장음표시 사용
431쪽
cat vi e us latissimum imperium Lusitano regi P- dat. Credidit imperitus iuuenis impuris nebulon bus,repudiataque Christi religione, misit satellites quatuor,qui Goncallu iam diuinitus de morte im- Goncallis
pendente admonitum interficerent,& in sume de- occia iunmergerent.Eius vero mors adeo non deterruit hui/us Societatis fratres ab illa adeunda Prouincia, ut
nihil magis optet,quam vel summo vitet cum discrimine illis miseris hominibus proreptam Euangelij
Iucem restituere. Verum in his comemorandis fortε prolixior sum, quam serat prisens argumentum. Ut 1gitur paucis absoluam, nouerit candidus Lector, huius pretclaret Societatis Patres conatus omnes eo
intendere,vet tum propriae inprimis saluti inuigilet: tum totos se proximis Deo lucrifaciendis impen- , dant,sdem catholicam propugnent & propagent, Publicis concionibus, praelectionibus, spiritalibus eTe iiijs, puerorum ac rudium in Christianismo institutionibus,recipiendis confessionibus Adminio strandis Sacramentis, sopiendis dissidijs, captiuis . A morbo affectis visitandis & consolandis, S id genus alijs exercendis pietatis studijs,DEI gloriam &Proximorum salutem, quoad eius fieri possit, pro moueant,idq; sane gratis: ut merito pudeseri debeo ant noui praecones,qui se Euangelicos vocant, iqui hos sibi viros vel maxime lacerados,& apud populum traducendos sumunt,nulla quid5 veritate ful- ti,sed more suo caluniando,couiciando,mentiedo. Vt iam ante dixim',co firmauit eoru institutu Paul'3 Potiso,neq; is solus,sed post eu qque Iuli' 3.Pau. lus Pius 4. Quin etiam amplissima synod' Tri disti . detina Sestio e ix. n. ti .ubi multa agit de heligio sis, inter citera sic habet:Per hic aut sancta Synod'
432쪽
Clericorum Societates Iesu, iuxta pium eoru institutum,a sancta Sede Apostolica approbatu, Domi no & eius Ecclesiae inseruire possit. Sed de his hac
c. His ARD ' .mense Aprili Comitia Imperij sunt
habita Ratisponae,tum Turcis resistendi, tum reli- gionis componedae causa.Fuit in illis Comitijs in rotus Caesar mature admodum, diuque aliorum ad uentum sustinuit. Venit eo etiam rara tum doctri-m,tum pietate insignis Cardinalis Caspar Cotare nus mec principes Luterani abesse voluerunt in suis concionatoribus,qui in priuatis hospitijs concionabantur,& Catholicae Ecclesiae ritus,caeremonias,&solenne Quadragesim ieiunium, quod costat ex Apostolica Traditione ad nos usq; perductu,se cile contemnebant.permittebanitque nonnullis susfactionis Principibus in sancta hebdomada, atq; iii ipsa adeo sacrosancta Parasceve, qua die Christuς
Dominus tanta propter nos perpessus est, quanta nemo unquam nedum verbis, sed nec cogitatione
quidem consequi poterit, venationibus oblectare animum.Nouum enim hoc Euangelium in plerisq; quoque Epicuri scholam, voluptatum prodigiosa indulgentia,longo post se relinquit interuallo. Co- scriptus autem fuit liber quidam a nonnullis,quib' etiam Bucerus mirabili vafrici est admiscuit, isque
liber oblatus est Caesari, tanquam rebus compone dis accommodatissimus.Institutum est nouum colloquiit,ab utraq; parte terni collocutores designati,itemq; auditores aliquot,& duo Praesides,Palatianus Princeps Frideric',& illustris domiti' Granuel, lanus. Diu multumque laboratum est, sepositis interim alijs Imperij negocijs,ut concordia feret: M in quibusdam quidem articuli; cocordiar incudae, ratio,
433쪽
IN e t BE CEsTARVM Uraso,ut videbatur,non desuit,sed ad extremum tamen nulla certa costitui cocordia potuit, in neq; Catholici,neque Protestantes usquequaque ea reci'μβής m perent,quae in libro Cadari oblato conciliata vide- έρος - rent r.Protestantium sane theologi tam perplexasci intricatas more suo articulorum conciliatorum interpretationes mox ediderunt, ut Oedipo quo- . .
dam opus fuerit,qui quid sibi vellent,perspicue de
Hararet. Principes & Ordines Protestantes neque librum,neque articulos eonciliatos per omnia approbabant,sed in Consessione Augustana se acqui- . .escere testabantur.Porro cocionatores Euangelici
etiam in Contarenum Cardinalem longe doctissi muni,& multa generis nobilitate illustrem, scripto acerbo inuecti 1 unt, quorum calumnijs Eccius doctissimus Theologus respondit. Tandem perdito oleo & opera,non sine maximo Caesaris Caroli detrimeto,qui Turcas in Africa inuadere decreuerat, solutus est ille conuentus,& CYsar in Italiam,atque inde in Africam iam hyeme appetente contenditis iMulta hoc loco impudentissime mentitur Si eida- strigati; nus more suo, & ita suae factiois theologos purgat, nitas. ut culpam omnem in Catholicis haerere velit, quos ait diem ex die duxi se,ueritos ne vinccrentur,scili cet a Gramaticis aduersae partis theologis.Apparet
in istis hominibus intoleranda quaedam quidlibet in Catholicos fingendi libido,ut sus causi cum miserrima plebis horrenda perditione utcunque patrocinentur.Et ne me lector temere putet Sleidanumendacij insimular extant scripta grauium virorum,quibus possint coargui medacia Steidani. Immo Steidanus ipse sua mendacia tam luculenterdi ut non sit opus teste alio. Et tamen eius vanilli
mi S perniciosissimi Comentarij leguntur ab omi
434쪽
bus, quia scilicet iuuat esse miseros, & in fraudem impelli.
Locustarum Fuit hoc anno incredibilis multitudo ingentium pio. locustarum in regionibus Poloniae regno finitimi Hae primo nullas habebant alas,sed magnos dabant saltus:paulo post quatuor adeptae sunt,tantaq; multitudine prouolarunt,ut duo milliaria in logum Sciatum cubito tenus ita occuparent,ut solis quoquo spledorem a toto illo terrae spatio sua densitate e cluderent.Dici non potest, quantum damni dede rint rebus humi nascentibus,vastantes & depascen tes omnia ad radices usque. Transvolabant aquas, 1 IQ- δε arbores, des & obuia quaeque. Cum alae succreuis Ieci sarum. sen erant magnitudine humani digiti,& tuc atro civi grassabantur in fruges,& ea quae in usus hominum necessarios gignit num us. Tota aestate nulla neq; vi, neque arte earum sevitia retardari potuit, sed in autumno denique,cetio frigescente, extinctae sunt,atro post so relicto semine,unde proximo an no alij vermes orti sunt.Fuit ea proculdubio plaga& animaduersio Dei in hominum peccata: ne tametanta damna nullo beneficio compensasse videan Est pqrcq tur,thsas mortuas pecus edebat auidistinae,porci in
'mis UAE primis,qui se illis mire sarciebant: quodq; illis v
sceretur pecus,carnes crastiores habere visum est. Vulgus Zarantias eas vocabat,pu turq; non ab
similes fuisse Aegyptijs illis, quarum in Exodo fit
mentio. Extiterunt hoc anno primum in Valachia, cunctaq; in circuitu Leopolim usque,millaaribus ci citer sexaginta,ad solum usq; deuorariit.Huiusmodi diris cladibus solet Deus homines admonere,vemature resipiscant,ni deteriora pati velint. prergina im Sub hoc lepus,scilicet anno Luperiori,Fordinan-
435쪽
naumadijci multis ad id eum instigantibus regni ria. eius proceribus'& nobilibus viris,qui eam occasio nem minime negligendam dictitabat.Idem & Ger mani aliquot duces asercbant. Porro Hieronymus Laschus natione Polonus,generis nobilitate & insigni rerum peritia illustris, regem hortatur, ut ominiis Martis consilijs, Solymannum Turcarum principem muneribus & precibus eo adducere nitantur, ut beneficiarij iuris nomine,quemadmodum Iohani Valuodae, regnum sibi permittat. Non displicuit : id consilium Ferdinado,& ipsum Laschum, qui iam in Solymanni aula est et inprimis gratiosus,id Lega- Legario initionis munus obire voluit. Atque is quide a Viens Sol manna. na Byzatium est prosectus: at interim nihilo minus
Fordinandus a belli cogitatione minime sibi disce dendum putat.Mittit itaq; legatum ad regina Hu-Dem in Hisgariae,qqi eam admoneat recentis cum Iohane de sariam functo pactionis,cuius ea summa erat, ut Iohanne defuncto,regnum ad Ferdinandum deuolueretur: hortareturq; ut sponte regno decedat:id si facerer, , Ferdinandum filio eius Sepusianam prouincia concessurum,S reginae peram plos reditus. Legatus ubi Budam venit,aegre tandem ad regina peruenire potuit,quibusdam proceribus id impedire conantibP. Postquam autem datus est accessiis,id demum ab res gina, multo etiamnum dolore ex mariti obitu asse
cta, responsum tulit,ipsim cum Sigismundo patre
rege Poloniae rem omnem communicaturam, neq;
ab eius sententia discessuram,cuius virtus & iustitia Ferdinandum minime lateret. Legatus ad Ferdi nandum reuorsus, postquam regni statum & qui illic rerum potirentur, explicuit, sua orationc
id Eiscit, ut rea sine mora conscripto milito
436쪽
Bellum in sequi statu erit. litti rur igitur iustus exercitus Stri rarivoma. gonium,urbem Ferdinandi studiosam. Inde itur ad Vicegradum,cuius arx in montis supercilio posita, amoenisiimum habet prospectum: Id vero lumina . vi Germani expugnant, atque a Vicegrado ipgressi,primo Pcstum,mox Vacciam sine vulnere occupant.Inde promotis castris Budam petunt. Germa ni ducem habebant Leonardum Velitum.Ιs Budam non tam oppugnaturus quam obsessurus, ad aquas i calidas castra locauit.Illic nonnihil moratus,rursus Vicegradum se confert,arcem expugnaturus quae
licet praealto esset loco sita, tamen cessit iugentium pilarum perpetuis ictibus. rce in potestatem reda Assa regalis cta ad Albam rcgalcm contendit. Ea Vrbs quanuis recuperatμr& armis esset inexpugnabilis, tamen Pereni, qui Ferdinando cuperet ac studeret, consilijs facile ad .Ferdinandi fidem redijt,prisidiumq; accepit.
His gestis,ob certas causas Vclsius Strigonium . icum exercitu repetit, & exercitum in hyberna di Turcae arma mittit. Interea vicini Turcae a re ina solicitati,arma vel unt. expediunt,ut Budensibus mature opem serant: nec tamen quicquam se mouent,donec Solymannus ex
Reginae legatis de omnibus certior factus, pr sectis illarum regionum seuerissime perscripsit, ut citra vllam cunctationem quamprimum Reginae suppetias serant. Ea res mirifice exhilarauit Legatos Reginae q uibus insuper non parui precij munera puero regi deserenda Solymannus dederat. Illis vero domum properati tibiis,Laschus Constantinopolim ingreditur: cumq; ad Solymannum admissus, multa de Caroli Qesaris potentia immodica orationis li- ιbertate iactaret, iussus est custodiae tradi, quisuma.
. dicentibus dignum capitali supplicio,qui pacem po
437쪽
. . t N ORBE GEsTARUM. qui tet,cum interim Ferdinandi exercitus iam Πύν-riam vastaret.
Dum haec geruntur Boantij, Turcae magnis co- m actis copi ,ut erant iussi,Reginae opitulaturi,Dr μ tin ita uum Sauumque fluuios transmittunt. Vbi ad Danu- Πρηιέ-.bium ventum est,uel inuiti coacti sunt tantisper liq-rere,donec glacies,quae margines late constrinxerat, elo mitescente solueretur.Fuit hoc anni IHI. . . . primo vere,quo tempore Hungari cum Turcis co- iuncti, cciam recuperant,trucidatisque nonnullis
incendunt. Mox Pestum oppugnat,sed frustra egre/gie se defendentibus Germanis & Hungaris,qui illic in praesidio erant.Turcae demum re infecta,reli- - ,
cta Pannonia,in suos se fines recipiunt. Id ubi Ferta ' dinandus in Comitijs Ratisponensibus didicit, Catarolo Caesari facile persuadet, ut Rochadulfus regiae
aulae magister,cum nouis copijs in Pannoniam mitistatur.Is ubi ad veterem exercitum perueni Budam 'oppugnare instituit.In ea oppugnatione legatos ad reginam mitti qui eam ad deditionem hortentur, sed nihil impetrarunt. Igitur duobus in locis sit veta . hementissima murorum verberatio, iamque ingens P ' patebat in urbem ingressus, cum ecce nocte aduen tanto,ea capiendae urbis occasio cum summa Germanorum ignominia & Ferdinandi regis damno incomparabili,e manibus dimittitur. Differtur enim irruptio usque in alteram lucem,sed interim Bude ses omnes summa contentione nouum erigunt aggerem,irrumpentesque postridie Germanos sortita terrepellunt,non parua militum caede edita. Aguntur deinde cuniculi,sed frustra. Erat tum temporis
Budae quidam Hungarus nomine Bornemissa, qui ob priuatas quasdam simultates urbem se Ferdina-do proditurum certa conditione polliceretur, sic
438쪽
i3 COMMENTARIvs BREvIs RERvM tamen,ut Hungari,qui in eius essent cxercitu, nocta per exoletam quandam partem intromitterentur. .
' Hoc eo consilio fecit Bom emissa, quod ea proditione vellet parcere tot insontium ciuium sanguini, quibus Germanos multis modis lacessitos vereb Amittitur tur minime parsuros. Eam quoque tantam Oppo occasio uria tunitatem Rochandulfus dux sua pr postera pru- bucapieti. dentia perdidit,introductis in urbem Germanis coatra quam erar pollicitus.Bornemissa enim ubi senis si non adeste quos voluit, Germanis se ducem itineris pr bere noluit,atque interim Budensium excubis re ut crat animaduersa, conclamat ad arma, trepideq; fugientcs Germanos partim trucidant partim capiunt,reliquis fuga dilapsis. Fuit hoc auctarium quoddam infamiae Rochandulf,quem iam .. etiam gregarij milites corruptae tantae occasionis Avictoriae co in dem narent.Inde vero obsidendet urbis consilia expediuntur. Porro Solymannus opportu
ne de omnibus admonitus ingentem exercitu mittit in Pannonia, qui reginae obsessae opem serat.Ipse 'T interὶm Adrianopoli subsisti non immerito C saris Csroli & Germanorum potentiam veritus, licet hoc quidem tempore vana ratione adductus, cum C sar minime adesset. Vbi Germani de Turcarum aduentu cognoscunt,inter se quid agendum sit,co-sultant,atque alijs alia dicetibus, vicit sententia Ro-
Infaustum chandulfi, qui inauspicatissimo consilio hostibu
diseis consi. Turris obii ameundum consuit. Mota igitur sunttiui. castra & Turcis opposita,pugnatumque est quotidie minutis pretiijs,sed ita,ut hostibus animi crest
rent,Germanis paulatim frangeretur multis de cauc sis.Nec tamen parum damni interim Turcis allatuest,non paucis eorum trucidatis.Tandem eo res re-
439쪽
IN ORBE GEsTARUM. 479pijs aduentaret,ut Ferdinandi exercitus relicta Butata Pestum se receperit. Sed ubi id Turcae senserunt, in ea fuga magna nostrorum caedes ab illis & Bude sibus edita est. Quin & Pestum,nostriς inde quoque ys' a maturpitur fugientibus,a Turcis cum multa & horretam p/υλλα da Christianorum caede facile occupatum est. Feru tur co bello supra viginti Christianorum millia vata rijs casibus interempta. Capta sunt ab hostibus exi miἱ elegantiae muralia tormenta triginta sex, mi Prad Tur nora autem, qua cantherijs & curribus imponeren tur, centum & quinquaginta, pr ter aliam pulueris tormetarij, serrearum Pliarum,armorum, telorum, commeatus mirabilem copiam. Rochandulfus, qui 'non sanis consilijs hoc bello usus cset, vulneris U. tormenti ictu accepti,& animi dolore consectus interijt.Paulo post Solymannus maximis usus itine- .ribus in Panoniam peruenit,adductosque ad seChri stianos captiuos circiter octingentos, paucis demptis,crudeliter trucidari iubet. Erat in ijs procerae x I statur Noricus miles. hunc in Germanorum conia temptum iusiit pomilioni,vix militis eius genua caspite attingenti,necandum tradi. Erat hoc edissi amum spectaculum,uirum fortissimum imbecilla nani manu per risum & iocum crebris ictibus humi in sterni,& qgrotandem p rq virium imbecillitate iugulari .Huiusmodi spectaculo immanissimi Turca rum principes sese suauiter oblectabant. His ita pesti Solymannus tum puero regi, tum Hungaris Diaceribus non contemnenda mittit dona, persuadetq; reginae,'t puerum in castra ipsius mittat. Fuit ea res plena piculi. Allat' est vero puer ad Solymannii r galibus crepudijs exornatus,carpetoq; aurato im- Puer re M posit',comitatibus plerisq; pceribus S a Solyma- menit me no diximus muneribus affectos. Vbi in tabernaculu Turce.
440쪽
solymanni vent*m est,ille quidem puerum humanitur inspicit, blande cu eius nutrice loquitur, liboros suos Selymum & Baiagetem, qui aderant, peti rum complecti & amanter exosculari iubet: sed in- . terim mira vafricio, dum Hungari proceres in Ba sis prandent,immistis in urbem cohortibus,Budam
uia φccμ' occupat, noxque sine tumultu ciues omnes,luben-patur. te Tyranni pessecto arma tradunt, Turcasque iam in fidem recepti hospitio recipiunt. Nihil quidem' illi ciuibus molestiae attulerunt,disciplinae militaris
seueritate coerciti:sed dubium non est,quin Bude sum animos ea insperata rerum commutatio valde perplexos habuerit. Iam nox suberat, & ccce Solsemannus pucria remittit in urbem,sed proceres apud radiis se retinet.In ijs erat Georgius Varadiesis antistes,neno in quem totius huius Hungaricae calamitatis culpa precipue consertur. Hos proceres non minimum perturbatos Bassae,pauloante blandi & affabiles uere & impudenter de rebus grauissimis examinare coeperunt.Porro regina his omnibus valde consteris hala,supplices literas scribit Solymanno,quibus cadatae fidei admonet,oratque ut proceres remittat. Deliberatur interea quatriduo cic regnoHungari , in sed cum non idem Bas, sentirent,Solymannus te
q/I Calenit Septembris Budam ingreditur,&in tu- - eelel,si divae Virginis,prius a sacerdotibus Tu V - eici, Mahometuo ritu expiato, sublatis scilicet arii,& imaginibus diuorum deletis, quod hodie quoque apud nos iaciunt pleriq; isti noui Euanoetici, ut non dubitemus Mahometis potius quam Christicos cultum & religionem inuehere sacrificat: inde reginam iubet ex urbe & arce excedere, atque cum puero ultra Tybiscum in Lippam concedere,eiusq;