Gasparis Contareni Primae philosophiae compendium

1쪽

Il est permis a Guillaume te Noli libratre a

Paris , de seire imprimer &metire en vente cepresent liure intitule Gastaris Contarent Primae Philosephiae Compendium. Et inhibitions & defensies falctes a tous imprimeurs, libratres, deau tres marchas quela qu'ilZs yent, de n'en imprimer ou faire imprimer,vendre ne distribuerautres que celixque ledictie Noir aura imprime ou nicti imprimer, iusques a fix ans pro

quenserataictela premiere impression. Et cesur peine de confiscation des dictet liures,& db-men de arbitraire au Roy applicabie,ain si qu'ilapperi & est plus a plain contenu es lettres du-diet priuilege. Donne a Paris te neutieme iour de Nouembre Mil cinq cens cin quante & six,& seelloes de cire laune a simple queue. Parte constit, De Courlay.

2쪽

Gaspar Contarenus Reuerendo fratri Paulo Iustiniano Eremitae Camadulensi S.

Euerende pater cum superioribus mensibus Gaspar Perusin'monachus,ac theologus praeclarus tuas mihit,simul cum epistola, quam scripseras ad Marcum Antonium Flaminium iuuenem elegantissim v, ac nostri studiosum tui vero obseruantissimur quibus a me petebas, ut compendium il

lud Prim Philosophiς ,quod composue

ram dum in Hispania pro rep. nostra legatione fungerer apud Carolum Caesarem tibi transcribendu,ac mittendu curarem, adeo era animo consternatus exacerbissimo obitu Augustini Pisauri, ut vix mihi satis ipse costare. Etenim quidnam magis molestum mihi accidere potuisset:autquam nam tantam iacturam facerem, ut cum eo infortunio conferri potuerit Z Nec mea tantum causa mihi dolendum eo casu sciebam : Verum etiam amicorum omnium, precipuQ

3쪽

nostrς ciuitatis, amiseram ego amicissimum hominem, a quo vehemetiissime me diligi noueram, cuiusque multa praeclara beneficia in me collata plurimum

dignitatem nos ram auxerant:cuius Vel consuetudine sola, & iucunda mihi vita videbatur,& in bonis artissi' virtutum Pomnium genere adeo me proficere sentieba, ut cogitationes omnes meae Vniuersaque vivendi ratio ex eo homine pederent:cum quo tum bonarum artiustudia,tum ciuiles curseac priuata negotia,ces attones'; mihi comunes erant:cuiuS

denique amicitia mihi ipse stelix esse videbat. Haec mihi priuata doloris ratio, acipublica quum ingens,quam pene in- tollerabilis ξ Ciue amisim' animi adeo excelsi,ut nihil rerum mortalium admiraretur,honores hosce uulgi, quos latopere suspicimus, diuitias quas tam magno studio colim',magis ratus quo sere ambimus, vita denique ipsam mor in talem despiceret, ruhilque facieda haec omnia esse existimaret:interdum irridebat, modo misericordia prosequebatur . vulgi studia. Econcta adeo pietate erga

4쪽

Deum optimumaximu colebat: adeo patriae boni midiosus erat , reique chrisianci ac religioni tantum addictus,honestatis,Veraeque virtutis,quovis genere Contineatur,tam magnu S admirator,Vt

nihil aliud animo versaret:de nulla aliare libentius audiret , Verbaue faceret. Quid dica de illius hominis modestia, quem omnium modestissimum,hacque laude prς aliis prςcipue dignum omnes

existimabant ρ Erat in eo praeterea,pr dentia singularis,comitas Vero tam ma- gna,tantaque affabilitas,ut iudicio omnium delitiae huius nosti ae ciuitatis ha- beretur,atque etiam ore omnium pr dicaretur. Quid dicam de litterisξquid de 1cientiarum peritiatvtriusque linguae peritissimus erat, ingenium verὁ ta acre, tam paru vacillans, iudicium adeo graue, ut nullu alium libentius consiuere-nius:si quis nodus in literis incidissehac ossiciorum omnium erga amicos a co-. 'ngineos tam ingens studium, tantaq; sedulitas,ut non solum rerum comodo- rumque suoru obliuisceretur,vcrumetia bonam valetudi m, ac vitam denique

5쪽

negligeret, ne ulli officio unquam de ius videri posset: cui rei dii studet,per grauissimos statis ςstus,in febrem eam incidit, qua diem extremu clausit. Harum reru memoria,ac propterea ingens Inceror eo tempore penitus animo Insederat,quo Venetiis ad me perlatς tuae illae literae fuerunt. Rus enim cocessera, Vt amoenitate caeli illius,rusticis delitiis quibus mirifice oblectari soleo ,ea aegritudinem lenirem, salte si penitus ex animo amouere non possem:qua de re minime valui tibi tunc satisfacere, cui maxime cupiebam . verum cum paulatim

aliquantulum animum eo dolore leuassem,alia cura confestim mentem subiit. Nam instabat tempus eundi ad praefecturam Brixiensem,qui magistratus pridem cum adhuc in Hispania essem mihi fuerat a Senatu demandatus: iam supellectilem omnem instruxeram, con ductamq, naue onerauera, cum subito in febrem incidi, qua multos dies labo- raui :sed tadem febre liberatus,adeo eramacie confectus, adeoq; valetudine parum firma,ut medicorum ac cognatoru

6쪽

amicorumque consilio fuerim ei magistratui,qu muis honestissimo,coact' renuntiare . Cum primu vero melius me

habere coepi,publicisque occupationib'vatuus in octo esse, statim in mente venit, occasionem mihi praestita esse eius rei agendς,quam pridem pollicitus tibi eram me facturu,simulque tibi, qui cuperes has nostras lucubrationes uidere,& mihi, qui eas qualescumque essent tibi recognoscendas castigandasque mittere summopere desiderarem, hac una opera faciendi satis. Itaq; in manus hoc opusculum sumpst,relegi,paucisque mui . tatis tibi transcribendu curaui, in quo multi delicatioris stomachi in re liter

ria quam nos simus reprehendent fortasse. Quod omne ornatum Orationis, Omnemque cloquentiς splendorem neglexerimus:imo quod si pius usi fuerim'& nominibus & dicendi figuris,quae latinae linguae non sint, sed potius ex media barbariς sumptae videantur. Quib' illud respondendu censemus: res estco- tenta doceri in primi'; censemus sat dum eos quidem eloquentiae studia at-

7쪽

tigisse me vero penitus latum inde hauserimus quantu ipsi vellent ut omittam publicas & priuatas occupationes pro clare studia philosophiae,inquat uua humanae tum diuinae impedimento nobis

fuissesindeque nos auocasse ad sui splendorem, ad que potissimum continendua natura homines progenitos esse null8 bonae mentis ambigat. Erat etiam alia difficultas: nam auctorem latinum nullum habemus,qui de hisce rebus scripserit,quo vocabula seligere potuerim, momdosque dicendi mutuare, qui huic disciplinae proprii sint: in aliena vero lingua non satis tutum mihi videbatur. Si per

me vocabula fingere magis apta, quib'Vterer, quin potius temerarii hominis esse arbitrabar id sperare, nedum ictare, Ea ratio preterea me plurimum mouit, quod cum de rebus per quam arduis eminentissimisque tractaturus esse: quq attentissmi etiam lectoris mentem, nedit illecebris eloquentiae, aut verborum inuolucris, circulionibusque occupati,facile effugere solent: valde verebar, ne sivpaulo ornatior esse velle,fierem magis

8쪽

obsturus:atque ea que seapte natura dificilinia obscurissimaque sunt, facerem oratione eloquitonisque genere obscuriora,&quq in lucem promi vix possent. Grauissimus etia auctor Aristoteles idemihi persuadebat, qui inquit in eo Opusculo quod preclarissimu nobis reliquit

de arte poetica,non oportere, si quando poeta sententia quapia grauiori uti voluerit, ea in parte adhibere orationis splendorem: na lector facile abduci poterit a grauitate sententiς illius percipienda ,ad splendorem cum Ornatumque Orationis, quo primo statim congressu delinitus,occupatusque ad inferiore sensum peruenire minime poterit. Quid quod parens eloquetiae Cicero in terrio

libro de Finibus perhibet,ubi loci philo

sophiae abstructores tractantur, Consectari elegantiore vocabulo,' elleqUe OGnate dicere puerile quodam studiu esse: Verum perspicue ac dilucide dicere id demit esse docti & intelligentis viri. His

ergo rationibus adductus, neq; cu estem in Hispania, ac inter publicas occupationes grauissimas, me quandoque com

9쪽

ferrem, ad quς pridem ex philosophia

fontibus hauseram,literaru monum elis mandanda:Vt animum curis molestiisq; hac ratione leuarem,recreareque : neq; nunc cum magnis ociosiuS essem, nunquam mihi hac operam adsumendam csse decreui, ut opusculum hoc nostrum elegantius facerem: Vllum ne in eo orationis fucum adhiberem . Verum in eo autem opere tantum elaborandu mihi esse duxi, ut quanto possem,ac compendii modus pateretur, perspicue dicerem de rebus hisce eminetissimis & que suapte natura obscurae nobis sunt, aciemq, mentis facile effugiut. Nec sine magna ratione hanc potissimum philosophiae partem,quamuis altissimam selegimus,

additeris mandandam esse censuimus. Nam,ut probe nosti, quavis omnes philosephiae partes, ac loci animum hominis mirifice perficiant: caeteris', quibus cumque artibus, ac fortunarum copiis longe antecellant: multis tam e partib'

diuina scientia, seu primam philosephia seu sapientiam apellare malueris, philosephiae partibu aliis praeferenda esst : ac

10쪽

in eius praecipue functione hominis scelicitas costituenda: qua imbutus,diuina quodammodo vitam aemulari potest, atque attingere. Quaproptcr in nulla

Philosophi ς parte explicanda maius studium impendi oportere reor,qua in hac longe omnium praestatissima. At,ut veritatis maiorem rationem habeam, qua

pudoris,nullus philosophi ς locus ieiune ab Aristotele tractatus est, nullibi plura desiderantur qua in Prima Philosophia.

Nec tamen propterea reprehende dum arbitror totius philosbphiae parent C,verum iustis de causis opinor parcioro etifuisse in hac parte explicanda: quas in hocloco afferre fortasse no sit opus Idcocum plurima animaduertisse in Platonis monumentis, antiquorum qi philosophorum decretis,quς huius scietieessct, nonnullique assidua cogitatione hatum rerum mihi assequius esse viderer, quae alios fortasse preteriisset. Statui me operaepretium facturum si uniuersa quae ad hanc scientiam pertinent ordine quodaac serie distribuerem,in V numque Coma

pendium colligerem, ut alii doctiores