Quaestionum Lucretianarum specimen [microform]

21쪽

dens ideo, ut relicuis interpolationibus receptis . I25 odicumscripturam eruaret, talem . excidisse dixit: ontreetes digitis, digitis exinde duobus. uerum neque talis uersus neque omnino unus sed plures exciderunt. Lucretius, primordiorum imaginis tenuitatem, ut uidimus, exponens, rem, uti solenne est, exemplis gessit hanc ob rem primordia asseruntur minima et quae cerni nequeant, hanc ob

rem odores, non quod in simulacrorum numero poeta EDS Oneret quemadmodum assendus statuit sed quod odores figura eiusdem tenuitatis constare perhibuit. Idque iure perhibuit et lectoribus a u. 125 inde hoc fere modo exposuisse uideatur: Alterum summae tenuitatis exemplum, quo, quam tenui figura simulacra constent, diuinare possis, hoe est res aerem odorem exspirans, si forte euiter duobus digitis teritur, quamuis ipsa non admodum minor sat nam leuiter tantum teritur neque corpora demittat, ullo modo ad oculorum sensum cadentia, uafitum spatium odore implet ). - Ηaec, quibus corpulleula odorem cientia constat enim odor, quippe quo flensus tangatur, eorPusculis sed minumis; cf. ΙΙΙ, 225 sq. minuma incredibili fere tenuitate constantia, Lucretius descripsit, absunt a nostris iuris, aut temporum iniuria, aut librari socordia omissa cum iis, quibus u. 26 27. iam neutiquam eoniuncti tanquam clausula adiecti erant. - De duobus locis incertior mihi res est; alter est

quarti libri:

Non modo enim alio ruat Omnis, uita quoque ipsa concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis, 510. praecipitesque locos uitare et caetera quae sint in genere hoc sugiunda sequi contraria quae sint. quae corpuscula ideo, necubi tantum spatium odore careat, in tot et tantulas partis diuidi debent, quas poeta, imaginis tenuitatem non Opiosa argumentatione sed exemplis exponens, apte . . adhibere possit. Si quis in Lucretio parum uersatus, argumentationem non absolutam di- eat, quippe qua dorum corpuscula neque uero imaginum tantilla esse doceamur, a Lucreti disputationem plerumque ita institui respondeam, ut simili re allata similem, ut dixisset, ita se habere docuisse sibi uideatur. - Uersus ceterum, quos Aldinae prioris editor primus arcessivit, ad disputationem de imaginum tenuitate rite absoluendam aptissimi neque ab eo, quo iam leguntur, loco non nimis alieni uidentur; at ne loco moueantur id defendit, quod hac in disputationis parte non modo librarius, uerum ipse Lucretius quoquo nonnunquam dormitauit.

22쪽

Illa tibi est igitur uerborum copia cassa e .. - 'a somnis, qua contra pusus instructa Parata St. . . rh. iu. 5II . aperte spurius non nisi in libris interpolatis reperitur. quo sublato omnis Iocus mancus uideretur, misi forte analogia

v. LII, 108 adhibenda esset . Quapropter caelum simili ratione latendum si . .. di et terramque et solem, lunam, mare, caetera quae sunt,

non esse unica c.

Quod quoniam docui, nunc suaviloquis ego paucis -l ita i/ uersibus obtendam cet. -

qui uersus, a solo Pio omnium infidelissimo teste exhibitus, nam quod aket dixit, etiam in cod. Uind. cum inueniri, id errore dixit ad molliorem sermonis continuationem interpolatus, Wakeseidio superuacaneus uidetur aliis fortasse secus. i Ad eandem porro rem pertinent lacunae uocabulorum, alibrariis interpolatoribus partim expletae, uelut II, 6M:

Denique muli uides, quibus et color et Sapor una reddita sunt cum odore, in primis pleraque dona, religione animum turpi quom tangere pacto. Haec igitur uariis debent constare figuris ' nidor enim penetrat, qua sucus non it in artus, Sucus item seorsum sapor insinuatur

Hae enim est si uersum 68 excipias, de quo particularis disputatio institui debet optimorum librorum scriptura. Pius: Seorsum qua non . d. Uer. s. qua s. edd. aket 2 On sed nee s WakEL Uossi supplemento receptor sucus item seorsum et seorsum s. l. - restituit, eam sententiam efficiens, quam ius reuera effecit, librarii codd. Britannicorum efficere conati sunt, prauam et ab hoc loco, quomodo iam comparatus est, alienam. Sucus nullo modo per alias corporis partis aesapor insinuatur, Lucretio magistro, qui saporem in suco inesse

statuit et VI, 985 sq. II, 45 III, 24 sq. III, 787 V. 810. quae cum ita sint, mulgata Blpontinorum Iectio sententiae

potius consulere uideatur: sucus item seorsum et rerum sapor insinuatur

nisi forte ideo, ne proba disputationis aequalitas turbetur Uossi coniectura quae et particula remota, omnium expeditissima est recepta, ad pusillam duorum uocabulorum mutationem fugiendum

23쪽

censeas. U. 683, quo poeta causam affert, cur dona diis oblata et colore, si pore, odore insignia uariis figuris onstent, denuo adhibentur, quas . 679. M poeta posuit, donorem facultates: nidor enim penetrat sq. Ubi odori nidor respondet, sapori sucus nihil olori id quod tam paucis uersibus interiectis, praesertim

eum poeta fere sine ulla per huic inconuenientiae mederi potuerit, male nos habet. Iam, quomodo haec disputationis labes remouenda sit, uideamus. Uersum 684 ne ita consimas ,,seorsum color insinuatur, mutatione iusto audaciore defenderis in Ipsa uoce color haerendum est. In donis, quae dis asseruntur sapore et odore insignia, non tam color apparet, quam quem ciunt et per auras dispergunt, alor siue uapor, quibus duobus uocabulis idem significari ichst in indice sub u. uapor innumeris exemplis te docebit. Scribere igitur uelim leuissima mutatione adhibita:

denique multa uides, quibus et calor et sapor una reddita sunt cum Odore. nidor enim penetrat, qua sucus non it in artus, sucus item seorsum, seorsum spor insinuatur. Eadem eorundem trium uocabulorum coniunctio in uersu reperitur qui ad nostri similitudinem dere exaratus uideatur: III, 26 sq.

Sed haec incerta sunt hoc modo constatis. 684 lacunam esse ab editoribus iniuria non indicatam et Dossianum supplendicon tum non continuo recipiendum. Eiusdem generis, IV, 347:

continuo reuum simulacra sequuntur

a librariis recentissimorum odicum et ab editoribus uarie interipolatus quin ipsa totius carminis clausula non ab omni parte

integra nobis restat. Nec mos ille sepulturae remanebat in urbe, quo pius hic populus semper consuerat humari; perturbatus enim totus repedabat, et unus 1250. quisque suom pro re consortem moestus humabat.

qui versus a recentissimis editoribus ita exhibiti tribus locis ab antiquiorum et fideliorum librorum scriptura recedunt Fragm. Uind., quod me auctore Poeschelius denuo contulit, cum cod. Lugd. x et emmiano Lambini u. 127ς quo prius AEAEIbet, lectionem ad hucydidis uerba quem in hac pestilentiae Atheniensis deseriptione Lucretius fere totum expresSit, multo ec

modatiorem. f. huc. II, p. 52ν νομοι τε παντες συνεταραχθησαν,

24쪽

οῖς ἐχρεντ προτερον περὶ - - νας, ἔθαπτον δὲ κ ἔκαστος ἐδονατο. Recentiores libri aut quo pius, aut ut Pius, aut hue pius praebent, laetionem librari errore ortam, qua sententia ab hoe loe aliena infertur. Ex eodem fragm. Uind. antiquissimαu I279 διαρρήδην notatur trepidabat quod etiam in Lugd. 2 et in Lambinianis est repedabat recentiorum odicum Iectio librariorum negligentia orta est trepidabat: repidabat, repedabat e et i in Lucreti codicibus sexcenties inter se commutantun Editores recentissimi, etiam Oreuius, qui omnino recentioribus suis odicibus auctoritatem aequo maiorem tribuit, repedabant exhibent, quod uerbum a Festo, uti par erat, ree edendi uerbo explie tum h. I. ineptissimum esse non negabis. Jam ho uerbum in quo defendendo et illustrando editores inanem operam Collocave' runt, a Lucretio exulet, neue iam ab hodiernis exicographis Poetae Epicureo sed Pacuuio, Lucilio, Ammiano et poetis Christianis attribuatur. - U. I 280 in fragm. Uind. ita scriptus est:

quisque suom pro re maestus humabat

quemadmodum egitur etiam in cod. Uind. integro saec. XV, Brit 1 editi Brix. Uer. Ald. I et qui eam secuti sunt, cognatum praebent, cod. Brit 3 complorans. auectampum, qui de suis codicibus nihil refert, ex more dormitavisse librorum Vindobonensium et editionum principum auctoritate arguitur, quibus inter se consentientibus Lugdunensis et Bodleianum non dissentire certum est consortem, quo uocabulo in Odd. interpoIatis rellianis tribus, est 2 Cantabrigiensi, Pooriano, laeuna eod. Archeirpi repletur, iusto ieiunius est, fere ieiunius,

quam Auane eommentum cognatum eonplorans, eod. Brit. 3scriptura, quae Prosecto eiusdem, cuius uolgo recepta, aucto in

talis est, propter foedum pleonasmum displicet Lucretius ad

similitudinem . 1237 nam quiquomque suos fugitabant visere ad aegros 'Drtasse ita scripsit: -

quisque suom pro re defunctum maestus humabat defunctus hae sententia praeter Vergilium etiam apud Ovidivinreperitur Amor. I, 8, 108

Saepe mihi dices uiuae ene; saepe rogabis, ut mea defunctae molliter ossa istent.

25쪽

Corruptelarum , quas ad communem unum archetypum demonstrandum idoneas dixi, malorum exempla haec sunto L. I u. 1022 iii antiquissimis monumentis hae leguntur errore expeditor

Nam certe neque consilio primordia rerum ordine se Su quaeque sagaci mente Iocarunte quos quaeque sagaci mente locarunt.

quae editores, ad Iocum L. V, 420 repetitum allegantes, iuste ita. Instituerunt: -- et quos quaeque darent molus pepigere profecto. 'Reeentiores librarii ne homoeoteleuto seducti, uel uersum sensu earentem odio persequentes . 1023 omnino omiserunt. Idem

eam in II, 464 de quo infra dicemus L. II, IIM antiquissimi codiees hoc praebent:

tristis item uetulae uitis satos atque satigat temporis incnsat numen caelumque saligat.

Librarius pari modo, quo L. Ι, ab alter uersu in alterum describens deerrauit. Reeentiorum ibrorum librarii homoeoteleutolterum seducti v I 170 miserunt. De III, 595 infra disputabimus. i. IIII u. 547 se et ualidis nece tortis ex Heliconis ,-- de quo u editores confera8. Similis omnium, quotquot adhuc collati sunt, Modicum eo raptela reperitur L. III u. I 19:

Nunc animam quoque ut in membris cognoscere possis esse neque harmonia corpus interire solere.

Editores ab Mancio inde omnes alterum uersum ita exhibuerunt: e. n. harmoniam e retinere S., quod quam falsum sit, retinendi sententia prorsus otiosa, per se liquet. In coniecturam, quam me nescio Walis mihi praeripuerat, certissimam hane incidi, fragmenti Uind. lectiones examinans:

Esse neque harmonia corpus sentire soIere. Animone enim atque anima an harmonia corpus sentia quaerim. 99sq. Ocenturi

coniecturam, de qua nimis ipse dubitauit, alteri enim, quae iuuento Auanciano nititur, eam posthabuit haud ita feliciter omprobare conatus est. f. eius adnotationem, qua quomodo eorruptela oriri potuisset, recte indicavit. obscurissimus Ioeus

est VI, 48:

quas restant, percipe Porro quandoquidem semel insignem conscendere cumun

26쪽

uectorem exhortant plaudendo ut obuio cursu quae suerint, sint placato convorsa fauore.

At ne de aliis dieam Lucretius utram priores libros ante totum opus absolutum in publicum emiserit, annon emiserit, P rum constat. De loco desperato hoc modo addi liceat in explicanda codicum corruptela ut omnia rursum omnem operam adhuc inanem fuisse Librarius etiam hic ut alibi in alterum uersum deerrauisse uidetur rursum nihil est nisi repetitum currum aut contra aut tale quid ab apicibus codicum etiam remotius ibi exstitit ut omnia, contra quae fuerint ei. - 1-tima iam, quae ad communem omnem archedpum demonstrandum asseratur corrupteIa sitis VI, 748 qui, a Siamasio ingeniose restitutus in antiquissimo fragm. Uind. ita scriptus reperitur:

. . . O . . . est cumas aput e eris ui per montes.

Haec de codice archetypo mutilo et corrupto Iam libro, cuius iterum apographus '' est, ipsi uersus, in textu, quem dicunt, omissos in margine adscriptos fuisse uulgari uersum transpositione et repetitione apparet, quae, nisi a librario cod. archetypis ), uersibus ad marginem adpositis decepto ortae sunt, unde originem duxerint, neutiquam erui potest. Transpositionum recensum, qui etiam augeri potest, Siebelisius offert A. f. ae . Repetitionum praeter locum, quem infra tractabimus, exemplum hoc esto Lucretius, ut Lunam tantam fere esse Oeeret, quam tam ipsi videmus, hae posuit , , 581

quapropter Iuna necesse St, - . . qitandoquidem claram speciem certamque figuram

praebet, ut est oris extremis quomque notata, quanta quoque quanta est hinc nobis uideatur in alto. Hae antiquissimorem codicum scriptura aperte eorrupta est Aut ipsum cod. Arch. aut, quem repraesentet, librum Langob. characteribus exaratum suisse uiliorum nonnullorum ratione, quae potissimum per antiquissima monumenta propagata sunt, ObIs persuadetur. qui, quamuis ab omni fraude alienus, inter prudentissimos et diligentissimos non reserendus est.

27쪽

et ah editoribus uarie temptatac aereigerus ure ma a bino

obtemperans scripsit: quanta quoque hae lauat, tanta haec . i. a.

WAL quanta quoque est quanta, minc nobis . i. a. Elchst. et .Forb. quantaque quanta est. i. n. v. i. a. alii aliter, omnes decepti. ad uerum adducit . quem dd. Lugd. oco prorsus alieno p. u. 595 ponunt:

' quapta quoque est, tanta hinc nobis uidetur in alto.

Modo ne uidetur sed uideatur scribas Hie ut alibi librarius uersum praeter genuinum Iocum etiam ibi posuit, neutiquam ferri potest. iii Eu igitur tertia causa, qua communem omnium modicum archetypum arguere Possimus quarta, accurata codicum collatione persecta, ex titulis peti poterit, quos ex ed Uer et fragm. Vinia diligenter descriptos in relicuis omnibus libris eosdem esse lemmate omnium communi I, 705 doctus sum. Cum iam omnis nostros libros e uno Archet descriptos uiderimus, et orbigeri de codicibus sententia omnino corruit, et quibus tandem monumentis summa auctoritas tribuenda sit, efficitur. Iis attribuenda est, qui quam religiosissime Archet. illum repetunt. Ex nostris nostros uero eos codices dico, qui accurate satis collati sunt tres libri antiquissimi, eum artissima inter se cognatione cohaereant neque ullum emendandi studium aut maiorem in evanidis litterarum apicibus explanandis licentiam prodant, uetusta scribendi ratione aeque atque iis mendis, quae ex haraci Langob. Originem ducunt, delius seruatis, a codice Arch. Parum abesse uideantur. - aduigius in egregia dissertatione de Iacunis in Lucreti codicibus scripta, duos nominauit: fragm. Gottorp. et cod. Lugd. 2 tertium Siebelisius addendum esse suspicatus est, fragm. Vindobonense. - Fragm. Uind. quod Vindobonae iterum conserendum euraui, ut de putida ueri negligentia taceam, ne ab Endlichero quidem integrum deseriptum est Cod a sol. 9, a I-9, b, I med uersus continet

Quod Endi dixit, I libri ram diuersa manu exaratum esse, recte dixit addere debebat, etiam in B libro hanc alteram manum apparere eodem uitiorum genere eademque characterum ratione, quae a carolo M. nomen duxit, remanentibus c

28쪽

extrema u. uerbis his exelpitur Titi Lucetii de rerum nati liber II explieit. Incipit Lib. III. Sequuntur deinde u L M, I 2I. Desinit sol Id, b, I. In noua plagula sine vita laseriptione notaue Primus . est VI, 743 quinque priore M. in iubilo euanldi sunt atque leguntur tum deinceps relieul sexti libri uersus, quorum ultimus f. II, , I uerbis praeeedit his Titi

Lucretii Cari de rerum natura lib. VI explieit uere se . . . semsun . . . . Relicua oeschelius legere non tam potuit. Liber igitur quod non una re apparet, olim integer fuit. Iam eademplamia sequuntur II, 75I-803, quos uersus supra omissos esse

uidimus et V, 26-974 sequenti plagula L 18 a I et Ris,2 I, 53-84 et II, 253-300, quae duo extrema fragmenta in Gest et Lugd. 2 omnino desiderantur II. 56 603 in no m. 2 additi leguntur. De u. V, 926-974, ad quos uariae

Lugd. 2 lectiones adseriptae sunt, Imp. nihil refert, rem minutiorem, quamuis ante eam ommemorauerit, silentio praeteriens In relicuis libris iis, quorum accuratiorem ossationem possidemus, lam in ordinem hi un reducti sunt. Etiam in fragm. Uind. adis L. I, 755 signum adpletum est, quo sine dubio, ut lacu

nam expleamus, monemur.

Tribas his libris, quos artissime inter se eohaerere Euam exteriore quadam re intelleximus, ex ambinianis duo quam proxime aeeedunt Bertinianus tmemmianus Vaticanus, quem Lamhlnus ipse una eum uret Romae contulit, arohedpo, ut videtur, probo et integro nitens a uiro doet et elegant sodlusio sataetore passim interpoIatus uidetur Lugd. I, utri libro . rem generi, sincerisne et integrioribus an reeentioribus et dote Horibus adscribendus est, propter nimiam auerkampi in meminsendis Meetionum disserentiis inconstantiam nondum mihi liquet. Deterioribus tamen, quomodo iam res e mParatae sunt, Eum adseribi malim; nam quod Hauea eum aeque ad Lugd. ruet glissimumsedixit, parem accurate dixit Ue ipsa hartarum forma

nimis disseri fragm. Uind. et Lugd. 2, uterque liber, in inrto

Forb. de indole et bonitate codicum Lamb., qua singuli inter se differrent, e paucis illis locis, ubi Lambinus codicum Iectiones accurato indicaret, istum iudieium ferri posse inconsulte negauit. Notarum Lamb. molem excutere nolebat uir delieatulus, quam et Lueret eans et propte summam Lambin auetoritatem accurate neque solo M. Me examinare

29쪽

sed maiore et quidem per columnas seriptus est Lugd. I in No interpolationibus quidem liber omnino uacat ue in saltem III, 62, qui in eod. Lugd. 2 omittitur: - eadem

tamen omnia restant, omnia si pergas uiuendo uincere saecla, atque etiam potius si nunquam sis moriturus.

quamuis ab editoribus omnibus etiam ab Oressio exhibitus, non Lucretianus sed inepti interpolatoris esse mihi uidetur. In Lugd. Irubrica notatur Difficilior est quaestio deo. III, IS

Tu quidem, ut es, Iecto sopitus, si eris aeui quod superest cunctis priuatus doloribus aegris. At nos omlle cet.

u. ab eodem Lugd. 2 omissus et in Lugd. I rubrica not tus, eum Lueretiano dicendi mori non aduersatur tum necem rius hic quodam modo esse uideatur. Sedraeui unius uocabulidisserentia ita fortasse olim scriptum erat: Tu quidem, ut es lecto sopitus, Sic eris aeuom. aevom, uti solenne aeuo scriptum lacile in aeui transiret tuit Uersus, qui ad tuendum hune aeuom uoeabuli usum adhi-

heri possint, hi sunt: III, 357 sq.; V, 144 sq. I, 550 584

950 ad horum uersuum exemplum de . 615 iudieandum erit:

Denique cur animi nunquam mens consiliumque gignitur in capite, aut pedibus, manibusue cet.

milis a fragm. Uind. et Lugd. 2 omissus, quod a Lucretio scribi non potuerit, nihil continet. Animi mens, quod primo obtutu

offendere potest, etiam alibi dictum reperitur IIII, 760 V IM; VI, II82.

Ceterum, ne quid simulare uidear, etiam alibi in aliis sinceriorum librorum v et uoc via omittuntur, in aliis adsunt. Codices, quos primo loco nominaui, quinque, Gottora Iram. Uind. Lugd. 2 Bertin. Emm. quantum inter se disserant, collatio auerhamplana et Lambiniana accuratior docebit. q. Alterius generis odiees omnes saeculo XV scripti esse uidentur, quo tempore hominibus Italis, ad antiquarum litterarum studium denuo reuocatis, Christianorum doctrinam ethnica permutare Plaeuit. Necessario enim tum Lucretius, acerrim ille religionis aduersarius, insigni eum diligentia et legebatur et deseribebatur. Itine omnes, qui in Bibl. Laurentiana asseruan-

30쪽

tue ueret eodlevis' saee. XV a pii sunt. Eodeni Meulo eod. Uind. XII aeriptus est; eodem cod. Mileensis, Ambrosia. - , tres Romani, qui in bibliothecis Angeliea, Gregoriana, Balberina exstant, eodd. Britanniel I. 2 et qui ex bibl. Mo.

priuatis amaenelio recensentur. Cod Brit 3 et eod. oorianus non multam uetustatem lactat. Ad eandem prolaeto aetatem etiam relieul huius generis libri reserendi sunt cod. Cantabrigl- ensis, edd. quos ambinus Romae contulit, Tettianus et aerinianus, Ambrosianus Orelli alter litteram insimitus, eodd. quorum quas apographi editiones principes sunt Brixiensis et Ueronensis. - qui libri omnes ex eo exemplari derivati uidentur, quod Bartholomaeus de Monte Politiano, cum Ponto Braeeiolino tempore concili Constatiensis in Germania uersans, ex Germania idque fortasse ex monasterio Santogallensi ad Nicolaum Nie- colum misit, cuius iber ipsius manu seriptus etiam hodie in Bibliotheca Laurentiana asseruatur x qui archetypus cum miser habitus esset' neque philologi tantum, uerum etiam principes, uiri nobiles et Iegari-

Inani prorsus, ut hoc commemorem, spe seduclus in editionis praelatione Forb. se , codicum morentinorum collectionibus acquisitis vitam eamque maiorem Lucreti editionem in noua re eensionis eriti ea fundamentum curaturam esse promisit. A uera profecto ratione is, qui codd. Laurentianis saec. XV scriptis Lucretium restituere suscipit, non minus remotus est, quam qui ullam in libris Britannieis auctoritatem inesse statuit.

Etiam Valerius Flaccus et Silius Italicus a Porei Florentino constantiam proficiscenti in monasterio St. Gallens reperti et in Italiam missi sunt. I. Drahenboreh. ad Sit Ital praelationem. Descrpt. Bibl. Lais Plut 35. eod. 30 T. L. c. eis. N. LL. . in epp. distincti cum summariis, quae quum in ora paginaram adscripta essent, bibliopegi incuria semirecisa apparent. Hunc autem L. codicem scriptum esse manu Nichola Niceoli innuit celeberrimus Mehus

in Prael ad Ambros camald. i

l Maiores lacunas indieabo. III, 65 om Lugd. 1. Bodi dimi. Brix Veron Brit. 1. . . oor. III, 820-2s: UβhdΠΣΟΩ:III, 594 95 idem. IIII, 3 omnes omittunt praeter Lugdunensis, si quidem in iis exstat. II, 1168 m. odi. M Brix β Uer. M UM.