Ezechielis Spanhemii Dissertationes de praestantia et usu numismatum antiquorum

141쪽

DissEχTATIO SECUNDA vitae ussim feliciter comparata 8 Et Romanorum qu dem laus haec fiteor praecipua, qui primas etiam in hoc veteris memoriae illidio ac delectu, vulgo apud antiquarios tenent. Quum enim in Graecorum, aut Ba barorum Nummis, frequentius situs, originis, religi nis quandoque occurrant argumenta, Romani optimo& arcano quodam consilio, non diurnos solum astus Principum, sed ipsam agendorum normam, promiscuis& quotidianis Nummorum usibus, testatam conssia tamque volucre. Hoc enim abunde tot praestantillim

rum Virtutum essigies passim in iis traditae ostelidunt, quae nihil aliud, quam pictura quaedam loquens, ut

Poesin vocavit nonnemo) veram optimi Status 3c Vitae laudabiliter actae imaginem continuo ante oculos ponit. Unde illas ipsas regnandi artes, una cum lacris Caes rum vultibus, in iis passim haud temere expressas intu mur , ut individuam quandam illarum cum suprema potestate societatem, iidem religiose fovendam sibi&retinendam scirent. Qua in re non minus apposite, illae Virtutes, quae maxime Principes decent, & quibus pu-hlica salus potissimum incumbit, frequentius etiam re ditae; ita ut qui I Us TITI ΑΜ, AEQuITATEM, CLE-

TIAM, PROVIDENTIAM,& bellicae Virtutis argu .

menta crebro in Nummis Caesarum legit , speculum quoddam in iis Principum,& gravissimi muneris requisita, cadem opera agnoicere sese fateatur. Sed de his paullo infra. Ubi vero Augustarum Nummos consulet, solemnes Matronarum Virtutes ac praecipua decora ;FECUNDITATEM, PUDICITIAM, PIETAT SM, CONCORDIAM, Carundem oculis opportune qu

Aue subjecisi veteres intelliget. . Ut qui in frequentes

142쪽

DE PR. AEST. ET USU NUMIS M. 9s

id onus inscriptiones ac cffgies incidit, obvias in

Nummis Augustarum, eadem opera videat, quid .cula haud alias nimis verccunda, & vulgo foedis adula- . tionibus Qrdida, laudandum tamen unice aut CXp tendum crediderint in sequiori sexu, cujuscunque tandem sit fastigii, immo quid prae caeteris deceat regales nurus. Id nempe quod inter Metelli prospera enum

rat gravis Auctor, Uxorem Pu DICITIA AC FECUN-VM. Max.DIΤΑΤΕ congluuam conciliavit ; aut quo Agrippinae 'Germanici conjugis elogium complexus est Annalium scriptor, insigni FECUNDITATE, praeciam Pu DICIT I A ; i.& ubi eandem alibi cum altera Tiberii nuru contendit, & 0ux Germanici inina FEcu NDIΤΑΤ ne Fama pudicitiae nempe9 Liviam uxorem Drusi praecesiebar. Ut non mirum sit FEcu NDITATIS templum in Augustae Poppaeae gratiam olim in urbe er ctum, aut quod sua Pu DI cITI Q sacra & sacerdotes occurrant in priscis aliquot Auctorum Lapidumve m numentis. Equidem illud in litum forte taculi nostri moribus vides hic mecum, mi O cT A v I ; inter praecipuos nempe & selemnes Augustarum, hoc est: primi

inter mortales fastigii Titulos, non Formam, non Ii genium, non Munificentiam, dotes certe haud contemnendas; non alia fortunae aut animi bona ; sed mnam ferme Pu DI cITIAM, aut in Conjugem liti m sve PIETATEM, vel FIDEM , crebro adeo celebrari. En rudium scilicet temporum, & minime urbanorum hominum simplicitatem l Quid non alia eradi, primoribus non urbis tantum sed orbis seminis, majora aut antiquiora decora, queis earum fama apud prinsontes aut apud posteros memoria nominis commendaretur An ita haec illarum monumenta, digna quod ille ait in alia caussa, quae sculpta saxis aut areprifico m . nerent e

143쪽

96 DissERTATIO SECUNDAnerent 8 Ita ne hodie vulgari hac laude, adulatio publica erga rerum an hominum dominas, egregie tum pe plures per- functa suo munere videretur ρ Adeo quidem ut nectanti lita illius conscientia sic enim vocabant

Dominae cam Matronartim hujus ordinis virtutem illo aevo a xupri, T - quiescendum sibi crederent, ni publicis illa quoque ta-ς 'R- ad aliarum vel exemplum vel infamiam trader

tur. Ut mihi quidem jam haud ita mirum videatur,

cur non alia magis quam Pu DI cITIAE taliae, eminei

tissimam sui aevi, Augustorum certe Matrem & Conjugem extollat non semel ipse impudicitiae praeco & m gister, aut de eadem alibi innuat,m Espudicarum te Resiam, Livia, Ma trum. Cur denique Valerius Maximus Pudicitiam competilans ut individuam ejusdem Liviae comitem , Tu Palatii augustos Penates, sacratissimum J u L I ' genialem torum assidua satisne celebras. Illud certe videas ea Testium ac Nummorum fide, constare illos abunde voluisse sciblicet non Plebeiae solum, nedum etiam Patritiae , qui- bus erectae olim Ane ac sacella , Ied Au GusTAE qu . que Pu DI cIT I AE sacra jam&certamen adesse. Non utique aliam esse imem in solio, aliam privato in toro, sicuti existimabat Regia illa Conjux, sed inimica P ID E I, hosis P uD I c I TI AE, haud minus ac ignobi-

lis illa pistoris uxor apud Apuleium. Qui vero huic

- memoriar nantium fortunam aut munia lubenter adeo commendabant, iidem quoque talibus auspiciis Saeculo & Reipublicae s Ecu RITATEM, GL

FELICIA TEMPORA, Imperio denique AE TERNI T A ae E M faustis ominibus & repetitis votis augmrabantur. Non dissiteor equidem, destituish non sc- mel

144쪽

mel haec auguria, exitialem haud unius Neronis indolem, aut infaustam plurium Faustinartim libidinem.

Hinc non continuo tamen aNuendus amplissimus Or-

, penes quem amisia etiam Republica, signandi aeris facultas mansit, qui spes suas & vota monumentis id genus consignabat, immo, qui his veluti tabulis, quum aliter per illorum temporum immanitatem non liceret, Principes &corii in Conjuges ossicii sui, sub commendationis specie, frequenter admonere non dubitabat. Nec cade re sinit me dubitare, illustris apud Dionem locus, qui in vita Caligulae refert cum habita Lib. L i x. ad Senatum oratione, in qua Tiberii vitia perstringebat, & dc se multa polliccbatur, Patres veritos ne

mutaretur, Senatusconsultojussisse eam quotannis r citari. Neque cum Nerone aliter se gcsserunt Patres

qui ubi in sua acta jurare Collegam prohibuisset, reserente Tacito, acceptum id magnis patrum laudibus, ut Annal. lib. μ enilis animus levium t que rerum glorias diatus, m ixi res continuaret. Unde rursus plane hic apposite Plinius,

in praeclaro Panegyrico , Se parendum est Mnasinconsulto, quo ex utilitate publica placuit, ut Coquiis vocessi titulo gratiarum agendarum, boni Principes quae facerent, recognoscerent, mali quae facere deberent. Agnoscis opinor id nea trium Consularium fide, praeclaram totius ordinis mentem & arcanam quandam hujus instituti rationem. Spes nempe ei erat nonnulla possc vi blandae hujus artis illam Caligularum, quam Suetonius hic vocat, expugnari ; & fore aliquando, ut vel verecundia immeritae laudis, vcl desiderio pulchcrrimi

praemii, vel reverentia posterorum tangerentur. R cus se certe Tiberium accepimus , delatum sibi Patrum judicio PATRIs PATRIAE c nomen, quod nec in Nummis ejus apparet ; gnarus nempe quam muΝ te ar-

145쪽

08 DIssERTATIO SECUNDA te arduas tituli illius partes quandoque esset impleturus; immo ne tot parricidiorum reum aliquando seipsum hac appellatione proderet. Opportune certe, ne audiret Senatus ob eandem illius Caesaris monetae impresiam, crudesic tu quoque fasis Ludis imaginibiu 'Ncc alia mens Antonino Caracallae, non dissimilis ει- P g 7 vitiae Principi, quem rcscrt Dio in EXcerptis Constantinianis, DEUM aut H E R C U L E M ea de caussa dici

noluisse, quod nihil appellatione illa dignum agere in animum induxerat. Accedit, quod frequentius haec publici gaudii a menta, in optimorum Principum imaginibus occurrant , quae in iis tanquam superstiatum praemia, &sequentium simul incitamenta propo- Valer.M ix. nuntur. V t nempe, eorum virtutesposieri non filum leg h. y ς 3 rent, Metiam imitarentur quod ipsum de nobilistimorum olim civium titulis ac immnibus aiebat vir prisci moris Torquatus. Immo non defuere nonnunquana

deterioribus Dominis, sua vel belli vel pacis decora, digna ctiam quandoque, quae hac publicae civium gra

tulatione commendarciatur.

Quod vero hic praecipuum, vel hinc petere iisdem licuit, quibus inconsulta erat cum Nerone perpetuae famae ct AETERNI ΤΑΤ Is cupido , quibus artibus demum ad cam sibi eniti liceret. Vidissent utique vel in Nummis illis, quos tractabant assidue, regia virtutum via id gloriae fastigium demum attingi: solas quippe vel v teri Romanorum line, in iis consecrari Heruisse; non autem Libidinem, Iinpudentiam, Contumeliam, quibus publici cultus monumenta crexisse Athenienses praetor Clementem in Protreptico resert simul &a Lib. i i. deguit Tullius. Adeo ut nec Dicaearchi illius rationem L gib. sibi

146쪽

D E P R. s T. E T V s U NU M I s M.' - 99 sibi habendam intelligerent,quem tradit Polybi US dura Lib. x v i. cxcitasTe aras in portu, unam IMPIE ΤΑΤ Is, alteram γ' INIQUITATIS , iis lite ut Deabus rem divinam fe- cisse. Immo docuissent ipsos iidem, quos tam cupide prioNas. sectabantur , Magistri, certa PROVIDENTIAE DEΟ-In Num-RUM dcstinatione, vocatum Principem, in quem s licia Orbis ac Imperiorum fata tranSferantur , unde bene ac sapienter de optimo Caesare dixerit facundissimus Consul , jam te ZROVIDENTIA DEORUM primum in locum provexerat. Non casu proinde volvi res mortalium; non semotam a rebus nostris curam divini numinis: eamque non uniuS tamen gentis, aut sectar,

sed tot sepientissimorum alias hominum Epicuri scili- Tacit. An-cet de gregeo sententiam, qui nullo Reistore moveri hunc orbem credidere, hoc publico & frequenti judicio principis gentium populi, & quidem auro, argento , aeri toticias inciso, manifeste fatis luculenterque

damnari: o pateat Mundum divino numine veriti

Atque ipsum esse Deum, nec forte coisse Mara a. Atque ita non posse amplius illam supremi Numinis Providentiam in res humanas impugnari, aut alias in controversia vel dubitatione hominum versari, citra manifestam publicae majestatis offensionem,&impium

non in Deos magis quam in Patriam conatum. Si vero Si re inrMundus PROVIDENTI A r ituri quod certe Gl bi illi, & Clavi,& Inscriptiones Nummorum clarissime dii . jam contestantur, & nefas amplius dubitareb crgo ad-nistranda ministrandam OPTIMO PRINCIPI Rempublicam; sicut etiam praeclare colligebat decus olim Romanae tin Re ubli- . Neque alias supremum rerum humanarum arbi-ca in intil. trium ab unius C AEs A R I s nutu pendere; quamvis

rerum & gentium dominus, & princeps ac parens ge-N a neris

147쪽

Justin. A- polog. II. Plato inpolitico.

Ico D IssERTATIO SECUNDAncris humani vulgo audiat; immo licet hic aperte vc 1etur ante oculOS, POMnta que ιa lotos sub imagine munώτ. Esse quippe alium JovRM IMPERATOREM, -jus sint auspicia suis majora, quibus ipse .reverentiam&obsequium debeat , & cui idcirco, nec alii, tenearur legibus majestatis ac rcpetundarum. Esse vigilem gen

SERVATOREM Deum, immo singulari privilegio

STI ; cui sua nempe & publica salus secure ac feliciter inclinabit. DEos itaque hominum, & quidem bon

rum juxta Symmachum, non vero homines Deorum csse C U s Τ o D E s ; ac vel hinc revinci eorum vesaniam, quos exagitat alicubi sanctissimus Martyr, non sidentne N esse, cogitare vel dicere homines esse Deorum C U s Τ D E S. Neque eo tamen secius flagitari ipsius Ru GusTI PROVIDENTIAM, qua vere sacra vice, non Urbem, aut Italiam, sed terras ac maria gubernat, a regit AUGUSTIs parentem legibin o R B E M. Cujus intuitu proinde non otiosus moderetur hab nas imperiorum, sed continuo ad Clavum sedeas, tanquam ORBIS RECTOR. Neque enim alia certior

Principis effigies, quam periti Gubernatoris, juXta et quentissimum Philosophorum , & proinde ad cujus imaginem in codem formando continuo & lubenter sese recurrere profitetur. D eat proinde ut Verus gubernator quae non mea, sed alterius longe disertissimi viri verba sunt) littora ac portus; quae tempestatum signa ; quid secundis flatibus, quid adversis ratis poscat: denique His regere immensi ummam, queis habere profundi do manus validaspotis est moderanter habenas.

148쪽

DE PRAEs T. ET UsU NUΜIs M. IOISublime enim juYta & arduum esse illud regendi mnus; vere Augustum Clavum quem adfixus & haerens nusquam omittat providus RECTOR, non coelo sereno nimium confisiis; non turbido perculsus timidius , non festas oculos, aut labantem derctram labori subducens; non alium patiens inire sua munera, qui incautum projiciat in undas Praecipitem, ac scios nequiqua Fe zoGNItem. .

Caveri posse infelicem casum, si non Clavo illi ut gravis nimium, aut aliud agens superincumbat , si premere&laxare habenas sponte potiusquam justiis norit , si non credat temere fallacibus auris , si praeterita, instantia, futura expendat provida mentis & luminum acie, non vero dimittat pari oblivione cum Vitellio; atque ideo haud dissimili cum illo exitu. Maxime vero si fixos oculos sub astra teneat, inde auguretur felicem cum sum, aequatas auras, quietos fluctus, sida aequora,&BONAE SPEI optatOS tandem Portuso Sic optimum certe AUGUREM decere , sic Clavum illum. aut Globum in RECTOR Is dextra conspicuum & venerabilem gentibus, s E CUR ΙΤΑΤΕΜ quandam PERPETUAM, non ORBIS solum, aut REIPUBLICAE, aut TEMPORUM , sed ipsius AUGUsTI continuo portendere, clijus f PON SOR EM etiam ipsum habeat JovEM. Sic Triremem illam velis ac remis gnavitcr TRAJimpulsam, aut BONO EVENTU facilem illi TRAJE-s Vi i c T U M polliceri, aut post longam jactationem & gra- r L , invissimas nonnunquam tempestates, Nummis

M-ma etiam cum vis violenti per mare venti

ENDO PERATOREM Claus uper aequora verrit, mersatam, sed non demersam profundo, D I v I N A OPE, FELICITER emergere. Immo sic demum Prin In Nummobari haud vanam s Λ P I E N T I A M .P R o v I D E N T I s- Cinysi in i

149쪽

Vatiae illae

nummis Caecarum. Tacit. Annal. x I I.

Ior DIssERTATIO SECUNDAsIMI PRINCIPIs, a qua sola pendct tot vectorum vita &populorum salus , non vero fallacem illam, quam in Caesare vix remigis, haud unquam munere REcT

1s defuncto laudabat impuri oris succosir , Hi ad

SAPIENTIAM .PROVIDENTIAMQUE sexit. nemo risum tenere. Neque tamen minus dcbem ludibrium, qui non solum gubernaculum cum CLAUDIO improvide omittunt , sed pro Clavo, aut clavam lubentius aut Thyrsum, aut Citharam, aut Rudem, aut Quadrigarum non Triumphalium , scd Circeiisium habenas, majorine flagitio an infamia cum C A Io, NERONE, COMMODO adsumunt, & ad posterorum momoriam adpingi suis imaginibus haud dedignantur. Quasi nempe aut conficiendis solum monstris vacare deberciat, ipsi non monstra Qtum ac portenta hominum, sed immanissimae omnium belluae, dignae quae ante alias caderent in arena: aut quasi non Praesidis, Ceu agonothetae cum Hadriano vel Alexandro, sed hiastrionis, citharoedi, aurigae, arenarii partibus, in augusto illo theatro generis humani fungerentur. Siv ro providus, hoc est dissimillimus ab iis κΕc Tox,

Clavum etiam videat in FORTUNAE manibus, non MULIEBRIs adeo vel REDUCIS etiam, quam MANENT Is illius aut o Bs EQUENTIS trabalem

sciat; quo vincta quodammodo arte & vigilantia It ctoris , instabiles suas vices dediscere tandem cos tur. Hanc itaque legem esse Rcgiam , a se in auspiacio muneris non tam aeri, quam memori animo infigendam , ut no dominatumem servos, sed RECT REM CIvΕs cogitaret ; scilicet Caesaribus, tanquam liberis regenda Patrimonii iura , quod dixit Glius gravis Auctor, patriam permisisse; hinc patrocianium ORBIS vel .T U T E L A M suscipere sese magis, quam

150쪽

quam Imperium norit, ut nec irritum sit augurium optimi vatis,

Et penes AUGUSTOS Patria TUTELA manebit. Cum V EsPASIANO Proinde opportuni , quam Tu τ a L Acum VITELLIO audiat TUTELA hominum; non flvero solum AEGYPTII REGIS TUTOR cum M. L E- rQummi, P I Do ; cum Tito proinde vere agat Tutorem Imperii, Vitellii &cum Trajano, diem sitscepti Imperii eum esse, quo TUTELAM generis humani in se felicissime tranil tam intelligat, cum Tiberio vel Macrino sub initium Principatus, sed utroque candidius apud Patres profi- 'teatur, delatum ad se Imperium, cujus TUTELAM receperit aut paratus sit suscipere. Alia enim jam erant Reipublicae tempora, quam ea ad quae respiciebat Tullius, dum alicubi exclamat; quis unquam tantis opibus, Plii lipp. v r. tantis rebiu gesis fuit, quis populi Romani Victoris dominiaque omnium gentium TUTOREM Hrere a dereti Aderant, Marce Tulli, qui se utinam TUTOR Es semper, non DOMI Nos cupidius nuncupassent , ubi semel in eorum procurationem, Deorum munere , an ira in res

humanas iisdem concessam , Orbis simul cum Urbe transierat. Primam itaque & praecipuam illius curam, D i s A u- ad DEOS A UsPICES providenter referendam a gra- to Principe, a quibus ille non unius Populi aut Provin- Nummociae, sed totius quasi generis humani constitutus

procurator. Manet Vobis, inquiebat olim eximius Prinsul ad laudatissimum Regem, regnum iamini and , Remig inc=DEO AUSPICE PROCURANDUM. Non ergo RELIGIONEM sumendam obiciatui ab AUGUs To, aut a PI o Principe, quicunque tandem ornetur illis Auo. 8a nominibus ε, minus autem ha ndam ludibrio a P o N-TIFICE MAXIMO; cujus sit P I E T A T I in P Α- ΤRIos ac SOSPITATORES DEOS, corundem cultu