Coutumiers de Normandie : textes critiques

191쪽

4. ni insp0ctionem, p0te8 se exoniare tenens sine poriculo hereditatis, quia Semper e per penam pecuniariam liberabit.

cAPITULUM LXXXII.

1. Η0c modo fiunt oxoniationes: aut primo exonia sudo morbo, qui ei contingit in via curio, aut do morbo

residenti.

2. Si do via curio, hoc potest sacere per unum qui exprimat, ubi ille jacet, et dicat quod cum illo veniebat, thoc vidit o audivit. A quo receptis legiis de habendo domino suo ad disem, diu se assignabitur competens, quia

non potest se Xoniar iterum'.

3. Si autom do morbo rosidenti, o duos homines oportet clam quod offerant se servienti curi di precedenti diem assignatam Dio assignata, audiuntur illi duo exoniatores cum torcio de via curio, et is assignabituralia dies competuns ad habendum dominum suum, et illa die, p0terit se exoniaresterci do eodem morbo die prece denti facta denunciation servienti curi et associatis primis Oxoniatoribus. Illa diobubobitur ' quod seger videatur per quatuor milites ad minus, vel vavassores, qui habeant recordationem, et si illi inv0niunt ipsum infirmum, aSSig-

Illa dis ubebitur. . . . videbitur B. ill die judi-

192쪽

nabuntii torminum usquo ad annum et diem, quod juret

langorem.

4. Forma autem juramonti hec est quod adeo est insirmus quod non potest ventre ad curiam, et quod in domo sua non induet bracas' nec eoerbit masnastium suum nisi veniendo ad curiam, merens siliti

tanquam SanuS.

5. Et si inuontus fuerit faciens in contrarium, erit in periculo amittondi terram potitam si fuerit stonsa vel capta in manu Regis per curiam, quo habeat recorda

tionem, ut Superius, quia nullus desectus, Vel oxoniatio, aut inspectionem terro valet, nisi per curiam, que habeat recordationem Desectus factus in curia, quo hab0at recordationem, auseri possessionem. Xoniatio quo non potest salvari, Vel per quam Toniatu non Salvatur,

equipolletissectui. 6. Si autem militos idorint M um sanum, Vol dubitaverint de morbo, assignabunt i diem quindecimum ad minus otia di tonsetur qu0d veniat, vel faciatis asserro, ut judicetur a curia et recipiatur ab eo juramentum langoris in forma predicta, si fuerit recipiendum inlioquin respondeat in continenti. T. Finito anno et diu tonotur illo venire ad curiam et respondere per se, Vel per procuratorem ab ipso in curia

BB. mittendi e terrαm suαmpOSSeSSionem terre petite. Quia nullus. . . recordationem. DesectuS... - B. qui nullus defectus et in moniαtio rite inspectionem terre nisi per curitam que hαbeat eoordαtionem valet petenti, recuperαtionem hereditαtis, sed redversαrius SuuS

ab inspectione que αbρα recor-dsitionem defectuS. Recordation0m. Defectus sactus in curia... milite viderint. C. 4 recordacionem rite OSSES-sionem et exoritαci que non potest salvαri e per quαm non statvαtur exoritatus equi olet defectui si autem milites viderint.

193쪽

attornatum et illo non potest sacere exonium, vel desectus, si dominus suus secit tot quot non posset plura lacere. Noc in una causa potest fieri nisi unus langor. Qui autonis exoniaverit, et pondentibus aliis exoniati0nibus, visus fuerit, non poterit se cotero haber alias oxoniation0. 8. Si autoni incoperit oxoniatione suas aliquis per morbum residentem, quamvis Se exoniaverit ter postquam visus laserit a militibus, poteritis exoniar quarto de via

curio, et non ampliuS. 9. Quicunque exoniaverit suist exoniationes suas Salva

verit per legem superius scriptam, vel per emenda curie, non ' poterit reincipere, nisi langor jurat ; et exoniationes possunt reincipi duello adiato Sine langore 10. Inspection torro potito acta roddenda est curia domino Dodi, si sani potiorit, et precipiendum est ei ut querelam ' illam justo doducat. Quod nisi socerit, quolibet partium p0test abjurare curiam suam et in curia sua, eXpre8Sa causa injuries', vel desectus adjuncto sibi teste. Et in ista curia p0ssunt fiori exoniationus et desectus. II. Domini clam habent curiam suam de hominibus

Aliis exoniationibus. . . . aliaSeXoniationes. - . D. 8 liis exoniationibus nisi is qui fiunt non potest de cetero hαbere ilicis emoniationes liis exonictoionibus nisi rite dierit

distinc intitutd: Quid faciendum

Marnier, p. 69, t. 26. N. D. Z in curie; B. in

jure.

194쪽

12 D, diffamatis autoni ita fugientibus stra illis, qui capti sunt in latrocinio pertinet ad Regem.

13. Probato dolactu vol injuria curi domini rodit causa ad curiam Rogis cum exoniationibus et desectibus supradictis sino langore, si langor preceSSit. I 4. Tonsens post inspectionem poteSt nominare garantum. Qui si noluserit venire ad diem assignatam, justiciabitur quod seniat et garantiget, vel deficiat. Anioquamgarantigot vid0bitur ' quid arantigar doboat Post sero inSpectionem, Si arantigaverit, tensetur dolvictionul 5. Si do corii illo, qui traxitium ad arantum amittit p08808Sionem, et inquiretur sine dilation utrum justo do&cerit, vel injuste Si injuste, tonetur ei restaurare

dampnum Suum.

16. Similiter si de alio aranio, et similiter de torcio Sed, si tercius nominaverit quartum, portet quod statim causam defendat, in8pectione tamen facta tenementi, quia

195쪽

deductio habet ociam locum in resfurtiva resilla in judicio Oxhibita nominatis.

CAPITULUM LXXXIII.

DE DIVISIONE TENEMENTI INTER HEREDEM

I. enementum antecossoris d0b0 dividi inter horodes' equaliter, nisi aliter per consensum sat Et si aliqui heredum sint in statu, alii autum non divisio illa erit stabilis quantum ad illos qui haboni tatem.

2. Illi vero, qui fuerunt infra etatem, poterunt reVocare, cum pervenerint ad etatem, et si cessaverint per unum annum, Vel amplius, elate completa, non poterunt reVO-care. Revocatio autem potus fieri se invito tutore, ita

quod si per industriam aliquorum partes fuerint meliorate purisdificia, vel per plantationes vel hujusmodi dobet fieri

3. Portionibus actis, Semper primogenitus habebit

Torcio sed si . . . non procedit ulterius. - . D. 8 eroto sed tersius oportet quod nominαveritquαrtum statim eum defendat inspectione utem rect tene--enti qui nominαtio αναntorum non precedit ulterius BB. eroto sed eroius non potest nominαre quαrtum sed oportet quod sttatim eum demendet inspectione αmeri inde αot tene--enti qui nominαsi gαππαntorum non procedit ulterius; C AE eroi si terciυ oportet si nominαDerit quartum sitatim ei defendα in eooione αutem tDotta tenementi qui nominaci 9α-rαntorum non precedit ulterius.

maintonant que ii tenemen Sera Veug, qar utre te quar ne uet

1. 9.

196쪽

electionem, si voluerit, et si negligens uerit, justicia eliget pro eo et aliis tribuet portiones. 4. Si in horoditat eorum fuerit baronia, vel s00dum lorico, vel serjanteria, vel alia terra, que non sit partibilis, di caelo, in election primogeniti erit habor sivo terram non partibilem: Sivo escautas, et alii hab0bunt idqu0 primogenitus non elegerit. 5. Si ibi sint duo laoda lorice, et escaete, et plures fratres vel coheredes, primus liget unum do feodis vel scautas, o socundus postea similiter, et aliis residuum remanebit. 6 Si unicum sit se dum, primogenitus illud hab0bit otaliis facio liburationes ' quamdiu vixorit, Secundum quantitatem tenementi. T. Et si aliquis horodum conqueratur de primogenito suo, vel de illo, qui hereditatem possidet, petens portionemque eum contingit, vocatur id tonens ad curiam, si ab ipso apparent in curia querit judex utrum sit frater volconSanguineu conquerentis si ipse negaverit illum eSSe de genere suo, super hoc fit inquisiti per legales hominos vicinos Et si juratum fuerit qu0 siti 00dom genere, et successit illi' cujus sui horoditas, illo potons habebit portionem suam in impedimento, nulla inspection facta, declarata, si necesse fuerit, per juramentum

vicinorum possessione antecsessoris Inquiritur eciam

utrum illa sit partibilis, si super hoc questio oriatur. 8. Excipit quandoquo tenens contra petentem dicens

qu0d injuste petit, quia pr0 portion sua habuit torram t

Et successit illi. - B. et

Surrexerunt illi. Por juramentum vicinorum. - . D. per jurαmentum jur torum vel vicinorum.

197쪽

- 93 pecuniam, quam terram Sten Surus est. Et super hoc oportet eum habere testem in curia, qui hoc se Drat probaturum). Tunc alter hoc negante, assignabitur inspectio terre, per quam tenen Sh vultis dolandero, tinspectioni debunt essu vicini, quia postea jurabunt utrum illo sit, vol fuerit, in poss0ssionesterre ostenso. Et si juratum fuerit pro excipiente, liberabitur, set, si contra eum, Statim

condempnabitur.

9. Si autom dubitaverint juratores, per duellum causa illa torminabitur ist tunc hab0bit dominus tonomoni, curiam Suam USque ad dolacium, sicut conti notur in capitulo De dilationibus. Et si tonomonium illud tonuatur do pluribus dominis, nullus eorum hab0bit curiam sod in curia Rogis' terminabitur causa illa Causa ista, cum ventum fuserit adprobationem per uultum habui dilationus suprascriptas in titulo De dilationibus, tam in xoniis quam in desectibus et langoro, sed non habet locum nominati garan

DE RELEVIIS

I Baroni erga Regem per c libras relevantur' laodamilitum unumquodque per XV libras, sive teneantur in capite de Rogo, sivo de aliis.

198쪽

montis et cum Dodis suis, quamdiu infra etatem sunt, in custodia dominorum suorum' nisi teneant in capite do

3. Alia s00da por diversa loca diversis modis relevantur.

CAPITULUM LXXXV.

DE DIFFORCIΑΝΤ HEREDITATEM

1. Pluribus modis stipui propriotat horoditatis agitur. Cum nim agitur pure, ita di assignata et adversario preSente, pr0p0nitur pro conquerente

Conqueritur talis de tali quod ipso injuste dimorolate terram, quam detinet apud Baioc as ' de qua

pater SuuS, vel avu vel antecessor suus fuit Salsitus tempore paci I OS coronationem reor Ricardi sicut si hereditato sua, et indo habuit oeitus et fructus torre videlicet frumentum, et ordeum, et poma, et hujusmodi et si hoc vult nestare detinens, ipse petenSparatus est hoc probare per Se re per teStem et garan

tum suspicientem, qui hoc vidit et audivit.

Herodes militum . . . dominorum Suorum. - D. , C. heredes militum secundum Ser-Micium et ni cum tenementis suis quαmdiu infr etatem sint cum feodis suis in custodi do--inorum suorum B. heredesinilitum vel serDiericium sunt cum tenementis suis quamdiu sunt infra etatem cum feodis suis in justiolam dominorum Suorum. - Texte Dansaisci iioir a che vallers et a Sergen et leur tenement et Eurine soni enla arde a leur segneurS, tant

tum.

199쪽

2. Et oportui luod testis sum ciens hoc tostis cotur dies iis hoc esse verum et quod paratu est probare una hora diei, secundum considerationem curi qu0d tenens tenetur rospondere negatiV Verbo ad verbum, et, si inspectio tonomenti acta est, adlabitur duollum, itaqu0d primo dabit adium tenens et plegios do de ridend0. et petens posto do probando 3. Vadiato taliter duollo in curia Regis, o in curia cujuslibet profontibus duobus ' militibus ad minusit aliis

qui aboant recordationsem, omnes desectus et Omnes exoniationes recordabuntur, ac si hoc esset in assista, torii illo qui non poterit salvar dolactus et Yoniationes in periculo cause, Sicut continetur supra in capitulo M odilationibuS. 4. Si vero tenens maluerit, potestis ponere in recognitionem se in lection sua est essensio por duellum volper recognitionem. Vadiata recognition0, assignabitur idius, qua d0but assurro arantum curi Regis, qua impetra verit' breve do recognition per hoc verba Reae vel sones allus balliso suo tali salutem. Con

questus est nobis talis quod talis implacitat evin injustod tenemento quod tenet apud Baioc ast , unde soponit in recognitionem : ideo, si tibi dederit pleolos

N. D. 2 consuetudinem cu-rie; B. consuetudinem αtrie. Ces mois soni rendus en Dan-

200쪽

submonitorem ij. eoales milites et homines de visi-1reto, quod sint ad primam assistam ballime tuo, pa='ati juramento recognoScere quis eorum habeat majus jus in tenemento illo, ille qui tenet, vel illo qui eoeloit et interim terram illam videri facias, et submon illion, qui erigit, quod sit ibi auditurus illam re sonitionem, et habeas ibi tecum submonitorem et hoc breve. 5. Hoc scognitio habet dilationses in dolactibus otoxoniationibus, ut supra in titulo De dilationibus. 6. Ille ' pro quo juratores dixerunt omnes concorditer Obtinobit. Si autominus desduodecim contradixerit undecim,vol duo sex illis laserint noscientes, nichil actum est, immo ad probationem per duellum recurrendum si et tuncitorum rodditur curia domino feodi sub sorma prescripta in titulo De dilationibus. Et rodeunt oxoniationes sine langore, si precessit, et desectus et ali dilationses, Oxcopia nominatione aranti, quia, cum pS SuSceperit in Se recognitionem et desensionem, renunciavit aranio. Sic eciam fit in omnibus causis ubi agitur de proprietato ore

ditatis

DE FEODO E VADIO

I. 0ntingit quandoquo quod aliquis vindicat lorodi-

intsem suam utpot ab ipso, vel ab antece880re Suo pignori

Coraernis paragraphe forme dans . D. 8 un hapitro distinct

BB. Jovisis a finis cha-pitre es mois et de feodo et sagio et de dilationibus, qui ne