장음표시 사용
441쪽
mii & gemitu,tyranni perfidiam detestata,tormen
ris&armis omnibus omnique commeatu relicto. sic enim tyraunus volui t. Proceres quoque cum ea
profecti sunt.Non omnino pr ter meritum hecRe, sinae & proceribus illis acciderunt, qui saeuisiimos Christiani nominis hostes non in Hungarie modo, sed totius Reip. Christianae exitium acciuissent.Debebant stetisse pactis conuentis,quibus regiChristia dianissimo Ferdinando regnum Panoniae optimo tu re deberi non ignorabant. Sed o caeca dominadi libido,quo non plerunque praecipites agit miseros mortales Fortassis autem regina non se difficilem praebuisset ad ineunda pacis cum Ferdinando con filia,si non quorundam Procerum ad dignitates &imperia adspirantium sententiae & monita eam retardasent. Sic pium videtur sentire de pijsiimi Sigismundi Poloniae regis filia,praesertim cum illa notam suis,quam Procerum quorundam consilijs du ceretur.Vbi porro Ferdinandus rex suorum stragε Legatio reb& Turcarum victoria certis nuncijs cognouit, no- dinandi ad uacaque insignia Solymanno munera mittit, quia Turcam. bus animum eius sibi conciliaret.Legati eius a Tu cis honorifice excepti sunt,&postera die cum Bascsis pransi,oraram & carnes vervecinas, nihil'; prae- η terea sibi esculentum apponi cernunt. Ea barbaro rum temperantia,nostrae gentis luxuriam procu dubio seuere castigat,cum illi non tam gulae deside rio quam naturet necesssitati satisfaciant: nostrates vero tum se pretclarcsua putent instituisse couiuia,
si nullus sitiritandet gulae ventrisq; farciendi mod', ita ut verisia me dici cie nostris possit, plures crapula qu m gladio perire.Atq; sane detestabilis ille apud Q.
plerosq; mos est couiuia in multas horas protrahe di,cum no animet dui at,sed etiam corpori admo-
442쪽
dum sit perniciosus: sed scilicet iaciendum est,quod dici solet,Ede,bibe,lude,post mortem nulla voluptas.Legati regis Ferdinandi ad Solymannum inde
introducti,eius animum oblatis muneribus mirifice exhilararunt. Ea erant,poculum excelsum aureum,quali solent uti Germani locuplctes,insignibus Urnatum gemmis,atq; insuper admirabilis qusdam machina argentea,que tum spatia horarit, tum C rantium siderum motus, menstruasq; solis ac lunae coitioncs exactissima ratione indicaret, intus scili cet dentatis rotis cortisque ponderibus, admirabili
momento,uel in multum aeuum minutissimas temporum mensuras dispensantibus. Illata est ca machina coram Solymanno duodecim scrvorum humeris, qui tum illius tum principum oculos & ani mos admiratione compleuit. Porro cum Legati peterent Hungariae regnum Ferdinando benencij no mine concedi, hoc biduo post responsum tulerunt, ut si pacem vellet Ferdinandus, totius regni Hungarici finibus excederet,& praeterea quotannis ex Austria Turcis tributum penderet. Fuit hoc arro .gantissimi tyranni superbum & insolens resposum, sed aliud impetrari non potuit, ne induciae quidem tantilli temporis, quo Carolus Caesar & Ferdinandus consulerentur.Obiter admonendus est Lector, cum Legati ad Solymannum introducerentur, sin gulos a binis purpuratis Bassis in medio arreptis brach ijs, tanquam honoris causa, ad manus dextrae osculum perductos. Neq; enim ad Turcarum principem aliter patet accessus,nisi prius exploret, num
sub veste arma lateant,atque ita constrictis brach ijs, etiamsi quispiam quic quam attetare ausus sit, disio mulanter impcdiatur. Atq; intcrym nihilo minus aiasidenti in toro adsunt ad manu Principi ensis in G
443쪽
vii clypeus,claua ferrea,arcus & sagitis. Ita si vult omnibus es. terrori,semper in metu se esse significat. Dimissi sunt deinde legati, quibus pro regia liberalitate multiplices vestes & pecuniam dari iussit. Porro mox misit e suis, qui Austriam &Morauiam Turcae rapinis,incend ijs & caedibus vas arcnt, quibus tam es Ger magno impedimento fuere plenis imbribus inflati maiam. amnes.Denique priscitur Budet cum imperio Hu- garus quida, qui ab ineunte aetate bello captus,Ma homelanam superstitione sequebatur.Laschus quosque Legatus Ferdinandi e custodia dimittitur, sed paulo post in Polonia decedit,& Solymannus redit in Thraciam. Obiter redeunti narratur, Transylvaniam quoque magna ex parte in fidem concessisse. i Fuit is illi nuncius gratissimus, licet demum permiserit,ut Transylvani in pueri regis, cui supra dixim 'Lippam regionem suisse attributam, vorba iuraret. Hodie totum sere Hungariae regnum immanes illi barbari occupant, quod sane viri graues & cordati vel maxime deplorant. Fuit illud regnum sub Mat- Matthlax thia Huniade longe florentissimum atq; potentissis IIuii ides. mum,& multis rebus fortiter gestis, rex ille no modo Turcis,sed & vicinis omnibus terrori fuit. Illo
desuncto,sub Vladistao, Casi miri Polonis regis fi
lio,Hungari regis eius benignitate & clementia abusi,ac deinde sub Ludovic' iuuene & rerum adhuc imperito rege, luxui,inertiae,ocio & fastui sese cor rumpendos dediderc.Dc procerum quorundam re/gni luxu de pompa quidam grauissime in suis scriptis coqueruntur, cum interim regni limites neces,
444쪽
habere neglectui.In ea sane tam crudelium hostium propinquitate non luxui & fastui,sed placando inprimis Numini,moribus corrigendis, viiij s& flagi iijs exterminandis,regno opportunis pr*sidijs min-niendo studendum fuit.Sed o caecas hominum me tes. Ecquid hodie faciunt nostri Germani An vero illi ex Hungarorum periculo didicere, ipsis quod ex usu siet Bonis viris id minime videtur. Immo venihil ad inflammandam in nos praepotentis Dei ira desit,non sat habemus omnibus sceleribus dissici re,sed etiam in dies nouos fingimus errores, quos ceu idola quaedam sub verbi DEI praetextu adoramus.Existunt alij post alios, immo multi simul passim Pdcunt fanatici hoscs, qui prodigiosis damnatorii dogmatu comentis in mille sectas Germaniam distrahunt,& tamen habent singuli suos sectatorcs,
qui illos haud secus ac Christi Apostolos suspiciat. S sequantur. Quis ergo dubitet, non aliud expe- etandum es e Germanis, quam quod Hungari iam experiunturi Et ut nullus sit externus metuendusi hostis,hac religionis & rerum omnium foedissima confusion nisi Deus propicius nos respiciat, Ger mania pereat necesse est. De Hungariae quidem regno,cum illic,ut diximus, pompa,fastu, insolentia, luxu plerique diffluerent,jfertur quidam ex aulicis dixisse, nun quam se vel vidisse vel audivise regnum ullum,quod maiore,atque Hungaria,gaudio & tri pudio perierit. Porro vero cum illud opulentissimum regnum ademptum est Christianis, non mediocrem feci se Himgaroru iacturam putandi sunt. Hoc autem stultissimum fu-
insolens te- it, quod cum ea esset in Hungaria vitiorum confu- meritas. so,rcrumque desperatio,tamen a SolymannOTu
ca,eum is patri suo successisset, non solum pacem
445쪽
IN ORBE GESTARUM. Ais noluerunt petere,sed etiam Oratores eius captiuos detinuerunt.Ea em iniuria lacestitusTurca,Hungariam hostiliter inuasit,ac paulatim eo Pgressus est, ut Germanis vicinior esse vix queat. Fuit antea illud e regnum Christiani orbis vel maximii presidium &propugnaculu,vtiam quotidian et clades facile te stantur.Tum vero latae sunt illius regni opes,ut no Hungari duntaxat,quaquam illi vel maxime, utpo-xe pro patria,sed reliqui etiam Christiani omnes ι δ' illo conseruando laborare debuerint, aut pro rec perando nullum non mouere lapidem. Nihil enim fere ex ijs rebus,quarum usus ad hominsi solatia Sccommoditates pertinet, illic desideratur, & quae eiusdem generis apud alios habentur, illic praesta tiora luciliunt.Magna ibi auri, argenti, cupri,ch lybis,ferri copia est,non aliunde importata, sed ex ipsis terrae visceribus eruta. Plumbi parum habet, stanni nihil.Salem metallicum gignit humus Opri' visastis mum & purissimum: nec desunt aquae, quae serrum furi in cuprum mutent.Vina profert non eiusdem pre- cij omnia,sed nonnullis tamen locis eiusmodi, quae cum Cretico de dignitate certare possinia. Frugum& fructuum copia est mirabilis. Feris & auibus scabundat,ut rusticis venatione vel aucupio interdi- cere,valde insoles habeatur, nec fere plebei j homunes minus quam nobiles leporibus, damis, ceruis, apris,turdis,perdicibus, phasianis & id genus delucijs vescantur.Pecus habet copiosissimum,ut Italiae, . Boemiae, Germaniae affatim communicare queat, . adeo ut obseruatu sit, uno anno in Germania, idq; per solam viam Viennensem, cum sint plures aliae Viae,per quas pecora inuehantur, supra octoginta millia bou acta esse.Denique usqueadeo pisciu ser- Vbertis
446쪽
416 eo MMENT ARIvs Blix vis Ru Rufidum gratis dentur: quanquam fieri potest, vidi horum temporii calamitate illic quoquὸ reru pr cia nonnihil creuerint,vel etiam irato Deo,eorum, quae diximus, minor hodie prouentus sit, ut intra
paucos annos alibi quoque passim videmus omnium rerum maximam extitis e caritatem: sed id nocitam regionis,quam hominum,uitio tribuedum cst. Apud Budam, quae Hungariae regia est, multae sunt Nema aquae calidae,quas thermas vocamus, quaru aliae re B OV ei. giae, communes sunt, lauandis homina corporibus valde opportuni:aliae vero, nisi refrigeretur, balneis non sunt idoneae. adeo enim seruent ex his quidam,ut in eas missum ouum, celerrime elixetur.
Sed iuxta has sons est aquae frigidae, ita propinquus calidae, ut in eodem vestigio calida & frigida simul hauriri positi. Hq,quas diximus, therme apud Buda alis superiores,ahar inferiores dicte sunt,quod aliae supra, aliae infra urbem sint. Turcae hodie quippe. Greae ere, qui mirifice lauacris & balneis studet,& aquas prae bro uuandi sertim fluentes, summo honore dignantur, quibus
etiam crebrius per diom non modo ob corporu,sed etiam animaru sordes abluendas utuntur has the mas egregie ornarunt, apud utrasque ceu cinno-
Deruo, bijs quibusda extructis,in quibus Deruisis degunt, Nonachi qui fere apud illos sunt tales,quales apud nos Mo
Docui. nachi e mendicitate viventos. Habent enim etiam
illi turpissimi Mahometis cultores suos Monachos, ouemadmodum & Ethnici suos philosophos,& Indi Gymnosophistas, quorum isti Deruilae quaedam
videntur esse reliquiae.Saeuiunt em in corpus suum vel inustione stigmatum,vel nouaculet incisione,vel utroque modo. Ita habet satan etiam suos Mona- chos. Ecquis vero hoc illi inuideat, cum habe at&.. suos martyres, sicut hodieque videmue multos her
447쪽
IN ORBE GESTA RV Μ. ηπseos nomine damnatos, alacres & iucundos morte excipere Ex his Monachis cuida sacellum apud Bu.dam extructu est, qui dum viveret,Numinis cuiusdaloco a Turcis habitus, nunc defunctus & illo in loco codilus,religioso ab illis miseris colit, cum alioqui diuoru imagines ex teptis omnibus eradat.Porsris Buda ipsa vix ulli totius Europs urbi cesserit,uel G ,
amoenitate situs,vel csti salubritate, vel foecundita- 'te soli,vel aliam quarumlibet reru vitet degedet co ducibiliu,aut etiam ad splendore&luxu ptinentiu . - Vbertate. Atq; hoc tam ollibus rebus florentissimuxegnii nulli magis atque Christiani Christianis eripuerunt, dum contra Christianos Christianorum iuratisimi hostes accersuntur.
Per hoc tempus, quo Turcae Pannoniam occupant,duo Galliarum regis Francisci legati, missi ad . 'Turcarum principem,a C sarianis intercepti,in Pa, LN
do flumine interficiuntur. Alter ex his Antonius 'si runco nomine, ab Hispania exul, capitis poena damnatus,putatur iure potuisse caedi, quod ad hostes transfugisset, Se omnibus Caesaris imperij finibus prohibitus,nihilominus ausus fuerit in hostilis ter rae flumine nauigare. Sed utcunque sit, ea taedes, licet praefectus Caesaris Alphonsus Uastius se plano insciente sectam crebro testaretur,cruetissimo bello ansam dedit. Contigit tum ex Hispania venire Georgium Austriacum,Maximiliani Caesaris filium nothum, Archiepiscopum Valentinum. Is Lugduni Audiatici in carcere conijcitur,necis,quam diximus, Ulciscen- ea iij
Hoc ferme tempore Franciscus Antonij Lotha ringis Ducis filius, Christianam Christierni Daniae regis filiam ducit in matrimonium.Id no valde gra
tum fuit Galloru regi, quod Christiana ex Caesaris
448쪽
sorore Isabella, Christiemi regis coniuge,nata nori esset nescius. Veneriit p id fere tepus in foedus Galla licii Christianus & Gustatis Daniae & Suediae reges, ambo Luteranae doctrinae addicti,poterantque Caroli Caesaris res iam plane desperatae videri, tot resibus in illum conspirantibus, nisi pium principem sibi defendendum sumpsisset praepotens D E V S:
maxime cum hoc ipso anno non minimam cladem in Asrica accepisset, uti iam dicemus. Caesare Carolo in Comitijs Ratisponesibus muti tum temporis componendae religionis causa frustra consumente,Turca ut diximus Pannoniam si- . bi vendicat.Ea re comperta, Caesar ut diuersis bol . lis tyrannum distineret. in Africam expeditionem
. V hebant Hispanoru querimonisqui a Turcicis prae donibus,quos apud Algerium, siue Argieram Asta. naga Barbarusiae praesectus in Sardinia natus,sed abis iurato Christianismo, Mahometanam superstitionem complexus, uebat,grauissima in Hispanis lit. toribus damna patiebantur.Multa tum in Caesarem etiam a quibusdam proceribus scommata iactabantur,sed quae ille magno animo contemneret. Inte rim tame & ipse Pontifex Maximus,& Andreas Au ria, atq; Alphonsus ob impendentem hyemem ma-fnopere ab Africana hac profectione eum deterreant:verum ille mansit in proposito,easque Pontisci sui consilij rationes exposuit, ut cum Pontifex prolixe demum laudaret.Vbi ex Germania venit in Italiam,vbique incredibili studio excipitur, praese Nod stia, tim Mediolani, cum ille interim tantus princeps, Carol. Ca- omnibus eius visendi desiderio ardentibus,non ni-
I. u. si in atra penula & vili pileolo se spectandum praebuerit,atque etiam in oculo eius parum hilari ani
449쪽
mus moerore affectus appareret, tanquam praesigi re videretur cladem, quae pridie ad Budam accepi suerat. Cum Pontifice Lucam in colloquium veni; qua in re laudanda est eius prope decrepiti Pontiscis pietas, qui multis ab hoc itinerς, tanquam cer tam illi mortem allaturo, eum deterrentibus, nullo
pacto adduci potuit,ut communi Reipublicae saluti deesset. Hoc spatio, quo Lucae sunt, ter Caesar ad mutua colloquia Pontificem adijt, Pontifex Caesa rem semel. Admissus est quoque Francisci regis leta, Up
gatus,qui Fregosium & Rinconem captos repete ret: nondum enim constabat mortuos: palamque
Caeser testatus est,quicquid illis accidior, dissimulato habitu nomen suum celantibus, id suo iniussis '& se ignaro penitus accidisse. Petebat Franciscus rex pro filio tuo Carolo Mediolanensem principatum, sed Cesar suum ius grauissima bratione cxplicabat, aitque Gallum caeco liuore corruptum, suae inuidere sortunae, multaq; alia,que hic referre nihil attinet. Denique in eo colloquio decretum est, ut quod Ciser vehementer optabat, Concilium in annum proximum indiceretur. Caesaris copii omnes,
quas ad hoc bellum conscripserat, ad vigintiduo coi millia erant peditum, paulo supra mille equites. μή
Vbi ad Africam ventum est, Caesar biduo expecta uit Hispanos, magno quidem exploratae propemodum victoriae & exercitus sui detrimento. Interim mittit ad Asanaram praesectu Algerij, ut urbem de dat.Ille cotem ptim respondet, licet Ciser multa li, beraliter polliceretur. Omnibus igitur ad urbe op
pugnandam egregie coparatis, dum tormeta expeta Tempestractantur, ecce tibi repente imber a prima statim vigi-βη .lia maxime gelidus Sc*cellosus tota nocte in exercitum cotinenter effusus multum illi detrimeti ad- serta
450쪽
dites, magnoq; impetu in nostros irruεtes, no paucos trucidant,sed mox a nostris in sugam copelluntur. At rursus Barbari in nostros saeuiunt, eosq; vehementer amigunt,quibus tum Cesar ipse,in tanta rerum dissicultate prorsus imperterritus, cum Ge manis opportune opem tulit. Verum cum nihil re mitteret immanissima tempestas, multaeque naues sub militum adspectu collisse& confractae merge
rentur,adeo ut ae necessario commeatu non immo
s . o rito timor omnes inuaderet, Cetiar incredibili con' stantia& serena vultus alacritate omnium animovs μ' reepeabat: nullum militaris prouidentii, nullu bVmanitatis ossicium prstermittens, castris constitutic& firmatis contra barbarorum undique volitantium incursus, iubet ut defessi duces se dent quieti, consolatur saucios milites,&in ca tabernacula,que contra vim ventorum pertinaciter substiterant, re ferri ac foueri curat,sibi jpsi interim loricato & ni defacto minime parcens. Desiderauit eo die ab hostibus cssos milites circiter treceios. Aliquot etiam naute cum multis meis tormentis mersi perierunt. Iam alimenta deficiebant,coactusque est C sar in ctatis equis exercitum sustentare. Hoc autem in illo principe obseruatu dignum est, quod cum tantis rerum dissicultatibus urgeretur, non est impatientis agitatus stimulis, nec stultum aliquid intra Dominum locutus est, sed cum potius placare studuit Naues Hi
litibus Algerium facile expugnari posse videretur, non conquiescentibus ventorum iris, militem in