Marci Annaei Lucani Pharsalia, cum supplemento Thomæ Maii

221쪽

Fulminibus manes , radiisque ornabit, & astris , Laque Deum templis jurahit Roma per umbras.

Ut rap1do cursa fati suprema morantem Contum re locum et parva tellure diremti, Inde manus spectant, Vultusque agnoscere quaerunt, Quo sua pila cadant, aut qua sibi fata minenturi Factitri quae monstra forent , videre parentes Frontibus adversis, fraternaque cominus Hrma . Nec libuit mutare locum : tamen omnlia torpor

Pectora constrinxit: gelidusque in viscera sanguis Percussa pietate coit: totaeque cohortes Pila parata diu tensis tenuere lacertis. Dii tibi non mortem, quae cunctis Poena paratur, Sed sensum post sata tuae dent, Crastine, morti , Cuius torta manu commisit lancea bellum, Primaque Thessaliam Romano sanguine tinxit. O praeceps rabies , quum Caesar tela teneret, Inventa est prior ulla manus t Tunc stridulus aer Elisus lituis . conceptaque classica Cornu :Tunc ausae dare signa tubae : tunc aethera tendit. Extremique fragor convexa irrumpit olympi: Unde proces nubes. quo nulla tonitrua durant. E cepit resonis clamorem vallibus Haemus . Peliacisque dedit rursus geminare cavernis et Pindus agit fremitus, Pangaeaque saxa resultant,

Elaeaeque gemunt rupes.. Vocesque furoris

pavere sui tota tellure relatra.

222쪽

Spargitur innumerum diversis missile votis. Vulnera pars optat, Pars terrae figere tela, Ac puras servare manus. Rapit omnia Casus Atque incerta facit, quos vult, Fortuna nocentes.

Sed quota pars cladis iaculis , ferroque volanti Exacta est odiis solus civilibus ensis

Sussicit , & dextras Romana in viscera ducit. Pompeii densis acies stipata caterVis , unxerat in seriem nexis umbonibus arma. Vixque habitura locum dextras , ac tela movendi, Constiterat , gladiosque suos compressa timebat. Praecipiti cursu vesanum Caesaris agmen In densos agitur cuneos : perque arma , per hostem Quaerit iter , qua torta graVes lorica catenas Opponit, tutoque latet sub tegmine pectus. Hac quoque perVentum est ad viscera: totque perarina Extremum est , quod quisque serit. Civilia bella una acies patitur , gerit altera : Digidus inde Stat gladius; calet inde nocens a sanguine serrum. Nec Fortuna diu rerum tot pondera Vergens, Abstulit ingentes fato torrente ruinAS. Ut primum toto diduxit cornua campo Pompeianus eques , bellique per ultima fudit rSparsa per eXtremos levis armatura maniplos Insequitur. Devasque manus immittit in hostem. Illic quaeque suo miscet gens proelia telo :Romanus cunctis petitur cruor. Inde sagittae,

223쪽

Inde taces, & cixa volant , spatioque solutae Aeris , & calido liquefactae pondere glandes. Tunc & Ituraei, Μedique, Arabesque soluti,

Arcu turba minax , nusquam rexere lagittas e

Sed petitur solus , qui campis imminet , aere

Inde cadunt mortes et sceleris sed crimine nuIIo Externum maculant chalybem; stetit omne coactum Circa pila nefas e ferro sisteritur aether, Noxque super campos telis conserta pependit. Quum Caelar metuens , ne frons sibi prima labaret Incursu , tenet obliquas post signa cohortes: Inque latus helli, qua se vagus hostis agebat. Immittit subitum , non motis cornibuS, agmen. Immemores pugnae, nulloque pudore tenendi. Praecipites secere palam , civilia bella Non bene hactaricis unquam commissa catervis. Ut primum sonipes transfixus pectora ferro, In caput effusi calcavit membra regentis :omnis eques cessit campis, glomerataque pubes In sua conversis praeceps ruit agmina frenis. Perdidit inde modum caedes, ac nulla secuta est

Pugna : sed hinc iugulis , hinc ferro, bella geruntur.

Nec valet haec acies tantum prosternere , quantum

Inde perire potest. Utinam , Pharsalia, campis . Sussiciat cruor iste tuis , quem barbara fundunt i Pectora , non alio mutentur sanguine sontes lHic numerus totos tibi vestiat ossibus agros et

224쪽

Aut si Romano compleri sanguine mavis . Ist , parce , precor : ViVant Galataeque , Syrique ἰCappadoces , Gallique , extremique ordis L eri, Armenii , Cilices : nam post civilia hella Hic populus Romanus erit. Semel ortus in omnes It timor, & fatis datas est pro Cesare cursus. Ventum erat ad robur Μagni, mediasque catervas Quod totos errore Vago Perfuderat agro S, Constitit hic bellum, fortunaque Caesaris haesit. Non illic regum auxiliis collecta iuventus Bella gerit, serrumque manus m Vere rog tae IIlle locus fratres habuit, locus ille parentes. Hic furor, hic rabies , hic sunt tua crimina , Caesar. Hanc fuge, mens, partem belli, tenebrisque relinque, Nullaque tantorum discat me Vate malorum, Quam multum hellis liceat civilibus, aetas. Ah potius pereant lacrimae , pereantque querelae lQuidquid in hac acie gessisti, Roma, tacebo. Hic Caesar , rabies populi, stimulusque furorum , Ne qua parte sui pereat scelus , agmina circum It Vagus, atque animis ignes flagrantibus addit. Conspicit & gladios, qui toti sanguine manent,

ut niteant primo tantum mucrone Cruenti, Quae presso tremat ense manus, quis languida tela,

Quis contenta ferat , quis praestet bella iubenti Quem pugnare juvet, quis vultum cive Perempto Μutet et obit latis projecta cadavera campis.

225쪽

Vulnera multorum , totum susura cruorem ,

Opposita premit ipse manu. Quacumque VRgatur , sanguineum quatiens veluti Bellona flagellum, Bistonas aut Μavors agitans , si verbere saeVopalladia stimulet turbatos aegide currus, Nox ingens scelerum , & caedes oriuntur , & instar Immensae vocis gemitus , & pondere lapsi Pectoris arma sonant, confractique ensibus enses. Ipse manu subicit gladios , ac tela ministrat Adversosque jubet ferro confundere Vultus. promovet ipse acies : impellit terga suorum: Verbere conversae cessantes excitat hastae. In plebem vetat ire manus , monstratque Senatum. Scit cruor imperii qui sit, quae viscera regum , unde petat Romam, libertas ultima mundi Quo steterit ferienda Ioco. Permixta secundo Ordine nobilitas , venerandaque corpora ferro Urgentur : caedunt Lepidos , caeduntque Μetellos , corvinosque simul, torquataque nomina. regum 4aepe duces , summosque hominum te, Μagne, remoto, Illic plebeia contectus casside vultus, notusque hosti , quid ferrum , Brute, tenebas O decus imperii, spes o suprema Senatus, Ξ tremum tanti generis per secula nomen λNe me per medios nimium temerarius hostes , Nec tibi fatales admoveris ante Philippos ,

Thessalia periture tua. Nil proficis istic

226쪽

Caesaris intentus iugulo : nondum attigit arcem Iuris & humani culmen , quo cuncta premuntur , Egressus , meruit fatis tam nobile lethum: Vivat, & ut Bruti procumbat Victima , regnet. Hic patriae perit omne decus : jacet aggere magno Patricium campis , commiXta plebe , cadaver. Mors tamen eminuit clarorum in strage virorum Pugnacis Domiti; quem clades fata per omnes Ducebant. Nusquam Magni fortuna sine illo Succubuit : Victus toties a Caesare , salva Libertate perit : tunc mille in vulnera laetus Labitur, ac venia gaudet caruisse secunda. Viderat in crasso versantem sanguine membra Caesar, & increpitans ', is ΙΑΜ Magni deseris arma , ,, Successor Domiti: sine te iam bella gerunturis. Dixerat : ast illi suffecit pectora pulsans Spiritus in Vocem , morientiaque ora resolvit.,, NON TE funesta scelerum mercede potitum, se Sed dubium fati , Caesar , generoque minorem ,, Aspiciens , Stygias, Magno duce, liber ad umbrasis Et securus eo : te sae, o Marte subactum, Μ Pompeioque graVes poenas , nobisque daturum, is Quum moriar, sperare licet M. Non plura locutum Vita fugit , densaeque oculos pressere tenebrae.

Impendisse pudet lacrimas in funere mundi Mortihus innumeris , ac singula fata sequentem Quaerere , lemiserum per cujus Viscera Vulnus

227쪽

Exierit Quis fusa solo vitalia calcet; ore quis adverso , demisso faucibus ense ,

Exspuerit moriens animam ; quis corruat ictu, Quis steterit, dum membra cadunt: qui pectore tela Transmittant , aut quos campis assixerit hasta :Quis cruor emissus perruperit aera Venis ,

Inque hostis cadat arma sui r quis pectora fratris Caedat, & , ut notum possit spoliare cadaver , Abscisum longe mittat caput : ora parentis Quis laceret , nimiaque probet spectantibus ira Quem iugulat, non esse patrem. Μors nulla querela Digna sua est, nullosque hominum lugere Vacamus. Non istas habuit pugnae Pharsalia partes, Quas aliae clades : illic per fata virorum,

Per populos hic Roma perit : quod militis illie , Mors hic gentis erat: sanguis ibi fluxit Achaeus ,

Ponticus , Assyrius : cunctos haerere cruores Romanus , campisque vetat consistere , torrens.

Majus in hac acie , quam quod sua secula ferrent, Vulnus habent populi: plus est, quam Vita, salusque Quod perit: in totum mundi prosternimur aevum. Vincimur his gladiis omnis , quae semiat, aetas. Proxima quid soboles , aut quid meruere nepotes In regnum nasci Pavidi num gessimus arma Teximus aut iugulos 3 alieni poena timoris In nostra cervice sedet. Post proelia natis

Si dominum Fortuna dabas , di bella dedisses.

228쪽

Iam Μagnus transisse Deos , Romanaque sata Senserat infelix : tota Vix clade coactus Fortunam damnare suam. Stetit aggere campi Eminus , unde omnes , sparsas per Thessala rura, Aspiceret clades , quae , hello obstante , latebant. Tot telis sua fata peti, tot corpora fusa, Ac se tam multo pereuntem sanguine vidit. Nec , sicut mos est miseris, trahere omnia secum Mersa juvat, gentesque suae miscere ruinae: Ut Latiae post se vivat pars maxima turbae , Sustinuit dignos etiam nunc credere Votis

Coelicolas volvitque sui solatia casus: ,, PARCITE , ait, Superi cunctas prosternere gentes: is Stante potest mundo, Romaque superstite, Μ agnusis Esse miser. Si plura iuVant mea Vulnera , conjux,, Est mihi, sunt nati; dedimus tot pignora fatis. is Civiline parum est bello , si meque , meosque ,, obruat Exiguae clades sumus , Orbe remoto p,, Omnia quid laceras quid perdere cuncta Iaboras ,, Iam nihil est, Fortuna, meum is . Sic fatur: & arma, Signaque , & afflictas omni iam parte catervas

Circuit, & revocat matura in fata ruentes , Seque negat tanti. Nec deerat robur in enses

Ire duci, juguloque pati, Vel pectore lethum:

Sed timuit strato miles ne corpore Magni Non sugeret, supraque ducem procumberet Orbis: caesaris aut oculis voluit subducere mortem.

Diuili

229쪽

Ne quidquam : infelix , socero spectare volenti

Praestandum est ubicumque caput. Sed tu quoque conjuXCausa fugae , Vultusque tui : fatisque probatum Te praesente mori. Τunc Magnum concitus aufert A bello sonipes , non tergo tela PaVentem , Ingentesque animos extrema in fata serentem. Non gemitus , non fletus erat, salvaque verenduSΜajestate dolor , qualem te , Magne , decebat Romanis praestare malis. Non impare vultu Aspicis Emathiam : nec te videre superbum Prospera bellorum , nec fractum adversa Videbunt. Quamque fuit laeto per tres infida triumphos , Tam misero Fortuna minor. Iam pondere fati Deposito securus abis : nunc tempora laeta Respexisse vacat: spes nunquam implenda recessit:

Quid fueris nunc scire licet. Fuge proelia dira , Ac testare Deos , nullum qui perstet in armis, Iam tibi, Μagne, mori: ceu flebilis Africa damnis, Et ceu Μunda nocens , Pharioque a gurgite clades , Sic & Thessalicae post te pars maXima pugnae. Non iam Pompeii nomen populare Per orbem , Nec studium belli: sed par , quod semper habemus, Libertas, & Caesar erunt : teque inde fugato Ostendet moriens , sibi se pugnasse, Senatus. Nonne juvat pulsum bellis cessisse , nec istud Perspectare nefas, spumantes caede caterVas Respice turbatos incursu sanguinis amnes,

230쪽

Et soceri miserere tui. Quo pectore Romam Intrabit campis factus felicior istis Quidquid in ignotis solus regionibus exta, Quidquid sis Phario positus patiere tyranno pCrede Deis, longo fatorum crede favori, Vincere pejus erat. Prohibe lamenta sonare , Flere veta populos : Iacrimas , luctusque remitte. Tum mala Pompeii, quam prospera mundus adoret. Aspice securus vultu non supplice reges :Aspice possessas urbes , donataque regna,

AEgyptum , Libyamque , & terras elige morti. Vidit prima tuae testis Larissa ruinae ΝOhile , nec victum fatis caput: omnibus illa

Civibus effudit totas per moenia Vires ὁomnia , ceu Iaeto, promittunt munera flentes rPandunt templa, domos : socios se cladibus optant. Scilicet immenso superest ex nomine multum , Teque minor solo : cunctas impellere gentes Rursus in arma potes , rursusque in fata redire.

M SED QUID Opus victo populis, aut urbibus, inquit is Victori praestate fidem is . Tu , Caesar , in alto Caedis adhuc cumulo patriae per Viscera vadis rAt tibi iam populos donat gener. AVehit inde Pompeium sonipes: gemitus,lacrimaeque sequuntur: PIurimaque in saevos populi convicia divos.

Nunc tibi vera fides quaesiti , Magne, favoris Contigit, ac fructus. Felix se nescit amari.