장음표시 사용
451쪽
naues se recipere iussit,dicens,se malle unum Christianum seruare, quam milla Mauros, Turcas, Poenosque occidere. Hoc idem satis tum quoque declarauit, cum iustit equos ad unum omnes in mare i . proijci, ut in nauibus locus superes et militi reducendo. Multae enim naues perierant, nec poterant vel anguste capere militem eae qui supererant. Maluit aute pius Princeps equos perire, quam milites, licet illa nobilium equoru iactura vehementissime 'perstringeret dominorum animos. Post omnia de mum maris superata discrimina,licet rursus oborta
tempestate,multi in ipso reditu perierint,& publica sparserit fama, C sarem undis absorptum interijs milites passim incolumitati restituti, canebant: Ni- . bi Carolus agmina, Aloerij sese,& aera, & maria vicit. Nihil enim tantae clades infractum illius princi
pis animum e suo statu dimouerunt: quanquam no Fortitudo omnino temeritate quadam caruisse videtur, quod animi invsqueadeo alieno tepore importuosum Africae litia Casiare. tus tentare volui praesertim multis id dissuadentitabus.Verum nonnunquam bonus dormitat Hom
rus,& certe optimus pij principis animus laudadus est,licet parum ex sententia succcsserit. In Anglia hoc tempore iussu regis Henrici capita Margaritatali supplicio affecta est Margarita Sarisbiri elis, Geta Sarisbirasi orgio Edouardi quarti fratre germano nata. Nihil trucidatur. ei ad euadendum supplicium contulit neq; generis antiqua claritudo,neq; totius viis spoctata integri
tas, neque aetas exacta, quippe que iam annum aetatis septuagesimum excessisset. - . Anno Isq2. recruduit bellum calamitosissimum intes Carolum Caesarcni & Franciscum Galliae re gem. Caesar ferebatur fluctibus maris obrutus. Ita
que multa offerebatur Gallo obccasio belli gerendi.
452쪽
Erant tum res Christianorum valde amictie,Turcis in Hungaria grassantibἡs,&Germaniae dira quaeq; , minitantibus,haerctibus quoque mirum in modum serpentibus,& in varias formas a euntibus, at nihilo minus Galli Mediolanum sibi' modis omnibus repetendum censebantItaque multis locis exercitu quintuplici Caesaris ditio es sibi inuadedas sumunt. Actum videbatur de Caesare: sed si Deus pro nobis, quis contra nos Magnum praesidium contra aduerissa omnia est pietas in Deum, sua Carolus Impera, tor egregie praeditus suit. Galliae vero rex Medio lanum iure sibi deberi putabat, iusque suum minia me sibi negligendum ratus, arma corripuit.Huc a cessit caedes Fregosij & Rinconis, quam ulcisci voluit. Annam Momorantium magistrum equitum, quem Conestabitum Galli vocant, sertur eo nomine a sua gratia & functionis suae administratione amouisse, quod illi induciarum cum Caesare paciscendarum parum commodus author fuisset.Igitur rcbus omnibus ad bellum comparatis, duos filios suos cum instructis copijs mittit in Caesaris fines, Henricum in citeriorem Hispaniam, Carolu in Lu-
Henriesu cem burgensem regionem .Henricus quidem ad PD regu Gallo- renaeos montes pe rexit, ut Perpennianum occupa-r m filiis . ret. Verum eius conatus Hispanorum ducum vigilantia facile clusit. Sunt qui putent id oppidum non dissiculter expugnari potuisse, si Henricus maiori celeritate fumet usus.Tandem re insecta retro abij tad patre situ. Carolus vero, maximae spei adolesces, in expugnandis aliquot Lucem burgensis principatus oppidis P speros inprimis successus habuit, sed ita tanae,ut paulo post eius discessum Caesaris exercitus omnia e Gallorum manibus breui cxtors rit, uno dempto I dio, quod mirifice communi
453쪽
tum, Gallis per id tempus adimi non potuIt. Hoc bello Galli Dan uill erum cian arce mirandet vetustastis & structurae eximiet incedunt S euertunt:itemq; alias aliquot urbe las & castra.Artunum quoqbe, cum aedificiorum magni siccntia, tum ciuium frequentia & opibus percelebre oppidum, cum se ciues siluis corporibus dedidissent,sunditus diruunt. Lucem burgo sex millium Germanorum praesidium imponunt.Alius Gallorum exercitus, duce Vindo cinensi principe, in Atrebates atque Morinos impetum facit, & aliquot castella occupat. Nec Pede montio ab hoste licet esse securo. Nam ibi quoqne Gallicae copiae, ductore Gulielmo Langaeo, hostiistes declarant animos. Verum hac in rc consilium regis minime probatur, qui suum militem in tot par tes distraxerit parum feliciter, uti rei P bauit euen-
Nec tamen contentus rex Franciscus tot locis inta
uasisse Cesarem,etiam Longevallum mittit in Ger ais, C. mania, qui ex Sicambris S Menapijs, adiuncto sibi 'bellicae rei peritistimo Martino Rosemio, aliquotm 'millibus peditum Requitu coactis,cum iam in Germania inferiori bellum nemo suspicaretur,propter ea quod valida Germanorum manus in Dannoni .am abijsset, Belgium invadit, horrendisque passim inccndijς & sagitijs designatis, parum abfuit, quin Beseud proditione Antuerpiam, longe opuletistimum Euς uasiatio. ropae emporium, peret, Louantum quoque cci berrima Academia insigne oppidum, dolo in pol statem redigeret.Verum ille quoque exercitus,prSterquam quod miseros & innoxios agricolas incensis pagis innumeris ad summam inopiam rede
sit, nihil laude dignum gessit, & tandem Aureliano principi Carolo se in Lucemburgensi ditione
454쪽
ι co MMENTARIVs BREVIs RETum coniunxit. Haec saeua Belgicae vastationis procellaeo fuit calamitosior, cliod nullum esset bellinii in dictum,& plane imparati obruerentur. O si scirentyrincipes,quam immaniter peccent in Deum, dum
ita crudeliter saeuiunt in turdam innoxiam, & rapi
nis atque incendi js omnia longe & late populantur, profecto cunctantius bella susciperent. Dum enim miseri sic opprimuntur, clamant haud dubio in ca lum,nec Deus despicit miserorum gemitus. Hoc anno bini sunt Principum conuentus hab Conuevim ti,alter Spirae, alter Noribersae. Utrobique praeci bitu Priv- pue deliberatum est de expeditione cotra Turcas incipηm Pannonia.Decreta sunt subsidia ex tota Germania, quibus praeesct Ioachimus Elector Princeps Bran-deburgicus: sed oleum & opera perijt,mansitq; P stum & Buda, ut prius, in Turcet potestate: quin &de exercitu,qui fuit amplissimus, multa millia mor bi contagione periere. Miserat eo Paulus Pontis ad tria millia peditu,qui hoc bello strenuam nau
iunt operam. Hoc tempore Luterus libellum edidit de precibus contra Turcas,sive Concione castren
'sem vel militarem,plane cotrariam alijs quibusdam scriptis suis. Ex hoc libello multa recitat Sle danus, sed homo versutus de industria id omittit, F Zuin- glium Luteruet medium inter Anabaptistas & Thomam Monetarium,rusticae seditionis in Germania' aut1 orem, collocat, causamq; fere omnem Turci α' Leuitiae in Zuinglianos confert. Habet etiam in eo Lotis; in dem libollo Luterus precationem contra Turcas, insolentia. qua Romanum Pontificem cum diabolo & Turca coniungit, ut in eum recte quadret illud Dauidis, Psal. Io8. Fiat oratio eius in peccatum. Multi tum hortabantur Tigurinos, ut eam Luteri calumnia a se & Zuin-
oiani. depcllerent:veram illi priuatis sese ad in
455쪽
. IN ORBE GESTARUM. ΑΠ eos literis excusasse contenti, a publico bello abstinendum censebant.
Exercitus Caesaris, recuperatis oppidis agri Lucenaburgcnsis, cum in Galliam irrueret, graeuissima Tempestas aeris intemperies tanta rabies pertinacia illis sese in i sta obiecit, ut non pauci equites & pedites partim pluia militi. uia,partim Disore enecti sint.Itaq; Gallis vastandet consilium in aliud tempus reijcitur, moxq; in Bra bantiam rcuersi, Iuliacensem regione populabundi inuadunt, bellumq; latisii me circunferentes, Dura, LMiWςmsis Iuliacum,Zittardiam,Ηins bergum, pluram alia opo ' pida & arces subigunt,imposito praesidio locis optam ' portiuiis. Multa ibi quoque damna data sunt mileris hominibus,& pene incredibilis praeda abacta, ut
par pari relatum videretur. Superuenit autem Principis Iuliacensis cxercitus, & eos retrocedere compulit.Manserunt tamen Hinsbergi no pauci,itemq; Susteriar & Durae. Qui Zittardiar erant, destructis
muris,ad tutiora se loca co tui erun t. Circa Nouem bris initia magnam commeatus copiam in Hinsbergum Brabanti importat,idem facturi apud Duram, nisi eos Principis Iuliacensis copiae deterruissent: Ubi se in tutiora recipiun hostilis exercitus abeun/ 'tos insequitur, atrox pugna praeter expectationem in tenebris committitur,eademq; aliquot liincinde caesis dirimitur.
Per id tempus Princeps Gulielmus Zittardiam vallo eFregie munit, aliquot praesidi j causa relictis
illic cohortibus. Idem facit Iuliaci. Domum extremo Decembri Duram Caesarianis extorquet, rebus D rao tamen & corporibus salvis.Deditione em recepit. cuputψr. Henricus Angliae rex Catharina Hauardam,qua, Sexta A,
Principis Cliuenus sorore. repudiata, sibi coiugem gli mair ciuerat, adulterij nomine, quod cum Durantio monium.
456쪽
sDux Brus uicens. δε- bellatur.
& Culperio nobilibus perpetrasset, capite plectit,&Catharinam Pariam viciuam,sexto matrimonio sibi copulat. Hac aestate innumera ingentium locustarum tur
ba Italia citeriore, & in crmania Silesiam, Misiata riamq; multa clade afecit. Habebant digiti longitu- .dinem,turgida Capita,ventres obesos de sanie rese tos. Itaq; exti nectae, intolerabili foetore aerem cor ruperut,ut etiam corvi,cornices ccipitres, aliaeque aues,cadaueribus alioqui inhiantes, ferre nequiu rint. Bellum atrox inter Scotos & Anglos terna marique seruet, &Iacobus V. Scottae rex,anno aetatis 33. unica filia, vixdum in lucem edita, regni haerederelicta, moritur. Fuit hic annus ferax monstrosorum infinium,&pecuinorum foetuum diuersis in locis. Indictum est hoc anno a Paulo III. Concilium Tridenti.
Saxoniae elector & Lanigrauius Hassiae cum Do- deris Smal caldici soci,s Henricum Brunsvicensem principe, Catholicae religionis acerrimu vindicem, omnibus ditionis eius snibus ei jciunt, copolluntq; ad Caesarem fugere in Hispaniam. Deliortatus eos fuit Ferdinandus rex, ne bellum facerent Henrico: sed illi causas belli explicant, seq; recte secisse con firmant. Metus erat,ne intestinum hac occasione in Germania bellum existeret, quo nihil potuisset a cidere calamitosus, nostris praesertim in Hungariacum Turcis parum feliciter dimicatibus, in summa Germanici nominis ignominia. Nam cum esset copiosissimus& potentissimus cquitum & peditum exercitus,nihil tamen effectum est, hostibus Turcisce usu ridentibus Germanorum militu socordiario,
457쪽
, IN ORBE GTsTARUM. 637' rec dubiam spem de tota quandoque Germania se licibus auibus occupanda cocipientibus. Nunquam autem tot clades, totq; probra ex illis spurcissimis mancipijs Germania accepisset, si no religionis discsensio animorum quoque concordiam & mutuam beneuolentiam abrupistet. Anno is 3.Tigurinae Ecclesiae ministri,non con tenti versione Luteri,nouam Bibliorum translatio- . . . nem edunt. Exemplum eius lupo graphus Christo P .lmorus Frolchoucrus mittit Lutero, maximam iO- Micet a Papa Saxonico initurus gratia. Ecquid vero 'Luterus cocoquere nepotuit tantam contumelia, Vt noua versione eius interpretatio haud obscuret arcturi Scribit Froschouero,ne quicqu*m dein
ceps ei mittat, quod a Tigurinis ministris profectu Lutems sit. Se nihil cum illis commercij habere, libros eoru hrofectibis nec recipere nec legere velle. Na Ecclesias Dei cum Tigurium eis communicare no posse. Multos quide illos fer re labores, sed frustra: quando & ipsi iam damnati sint,&alios quoque homines miseros secu trahant in Tartara.Scitaq; damnationis & blasphemis illo. rum nolle esse participem: sed quoad vixerit, cos &precibus & libris oppugnare constituisse, &c. Si nosat habet Zuingliani a Romano Potifice esse dana
tos,saltem ne cotemnant damnationem Papi Saxos .
nici,qui Euangeliu se primu iactat inuexisse in Gemmaniam. Verum quatenus quidem Luterus tauit in Romanum Pontifice & veterem religionem, hactenus est Euangelista Christi, tertius Elias, & nescio suid no. Vbi aut Zuinglianos quoque perstringit, 'iam non Christi spiritus, sed diabolus loquitur per eum. Sic enim Tigurini de illo scribunt: quasi vero icolumelia si iam olim in Berengario damnatae haeresis excitatores proscindere:porro facinus aposto
458쪽
53 eo MMENTARIVs BREVIs Ru RVM licum, invehi in summum Pontificem, &Ecclesiae Catholicae, velint nolint haeretici, pastorem, cui in
Petro dictum est,risce oves meas. Et quare tande non vident homines, quam absurdos habeant magistros, qui cum in Papistis, ut ipsi vocant, hoc vel
maxime damnent,quia non veroo Dei, sed huma Dis constitutionibus nitantur,quod tamen ipsi tur I iter mentiuntur, tamen se inuicem ferre non vo
unt, licet utrinque nihil nisi purum Euangelion crepenti Ne vero Tigurini nimium diu Lutero tacuisse
utarii videretur, opera Zuinglij colligunt, Germanice ab
opera edunt illo scripta ab eius. genero Rudolpho Gualtero L tvr magno tine transferri curant, tantumque thesaurum in lu- dolore Luo com edunt, ut aliae quoque nationes scire possint, teranoru. quam egregius vir Zuinglius fuerit. Illis operibus
praefixa est pro Zuinglio eiusdem Gualteri Apologia ad Catholicam Ecclesiam, sic enim vocant su- am synagogam) in qua inter caetera aduersariorum obiectionibus & criminationibus respondet.Vae tibi Lutere. Ea qui de operii Zuinglij editione Lute rani pinoleste ferebat,ut scribit Zuinglianus quida. Comitia Huius anni mense Ianuario,dum Carolus Caesar Nonbergae est in Hispanijs,Comitia Noribergae habetur.Mors tuus est illic Christophorus upiscopus Augustanus, Caesaris in eo conuentu legatus, habuitq; succes arcin Ottonem Trucccsium, postea Romanae Eces sae amplissimum Cardinale,multis corporis & anirn si '' mi dotibus valde insignem. In his Coni iiijs Prot tς ιμμ ωμ stantes se pure,ant apud Ferdinandum & Caesaris i I V' t patos de profligato Brunsvicensi principe, iunt recite atque ordine se fecisse:petiit amoueri Iudices Camerae,& alios costitui & quaedam alia:adduntq;,nio
si sic fiat quemadmodum ipsi petunt, no posse se du
459쪽
IN o 2E OTsTARUM. Q si hello Turesco quicqua statuere. Hem cus DNnceps ad Camera accusarat Protestanteς, sed illi Cameraeiudices prorsus respuebat. Respodit illis Ferdinandus & Caesaris legati,iam indictu esse conciliit, Caesare aduentare, dicta causa no posse amoueri iudices Cameret, Henrico principi sua repeteti no posse ius denegari,& pleraq; alia. Verum Protestates alutasse Conciliu non approbare, &c. Interim nihilo minus decretum facit Fordinandus cum reliquis ordinibus de certis quibusdam rebus, cui decreto Protestantes se minime cosentire profitentur. Quis novideat, quam haec ad certam Germanie perniciem pertinuerint,nis1 Deus nobis pepercisset Has animorum offensiones & dissensi oes peperit nobis Luteri Euangelion, cuius protasin longe tristissimam iampridem vidimus,catastrophen vero longe tu bulentiore expectamus. Turca demum vel Mosco- uita docebit nos recta sapere.
Misit hoc anno tres Cardinales legatos Paulus Comitiis Pontifex ad Concilium Tridentinum,sed seruentes editur. bello inter Caesarem & Gallum, in aliud tepus prorogatum est. Mortui sunt codem anno intra unius mensis spatium duo clarissimi viri Iohannes Eccius & Albe obitum Es
gnatores. Eccium acerbe'perstringunt Euangelici: Di, sed si omes suos grammaticos theologos in unum flent,vix Eccio pare essicient. Dictio eius no ad
modum elegans est, sed solide doctu fuisse res ipsa silola Hloquitur: ncc Graecε & Hebraicae linguet rudis fuit. Doctores Memoria tenacissima plurimum illi cotulit,& pter- minime e quam cp veteres Patres studiose legi etiam in scho reuiuendi lasticis diligenter versatus est. Horum temporum
scioli plerique scholasticos scriptores obsermonis
460쪽
barbariem plane contemnunt, ipsi vel hoc solo noominem crito contemnendi: quasi cruditio a verbo rum phaleris,& non ab ipsa potius rerum cognitio ne petenda iit. Multi hodie versantur in veterum Patrum lectione,contemptis scholasticis: sed quantum illi in solida Theologia proficiant, res ipsa d clarat. Nec immerito nostri Euangelici Scholasti, cos oderunt,cum non ignorent ab illis affatim tela suppeditari, quibus ipsi consciantur. Quod enim quaestionibus sua fere tractant, ingeniorum exercitandorii causa id faciunt,ut possint in promptu E beri argum eia,quibus h reticorum commenta elu
Franciscus Gallorum rex scribit literas ad summum Pontificem, quibus vehementisime perstringit Carolum Caesarem, iamque animo totus in belluinclinatus, is extraordinarium imperat stipendiuquinquaginta millium peditum. Copijs omnibus equitum S peditum coactis, in Hannoniam proficiscitur,Landrcsiu capit,mirifice communi & Lan, dae viro egregie militari seruandum committit. Per hoc sere tempus Hermanus princeps clector de Archiepiscopus Coloniensis,a quibu1dam dcc
plus,Martinum Bucerum Argetorato Bonnam a
cersit, religionis quandam reformationem, vel potius deformatione eius opera inchoaturus. Fuit ille princeps natura vir bonus, & in miserbs ac egenos benignus & liberalis,sed parum doctus.Itaque non miru est,potuisse eum Buceranis fallacijs facile circunscribi. Bucertis,ubi Bonna veni iubete Episco. po, concio natur ad populum. Ea res non parum ociandit Reuerendum & illustre maioris qdis Cap:tulum, Clerum omncm,& totam Vniuersitatem Coloniensem. Hortantur igitur Episcopum, ut deser-