De imperatore Alexandro Severo quaestiones historicae [microform] : quam ...

51쪽

quam ad orientem versus per barbarorum agros contendere Alexanter iusserat, quasi intra retia undique conel am ab Artaxerxe profligatam et ad exitium vocatam esse de lamenihil memorat scriptor - alterum de duobns esse necesse est, ut Lampridius aut omnino merodiani historiam non egisse, aut sive per negligentiam sive per animi exiguitatem codicis sui

errorem non cognorim ne emendasse videatur. Optimo

igitur iure aut indecorae Sane historico negligentiae ac securitiatis eum arguo, aut nullum in eo iudicium, quod historieo est necessarium fuisse putaverim. Neque studium veri apud Lampridium in Alexandri vita deseribenda desiderari negaverim, quum scriptor nimium ad Alexandri laudes proclivis esse videatur. Reperimus necem Ulpiani, rem neScio an maxime in Alexandri vita memorabilem, omitti plane ab hoc Scrip- , tore, ne quid vituperandum in Alexandri imperio videatur, qu mvis iuris peritissimum illum saepe in discrimen Vocatum, sed servatum esse ab Alexandro narre Maximi vero sunt

momenti pauca Dionis verba, ex quibus insolentiam militum Alexmdro imperatore tantam fuisse facile apparet, quantam nunquam antea ceterum Lampridius de Alexandri disciplina militari adeo non diversa, sed ε διαμέτροὐ quod aiunt pugnantia cum Dione memoriae tradit. Ad quod intelligendum evolvas velim in Alexandri vita caput XII, LU, LUI, LIV aliaque nita quin etiam tantam, ut vidimus, Alexandri in disciplina militari fuisse severitatem Lampridius auctor est, ut inde ei nomen inditum sit Severo. Ergo scriptor Alexandri vitae nimium multus in Alexandri laudibus non Herodiano soli repugnat, verum etiam Dioni αυτο Dor et ληκοφ scriptori maximae auctoritatis atque fidei. Itaque probabilis admodum mihi videtur Gibboni sententia, Alexandrum a Lampridi fingi non qualis fuerit, sed qualis optimus prin-

52쪽

eeps esse debeati , Quoniam igitur pluribus ostendisse nullo prorsus modo scriptorem Alexandri vitae dignum esse nomine historici, praecipueque eiva fidem suspectam reddidisse mihi videor, exigui est momenti, num Lampridius e Dexippo sua omnia hauserit, sicuti quidam putant, id quod neque demonstrari neque omnino repr0bari potest, vel amario Maximo, historicis magnae, ut putatur, auctoritatis quamquam de eorum pretio recte diiudicari non potest, quod pauca admodum exstant fragmenta, vel ex aliis historicis, Alexandro aequalibus, itaque hane rem plane missam faciamus. - Quae quum ita Sint quis est qui neget, magnam omnino fidem habendam esse erodiano, Lampridio exiguam vel potius nullam γRestat igitur, ut quaeramus, num, quamvis Herodianus polleat auctoritate, ipse tamen narrationis contextus Suspicionem admittere videatur, quasi ille in explicandis belli Persici rebus temere atque minime aecinate egerit. Sunt re se, qui Herodiani narrationem de hoc bello secum ipsam pugnare affirment. Κrebsiua l. I. p. 17 primum omnium erodiani auctoritatem in dubitatione ponendam esse censet ex rebuSchronologicis, quas de hac expeditione ille asser Sic enim argumentatur: Anno decimo quarto Alexander nuntium illum se de incursione Persarum accepit, exercitu eiu magna pars interiit frigore porro ex oriente imperator poStquam Antiochiae aliquamdiu delicii se dedit, proficiScitur contra

Germanos, et tamen Herodi uus Alexandrum post regRum quatuordecim annorum intersectunt reser Duo hi errores in constituendi temporis rationibus reperimus non solum regni Alexandri annos usque ad exortum contra Sassanidas bellum Herodianus salso exhibet, verum etiam in enarrandiS

' CL Gibbon. l. l. p. 132 Anm. α

53쪽

iampora mitionibus sibi ipsi dissentiti Indo intelligere possumus, quam Bulla eius de Alexandri vita notitia fuerit, quantaque religentia huius imperatoris vitam conscripserit. An

nobisi persuasum habebimus erodianum ex industri temporis rationem ita, non aliter dedisse Concessa vero hac opinione Herodiani certo non liquet consilium. Falsos autem numeros ostendunt et ea, quae in ipsis sibi repugnant, et alia praeterea certaque testimonia a doctissimis viris allata. ) . - , Concedo non modo ex aliis certisque testimoniis, verum etiam e contextumerodiani ipso apparere evidentissime, fal-So esse numeros Sed quaerendum diligenter puto, utrum error ipsi Herodiano an librariis, qui in numeris facile labuntur, imputandus esse videatur. . . :ri Pagius in critica ad Baron annales eccles stom. II p. 48 ed. Luc. illum Herodiani locum corruptum me censet, sed ipse in mirum incidi errorem inquamobrem Verba eiuSyroponam kΝ0 modo Verba τε δε τεσσαρεσκ δεκατιν λει currupta sunt, quae olivanus addititia esse existimavit, sed et priora, quae annum decimum tertium notant. Certum enim est, Herodianum annos tantum 14 Alexandro attribuere. Quomodo ergo scribere potuit, bellum Persicum anno 13. aut 14. Alexandri inchoatum esse, quum infra c. 4. 11 dicat barbaros triennio aut quadrienni ivis illud bellum quievisse ac posteae Alexandrum resisto oriente in Germanos movisse. Quo posito non anno 14 sed 18 Al ander amperasset. Non dubium ergo, quin pro τεσσαρεσκαέδεκα ponendum Sit kττα. - Sed Herodianus VI, 6, 11 nihil aliud dicit nisi ergas trienui quievisse nec in armis suisse. um autem Alexander per hoe triennium Antiochiae commoratus sit, minime liquet

54쪽

Atque ridiculum plane videtur, si Alexander, quamdiu Omnia in oriente pacata erant, ibi versatus esset redintegrato autem bello domum revertisset Reiecto igitur agit argumento nostram proponamus ratiocinati0nem.

Verba Herodiani, ad quae omnis haec spectat disputatio,

ετε ἀφνιδέως ἐκηιέσω γραμματα etc. Secundum ipsum Herodianum Alexander post regnum tredecim vel quatuordecim annorum a militibus est interfectus. Inde apparet, si ab Herodiano ipso hunc numerum traditum putamus, eum nobis persuadere voluisse, intra unius anni spatium legatos ad Persas Roma missos esso et infecta re rediisse ab Alexandro deinde ingentes optas esse congregatas indeque iter per Illyricum in Asiam consectum Antiochiae copias in rebus bellicis instructas omniaque comparata esse, quaecunque ad ingens illud bellum necessaria videbantur, dum Nati iterum ad Artaxerxem mittuntur tum expeditionem illam, quam exposuimus, factam deindeque omnem exemitum recreatum esse tum vero nuntiis allatis Alexandrum ad Rhenum ex Α8ia properasse, bellum movisse contra Germanos ibique a militibus occisum esse. Haec omnia, quae, quamvis Properata, vix intra spatium duorum vel potius trium annorum fieri poterant, decimo quarto regni Alexandri anno facta esse He-

55쪽

gumentatur, Heredianus huius imperatoris vitam e0nscripsit, sed tanta, equidem puto, quanta incredibili prorsus esse

videatur. An vero putas merodianum euius in omni historia non ingenium modo, verum eum industria et sollertia uno omnium consensu est illustris, adeo temere atque absurde hid 3 gerer potuisse Itaque quum animo meditarer, qui forte fieri posset, ut error in hune irrepserit Herodiani Iocum,

βασιλεέαν ἀμέμπτως διώκησε, librariis ansam dedisse mihi persuadebatur. Herodianus, qui rotundis semper numeriSimperatorum regnis annos assignare consuevit, Alexandri imperio modo tredecim annos ut apparet ex loco VI, 1): ἔς τε τεσσαρεσκαιδέκατο νουν ἐλασας τῆς βασιλεέας τος ἀναιμωτὶ ἐρξεν, modo quatuordecim attribuit, sicuti alius eius Ostendit locus, ubi Alexandrum interfectum commemorat vI, 10 1Mr ἡβασιλευσαντα se. Alexandrum ετεσι τεσσαρεσκαιδεκα, σον πως τοῖς ἀρχοφιενους, ἀμέμπτως καὶ ἀναιμωτέ.

Alium Herodiani Ioeum VI, 9 par. 5 ubi Alexandri imperio

quatuordecim anni assignantur, nullius esse momenti, facile

inde apparet, quod eripis loquentem facit Alexandrum, cuius plurimum intererat ad eonfirmando militum animos quam diutissime regnasse. Quae quum ita sint, persumum habeo, merodiani verba supra allata' VI 2 nihil aliud signifieare nisi tredecim omnino annos olexandrum optime imperium gessisse. Scriptor emm in explieandis Alexandri rebus ita se gerit, ut primum de Alexandri natura et indole eiusque leni imperio dispatet, deinde ad ga bellicas transgre

Tractatis antem illis rebus priusquam ad bellicas transeat, in gregat in unum, quae sunt dicta, adiicitque tempus, quo omnino Alexandri virtutes floruerint, hi ipsis verbis,

56쪽

quae in disceptationei vocavimus: 'ειῶν ιών - τρι- δεκαοντως, σον ἐς αὐτ β, τὴν βασιλειαν ψώρ-- δαμ σενι 'Librarii vero forte minime cogitabant, his verbis omne imperii spatium signifieari posse . quod Ioeis supra allatis quatuordecim anni regno Alexandri assignarentur itaque insequentem numerum, qui forte erat δεκοων vel ἐνδεκα τει, sal8um et corruptum esse putabant, videlice quod secundum numerorum ordinem decimus tertius annus excipiatur a d imo quarto quare errorem in hunc locum intulerunt. Initio qui- quidem cogitabam, hanc coniecturam refutari verbo: ,ἀμεμ--ως ' Quoniam enim omnis Herodiani historia demonstrat, ab Alexandro nullam gloriam, ignominiam vero nonnullam ex utroque eius bello suscepto, maxime autem Persico reportatam esse, non putabam ab Herodiano omne Alexandri imperium diei potuisse μεμπτον. Sed rem ita se non habere

evidonte ostendi locus ante commemoratus VI, 9 63: i

. βασιλευοντι τεσσαρεσκεχέδεκα τεσι μεμπτως βεβιωκεσαν,

quae verba Herodianus loquentem facit Alexandrum, quando iam seditio inlitum rope Rhenum contra principem exorta erat multoque evidentius alius Herodiani loeusAVI, 10 ib), ubi dilucide refert, Alexandrum per omne imperi Spatium

regnaSSe ἀμέμπτοις καὶ ἀναιμαι; itaque tonium abest, ut Siguific tio illa: ἡάμέμπτως- 0niicere prohibeat numerism δειῶν μεν τρισκαέδεκα l. reserendum me ad omne Alexandri imperii spatium, ut hanc coniecturam reddat probabiliorem, quod eadem ignificatione reliquis locis utitur historicus, ubi Alexandri imperii lino numerat. - Quae quum ita se habeant, errorem in verbis Herodiani dis constituendo belli Persici tempore: οὐδε τεσσαρεσκαιδεκάτου τε ἀροι- δέ - κομέσθη te. librariis imputandum esse arbitror, non historico accuratissimo. Dubium igitur admodum milii videtur num iure rebsio ex hoc loco esse're liceat ma3ii'a

57쪽

ne ento Alexandri vitam conscriptam esse ab Herodiano

nullamque eius de Alexandri ut notitia fui8M. vi ij iti I

chronologicis, ita in geograpiacis, quas de hau expeditione affert. Si mirus.' ssc. erodianus atque pluribus deinde demonstrare conatur, Herodiano illas regiones in oriente sitas in quibus bellum gerebatur, Mum accurate cognitas fuiSSe. . , Concedo, quod iam monet DTillemontius, Herodianum sequi in explieandis belli Persici rebus geographiam sibi incognitam. Sed quo tempore Herodianus fuit, geographica diei in praecipueque cognitio extremi orientis partium non talis, qualis nunc, viguit, nec mirum videtur, si illemontius accuratiorem orientis terrarum cognitionem prae se fert quam uerodianus ' Itaque, quum nulla Herodiani in rebus geographicis sit auctoritM, omnem omnino ei negare auctoritatem absurdum est, praesertim quum ignarum cognitioni regionum illarum se ipse prodiderit. Ubi enim de confluentibus Euphrate et Tigride mentionem facit, caute addit vocabulum: ἡλέγουσιν VI, M. In reliquis autem explicandis belli er-Sici rebus, sitque etiam, ubi de eventu eiu belli refert, unam solam sententi'm totus Secutus est certisque vertis prodit Alexandrum eum vim minia quasi quadam Antiochiam: -

diani auctoritatem, quod Icretatus argumentatur . p. 23.)ἰ, Si clade revera a idiSget, qualem Herodianus tradidit, imperatorem morti nullo prorsus modo eripi potuisse, quum

3 inemon I. I. III, p. 465. ''s Νι ulla sane in geographie genere protulit Herodianus, quae acriteri castigaverunt r. . olf l. l. p. 53 Reimar. l. l. LXXV, 10 et alias.

58쪽

a me iliandos militiini animos inulta omis tuisset ui pecuniarum, quam nisi splendidissimis victoriis Alexander coaeparare non potuisset.' Sed tamen, etiamsi incredibili la-gabat luxuria aerarium plane erat exhaustum, nonne nimia Mamaeae parsimonia, de qua saepe Herodianus et ipse Lampridius mentionem faciunt, eiusque prudenti peeuniarum administratione per spatium decem annorum, decimo enim Alexandri regni anno bellum Persicum inchoatum est, ut infra docebimus, repleri potuit aerarium Mihi igitur probantur, quae Herodianus refert VI, 6.): Statim ipse convaluit et milites recreabat atque eorum moestitiam consolabatur largiendis pecuniis, nec prius ab hac opinione recedendum puto, quam argumentis probabilioribus magisque luculentis demonstretur, nullo prorsus modo satis pecuniarum Alexandro esse potui8Se, unde reconciliaret militum animos, quod quidem dissicile mihi videtur ad probandum. At enim mirantur admodum, qui Lampridium Sequuntur, in iisque rebsius p. 24 ff. , quod Artaxerxes si superior e bello decessisset teste Herodiano, destiterit ab armis neque secundomarte perfecerit, quae minatus erat. Sed cur hoc sit factum, pluribus causam affert Herodianus, ut supra Ostendimus raecipueque eam ponendam esse diei in re militari Persarum, qua in re cum Herodiano plane consentit Dio, qui LXXVIII, 27. refert, Artabanum praecessorem Artaxerxis, quamquam victoriam de Macrino reportasset, haud invitum pacem iniisse, quod milites eius ex longa temporis mora, quo domo praeter consuetudinem abfuissent et ex annonae penuria, quam neque ipsi paratam et instructam habebant mon enim providere commeatum Solent neque ....

lacunae Signum . . in caStellis SSe cognoverant, graviter

59쪽

indignarentur. Praeterea pars Persariun militum erebris in Media Parthiaque proeliis gestis ereiderat, multi erant attriti et sanciati, ut fuse Herodianus narrat VI, 6. , qui subiungit, Romano non ut imbelles devictos sed ipsos quoque interdum hostibus exitioso fuisse. Quantopere vero etiam victas hosti debilitare potuerit vi rem, insigni est exemplo Pyrrhus, qui de duobus proeliis lator egressus exela

Erum vero opiarum numero pus suisse Artaxerxi, ut, quae minitatus erat, laetis ostenderet, quod quidem persuasum habet rebsius p. 25. , minime concedendum esse censeo, Si animo mecum reputo, valentissimam Alexandri exercitus partem nusquam eum hoste conflixisse, et ab Alexandro novas Antiochiae eongregatas esse copias, neque etiam

dubito, quin iterum Alexander in Persas irrupisset, nisi ab

Artaxerxe eopias dimissas esse nuntius allatus esset. .

Ita erodianus minime ineredibilia neque inter se pugnantia de hoc bello memoriae tradidit. P Quod autem attinet Lampridii testimonium reportatae

de Persis victoriae eius narrationem seeum ip8am non pugnare Krebsius prae se sert p. 27. Id vero num ullius sit m menti, audacter negaverim. Etenim si quis pauca admodum de eventu aliquo reseri, quomodo eum, quod non contraria ne inter se pugnantia narraverit, magni aestimare possumus Attamen ex paucis illis Lampridi de hoe bello veri essici posse existimo, non vera eum tradidisse. Resert enim, c. b. Artaxerxem cum septingentis elephantis falcatisque mille et octingentis curribus, equitum multis millibus ad

60쪽

bellum venisse. Gibbonus, vir ille magno praeditus rangli, nio, iam dubitandum esse putat, num potentissimus unquam in oriente prineeps aciem septingentorum instruxerit elephkntorem Plinius ' quidem regi Gangaridarum elephantos DCCi procinet bellorum excubuisse dicit, et pluris etiam assignat ut regi Diodorus' Seuhis. Verumtamen 'nullus exercitus, de quo eerta sunt tradita, quod equidem sciam, reperiri potest eui in elephanti fuerint, quo Lampridius in Artaxerxis exercitu fuisse memorat. ure igitur in suspieionem Lampridius venit maximam, ne splendidiora tradiderit

At profitetur' ipse, ex publicis Se ea, quae narrat, hausisse annalibus ne aliter posse sentire eum, qui plurimos legerit. Non in animo est Lampridium arguere, quasi sibi. ipse acta publica finxerit, quum eius narratio testimonia ha-Beat numos, quorum inrimo Ec elius enumerat l. l. p. 274 sqq.). Sed quid prohibet negare, Alexandrum omnia quae acta fuerant accurate reatui rettulisse ἡ Ρerspeeta eius in omni vita moderatio ac prudentia,' inquit emelius I. l. p. 276.). Neseio an moderatio, minime vero prudentia im-m hae potissimum postulavn, ut Alexander, quamvis inserior de bello deeessisset, victorem se prae8taret omibus, ne omni elade patefacta Romanorum animi contra se sollicitarentur. ique etiam secundum Herodiani historiam dubito an iure quasi quodam victorem se appellaverit solitisque ornatus sit honoribus. Etenim quamquam eius copiae magna ex parte partim ferro, partim morbo et frigore perierant,

LI. l. e. VIII, Anmeis. 49. ' Η Ν. VI, 19. ' Diodor XVII, 93.' Lamprid. in Alex. 6.