D. Aurelii Augustini Hipponensis episcopi Libri tredecim confessionum. Ad tria M. S. exemplaria emendati. Opera ac studio R. P. Henrici Sommalii è Societate Iesu

31쪽

CAPUT XIHI. De literis Graeciso Latinis.

c. ergo gri canantram gramma ticam oderam talia cantante ΘNR&Homerus peritus texuit tales fabel-Ias , dulcissime vanus est; mihi tamen amaru er it puero Credo etiam ramis

pueris Virgilius ita fit, cum eum sic dic Cere coguntur,ut ego illum,uidelicet diseficulter. Difficultas omnino disicendae peregrinae linguae, quasi felle asperoebat

omnes suauitates graecas fabulosarunt narrationum Nulla enim verba illa no 'ueram, Teuis terroribus ac poenis, ut 1iossem, instabatur mihi vehementer, Nam xlatina aliquando infans utique nulla noueram; tamen aduertendo, didici sine ullo metu atque cruciatu, ire' ter etiam blandimenta nutricum, Mio .ca arridentium , .laetitias alludem. thiar. a. Didici vero illa sine poenali onere

urgentium, cum me Vrgeret cor meum

a1parienda concepta sua:& quia non es set, nisi aliqua verba didicissem mota a docentibus, sed a loquentibus, in quorsi Mego auribus partus leba, quicquid sentiebam. Hinc satis elucet, maiorem ha

bere vim ad discenda ista libera curiosi

tatem,

32쪽

BIBER PRIMVs. Irtatem, quam meticulosam necessitate

Sed illius fluxum haec restringit legibum

tuis Deus, legibus tuis a magritroru ferulis usque a1tentatione martyrum,V lentibus legibus tuis miscere salubres amaritudines, reuocantes nos ad te a iocunditate pestifera, qua recessimus a te.

GA PN T XV. Precatio ad Deum.

r. AUDI Domine deprecationemata meam, ne deficiat anima mea sub disciplina tua; neque deficiam in confi-xedo tibi miserationes tuas, quibus erui sti me ab omnibus viis meis pellimis undulcescas mihi super omnes seductiones, quas sequebar; lamem te validissime,&lexe manum tuam totis praecor' diis meis ut eruas me ab omni tentatione usque in finem. 2. Ecce enim tu domine rex meus, tibi

scrutat, quicquid utile puer didici tibi seruiat, quod loquor, scribo,& ego,

numero. Quoniam, cum vana discerem,

tu disciplinam dabas mihi:&in eis vanis, peccata delectationum mearum dimisisti mihi. Didici enim in eis multate ba utilia sed&in rebus non vanis, disci possunt;&ea via tuta est , in qua pueri

ambularent.

33쪽

Q vae tibi flumen moris humani. Qui resistet tibi Quamdiu no siccaberiso Quousque volues Eliae filios

in mare magnu formu losum, quod vix transeunt, qui lignum conscenderint Nonne ego in te legi, tonantem Iouem,4 adulterantem 3 Et utique non posset haec duo sed actuire est, vehaberet auctoritatem ad imitandum veri,ula rum adulterium, lenocinante falso tonitari magi truo inlis autem penulatorum magi-FFritra strorum audi aures bria , ex eodem puluere hominem clamantem dicen-

, ι. tem: Fingebat haec Homerus xlium

viis na ad deos transferebat, diuina mallem ad nos. Sed verius dicitur, quod fing bat liaec quidem ille, sed hominibus flagitiosis diuina tribuendo, ne flagitia putarentur;&ut quisquis ea fecisset, noli mines perditos, sed caelestes deos vider

tur imitatus.

Et tamen o flumen tartareum, jactantur in te filii hominum cum me cedibus,ut haec discant & magna res agitur , cum hoc agitur publice in foro, inoi sos,onspectu legum' super mercedem sala pra ria decernentium M saxa tua percutis &

34쪽

senas,dicens:Hinc verba discuntur hinc acquiritur eloquentia, rebus persuadendissententiis' explicandis maxime necessaria. Ita vertano cognoscerem USVe

ba haec; imbrem aureum, gremium, &fucum, templa coeli, Malia verba, quae in eo loco scripta sunt nisi Terentius in duceret nequam adolescentem, proponentem sibi Iouem ad exemplum stupri; dum spectat tabulam quandam pictam in pariete, ubi inerat pictura haec: Iouem quo pacto Danaae misisse aiunt in se mium quodam imbrem aureum sucum factum mulieri. Et vide,quemadmodum se concitat ad libidi m , quasi coelesti magisterio. 3. At, quem Delm, hi uit3 itemia placoeli summo seniluinocutit. Ohomuncio id non sacerem ago vero illud feci, ac libens. Non omnino per hanCturpitudinem verba ista commodius disicuntur, sed per Raec verba turpitudo ista confidentius perpetratus. Non accuso verba, quasi vasa electa atque preciosa: sed vinum erroris,quod in eis nobis pro pinatur ab ebriis doctoribus;&nisi biberemuS,caedebamur nec appellare ad aliquem iussicem sobrium licebat. Et tameego Deus meus, in cuius conspecticiari cura est recordatio inea, libenter haec didici,

35쪽

delectabar miser m ob hoc bonae spei ruet appellabar CAPUT XVII. tinctias exercenda iκuenturas,in re citandis smutandi versibus.

IN me Deus meus dicere aliquid,&de ingenio meo munere tu , in quibus a me deliramentis atterebatur. proponebatur enim mihi negocium aniniae meae satis inquietum,praemio laudis&dedecoris,vel plagarum metu ut dic rem verba Iunonis irascentisvi dolentis, Quodno posset Italia Teucrorum aue ineratri terereSem, quae nunquam Iunonem UI-xisse audieram sed figmentorum poeticorum vestigia errantes sequi cogeb mur; tale aliquid dicere solutis verbis, quale poeta dixisset versibus. Et illa dic bat laudabilius, in quo pro dignitate adumbratae personae irae ac doloris, sint Iior affectus eminebat, verbis sententias

congruentes vestientibuς. 1. Vt quid mini illΗd, o vera vita mea, Deus meus quid mihi recitati acclamabatur,prae multis coaetaneis kconlecto-xibus meis Nonne ecce illa omnia sumus&ventus Itane aliud non erat, ubi

36쪽

1 IM MLaudes tuae Domine, laudes tuae per se ἀpturas tuas suspenderent palmitem cordis mei: non raperetur per inania, garum, turpis praeda volatilibus . Non enim uno modo sacrificatur transgresso

ribus Angelis.

CAPUT XVIII uod homines curant seruare leges

grammaticorum non diuinorum praeceptorum. T. V Im autem mirum, quod in vanitates ita serebar, in te Deus

meus ibam foras;quando mihi imitandi Proponebantur homines, qui aliqua facta sua non mala, si cum barbarismo audseloecismo enunciarent, reprehensi confundebantur si autem libidόnes suas, i tegris lite consequentibus verbis , copiosd ornateque narrarent, laudari gloriabantur 3 Vides haec Domine, & taces longanimis multum misericors, Ne V l. id rax. Nunquid semper tacebis Et nunc eruis de hoc immanissimo profundo

quaerentem te animam, sitientem de-lcctationes tuas; cuius cor dicit tibi: Quaesiui vultum tuum, vultum tuu Do PDL Gmine requiram. Nam longe a vultu tuo ieram, in affectu tenebro .

a. No enim pedibus&spaciis locorum

37쪽

CONFESSIONUM Zur. l. rtur abs te, aut reditur ad te. .Aut vero Glius ille tuus minor, equos aut curruS vel naues quaesiuit, aut auolauit pennavi

bili,aut moto poplite iter egit ut in longinqua regione vivens, prodige dissiparet, quod dederas, proficiscenti mulcis pater, quia dederas , egeno redeunti ulcior In affectu ergo libidinoso, id enim est tenebrose atque id est longe a

vultu tuo. Vide Domine Deus in patien ter, ut vides, vide qumodo diligenteTobservet filii hominum pacta literarum. Φllabarum, accepta a prioribus locutoribus, xa te accepta aeterna pacta perpetuae salutis negligant ut qui illa sono-

Tum vetera placita teneat aut doceat , si

contra disciplinam grammaticam, sine is Ira aspiratione primae Illabae ominem di-νω euri erit magis displiceat hominibus, quaml 'D, si contra tua praecepta hominem oderit, eum sit homo. gasi vero quemlibet insemicum hominem pernicvisius sentiat, quam ipsum odium, qno in eum irritatur aut vastet quisquam persequendo alium grauius , qua cor suum vastat ini

micando.

3. Et certe non est interior literam scie-tia,qua scripta, conscientia,id se alteri MDςerei'uod nolit pati Qua tu secretus cs, habitauoiueacessis intuemio, DeuS solas

38쪽

solus magnus aege infatigabili spargens

poenales caecitates, super illicitas cupiditates. sim homo eloquentia famam quaerit, astans ante hominem iudicem, circumstante hominu multitudine, inbmicum suu odio immanissimo insectas, vigilantissime cauet, ne per linguae erro rem, dicat mer hominibus:& ne per in mentis furorem, hominem auferat ex reci hominibus, non cavet. --

cuod plus curauit vitare barbaris

mum, quam vitia morum. Orum ego puer moruin limincim iacebam miser,& huius arenae palestra erat illa ubi magis timebam ha barismum facere, quam caueba, si fac Iem,non facientibus haec inuidere. Dico haec, confiteortibi Deus meus, in quibus laudabar ab eis quibus placere, tunC mihi erat honeste vivere. Non enim videbam voraginem turpitudinis, in qua proiectus eram ab oculis tuis. Nam in illis, iam quid me foedius fuit ibi etiam talibus displicebam, fallendo innumer bilibus mendacijs4 paedagogum,&m gistros,s parentes amore rudendi,studio

spectandi nugatoria in imitandi ludicr4 insiluctuduis

39쪽

2. Furta etiam facieba de cellario a rentum, de mensa vel gula imperitan.- te: vel ut haberem, quoa darem pueris, ludum suum mihi, quo pariter utique delectabantur, tamen vendentibus. In quo etiam ludo fraudulentas victorias, ipse vana excellentiae cupiditate victus, saepe aucupabar. Quid autem tam nolebam pati, atque atrociter, si deprehenderem, ar ruebam, quam id quod alijs facieba;&u deprehensus arguerer, uire magis quam cedere libebat33. Istane est innocentia puerilis 3 Non est domine, domine non est, Oro te Deus meus. Nam lim ipsa sent, quae a paedagogis & magistris, a nucibus pitulis

palleribus, ad praefectos leges,aurum, praedia, mancipia; Iaec ipsa omnino succedentibus maioribus aetatibus trans eunt, sicuti ferulis maiora supplicia sucia cedunt. Humilitatis ergo signum in sta

tura pueritiae, rex noster probasti, cum M. . o. isti . Talium est regnam caesorum.

Pro bonis operibus sibi coliatis . Deo

gratias agit.

L CEd tamen domine, tibi excellentigo simo atque optimo conditori aediori uniuersitatis De nostri gratia ,

40쪽

etiam si me puerum tant si esse obiisses. Eram enim .iam tunc vivebam utque sentiebam meamque incolumiatatem, vestigium secretissime nitatis,ex qua eram, curae habebam custodiebam interiore sensu integritatem sensuum meorum , inque ipsis paruis, paruarumqque rerum cogitationibus, veritate de lectabar. Falli nolebam, memori vulgebam, locutione instruebar, amicitia mulcebar, fugiebam dolorem, abiectionem,ignorantiam. Quid in tali animante, non mirabile atque laudabile31. At ista omnia Dei mei dona sunt nomihi ego dedi haec, tona sunt, & haec omnia ego Bonus ergo est, qui fecit me; ipse est bonum meum, Milli exulto

bonis omnibus, quibus etia puer eram.

Hoc enim peccabam, quod non in ipso,

sed in crearuris eius, me atque caeteras voluptates, sublimitates, veritates quVrebam; atque ita irruebam in dolores, confusiones, errores Gratias tibi dulcedo mea. honor meus, siducia mea, Deus meus Gratias tibi de donis tuis,

sed tu mihi ea serua. Ita enim seruabis me, augebuntur, ierficientum, quae

dedisti mihi, Mero ipse tecum quia sun ta decim niihi.

DIVI