장음표시 사용
31쪽
Itioque Quos dicitur: nes in i dicit dicendi
i eius; Irute, Thrasamen dides imuSesens, pars
uerit, aluino aliquo animi motu maiora concupiscat Inest enim natura philosophia in huius uiri mente Adam Haec
non diligunt,una cum Socrate,ec Platone errar e patiantur.
buccessit Isocrates Ex decem qui uno tempore 'erunt Athenis oratoria M'.quanquam rhetorpolin,qμam orator dicendus uideatur. Lauda cur Quia omnes dicendi uenere cons rus est huc dides autem Proeseactiori Quod tu a breuitas dicere rempulit. Nec facis ut ita di cana rotundus Quia ut rotundari a capacifima omniam est,ita absoluta
undis cui nihil deest 'ratio cui nihil deest,nihils superfuit,rotunda nuncuPrim inmmit dilatare uerbis De Isbeta loquitur. Et mollo
cina habita loquentiae est rus iis i in Extitit igitur iam
32쪽
TVLLII cIcERONI squod diximus proprium sophistarum,pompae quam pugnς aptius, gymnasiis oc palaestrae dicatum spretum o pulsum
foro.Sed quod educata huius nutrimentis eloquentia ipsa se postea colorat,oc roborat non alienum fuit de oratoris quasi incunabulis dicere.uerum haec ludoru,atc pompae nos austem iam in aciem,dimicationemm ueniamus. In illo epidictico genere Vt supra diximus, demonstrativo. Pr prium sophistarum in iis ad laudandum, uituperandi s solum exem ere Gymnas is Mu)d nuda in paustra essent corpora, perfusa, oleo.
Palaestraeo Vnde e palustritae, qui colluctantur in palaestri dicuntur. Huius nutrimentis Venustitibus er dicendi leporibws demonstrativigcneris. Olorat liguris distinguit uariantibias orationem. Et roborat Sententiis. De oratoris quasi incunabulis De primord ijs: unde ipsa alieloquentia consueuit. In aciem dimicationem* ueniamus Id est udiis ciale genus in quo cum aduersantibus nobis colluctam , e quodammodo manus confertinus
Quoniam tria uidenda sunt oratori , quid dicat quo
mum in singulis,sed aliquanto secus,ati in tradenda arte di ci solet.nulla praecepta ponemus, neq' enim id suscepimus, sed excellentis eloquentiae speciem, oc formam adumbrabiσmus:nec quibus rebus ea paretur,exponemus,sed qualis nobis esse uideatur. Ac duo breuiter prima:scint enim non tam
insignia ad maximam laudem, quam necessaria,S tamen cumultis pene communia. Nam di inuenire, o iudicare quid dicas magna illa quidem sunt,di tanquam animi instar in corpore,sed propria magis prudentiae,quam eloquentiae.qua tamen in caussa est uacua prudentia
Quoniam tria uidenda sunt oratori,quid dicat Quod inuentionis est.
Ex quo quido loco Quod distositionis est. Et quo modo Quod ad
elocutionem pertinet. Quid sit optimum in singulis decor ubique seruet me quid ineptiarua nobis emanet. Atm in tradenda arte M an in rhetorici praeceptis exponendis memoraulinus. Nec enim id suscepismus subaudi,ut praecepta traderet s. Ac duo breuiter prima est, Inventionem, C Astrositionem. Tanquam animi instar in corpore Quia sicut animus comm regit Cr mouet, Crit uiuulscit ita inuentio ac ius
33쪽
Θ quo sit optatrie dispimus, abrabis
talis noon tam ne cute quid in cori.qua tationis est. Quod ador ubiquee Quant
o αβ Sed propriam Quoniam uel ino Nouerit igitur hic quidem orator, quem summum esse uolumUS,argumentorum,S rationum locos. Nam quoniam quicquid est quod in controuersia, aut in contentione Uers fit ne, ignis quid sit,definitionibus:quale sit, recti, prauita Partibus quibus ut uti possit orator, non ille uulgaris, sed nic Xcellens, a propcij personis, di temporibus semper si
Poteit,auocat conti OUersiam .Latius enim de genere, quam de parte disceptare licet, Ut quod in uniuerso sit probatum, id in parte iit probari necesse. Argumentoriam 'ationum locos Loc argumentorum sedes est. E. Pro id est nam nihil aut . 6 argumentum quam ratio eius quod in do tractentur, in Topici a Cicero iptore nostro Georgio Valla Nam quoniam xcontrouersiarum tae genera tangi liae tuis appellantur . Quicquid in controuersi Id es quiri id cum aliquo controstertatur Aut in conα In eo aut sit ne cialis appeDur.
34쪽
Haec igitur quaestio a propriis personis, tempori bus,ad
uniuersi generis orationem traducta,appellatur Thesis. In hac Aristoteles adolescentes,non ad philosophorum morem tenuiter disterendi, sed ad copiam rhetorum in utranc partem, ut Ornatius,& uberius dici possit, exercuit Idem nosco, sic enim appellat quasi argumentorum notas tradidit,
unde omnis in utranc partem traheretur oratio. propr a personis odest a personis, de quibM in infinita quaestione nullast mentio. Et temporibus , si personae reticentur, tempora quos reticeantur necesse est. Ad uniuersi generis orationein ud est,ad quaenionem influitam. Appellatur thesis ad est risinita qilae;lio: siue, ut cicero alibi, propositum. Tenuiter differendi Id est, acute distumsi In utrant partemo Nam cum omnis quaestio partem habeat negandi unam, iteram Dinandi:lit,sit ne mundus infinitus,nec ne liceat ne insidiatois rem occidere n non, exercitationis causi in utrans partem Aristoteles discripulis fui fuggerebat argumenn non anguste presse diJurendi, ut solent philosophi: sed copiose,ut oratores Idem p locos odenis in Topicιs.
vricle omniso Siue ad shrmandωminiae ad negandum.
Facile igitur hic noster non enim declamatorem aliquem de ludo,aut rabulam de forosed doctissimum,& perfectissi
naum quaerimus)quoniam loci certi traduntur,percurret os naneis,utetur aptis generatim, discet e X UOcmanantitiam qui communes appellantur locis. Nec uero utetur imprudenter hac copia: sed omnia expendet, seleget. Non enim semper,nec in omnibus caussis, ex iisdem eadem argumentos rum momenta sunt. Hic noster Quem instituimus deelamatorem quiva crumbratili titiatur eloquentia themate proposito De ludi Id est, schola, cum se apud rhetorem exercet. Rabulam de soro Id est, aduocatum,patronaenis cauissarum. Certi loci causae cuilibet accommodati ut apud ipsim Ciceroneni in Topicis est uidere. Generatim dicat Metam complectatur ipsu, n,id est, infinitam quaestione,qtra thesin uocit Graeci. Ex quo emanant etiam qui communes appellantur loci hQui ideo communes dicti,quὀ in Oinni cauaesis siruit eis uti posimus:ut contra sacrilegaem,contra furem. Eorum autem rarelati praecipua est,ponquam confirm uerimus nostra: confutauerintius alie
35쪽
negandisidiatorari discita ιt solent
Iudicium ergo adhibebit, nec inueniet solum quid dicat, sed etiam expendet. Nihil enim feratius ingeni js,his praeserstim,quae disciplinis exculta sunt.Sed ut segetes foecundae, Nuberes,non solum fruges,uerum herbas etiam effundun inimicissimas frugibus,sic interdum ex illis locis aut leuia quaedam,aut caussis aliena,aut non utilia gignuntur.quorum ab Oratoris iudicio delectus magnus adhibebitur. Alioqui quonam modo ille in bonis haerebitet habitabit suis ut molliet dura aut occultabit quae dilui non poterunt, atque omnino opprimet, si licebit , Ut abducet animos, alit aliud amerct, quod oppositum Probabilius tu,quam illud quod obstabit Iam uero ea quae mucia it , qua diligentia collocabiti quo
niam id secundum erat de tribus Vestibula nimii um honeis Ra,aditus , ad causam faciet illustres cunam animos prima aggressione occupauerit, infirmabit, excludet. contraria: de firmissimis alia prima ponet, alia postrema, inculcabit
leuiora. Sed etiam expendet Id est,examinabit,secum diu uolutabit cluid cuiaue ovi lioni maxime caueniat. Quae disciplinis exculta sunt iam cu ad di
gnus adhibebitur subaudi, qui quibus conueniunt locis. Vt molliet
id silere non poterit, profret aliud.
'RUM in neri tua diligetia collocabit No satus enim optima α inuenisse,
36쪽
i n. CICERONI sinuenissed 'ea diligenter collccemus nam nisi digeramus a suis, opportlls nisi lacta, mi quemadmodum qui supellectilem habet pulcherrimum eri suo carpore,ac loco promere nescit:aut in aceruum congestim prostri,ut st)ωciem nullam prae se strat nobilem. Quoniam id secundum erat de tribus Dictum siquid supra est, tria poti imum considerari oportere liuentionem, secundo loco istositionem ertio elocutionem Vestibula Id est, primos ad causam accessivi Honesta monorem ac copiam praes strentia Prisma aggressione occupauerit Ideo prima argimenta ualidiora probabilios ras 1 e oportet. Infirmabit, excludetis contraria tuae ab aduersariis illum uerint. Alia prima ponet, alia postrema iam debiliora in medio collocabit: quoniam prima oppugnant,ultima tu auribus audientium relinquuntur . media ero,utrinq; conclusa non apparent ut in acie instructiferi solet nprimas ronte acres bello in ultima subsidiari milites collocantur: in media auatem acie cohortes, in quibus ses aut nulla, aut perpauca est. Inculcabit leuiora an medio loco in irciet.
At in primis duabus dicendi partibus qualis esset, sum
matim breuiterin descripsimus.Sed ut ante dictum est,in his Partibus, si raues,atcs magnae sunt, minus di artis est, eciaboris. Cum autem quid, di quo loco Hiecit,moenerit illud
est longe maximum,uidere quonam modo.Scitum est 'enim quod Carneades noster dicere solebat,Clitomachum eadem dicere,Carneadem autem eodem etiam modo dicere. Quod si in Pilosophia tantum interest quemadmodum dicas, Ubi res spe statur , non uerba penduntur quid tandcm in caussis existimandum est,quibus totis moderatur oratio Qtiod quidem ego Brute ex tuis literis sentiebam non te id scitari,qualem ego in inueniendo,& in collocando summum esse oratos rem uellem sed id mihi quaerere uidebare,quod genus ipsius
orationis optimum iudicarem. In primis duabus dicendi partibus Inuentione, distositione. Ddere quonam modo 'dest, quanam praeditum eloquentia esse conueniat. litomachum ea dicere Id est,quae causa exigeret Carneadem eosdem etiam modo Quo res ipsa dicenda fuerit. Quod si in philosophia tantum interest Num philosophi fuere umbo, clitomachus inquam, Car*1neades. Vbi res spectatur sententia consideratur. Quibus totis moderatur oratio modero huic rei dicini, ut hie er hanc rem, ut ipse pro estiuos annis ab moderatur.
37쪽
ppportllat, Cri ri,ut leo e tribus rationem,
primos Prisobabiliouduersariis in medio relinquunn solet niedia duae
, sum L,in his sest, tali, illud st enim
i rellae' me . omnium dissicilimam.
Nam cum si oratio mollis, e tenera, ita flexibilis uti quatur quocunq; torqueas:tum N naturae uari Tuoluntates,mulium inter se distantia effecerunt generalicendi mu
men in uerborum, uolubilitas scordi oti orationis celeritate eloquentiam. istincta est M. H
cta interualla rei irationes. delectan esse tam diuersum tamen est in utroq; aliquid excellens Ela
borant in lenitate,' aequabilitate, c puro u si quod g
quandam uerbis. orationis quasi moestitiam sequuntur quodq; paulo ante diuisiimus, ut alii graues, alii tenues intemperati uellent uideri quot orationum genera esse dixi 'mus,totidem natorum reperiuntur. Et quoniam coepi iam cumulaticis hoc munus augere,quam a te postulatum est tibi enim tantum de orationis genere quaerenti, respondi etiamhreuiter de inueniendo, ec collocando ne nunc quide solum Ecorationi modo dicam ita etiam de actionis ita prTI
I x,quo inmorum,qui maxime uoce commouentur
38쪽
o TVLLII cIcERONI sItaq; ille perfectus , quem iamdudum nostra indicat oratio, utcunq; se assectum uideri,di animum audientis moueri uoσlet, ita certum uocis admouebit sonum . de quo plura diceσrem,si praecipiendi tempus esset,aut si tu hoc quaereres dicerem etiam de gestu , cum quo iunctiis est uultus: quibus osmnibus dici uix potest, quantum intersit quemadmodum litatur orator. Nam o infantes actionis dignitate eloquens tiae tape fructum tulerunt,ta diserti deformitate agendi multi infantes putati sunt. Ut iam non sine caussa Demosthenes tribuerit ac primas, di secundas tertias actioni. Si enim eloquentia nulla sine hac, haec autem sine eloquentia tanta est,certe plurimum in dicendo potest.
Quomodo au tem dicatur Qua ratione secundi loquamur. Atiumotuso Totius quidem corporis Totidem sunt , quot animorum Niserabilium, miserabiles siclorum, fetae iratorum,iratae a id genus alia. Cum quojunctus est uultus Qui sciet forma quaedam,ta h pocrisis est rei e qua agitur,accommodant. Nam Scissantes actionis dignitate a Uutem aliquando ad inanimata re imur ut cum πιι Horatius,inditates fnra dit tituas. aliquando ad animansed brata .ut apud Pliniu, Est inquit in mi κ.inaturalis historiae uermiculus in lingua canaena,qui uocatur a Graecis stri quo exempto insentibus catulis,nec grauidisunt iecistidiam sentiun Aliquando infiitem puerum dicimus,qu)diri nesciat d est, uerba, quae intelligi positit, explicare:idis propter nim in adhuc teneram aeruem. Denis infiitem minimescundum,sicut hic cicero. Vciam non sine causa Demosthenes tribuerit S primas,5 secundas,&jertias actioni mamyogutus iterum ac terratio quid in oratore potistinuesset rest ondit, Pronuntiatio ruam ea actio etiam dicitur. Nam,quemadmodu Quintilianus inquit,Demosthenes vigesset in toisto dicendi opere primum interrogatus,pronuntiationi palmam dedit, eidemq; secunda m,ac tertiam locu in onee ab eo quaeri desineret, ut eum uideri post et non praecipuum,sed solam iudicasse.
Volet igitur illo, qui eloquentiae principatum petet, ccontenta uoce atrociter dicere,ct summissa leniter,ct inclinata uideri grauis,&inflexa miserabilis. Mira est enim quaeσdam natura uocis,cuius quidem e tribus omnino sonis,infl xo,acut graui, tanta sit,ditam suauis uarietas perfecta in cantibus.
39쪽
oratio, eri uoσὲ dices Is dicebus os odum quens
quando posset, litanimei tribue
i 'rygy', ' phetorum epilogus pene canticui
h. iii 'φη 00ςβ Dicit plim etiam Demostile, tam dicit uoce dulci . clara sui e.In quo illud hui, 'im x suasi modularetur homi
tili, Q Hi 'ςxhQposuit acutam uocem, nec una plus nec a postrema byllaba citra tertiam, quo magis nastu am ducem ad aurium uoluptatem sequaturandust latae uocis quidem bonitas optanda est non est enim in nobis sed
inutabit,b omnis sonor tum intendes tum remittens Derc
seque gradus:ide motu sic uterinita in pta z.
40쪽
i TVLLII cIcERONI sStatus erectius, celsus,rarus incestus,nec ita Iongus:exscursio moderata,ea rara nulla mollitia ceruicum,nullae ars guttae digitorum,non ad numerum articulus cadens,irunco
magis toto se ipse moderans, 5 uirili laterum flexione, br chii proiectione in contentionibus, contractione in remissis. Vultus uero,qui secundum uocem plurimum potest,quaim tam affert tum dignitatem,tum uenustate in quo cum esse ceris ne quid ineptum, aut uultuosum sit,ium oculorum est quaedam magna moderatio. Nam ut imago est animi uulutus, sic indices oculi quorum 8 hilaritatis 5c uicissim trististiae modum res ipsae de quibus agetur,temperabunt.
Rarus incessus Peduis ante commotio Excursio tedum celeris conrmotio. Nulla mollitia ceruicum te ceruix molliter proclinetur. Nullae argutiae digitorum Eleuationes sursum,ac deorsum antὰ, C pone. Non ad numerum articulus cadens me digitorum quidem virticini ad
numerandu infleolanti r Trunco magis toto se ipse moderans Quod erQuintilianus de pronuntiatione ipse quos commonet in totius corporri uirilis motum sit. Urachq Proiectisneo Vbi quid conrimitiac pronio nitetar. Qui
secundum uocem audes' ccundo loco, post uocem uultui praecellit. Aut uultuosum adest,uulm animi expresione moderatum enim uultus motu inesse decet. Vt imago est animi uultu. Nam inde enim nomen habet a uoluntate siquidem est appellatus. Sic indices oculio dest, ita mentena ostendunt tum sedatam iam perturbatam,aut moderatis allyctibus co motam.
Res ipsae,de quibus agetur Quoniam ipsae res praescribent, quales nos esse conuenit.
Sed iam illius persecti oratoris 3 sciminae eloquentiae species exprimenda st quem hoc uno excellere,id est,oratione, caetera in eo latere,indicat nome ipsum. Non enim inuentor, aut compositor, aut actor, haec complexus est omnia, sed ecGraece ab eloquendo Θωρ oc Latine eloquens dictus est.
Caeterarum enim rex quae sunt in oratore, partem aliquam
sibi quis in uendicat:dicendi autem,id est,eloquendi,maXima uis soli huic conceditur.Quanquam enimi philosophi quidam ornate locuti sunt, siquid o Theophrastus diuinitate loquendi nomen inuenit, e Aristotcles Isocratem ipsum lacessivit, o Xenophontis uoce musas quasi locutas ferunt,