장음표시 사용
41쪽
truncoe, brasmissis. quansam efferim est ni uulsi tristis
uirilis r. Quit. Aut inmotum habet u
& Ionge omnium, quicunt scripserunt aut locuti sunt, extitit e grauitate princeps Plato Mamen horum orastio neque nervos,neque aculeo Oratorios ac forenses habet. Loquuntur cum doctis,quorum sedare animos malui,quam incitare liquidem de rebus placatis, ac minime tui bulentis cocendi causis, non capiendi loquuntur: it in eo ipso quod Qelectationem aliquam dicendo aucupentur,plus nonnullis, quam necelle sit acere uideantur. V in ς oratione. Nam ab oratione,orator est appella
σηm,tum orationis iam putet. Caeter Quae sunt inuentiolus, disto-IMotui pronuntiation memoriae:quae in oratoris nomine omnia occultantur. On enim inuentor,aut committor Id est,qui quae inuenit, dirigit. Hut actor ad est,pronuntiator Complexus est Omnia Sicut orator. Sed e Graece ab eloquendo rhetor Nam a tertia persona praeteritipas,iui,quae est ri r , id est ictum cumicundia est,fit rhetor Latine, inquit cicero, eloquens ualet, tametsi rhetora nos dicamus, qui rhetoricum docet Coeterarum enim rerum anuention Mosition memoris, pronunα
tiationis. Siquidem&Theophrastus diu late loquendi ' Teci
ta delu:c locutio Latine dicitur. Et Aristoteles Isocratem insum Quorum sedare animos malunt' Id est argu mentu Crratione mitigare Quam incitare fide Fidem aciendo. Docendi causa Non mouendi,ut oratores Plus no nullaS,RMamiecesse sit facere uidediti se , tu, vizantur quam habita sino ram docendi ausa dia
nec sentems . his instris fia pos
ei tam unius oratoris locutio hoc yprio signata note ii, ἡ . a -Nec iuncta numeris Non vitabunde ItaΟ
M.' Quo inter nos sermocinantes utimur. a sopbista.
42쪽
Sophistarum, de quibus supra dixi, magis distinguenda
similitudo uidetur, qui omnes eosdem uolunt flores ' quos adhibet orator in caussis,persequi Sed hoc differunt, quod sit his propositum non perturbare animos, sed placare poσtius,nec tam persuadere, quis delectare: oc apertius id fa
ciunt,quam nos, crebrius, concinnas magis sententias exsquirunt,quam probabiles:a re saepe discedunt, intexunt faσbulas,uerba apertius transferunt,eam ita disponunt,ut pictores uarietatem colorum: paria paribus referunt,aduersa conintrariis,saepissimeq; similiter extrema definiunt. Sophistarum, de quibus supra dixi ut enim a Graecis dicuntur, qui
iuvenes praecepta docent rhetorica. Quod cum sit his propositum cto inquit,sibisophistae in declamationibus, uel Demadmodwm Isocrates scribit. Non perturbare animos, sed placar. Intexuntybulas delectiandi causa ut de laudibus Helenae ficit Isocrates. Papia paribus reser uni utunaturo figuris, quae purasia appellantur, de quibus mox dicetur. Aduersa
contrarnis anthitheta uocant. Saepissimeta similiter extrema deis finiunto Quae dicunt homoeoteleuta.
Huic generi historia finitima est, in qua aenarrat ornate, O regio spe aut pugna describitur interponunt etia conciones, holiaisones sed in his tracta quaedam,& fluens cxpe litur,non haec contortae acris oratio Ab his non multo cuS,quam a poetis haec eloquentia,quam quae imus,seuocanda est. Nam etiam poetae quaestionem attulerunt, quidnam esset illud quo pii disterent ab oratoribus numero maxime uidebatur antea ' uersu: nunc apud oratores iam ipse numerus increbruit Quicquid est enim,quod sub aurium mensus ram aliquam cadit etiam si abest a uexsu nam id quidem ora tionis cst uitium numerus uocatur, qui Graece νυορ dicis tu utat uideo uisum esse nonnullis,Platonis, di Democriti locutionem,etsi absit a uersu,tamen quod incitatius feratur, clarissimis uerborum luminibus utatur, potius poema pu tandum , quam Omicorum poetarum, apud quos, nisi
quod uersiculi sunt, nihil est aliud quotidiani dissimile serσmonis nec tame id est poetae maaimu,etsi est eo saudabili si od
43쪽
ς idia ias exsunt fast pictos a consstur, qui
P, nisile fers quod R. 3squod uirtutes oratoris persequitur, cum uersu sit astrictiori Ego autem etiamsi quorundam grandis, Nornata uox est poetarum tamen in ea cum licentiam statuo maiorem es , quam in nobis aciendoru, iungendorum , uerborum: tum etiam nonnullorum uoluptati uocibu magis , quam rebus inseruiunt.Nec uero si quid est unum inter eos simile id auistem est iudicium, ele Hoc uerbo um propterea caeterarum rerum dissimilitudo intelligi non potest. sed id nec dubium est, etsi quid habet quaestionis, hoc tamen ipsum ad id quod propositum est,non est necessarium.
Tria spatiose percurrens Num e truct regio statum, nominatur. O liae contorta xvibra inflammata quae proprie oratorini est. Hla his non multo secus,quam . Poetis Hoc dicit, Non magri oratori vitanda poetae eloquentia in dicendo, quam historici est. Siquidem utoricorum eloquentia proxime ad poctis accedit. Apud Oratores iam ipse numerus increbruito Nam non pedum modo composetione duorum,aut trium clausu lauduntur: sed integri aliquando uersus Iambici insoluta oratione inueniuntu=:quaui id tum laudabile uadeo subiungit,Etiamsit abest a uersu. uno mota: i μα m Ur κ .εωs sic, ν is mas m Aupustiarm in tertio de arte musica, Latine,inquit,ti ervi: Graece rhIthmus nonan tur. quod uero illla metrum,d Latiim mensito,uel mensura dici potest. Sed quorimam haec apud nos nonana late patent: π cauendiam est ne ambigue loquari
si Quod uirtutestratoris per quitur
44쪽
u Πιoties uerbor Cranti ' Vocis Dus magis, quam rebus inseruiunt Misomam mig aduolaputem aura pandam nuentum poema est, quam ad res explicandas. Nec uero siquid est Hoc dicit, Necsi modo inter poerim G orator similitudo es alious, id erit indicium, G delectos uerbo squidem aliter iudicat, acaliter uteruβdeligit uerba,quam alteri
Seiunous igitur orator a philosophorum eloquentia, a sopnillarum,ab historicorum, poetarum,explicandus est nos his qualis futurus sit.Erit igitur eloquens hunc enim auto re Antonio q-imus )is qui in foro caussis 3 ciuilibus ita dicet, ut probet, ut delectet, ut flectat probare necessitatis est, telectare suauitatis, flectere uictori nam id unum ex omnibus ad obtinendas caussas potest plurimum. Sed quot ortici oratoris,tot sunt genera dicendi.Subtile in proehando, modicum in delectando,uehemens in flectendo: in quo uno is Omnis oratoris est Magni igitur iudicii Iumine etiam facultatis esse debebit moderator ille, ει quasi temne' rator huius tripertita uarietatis.Nams iudicabit quid citis
Stiunctus igitur lalia est ergo qua utitur tum philosioplare tum ophisti, tum illaricus,tu poeta enalia qua orator utitur eloquetis. Qui in foro,causis 3 ciuilibus ita dicet, ut probet,ut delectet, ut sectat Orator,inquit, erit, qui in iudiciis fisensibus cotrouers s uersabituri ita ut quae dicat probet, id est doceat,ut oblectet,ut 'Elat,id est,moueat.Docersidebitu est Minue honorariam . lectere uero necessarium alioqui persuadere non poterit: ideo sub lan git. Nam id unaem ex omnibus ad obtinendas causas plurimu ualet. Subdie inprobando Tenui enim filo, ac subtili in argumenditionibis uti immodicum in delectando Temperato,inquit, I icto mediocri baractes re utimur,dum uolumus oblecta e vehemens in sectendo cis mouere uolumis, grandiloquo utimur. In quo uno uis omnis oratoris est Quoniam in eo orator vires dicendisiuas in primis ostendit siquidem hicebaracte boum oratoris esse te comprobaturi cum ceteri etiam aliorum possint essescriptorum.
Sed est eloquentiae, sicut reliquarum rerum, fundam
45쪽
bro,caur,inquit, probet, mre, bo
tir sapientia Arienim in vita lic in oratione iiihil est dissicis uidere. ρ- appellant hoc Graeci, piuntur, res est cognitione dignissima. Huius moratios
' non modo in uita sed pissime in αἰ 2 ione peccatu Est autem quid deceat in tibii
forum qui dicunt,5 eorum qui audiunt. loqvς i 3ς ς' ςliquarum rerum,fundamentum sapia
nec resoluti VkςVm, ut etiam aduersal
ri m P rum.1 quo Apelles pictores quoque eos
46쪽
, M. TVLLI cIcERONI speccare dicebat,qui non setirent,quid esset satis.
Philosophi solentinoiticiis tractare) Adapsos enim pertinet,quid in toti um icer ac laqui deceat, diIerererquod oratores quos tra lare consueum runt ficut ad Daemonicaem Isocrates Grammatici in poetis) Grammatici certe critici prius dicti: quod eorum munus adhiberetur in poetis historicιssiudicandis. Eloquentes in omni genere, S parte causarum ista nquit, eloquentis uiri decorrum 1 in1picere,G in omni generema aruam,partes causarum quid deceat in quid non deceat. Quam enim indecorum Exeiis plo docet ubi oratori indecor uerit. De stillicidius 4 caeteris smiliabus, ut lillicidia: Acut sunt de maenian perte is parietibus,comunibus aquis, pluui1s,rιiiquιss id genus magnifice, cocopiose dicere. Ue maiestate uelaro Populi Romani summissius, Sc Pressius Subtiliter, ut generi in imo conuenit. Persona peccanrycum non eruanticoonae decorum. Viadendum quatenus ad nidi piciendum quicquid aga , quousque agendum: qui qui,ut decet,agit i prob tur improbatur autem contrarius. In quo
Apellesyan pictor insegiui de pictoribM 're potuit bententiam. Magnus estet locus hic Brute,quod te no fugit,& magnutiolamen alicia desederat; sed ad id quod agitur, illud satis: cum hoc decere,quod semper usurpamus in omnibus dictis,
di factis minimis, o maximis: cum hoc inquam decere dicismus,illud non decere. id usquequaque quantum sit, appareat,in altoc ponatur a iudque totum sit,utrum decere, an oportere,dicas. Oportere enim perfectionem declarat ossicit,
quod semper utendum est,ec omnibus.decere,quasi aptum esse consentaneutram tempori,ec personae,quod cum in faciis saepissime, tum in dictis ualet,in uultu denique, o gestu, ocincessu.contrac item dedecere.Quod si poeta fugit ut maximum uitium, qui peccat etiam cum probam orationem astingit improbo, stulto ue sapientis:si denique pictor ille uidit, cu immolanda Iphigeniit istis Chalcas esset, moestior lys
ses,moereret Menalaus, obuoluendum caput Agamemno
nis esse, quoniam summum illum luctum penicillo non pose set imitari: si denique histrio quid deceat ureiit,quid faciei dum oratori putemus: Sed cum hoc tantum sit quid in caussis,earumc quasi mebris faciat,Orator uiderit. Illud quidem perspicuum est,non modo partes rationis, sed etiam caula
sses totas alias alia forma dicendi esse tractandas.
47쪽
limcxl, ptum factist maxiri assinaidit,
naturus estnex:an adhuc orente iuuenta Fem inrat matrona potens,an sedula nutrix: mercator ne uagus,culto G uirentis agelli: colabus au Mγrius hebia nutritus,an Argis.
HVrmanatis et ille nobis,quem solum Quidam uocant A et cum.Summii si Muti tis re pliis,quaim Opinione disserensatam eum qui Σdiunt quamvis ipsi infantes sint,tamen illo modo oriunt
48쪽
o M. TVLLII cIcERONI sverba etiam uerbis quasi coagmentare negligat Goagmen enim
uidentur verba uerbis ciam uocaliam concursu sequens uerbaem praecedens uis detur excipere ut,Heri luit.nam c- in acu mine sensium prona sit oratio,non magnopere cura est compositionis,modo sit sana minime inculta oratio.
Sed erit uidendum dereliquis,cum haec duo ei liberiora fuerint,circuitus, conglutinatioc uerborum . Illa enim ipsa contracta,& minuta non negligenter tractanda sunt sed quaedam etiam negligentia est diligens. Nam ut mulieres esse discuntur nonnulli inornatae,quas id ipsum deceat: sic haec susbtilis oratio etiam incompta dele stat. Fit enim quiddam in utroque,quo sit uenustius, sed non ut appareat alam remosuebitur omnis insignis ornatus,quasi margaritarum: ne caσlamistri quide adhibebuntur. Fucati uero medicamenta candoris, ruboris,omnia inpellentur:elegantia modo,ct munσditia remanebit. Sermo purus erit,ec Latinus:dilucide, plaσnem dicetur:quid deceat,circunspicietur.Unum ade it,quod
quaartiam riximcxat Theophi astus in olationis laudibus, orσnatum illud suave,&affluens acuta oclaraeis sententiae posinentur,di nescio unde ex abdito erutae, atque in hoc oratore dominabuntur Verecundus erit usus otitoriae quasi supel lectilis. Supellex est enim quodammodo nostra, quae est in
ornamentis, alia rerum, alia uerborum. Circuitus ad est,periodus:quae a Latinis clausula nominatur. Conglutinatioq uerborum 4d est,idonea compositio.est siquidem gluten,unde glutino, quae cola Graece dicitur quod uero a Graeci , commi, Latine gummi. Omnis insignis ornatus , quasi margaritarum Duae Graece margarumargaritis, C margarita margarita dicitur penultima correpta Latine tu bacca tu in uni nominatur. Nec calamistri quidem adhibebuntur calan rvi ferrum incuruum, quo capilli inflectutu C cincinni sunt. Fit cati uero aucus quae Graeceibγω , herba est cuiae succo pristinus lanae coήkr reparatur. Ergo lucati,medicati medicamenta candoris, ruboris,
omnia repellentur ad est,cerus C purpurilbus. Dilucide,ut intelliga tur Plane it bene rem complectatur: ne quid defit, ne quid supersit Assiuens copi ium. Et nescio unde in abdito erutae inde elidis
acutae dicuntur. Verecundus erit usus oratoriae supellectiliso pares,
inquit, utetur'grati semioniblls unde oratorias in praecipuiam notae'.
49쪽
ed quae esse distaec sustam in
nis,aut translatum,aut factum aliunde,ut mutuo
: sum in proprii misi quod raro utim r
ma cap rex hoc liqua, in montibin eminent inium rem diis iauertices. proprae tamen unde initium est,seu λω fu,di,ta is cin
50쪽
4 TVLLO cIcERONI sDixeris egregie notu si castida uerbum
Aut priscum c inusitatum Ne sit ab ultimis repetitum tenebris,nec Romulo loqui uideamur aut adhuc supra Euandro.namsi tine antiges ris er toper quae tinuum ex usu excesserunt pro ualde Cr cito nemo dicit: Ncile exantiare pro perpeti dirit cis :σsapiam pro progenie sequenter egia. Sed eriain inusitata,ac prisca sunt in propriis Nam e in his proprie dici multa inueniuntur. Collocata autem uerba habent ornatum si aliquid concinnitatis esticiunt, quod uerbis mutatis non maneat, manente sententia Nam sententiarum ornamenta, Uae Permanent etiam si uerba mutaueris , sunt illa quidem permulta: sed qud emineant,pauciora. Ego ille tenuis orator modo sit eles gans, nec in faciendis uerbis erit audax,5 in transferendis uerecundus, o parcus, in pristis reliquis c ornamentisic Verborum, o sententiarum demissior, translatione fociasse crebrior, tua frequentissime sermo omnis utitur non modo Urbarior iam,sed etiam Usticoriam.Si ciidem est eoi una Rems mare uites, litire agros,laetas esse segetes,luxuriosa se unaen
ta. Nihil horum parum audacter, sed aut simile est illi, unde
transferas: aut si res suum nullum habet nomen,docedi causses sumptum non ludendi uidetur. Hoc ornamento libericis Paulo,quam caeteris utetur hic summissus, nec tam licenter tamen, liram si genere dicendi uteretur amplissimo.
Collocata autem uerba In quo priorum est, ut augeamus , minuamus, concitate dicainus, moderate, te, severe,abundantcr, pr se, stere leniter, magnisce,subtiliter,grauiter,urbane. Ergo ille tenuiso Qui in tenui uis rusimnet. Gemmare uites hcum in gemmae modi sim primum pampianum,lice racemum edunt. Sitire agros cum exaruerunt longo tempore
sublum pluui'. Laetas esse segetes Vnde C Vergilius, Qui Liat tu segetes. IuXumosa stumenta cum nimium berbescit solam. Non ludendi Quoniam translatio Ius quidem uidetur: quod aliud in uocem praetendat,CT aliud significet.
Itaque illud indecorum, quod quale sit ex decoro debet intelligi, hic quoque apparet, cum uerbum aliquod altius transtertur, id in oratione humili ponitur, quod idem in