Lex Frisionum

41쪽

est, neque tamen qui legi capitula quaedam adieceruiit, iisque ius novum in Frisia condiderunt, antiquas Constitutiones a textu legis removerunt; quo factum est, ut permultae constitutiones discrepantos in lege nostra Frisionum locum habeant, quae non sint intelligendae, nisi legem IPSam in Partes, ex quibus sit composita, dissolverimus. In adnotationibus ad singula legis capitula appositis constitutione animadverti dissonas, quae nobis aliis in eapitulis legis occurrunt, hoe vero loco meum est summam facere additionum in textum legis receptarum, ex quibus partes legis, diversis temporibus scriptae, sint distinguendRE. Duae legis partes diversae primum sunt observandae:

A. Pars legis quae Pertinet ad solam Frisiam mediam, inter Fli et Laubachi sitam. Dubitandum non St, qui haec it omnium antiquissima, eique nomen legis antiquissima imponori I . D. Pars altera legis, quae parti notati e Hori isti, aris me a d vim ii vim Fcidias iam pertinet inter fluvium inlisal et Isaram

sitam. an partem, ad Frisiam orientalem etiam pertinentem, ante annum 85 Scriptam non esse iam supra Oxplicavi, quia Frisia orientalis antea non erat regno Francorum Subiecta. Dicta autem legis pars altera, quam prima secrevirim B , ut ipsam accuratius examinantem non praetereat, rursus duabus par

tibus monstat rim II et III .

Harum partium secundae, quam tertis,

ain omni legis nomino 'sui, in toxiulegis sero ubique vox Additio adscripta ost in eadem numerandi sunt loci legis

sequentes:

42쪽

XXX l. EX FRISIONUM.

α Addi io riviralitan, quo verbo duodecim gis extremi inscripti sunt Et quidem singula mapitula huius Additionis ita sunt superscripta: tit. I III e. 58 utimari . tit. III. c. y-isi meo iudiei Gaemundu dictahit..tit. III e. 6-28 et tit. IV VI miae mortis, eiulit VII Mamurisi . tit. VIII-XI, millestiarum fit. XII tot trana auhacti Tauctor uituli son adscriptus est . M Capitulum Io tituli II legis Frisionum, quod Superscriptum est me mulamurticaddidit. O Verba nonnulla principio legis anteposita, et alia quaedam in fine capitulorum tituli primi adscripta dico

verba:

bilisnoo olidi liberi so lui si solid. denarii

43쪽

ad cap. 2I: Intem utibactam et Timram donianua

Vorba laudata, quae titulo primo legis antiquissimae ad Frisiam mediam pertinenti inserta sunt, ac do iure Frisia orientalis et occidentalis loquuntur, tempor additionis esse concepta, ex dicto Acte retra pia rei ositioeoniicio Tempore legis antiquissimae , impla compositiones' iuris erant in Frisia additione legis coinpositiones antiquae Sunt triplicatae, et verbis principio tituli primi antepositis hae G ε-Pla comPOεitio exprimitur,

compositiones in titulo primo nominatas, ipsas esse antiquas ae nullo modo mutatas, quae autem in praxi tersint sumendae e iure recentiorE. Tempore, quo lex an-quissima condita St, Seriptor verbis imPla comPositio uti non potuisset, nulla enim compositio multiplicata in Frisia orat cognita Sententiam diSputatam de tempore, quo verba laudata legi sint addita, firmant voces denarii nonae morielcte, de quibus conferas infra p. XXXIX. additionem vientum posteriore tempore legi risionum adscriptam Ese, longe Plurimi oncesserunt, qui do ea scripserunt, a re ita manifesta est et plurimis additionis eonstitutionibus firmata, ut nudam mihi dubitationemri

linquat Cupitulum Io tituli II legis Frisionum posteriores tempor legi additum eo probatur, quod superscriptum est: me mulemarti addidit, et vlemaru maximam parto additionis sapientum legi adiecit Verba tandem titulo primo legis inserta temporis posterioris Age quam legem ntiqui SSimam, argumentis ipsis demonstratur, quae attuli eo conSilio ut ostenderem, vorba inforta eodem tempore Scripta esse quo additio sapientum.

Sod iam satis multa de hac Parte capitulorum vel verborum antiquissima, legi additorum, quam tertiam totius

44쪽

XXXIILO FRISIONUM.

logis nomino vi IIII examinemus alteram partem ex mea opinione legi antiquissimae additorum, quam Seeundam totius legis nominorim II . Non video viros doctos, qui do lege Frisionum scripserint lianc legis partem m II separasse a primarim I ,

quam nomino legem antiquissimam quum vero singula capitula logis Frisionum, additione Sapientum exclusa, quam accuratisSime inter se comparem, Eo adducor, ut eandem agnoscam Lex antiquissima mo solam rospicit Frisiam mediam, atque onmia eius verba ita sunt concepta, ut ea legenti credere liceat tunc hanc solam, nequo orientalem vel cicidentalem Frisiam suisse Legi autem antiquissimae, his verbis declaratae, capitula quaedam sunt inserta vel addita, quorum nonnulla ius expoliviat Frisionum orientalium vel occidentalium a iure risias mediae diversum, alia autem mendant ius Frisia modiae in loge antiquissima conditum capitula hae atque illa conficiant partem legis quam die se eundamri II , cui adnumerem locos legis sequentes:

tit. III. c. 8 s qua capitula ius Frisiae orientalis explicant, et addita sunt ad cap. I-T. tit. IIL tit. IV. c. 2-8 Capitula addita sunt ad cap. l. tit. IV conL verba minime etet; hoo taeter Lαuhaei et Sine alam te. rem Latibae etet . tit. m. c. 2 Capitulum 2 ad capit. I additum est, an eodem exponitur ius ni cum medium et illud quod Nigebat ram ctubaeo. fit. VIII add. Fini tituli additum est ius diversum, quod vigebat rana Lmbae etc. tit. IX. e. 1 IT Capitula addita sunt ad titui. VIII Inter Laubae hi et 'sectram fulta eas com fuci etc . sit XII e. I. 2 Capitula ius Frisiae media illu strant, et addita sunt ad cap. 5 et . it. III .

iitta XIII AETitulus rius trista media, illustrat, et

45쪽

tit. XIV. c. 3 Cap. 3 additum est ad cap. I et tituli eiusdem me leae inter Latiboeta et Frehum mutoditur L . in cap. I en 2 expositat refertim inter Fl hum et lassatam luelam pro vi modi eam lolia rat

ibid. c. -T Cap. - addita sunt ad cap. I et

tituli eiusdem De eodem re inter Latibaehi et in aram Dium talis est con3uetudo etet . tit. V. cap. - Capitula I - eregeld FH-siae orientalis exponunt: Et hoc in eadem rectione tu . intor Laubaeli et isaram tuliter burristimetet . tit. XVI. Infer ciubae et Sine tam de redo etet . tit. XVII c. I-s Titulus irascriptus me annus est, ius Frisiae mediae exponit, et in cap. d verba oecu runt: ultra aut uehi Cer in s PIO. . iii XVIII De illa dominico ...i tra Laubctchi ..., in meteris lata Frisiae te .

iit XX Titulus do iuro Frisia media additus est. . titi M. add. In fine tituli addita sunt verba:

Sint fortasse qui iudicent, capitula vel verba haec laudata reliquis capitulis vel verbis legis Frisionum, Additione Sapientum Xellisa non posteriore quodam tempore esse adseripta, sed ipso anno quo lex sit concepta, ita ut qui legem condiderint primum litteris mandassent illam partem legis de iuro Frisiae mediae, quam dico antiquissimam, poStea vero, opere suo vix finito, ipsam legem auxissent additamentis quibusdam de iuro Frisiae orientalis et occidentalis, aequo a nonnullis capitulis de iure risia media in lege aeulo antea Scripta omissis.

Ego vero censeo hanc Sententiam esse contemtiendam. Additamenta, qua ex sententia quam improbaverim, antiquissimae legi Frisionum paulo post sunt adiecta, ius continent quod ita dissor ab iure in lege antiquissima exposita, rudi sine iubi, longius temporis spatium inter

46쪽

originem legis atque eam additamentorum intersae it quis QSt, ut exemplum ponam , qui concedat, titulum primum et quintum decimum eodem anno conceptum ESSE, quorum illo erogeidum viri liberi 3 solidis, hie vero Io solidis aestimavit. Aecuratius autem cognoscamus ius illud, quod inest capitulis legis enumeratis id congruere ad annum T 8S , quo Frisia orientalis, in iis saepissime Commemorata, regno Francorum subiiceretur, exemplis a mora. annus o solidonim, quem dicunt regium, in logo Frisionum antiquissima nunquam nuneupatuS, ceu

fit in capitulis tituli III ot in capitulos tituli

me, qua ad Frisiam orientalem pertinent. Eodom tempore annus regius a Narolo Magno in Saxonia introductus est; conferas Capitulare de partibus Saxoniae anno 28 datum vel paulo antea, vide ait Deu Ver- fass. S. III p. 123 in capitulo . noεtram annum3olaol, Mon. G. L. L P. I 2, cons ibid. cap. Is-21. 25 et 31 dedistis ot ratatem comitibi hiannum millere in usu ministerio de fata ne maioribus muri in olidoado de minoridua ero et se comitis annum in olido IS comti mi , Mon. S. L. L p. so et Capitulare Saxonicum anni si tit de Nis evitum, Pro quibu F tinei, ε resis annum ans' εi unt, Olido 6 bonurit, at militer Gaerere Doluenit, i licubi contra Moa cinnoa fuerinu, Mon. G. L. L p. 5. 'ere Idum aut redum novies sumptum, legi amtiquissimae plane alienum, ex iure capitulorum quae audavi, his in criminibus solvendum est tit. VII: Si qui invin veriti incenderit . . . indulo eomponae; i utem dominum donim animi Mipsa domo restre in eo utit, bet ' εum Oecidit, conbonaut

47쪽

tit. XX. 2 Si qui hominem reiderit et abseonderit, quod morbitum vocant, notem meruit Ad comPOricti. fit. X, I otii baidem occiderit, novira eum e m

tit. XVII, 3 Si quia loesum rellis vel duo beeia deris, novie ilium eo ones, et redam novire ad Partem dominiciam. tit. XVII, 2 Qui in rarte Geta, in euele coemi in citrio cetratae hominem occiderit, noue es rvel lum eiu3cOmPonat, et noris Pedam ad Partem dominicam. titi XVII, I Si quis in aerei, litem concitaverit,n ira damnum quod effecit con Onere cosscttur, et ad Pa tem dominieam notae Pedum Pereolio I Add. I, 2. 3: Homo sata ticyaeem habeat in e e&8ia, in domo sua, ad uel lam eundo, de eetrai r deundo, d placitum eundo, de laesto redeundo; qui hane Pctem est reserit, et hominem Oeeiderit, novies o olidos componat; i Bulneraverit, nodie I 2 olido componat o Partem rectis.JOmnes hi loci, qui commemorant eregeldum vel he- dum novies Sumptum, pertinent ad Frisiam nodiam: testante autem titulo VII in Frisia etiam orientali re vanonias sumptus iuris erat. In titulo VII, compositio novies Sumenda, legi antiquissima Frisionum aliena, Introducta erat edicto quodam speciali regis Francorum, addita enim sunt ad titulum VII verba me constitutio eae dicio resis meresi Credere velim cum varo doctissimo Wilda, trahocli de Germanen p. 58, omnia Were Ida vel reda novies Sumenda, quae occurrura in

legis iusionum locis laudatis, in Frisia esse introducta odiet illo quod aitulae VII legis nominat Nequo dubi-

48쪽

XXAVILEX AERISIONUM.

tena, quin arolus Magnus suin it rex, qui publicasso codictum illud titulus enim septimus Frisiam orientalem nominat, aruarolo Magno domum regno Francorum subiectam, et quae in titulo XX, 2 legis Frisionum do

compositione novies Sumenda nobis occurrunt, ipse Raro

lus Magnus in lege Saxonum II 6 vel ed Merhoi bos

constituit: i mor stolum quid fecerit, comPonaster Primo in in i itiaeta cotiditionem, uam cuius mulctae pars tertia a proximis eius qui facinus perpetravit componenda est, duae vero partes ab illo, et imi er Oelira et eoeon oriatur. Quem titulum legis Saxonum inter annos 28 et si a arolo Magno publieatum ESSE, EonSen,

fiunt viri docti, vide Merhel ex Saxonum . .

γ. Libra viginti solidorum. Tituli Co XVI

legis Frisionum, qui pertinent ad Frisiam orientalem, anno et 8 regno Franeorum subiectam, mentionem faciunt librarum viginti solidorum has autem a Narolo Magno in regno Francorum esse institutas constat ex edicto Pippini regis libra solidos viginti duos habuerunt. Annus quo arolus Magnus edixerat, ut librae essent viginti solidorum, incognitus est vir doctus Guerar coniecit annum iis, eumque Secuti sunt Scriptores recentiores, verbi gratia . . Mul Ierieulscho Mung solii clito Loipχig 186o. I. p. 26 s et ait D. Vers. S. IV. p. so s. Quae quum ita sint, censeam partem secundam legis Frisionum II cuius capitulas laudavi, anno 285 scriptam esse neque loci quidam dictorum capit lorum anno T85 repugnent. Non enim comprobo sente

49쪽

tiam viri doctissimi ait Deutfelle Veri assunogesesiichto III p. I l. ol, qui exponit, ducem in lego Frisionum

XVII et 2 et 3 nominatum confirmare Sententiam Eorum, qui putent legem scriptam esse ante uolum Magnum, quo regnante nullum vult fuisse in Frisia ducena. Quamvis me non praeterierit, neminem Scriptorum aequalium inter annos T 8 et 8o2, in Frisia mentionem sacerore cis non tamen Ssentiam, hoc Silentio scriptorum, qui paucissimis verbis his in annis do Frisia loquuntur, demonstratum esse, in FriSi tunc ducem non fuisse. Nomon ducis Frisiae scriptores saeculi noni legenti currit in Chron. Reginonis ad a. os Go Uridiis reae Danorum Per quoεdoem nessotimorra iandati duci ita Fr εium Providebat, audiage, quod ei i. e. Godes ido im-φerator Met rati , eo quod in Abotrides dum8el, Mon.

G. S. L p. 56M T. Nomen ducatus Frisia reperitur ad annum 3s, quo tempore, teSte rudentio Trecensi, pars quaedam regni Franeonici divisi complectebatur re

Ex chron. Reginonis verba descripserunt Annales Mettenses in cognitum habemus auctorem, quem Regino' annum os secutus situde due Frisiae verba faciens Auriat Lauristiam ad anuum os , Mov. G. S. I. p. Is ducem Frisia laeaud commemorant; neque tamen cenisseam, Regivonem abbatem rumiensem, rerum patriarum pergnarum, qui circa annum o seripsit, dueem Frisia taxisse.

50쪽

R. Eo oss, Leelawarde I 8 8. I. p. 28 et Fochema in de rigo Fries, 18bd. VI p. IIS. Haud confirm vorim tempore aroli Magni omnem risiam umam ducem habuisse eoniicere potius velim, praesectis limitis, singidis regionibus Frisiae maritimis praepositis, nomen ducis suisse. De vocibus Praefectiis, duae limiti3, marchio conserendus est ait D. Vertassungsg. III. p. 3IS: quod pertinet ad Frisiam antiquissimam, asseram Ioeumox Vita S. Bondacii cap. do do anno si loquentem rimu qui saeram ruefecturae emittam in testim loriosi Pippini rectis iver usum laeumque ilium i. e. Dochinga in pago Asterga serebαt, nomine Abba, Mon. G. S.

IL p. 353.

Facilis est distinctio iuris prima et altera legis Frisbonum parte edicti ab eo quod constitutum est in Addition legis Frisionum, cuius capitula Supra p. enumerata tertiam legis partem m III nominavi. Multae constitutiones et legis antiquissimaerim I et secunda partis Iogis vi II sunt emendatae, quas quidem in editione

legis ad singula capitula legis notavi. Inter omnes maxime veniunt in conspectum mulctae vel compositiones Plurimae triplicatae, quae antea in Frisia iuris erant, de quarum gravissima, quam dicunt erecte iam, paulo u euratius o loco disputem, ut exemplo ostendam reos legis partes in eodem diversas et sibi contrarias. Numeros eregeldorum, quorum ex Frisionum mentioncm lacit, nullus intelligat, nisi qui monetam eognoverit, qua lex Frisionum utitur. De eadem viri docti opiniones diversas Proposuerunt, neque tamen, ut iudicem, ducem ei attulerunt 'Polio in loco monotam Iovis