장음표시 사용
511쪽
IN ORE A GusTAKVM. 49 Hse allIceret Ioachimicam vallem, aerarijs secturi S auri argentiq; fodinis abundantissima Ferdinandido eripuisset,loto in bellu Saxonicu animo incum bebat,licet assiim esset valetudine. Putabat em re bus mature opem ferenda,antequam viribus co firmatis hostes noui aliquid molirent.Erant cu Saxone peditu cirditer dece, equitu quatuor millia. taq; vsoueadeo Boemos in suas partes traxerat,vt ij non dubitarint filias restis Ferdinadrin arce Pragensi in clusas tenere.Itaq; Caesar nullu neq; laborem, neq; periculum, neq; valetudinis detrimetum subtersu giens, pr ter copias, quas iam praemiserat, Germanos &Hispanos ex hybernis educit,& aliquot to muniis ab Vlmensibus acceptis,iter ingressus est. Eo die, quo Vlma discessurus crat, venit eo princeps Vuirtembergicus in sella gestatoria, quod pQ dagra praepeditus, pedibus cosistere no posset.Tan lateberdum admissus ad Caesarem per Cancellarium demi-gicu. μsissime eius iram deprecatur,errore suum palam cos supplex stetur,& in posterum summam fidem & obseruan- Caesari. tiam pollicetur. Hoc spectaculum Vlmesibus & alijs
qui eo confluxerant,non mediocrem stuporem a
tuli quod illii quoque stipplicem Caesari viderent, quo nullus e vicinis principibus esset potetior. Caesar ubique usus clementia, sub certis conditionibus onoxam omne afflicto Principi co donat: Sc cofestim Vlma discedens,prima die Giongam,altera Nortin-- gam venit. Ibi morbus podagrae rccrudescens, ma gnam videbatur moram allaturus: sed praeter omni. um expectistionem celeriter conualuit. Saxo in teta Albertium in Albertum Marchionem, quem Cesar pr mise- hi chisua cuiusdam illustris foemini proditione apud Ros capitii chliziam capit, & de eius exercitu mille trecentos homines occidit, reliquos sere in potestatem. redita
512쪽
redigit 'ipsum Albertum Gotam perduci iubet, lo-
Dum Caesar est Nortingae, Argentinensium legati ad eum veniunt,veniam deprecates. Eos quoquc Caesar in fidem & clientelam accepit, quibus visum est conditionibus, inter qua; haec una fuit, ut Caesaris sacrameto rogarentur, quod antea nulli cuiqua unquam Imperatori contigerat. Inde Caesar Nori-bergam Veni magna ciuium gratulatio e exceptuS. Ibi dies quinq; confirmandae valetudinis causa pe mansit. Constituerat ad Aegram, quod est Boemi oppidum,cum Ferdinando & Mauritio coram coris ferre. Ibi Boemorum apparuit a suo rege desectio, qui crebris arboribus succisis,Fcrdinadum & Maus xitium transitu prohibere conati sunt: attame longiori circuitu tandem ad Caesarem cum copijs. suis, tribus ab Aegra milliaribus,in castra venerunt.Erat illis grauis armaturae bis mille ducenti, leuis arma tura: Hungari noningenti equites, omnes egregie
. instructi. Paschalibus ferijs Aegrae peractis ea enim
Aegra urbs ciuitas cum summa laude hactenus in Catholica re- Cmboli . ligione constanter permansit Albanum cum omnio bus copijs & parte equitatus praemittit,ipse mox se quitur,in id vel maxime inietus,ut cum Saxone daretur prius confligendi opportunitas, quam ille se vel Uuittembergam,vel Gotam &id genus aliamus nitissima loca reciperet. Erat per id tempus Saxo pud Mimiam oppidum, quod Mauritio paulo ante eripuerat. Eo se confert Caesar, nonnullis ex itinere occupatis arcibus & oppidis. Cum iam no amplius tribus milliaribus abesset a Miseia, coperit Saxonem Uuittembergam iter conuertisse. Intererat
inter eum & Saxonem Albis latissimus fluuius, quς Cmnino trasmittere costituit ne Saxo ex ipsius ma α'nibus
513쪽
'nibus elaberctur. Erat res summae difficultatis &' periculi, Saxone ad Milbiirgum oppidu in ulterio ris fluminis ripa cum valida manu consedente.Inte- Vassum iurim nunciatur Clsari,vadum in amplissimo flumine albi repe repertum eo loco, ubii& hostes eregione sederent, ιμm.& fluuius trecentos in latitudinem pactus pateret, undarumque impetu de mole vel spectantibus horrorem incuteret. Iam hostes secundo flumine nauibus desereban tur: sed id Caesariani conspicati, maximo impetu in Caesario; ipsum flumen irruunt,& brachijs atq; humeris solis in saxones. ex aqua extantibus, densissimam pilarum gradinem
in hosteς mittunt,ita ut & e nauibus in terra se eij-cere,& praecipiti fugae mandare cogerentur. Ut autem commodius peditcs & tormenta traduci pos sent, Caesar ponte curauit ex nauibus seri: sed quod latior esset Iluuius, quam ut naues a Caesare allatae sufficerent, Caesar milites hortatur,ut hostium con, cisum pontem capiant. Atq; ecce confestim decem
Hispani pedites vestes deponunt, gladios transuer- Ais LMs
sos ore mordicus comprqhendunt,flumen tranant, ii,
inter tela hostium innumera scaphas arripiunt Cis Iain, oris. aliquot hostibus, & ad citeriore ripam pertrahunt
incolumes. Saxo tum concioni intcrerat. sed Caesa ris audito aduentu, concio silet, conclamatur ad ar- ma,&miles ripae defendendae adesse iubetur. At Cet, sar incredihili celeritate equites vadii tentare, pontemque ex scaphis cottingere monet. Erat tum illic rustic' quida iuuenis robusto corpore, cuius equos
bi juges hostes pridie eius diei abstulerant. Is Caesa ri vadum osten dit. Primi traij ciunt Hungari equi Anim tra
res,lium cris tantummodo & pectore eminentes, & ikiue equi cum eis leuis armaturae equites, quibus singulis sin- tes.
guli milites sicloperurij,a tergo equis insidentes,ad-
514쪽
iuneti sunt.Inde cataphracti equites subsequunturi. Cssare vehebat equus Hispanus, coccino serico villoso, cui ex auro fimbria erat, instratus. Ipse armis inauratis cospicuus,& cochiliata fascia bombycina, auro distincta,superindutus, casside Germanica copiti aptata,breue hasta venabulo simile in anu tene bat. Et sic ille princeps, rustico pr eunte, Albim in greditur. incolumis in ulteriore pertedit ripam,
atq; cum eo equitatus omnis saluus in terra cuadit. Rusticum autem centum donat coronatis & equis duobus.
Peditatus ponte nondum persecto tardius tradu ccbatur. Itaque Caesar omia in celeritate posita ce nens,solo equitatu hoste adoriri constituit. In ipso aute itinere,dum hostes insequitur,incidit in statua Christi e cruce pendetis, cuius pectus tormeti gloobulo traiectu erat. Id ille pius Princeps conspicatus, magno animi dolore corrept's, suspicit in caelum,& O DE US inquit, modo velis, facile potes tantum scelus ulcisci: sicque coeptum prosequitur iter. Interim Albanus oblata rei bene gerendae occasiosne, Caesari indicat se iam in hostes irruere: tu acris a Caesarianis in hoste fit impressio, ita ut mox in suasam incitati equites,peditatu praedae & csdi ob ij cerent. Iam ad Lochera nam sylvam ventum erat, quae passim tanta armorum multitudine constrata visebatur, ut insequentibus Caesarianis moram adser rent. Sed & occisorum & sauciorum multus erat numerus: maior vero captiuorum, ita ut plerosque Caesaris milites viceni & amplius captiui circunsisterent. Caesarianis vero Saxonicos summa conten
tione insequentibus,breui ad Caesarem, qui in in dia cilciter sylva constiterat, nuncius de capto Saxone adsertur. Erat is in equo Phrisio armatus:
515쪽
. IN ORBE GEsTARvM 'seumque ad Caesarem peruenisset,velletque ex equo descendere,& dextrae chirothecam detrahere, Cae- sax' -- sar mitissimum secutus ingenium suum, neutrum pt -- . permisit. Tum ille capite nudato, Ego, inquit, po-pse C tentissime & clemetiuinae Caesar me tibi captiuum s N. reddo. Ad ea Caesar, Nunc ita quidem me compellas, at cum antea siccus feceris. Saxo enim &Lan frauius hoc rerum tumultu, non Caesarem eum,
sed Carolum a Gandatio, qui se falso Caesarem diceret, in literis publicis scribebant Addidit quoque Caesar, optime merito suo ad eiusmodi sortu nam ipsum esse redactum. Quo audito, ille sublitacuit: humerisq; pressis & capite demisita terram in
tuens ingemuit, vultu sane miserabili. Inde iterum petit a Caesare, ut ipsum sic tractare velit, ut solent capti Principes. Ego vero,inquit Caesar, te ut meritus es,tractabo. Mox in castra abducitur. Eo die Mauritius princeps in summo periculosuit. Cum ena hostes persequeretur, quidam ex illis a tergo eu adortus, bombarda dorso admouit, sed inani conatu, F ignis non emicaret. Verum ille te merarius mox a Mauritianis discerptus est. Capta - sunt in eo conflictu tormeta quindecim, & magnus bellicarum rerum apparatus: postridie quoque sex alia tormenta in itinere intercipiuntur.Multa quo que praeda,impedimenta, signa legionaria & cquestria. Captus etiam est Ernestus Brunsvicensis. Cae- isar non amplius quinquaginta cquites amisit. Victoria hac potstus est8. Caledas Maij. Iulius Caesar Qtim Pontico triumpho trium verboru titulu prae tulisse sertur, Veni, Vidi,Vira.hs verbis nonnihil ina Nota C. mutatis sic nostor C sar, longe illi ob vera pietatem faris modo p serendus,vsus est: Veni, Vid Dem micit:ut ostederet, Itiam erio no suis viribus, sed diuino auxilio eam victoriam pietatem
516쪽
acceptam ferre. Saxonis & Ernesti deinde custodi Alphonso Uiui mandata est. Porro in deditionem
Torga urbe accepta, Caesar ad Vulltcnbergam octacupandam cum omnibus copijs procedit. Eam v . bem Saxo continuos vi 3intiquinque annos adeo communierat,ut sicile etiam diuturnam obsidione pactura videretur.
Obiter praetermittendum non est, qua in harte Albim Caesar vado traiecit,postera die non nisi natando, & aegre quidem fieri potuisse. Graues qui dam scriptores sic sentiunt,no sinu miraculo & prs senti Numinis ope Caesarem illud latissimum flu o''men cum tantis copijs vado transijsse. Quo autem die Saxo captus est, aestus fuit longe grauissimus, &sol velut sanguinolentus apparuit, no in Germania duntaxat,sed etiam in Gallijs.
Iam Caesar oppugnare decreuerat Vultielabe gam,cum ccce interuentu Ioachimi Electoris Bran
- . deburgici,& Cliuensis principis, cuius soror in Sa-
xonis matrimonio visebatur, precibus flexus, capi-xonem sententia Saxonem absoluit, vitamque. et his
coditionibus donauit: Electoria dignitate & agris oppidisque omnibus ad Electoris ditionem pertitar tibus exuitur. In Thuringia latum arces aliquot& zgros retinet: Arma & aenea tormenta omia cum vniuerso rerum bellicarum apparatu tradit.Eorumih ns erat numerus, ita ut ex sola Uuittent, erga, praeter minores machinas complures, DO.bombar. Cota munia die exportatae sint: Gota nullis viribus expugnabiti num.
lis solo aequatur.In ea fuere centum tormenta maiora,minora quam plurima: aenearum pilarum cen- itum millia, & multa alia. Sunt Sc aliae conditioncs uas praeterimus studio breuitatis. Accepta inde- itionum Vultienberga, biduo post Saxonis con- . iunx
517쪽
IN ORBE OBSTARVM. 697 Iunx cum multis nobilibus in Caesaris tabernacu lum venit ex urbe, qtque ad Caesaris aduoluta petades, ab illo manu alleuatur, & humanissime in amiallexum recipitur. Ea res omnium animos ad summam commiserationem fluxit. C farvbῖ multis eius
precibus mitissime respondit, mariti adeundi copi sim ei facit,& honorificentisime a se dimittit, atq; i. altera die intra urbem in arce ipsam inuisit. Per id tempus partim a Scythica quada gente ad Borysthenis ripa,partim a Tunetano rege cx Afri Scytha Oca, Cauari oblata sunt ad octo millia equitum: ve, Afer paraurum legatos Caesar liberaliter dimittit, quod iam militare bello propemodum consecto,ijs copijs no esset ha- Cassibiturus opus. Lanigrauius ubi de Saxonis captiuita se & Caesa ris victoria cognouit,non immerito consternatus, per Mauritium de pacis conditionibus tractare coepit. Mauritio deprecatori Ioachimus Elcctor Bran- .deburgicus se coniungit: qui tum plurimum apud ' . . . . . Caesarem gratia &authoritate valebant. Caesar qui
dem illorum preces audit,& quid a Lanigrauio si e ri vcis ostendit: sed cum Lanigrauius ad postulatae semper aliquid vel adderet vel dcmeret, Caesarianadem respondit, nihil secum Lanigrauio elle age ir rebus ille suis ut vellet consuleret. Id responi nInon mediocriter eius perterruit animum, & ab v iam Cadaris peruulgata clementia salutis sibi p. sidium petendum sentiens, datis ad Mauritium liteta Lasσrauius ris; compositionis conditiolios a Caesare praestri se permitties tas,manu sua descripsit & tradidit,ijsdcmque pau- Caesari. o post apud Halam Saxonicam in deditionem ac
Ceptus est. Verum antequam isthaec transigerentur, Ferdi- nandus rex cum tribus sere millibus equitum & sex
518쪽
498 COMMENTARIvs BREVIs RERUM peditum Vultienberga celeriter Pragam proficisci . li tur,& Caesar cum omnibus copijs suis ad Lanigra- uium edomandum co tendit.Pridie vero, quam Feradinandus discederet, Hungarici equitatus praesecti Caesari valedicunt,orantque supplices,ut Pannoni a Turcis oppresar afflictis rebus opem ferro velit. Literalitra sar eis liberaliter respondet, & singulis praesectis ac
Caesaris in decurionibus trocentorum coronatorum torquem
Hungaron donat: reliquis turmis vltra emerita stipendia in singulos equites alterum gratuitu largitur. Eam libe Item in1O. ralitatem omnes mirifice praedicarunt. Hispanos Ut nos. ctiam illos, qui gladijs mordicus ore correptis hostium scaphas nando appraehenderant,singulOS V ste hololerica ornat, triginta donat coronatis,& inater duplarcs armaturas adscribit. Cisar inde Halam abit, expectaturus illic Lan grauij aduentu. Ibi tum repente oritur seditio inter s/ditio mi- Germanos & Hispanos,haud dubio triste habiturabiariri euentu, ni C sar non sine periculo intor duas acies, furore & ametia cscas, mediu se opposuisset. Erant . adhuc apud Caesare Boemoru legati: eos ad se vocat, i. ortatur ut ad ossiciu&sanitate redea se alio- qui fratri Ferdinado minime defuturum. Eadem ad Loemos perscribit. Dum hic gerunt,Lanigrauius cum Ioo .equitibus vcnit,postridie a Mauritio & Ioachimo in re gia deducitur. Aderant frequetissimi nobiles, qui se . id nunquisuros putarant.Lanigrauius cora Caesare L ηαμ μ hi genua prouoluitur, & cius nomine Cancellarius
'I n s upplex C fare honorificetissime appellar, veniam ς 'ρρ peti obseruantia ac fide in poster u pollicetur, ς
ς' η' iureiurando confirmat. Caesar per oratore respondet,se licet grauissime laestim, tame supplici noxam cod Onare,capitis poena, ipscriptione & carceribus
519쪽
perpetuis absoluere.His alijsq; nonullis dictis,Latia grauius surgit,sed Cesarei neq; dextra dedit, neq;
ullum beneuolentiae genus cxhibuit. Intererat huic spectaculo Henricus Brunsvicesis, que hactenus captiuu Lanigrauius detinuerat. Postea Albanus Latia grauiu secum in arce ducit, Electores ad coena inuitat,& Lanigrauiu coena facta apud se detinet.Id vetaro pter spem accidit Laigrauio,qui se longe maiori La grauisu libertate usuru putἱrat. Coditiones quibus se dedita captium tredit,cx multis het fere sunt:Laigrauius & eius clietes vetμRomes Clsari iuret,&vltro eius voluntati se permitatant.Ipse ex omi ditio e quatuor delectas urbcs co tinuo dedat. Loca aliquot munita diruat. Centum quinquaginta aureoru millia pedat.Tormeta omia rhodis imposita ea erat amplius duceta C sari tra dat.Henricum Brunsvicesim restituat. Vita C saris beneficio habeat.Perpetua custodia no asi eruet,&c.
Hanc vltima conditione neqi Laigrauius ipse, neq; Principes intercessores satis cosiderasse vident, qua utique in C saris arbitrio custodiet vel breuiadet vel proro an det facultas costituta est. Tulit principio
frauiter captiuitate sua Lanigrauius, sed cum litis . . , apsius scriptis reuinceretur, cam fortuna coepit se re moderatius. Ad hanc vero calamitatem utrunqu
Principem & Saxonem & Lanigrauium importuna iLuteri & seditiosorum concionatorum consilia ad
Is igitur utriusque Germanici, quorum alterum potest Saxonicum dici, belli euentus suit, & Caesar Caesar ista
tota Germania, quod nulli unquam Romanorum domat-Ge Caesari obtigerat,seliciter edomita, a Paulo Ponti- mamam.
sice Maximo in Diplomate, quod Halae accepit, MAXIMI & FORTISSIMI cognomine ornatur, olim Carolus Magnu multis bellicis rebus.
520쪽
clarissimus triginta annis Saxones qgre domare po- tuit: noster Carolus Maximus intra tres fere men- ises Saxoniam omnem sibi parere coegit. Post demolitas Lanigrauicae ditionis arces, Caesar tormenta omnia, quae utroque hoc bello ceperat, Franco. phordiam conferri iussit, eaq; hunc in modum dic itribuit:Mediolanum so .totidem Neapolim, trecens ta in Belgium, reliqua in Hispaniam mittit. Post Noribergam co tendit,ut e loci propinquitate Ferodinandi rebus apud Boemos neruos maiores sua authoritate adderet. Breui post certior fit,Boemos iussa iacere paratos,ad officium redijs c. Dum No-ribergae moratur,a Lubeco ampla ciuitate & nobi- Lubeemes li,legati ad cum veniunt, qui doceant se nunquam alieni a eoa cum foederatis consensisse,neque, ut pro certo cli-θiratione. Constat,Omnino contra eu conspirasse. Bromenisses quoque per Danorum regem in fidem Caesaris recipi vehementer orant.Idem contendunt Pom ranus & Lunaeburgicus.Hamburoentcs primi omium in deditioncm venerant, missis Noribergam ad Caesare legatis,qui magna pecuniae summa mulctae nomine persoluta,Vrbe,quod nunquam antea cono, tigerat,in Caesaris clientelam coserrent.Ita iam C sar late rerum in Germania potiebatur, sed pro mi-
tissimo ingenio suo ea ubique in dedititios hostes
usus clementia & lenitate, ut non defuerint postea, qui dicerent illum no ea usum fuisse severitate, qua res postularet. Uerum prudentissimus priinceps,qui suae selicitatis aemulos non defuturos minime igno- . raret,& longe lateque omnia circunspiceret, no est putandus in ca amplissimae victoriae Psperrimis su Caesar ita cessibus quicquam temere statuisse. Cum auto tan-ctorfauore tae fuerint tamq; instrucis hostium copis, & Cqsar Numinis. contra in primis Germanici belli iniths adeo impa-