Ecclesia Romana viventis libertate dissentiendi a publicis erroribus. Denique multos Pontificiae Ecclesiae adscriptos e somno credulitatis excitatos suisse per duos illos triumphos, Iubilaea dico, quos a. ITI7. et I 3α egit victrix Protestantis Ecclesiae veritas, mihi dubium non est: ac potissi
ma haec videtur tuisse vi causa, qua permoti
sequens p. 277. Amoenit liter. T. XIII. p. 3os. γγ Vid. Missonii Iter Ital. edit. Germ. P. 73o. 76 894. et Baesii Dictionarium. et Confirmat hane meam sententiain suo suffragio C erus in Bibliotheeae suae Theologicae Supplemento XV. P. 238. 239.
366쪽
multi Salaburgensis Archiepiscopi ciues nostra in castra transierunt. Qui et ipsi pluribus Saletburgi doctis incolis occasionem praebuerunt sapiendi perspectius. Hi autem cum aliquandiu fuissent Nicodemi, tandem publicae ' liti fuerunt impliciti, quam iucunde cognosces e Vindiciis adversus ocophantas lauauien- . ses, I74I. editis: ad quas qua claue opus est lectoribus, eam exhibui in subsequentis anni . Gottingensebus Novesiis CG literariis. .
Optima via perueniendi ad notitiam librorum I. De catalogis librorum, II. De bibliographiis varii gen vis, III. De menstr is librorum recensionibus, IV. V. H. VII. VIII. IX. Catiliones circa reuditorum de libris iu- dicia obseruandae, X. De criteriis erudisi libri, XL De optimo libro in unoquoque genere, item de optimo cuiusque auctoris libro, XII. De t oram HS. notitia, XIII. De protographis fictitiis, XIV. De Inscriptionibus antiquissimis, XU. De vetustissimis nummis, XVI. aDe optimis librorum editionibus, XVII. De antiquissimis librorum editionibus quidsentiendum, XVIII. De libro. Fum castratione, .XIX. XX. XXI. XXII. Iudicia de edi- . tionibus auctorum classicorum, XXIII. XXIV. XXV. XXVLDe libris rarioribus, raritatisque cauisis, XXVII. XXVIII.
Scriptores de libris rarissimis, XXIX. Exempla librorum V huius o A. I742. p. 492. sqq. Ibidem p. 4o9. sqq. ipsas illas Vindicias recensui.
367쪽
huius generis, XXX. XXXI. De phoenicisus librorum, XXXII. De libris raris atheorum, XXXIII. anti. Scriptur ariorum, XXXIV. monarchomachorum, XXXV. De scariptoribus pseudoumis, XXXVI. Hippolithus a Lapide elaram in lucem producitur, XXXVII. De pseudo- pomo Thoma Crenio, XXXVIII. . De scriptoribus anonymis. XXXIX. De libris posthumis, XL. XLI. XLII. De prudentia scribendi libros psis mortem demum auctoris edendos, XLIII. De causis hodiernae librorum nouo. Mum multitudinis, XLIV.
Vti superiori capite supersedendum mih
duxi descriptione historiae singularum di- sciplinarum, una atque altera excepta, cum id negotii rectius permittatur earum doctoribus, qui magno discipulorum commodo suae quisque scientiae fata post absolutam eius tr elationem exponere possunt; fio nunc itidem statuo, optime consulere auditoribus suis professores, qui suae quisque disciplinae scriptores 'praestantissimos consecto eius cursu enumerant, et, quid de quoque fit existimandum, d cent. Non minus bene ii sunt de suis auditoribus promeriti, quibus placuit, eorum in conspectu suam perlustrare bibliothecam, deque ν singulis libris notatu digniora edisserere. F
Supersunt adhue eius hae oeeasione factae rein cerisiones librorum ineditae I 98 οῦ id quod docet Index meditationum MSS. ab eo relictariim, qui subiunctus est ipsius Originibus Historiae philosophicae et ecclesissica
'' Huius rellegio bibliothecario se intersuisse, scri bit Masterus in Disp. de lenitate Melanchthonis p. 33,
368쪽
LITERARIAM. CAP. VI. 3Ι3 et Pilius Lipsiae, Schur eisichius Witebe
gae, Io. Fabricius Altoriii et Helmstadii: ac postremus hic ea occasione edidit bibliothecae suae luculentam historiam, sex voluminibus Constantem, et historiae literariae studiosis
de meliori nota commendandam. Cuius vestigiis insistens Iac. Frid. Reimmannus a. 173I. edere coepit Catalogum librorum βιorum γ- sematico- criticum, suumque cuique libro apposuit iudicium, satisfacturus historiae liter riae studiosorum desiderio, si telam istam pertexere haud fuerit grauatus. ' Ac fecundus eius Tomus. quo libri ad Historiam literariam
generalem pertinentes Continentur, a. I739. in
publicum prodiit. Tertius, quem Vltima adhibita manu reliquit, an et quando exiturus sit in lucem, nondum constat. Postea inde ab anno I733. Vsque ad annum II 3. octodecim in laseiculis suae bibliothecae librorUm recensiones Stoltius criticas euulgauit. Tum anno 17 O. et 174 I. pari industria libros bihliothecae suae theologicos recensuit Mich. Lilien- thalius. Nobis quidem generatim hic via est aperienda, qua ad optimorum notitiam libro-
II. Praeter igitur eam, quam dixi internOscendi libros occasionem, tres patent viae ad consequendam librorum notitiam: quarum prima bona est, altera melior, tertia optima. Primum igitur perlustrandi sunt Catalogi praecipuarum bibliothecarum, e. g. Bodleianae,
369쪽
Thuanae, Tellerianae, Lugdunensiis in Bat uia, Heinsianae, CarpZouianae, Schraderianae, Mastriclitianae, Menchenianae, Vssenbachi nae, Gundlingianae, I. A. Fabricianae, Cyprianicae, Lude gianae , item Catalogi librorum a bibliopolis emissi, inter quos nouitas liabrorum maXime commendat Catalogos γ in Francosuriensibus et Lipsiensibus nundinis euulgari solitos. III. Reetius sibi consulunt, en viam secundam l) qui eos perlustrant catalogos, quos viri docti singulis in disciplinis adornarunt, eos, qui Vnoquoque in scientiae genere editi sunt, libros recensentes. Sunt inter hos no nulli, qui iudicia de libris immiscent, sterilibus nomenclatoribus sine dubio praeserendi. Priamus in hoc genere elaborauit Conradus nerus, de cuius Catalogo librorum uniuersali
adeatur Struuii D Introductio, qui .et de
sa' Doeet nos Misaeus lib. de scripti faee. XVI.
eap. 227. et ex hoc Labseus Bibl. Biblioth. p. IIa. et ex hoe Reimmannius Hist. liter. T. I. p. 2o3. et T. V. p. '6, primum Georgium Minexum bibliopolam Augustanum, Α. Is64. publicasse Catalogum librorum nundinarium . Franeolartantun, eaqlie re et bibliopolis et Iiteratis muti tum profuisse. t b) Cap. I. 2o. c) I. 2I. De Gesneriani operis eontinuatore, Data. Mesenem vid. Bosius Introd. ad notit. seripi. eccl. cap. 4.3. Simile opiis a. IIIo. in epistola Ienae edita promisit Hinelitius quidam. Sed caruit conatus hie se caeli
370쪽
LITERARIAM. CAP. VI. 3IJ Bolduam, Droudii, atque Lipenti Bibliothecis
legi meretur. A Ι731. edita est Lutetiae Aia
phon se Ciacconii ) Bibliotheca libros et scri
ptores ferme cundios ab initio mundi ad annuut FG. Cum Obseruationibus bH incirer Dionisii Caminati, nuper restituta s aΚappio. Addo Heretii B bliothecam Germanicam, id est, historicorum Germaniae, Longi Bibliothe- eam historicam Galliae, Sagittarii Bibliothecam historiae ecclesii asticae, quam inscripsit Introductionem adissioriam ecclesiasticam, Dor-
nil d) Bibliothecam Theologicam. Schwindelli e et Schetellii Bibliothecam Biblico- exegeticam, Naudaei Bibliographiam politicam, item militarem, Scheinlii Bibliogra- phiameeta. De Draudii Ribliotheca addo iudicium miringeri Biblioth. quadrip. P. IV. cap. 6. p. 429. censentis, eam sudiose potius, quam iudiciose cosiectam ese. Vid. Mo;λB us Polyhist. lit. lib. I. cap I8. β. 13. Recensetur in HOWnal des Semans T. 97.
P. 238. sqq. in cuius recensionis altera editione, Amstelodami facta, Camissatus responsiones suas adiecit ad animaduersiones censoris Parisini. .. Vid. Mhlii Noua literaria I 4ς. p. 7-2I.
dὶ Etiam Ioach Langius bibliothecam theologi- eam exhibet in suis Institutiouibus studii theologici literariis. Pfessiana quoque Introductio in Histribam Theo. Agiae literariam nihil est aliud, quam bibliotheca theo-
Iogica. e) Exstat etiam mendieri Prodromus talis biblio. thecae a. IT 2I. publicatus, qui hoc uno adhuc mihi non satisfacit, quod tamdiu manet, ut Logice loquar, relatum fine suo correlato.