장음표시 사용
301쪽
clistribui Deiles,& liquidi,olera,dulcia omnia, pisces sexatiles,
ex auibus teneriores,lactis potio,ex melle consectiones πιλιπτώματα uocant,uinum tenue,album,non adeo uetustum.carinnes inidoneae his sunt,& legumina, praeter pilianam. Vbi statum mensium tempus propinquum est,dantur ex marinis selachia,& malachia,ut dictum est,item ostracoderma , hoc est te staceam cutem sortita, capitata porra, cum ruta & pipere cocta,eorumque ius potui datur: infernae partes uinculis, tribus quatu6rve diebus constringuntur. Cum instat tempus purgationis,tollitur deligatura,myrrhae obolus bibitur, aut sabae instar,uel castorium ex passo,aut mulse,uel decoctum artemisiae,
aut salutar post balneum ex passo, & absynthii. Ahsynthites
autem uinum per totius curationis decursum potatur. Ubi a cesserit iam menstruale tempus, si nihil, aut nulla mentione digitum suerit excretum,ex talo sanguis detrahendus est. Post septimum, aut octauum diem,purgatione ex hiera utendum est, secundum quartum diem,dropax inferiori uentris regioni lumbis & seminibus applicetur, iique aquae potu triduum usa sinapi cuni aequa panis macerati portione adusque aequin ctium admoueat,deinde lauet, inlecuto mense ficus siccatae in uicem panis misceantur decocto foenugraeci, maluae, pulegij, rutae, & artemisiar. In sinum uero demittetur, susinum, me amaracinum, pessusque inseratur ennepharmacus, aut libanius. Est autem pessiis lana concerpta, ct in rotundam, digiti humani formam redacta qua medicamenta cotineantur. Haec
igitur curatio plerisque ad purgationem abunde fuit. sin a tem uehementioribus indiguerit medicamentis, haec sunt, iris illyrica cum uino pota,iunci angulosi,ariq; radix, cauta, iunci rotundi flos,& nardus,helenii radicis decoctum,myrrhae ad s. bar Grsce magnitudinem cum passo ex dimidio mulsae cyatho pota,atque dictamni decocti cyathi duo, item ammoniacum , S sagapenum. Quae minus stomachi uitiis sunt opportunae , etiam opopanacis paululum in globulos redactum percocto
melli intinctum, astument. Iam uero consueta nobis semina menses mouere possunt, sed minus: sceniculum, cuminum , apium, daucum creticum,seseli,ami,sisen, cicer, fructus cedri , ac omnia quae urinam prouocant. Commode etiam sinui miliebrium imponuntur myrrha,absynthii,aut lupinorum deco
302쪽
sylvestris oleae gumm i,aut rutae siicci itidem, aut longa arist
lochia, in collyrii formam concinnatae Persimiliter etia magni centaurei radix,aut ueratri, aut liquor scammoniae, & cucurbitae sylvestris medulla per se, & artemisia applicata cum ruta sinsuper S galbanum suffumigatum. Eadem uero & scelus solent educere.
De immoderata purgatione uteri oe sanguinis
IMmodicς purgationes mulieribus obori utur,interim mensibus adauctis confarctimq; ac concitatius erumpentibus . interim ob legitimum partum quq plerunq; etiam sponte sua cessant: Crebro autem obortus causa,vehementi laborant profluuio,ut subinde periculum accedat. Imprimis igitur extremi artus ab alis & inguinibus , uinculis excipiuntur. Poscanon frigida potui datur,muliebria ex eadem fouentur, S initiciuntur locis multae lanae,ex uino,oleo, uel rosaceo,uel meli-no,uel myrteo expressae. Cibus dabitur chondrus lotus ex poscaruel oryza,uel alica: uino autem abstinebitur ,& hydromalum austerum,aut ompha comeli,aut huiusmodi quippiam ip-ss exhiberi debet. Balaustium in posca propinari, uel hypoci-stidis,uel acaciae succus,vel lycium,uel samius acter, uel succus immaturae uus siccus,vel rheon, vellenticulae ex Italico fictili combustae cinis aut sesamum editur in posca maceratu, quoad molie delicatumq; euaserit: insinuati uero pessi per naturalia, sanguinis fluo erm sistunt, hypocistidis succus, aut acaciet cum manna in aceto contritae. M iri fice auxiliatur spongia in uino. aut liquida pice demersa, pessarii modo adhibita, uel combu- ipsius cinis cum aceto, uel posca eodem modo insinuatus. Similiter etiam suberis in Italico fictili concremati cinis. Asoris autem imposita iuuant astringentia epithemata, & cataplasmata ex palmulis, & cotoneis: que malicoria receperint, aut sageam glandem,aut rubi surculos, aut lentisci solia,balaustium,acaciam,hypocistidem, gallae modicum, alumen Maxime uero hocitaurocolla madescit posca, quousque soluatur deinde in linteolum ualidum illinitur, lumbisque agglatiuatur. Efficacia ad hoc sunt,& glutinantia emplastra, ueluti Armo nia, Icesios, Athene, Meline, Indica, Ssimilia. Pesulis quoque
ad Languinis prolluuium uti oportet. Gallae intelius levigatu & thuris
303쪽
& thuris lachryma aqua diluta natural ibus inseritur, uel cy tini, uel mala punica dulcia similiter,uel polygonii tritum. Composito autem, aluminis scissi, gallarum interioris, acaciae succi, mannae, singulorum unciae quatuor, ouorum tostorum lutea quatuor: arida levigantur succo plantaginis, miscenturq;. Ci usiis exigit, excipiuntur in pessum ex lana, & in rosaceum intinguntur, insinuantq; naturalibus. Iam cucurbitulae leues magnae frequenter subter mamillas assi xae abunde retrahunt. Insessus autem profluuio sanguinis laborantibus couenit,ex marino iunco, Grqci uocant oxyschoenum, capitibus myrti,rosis,
rhamni solijs,rutae surculis, quali pondere in aqua coctis insidere iubeto. A L I v D. Mali punici dulcis radicis corticis,myrti,cupressi corticis singuloru tres partes, gallae pars una, aquae quod satis est. Insundito autem per uterinum clysterem succuplantaginis, aut sereos, aut polygoni, aut solani, aut perdicij herbae,aut psydij,aut hypocistidis,aut acaciae, eaq; lana aut diagito, aut specillo,aut pinna in longitudinem figurata, adusque. orificium imponatur. Insuper pastillus Andronis per uterinu clysterem infusus cum quodam ex succis commemoratis, aut uino astringente essicax est remedium.
De fluore muliebri . cap. LXIII.
Vluar suor, totius corporis quod expurgatur est distillatio: Tale uero speciem id quod euacuatur, repraesentat,qualem etiam humor in corpore superans obtinet aliud rubrit,ueluti sanguinis sanies, aliud candidum,pituitae soboles est,pallidum aliud,quod bilem testatur,aliud uero aquosum, at si sanguis purus,sicut in uenarum sectione,efferatur, attendendu est accurate, ne quaedam in uulua erosio sit excitata. his notis fluor deprehenditur, loci continue madent humori-:bus,colore uariatibus, laborans decolor est,cibum non sentit, euuaq; fastidit,in obambulatione dissiculter, spirat, oculos habe praetumidos,nunc cu dolore,nuc citra illii, aut cu exulceration aut sine illa,aut inflammata, aut sordida,aut pura. Toti igitur corpori auxiliatur quae citra manifestu calore exiccant, cu Meetus sit humidus,frictio totius corporis,& unctio ex melle abunde cocto, medicamina dantur urinam cientia , utpote aqua, cui asarum & apium sit incoctum: uacuatur etia totum corpus per suum: praeterea portulaca comma*ducata ,s-
304쪽
eusque ipsius potus praesidio est. Item balaustium, rubi huctu,& flos,quercus liber qui cortici ligni subiacet, & tunica glandis putamini subiecta. Equi se tum maxime sistit rubrum nucirem,potum ex aqua, aut uino. Vel hypocistis, lentisci fructu torrefactus,cum uino sumptus, semius aster, lemnia sphragis, coagulum leporis,aut licedi,aut Ouis,aut uituli, aut cerui, uinacea trita,myrti,uua immatura sicca,piceae correx.& quae ad uuluam sanguinis profluuio laborantem dicta sunt,non admodum effcacia. Vbi uero cum labore sertur,per siphonem uteri,clysteremve alicet succum,aut tragi,aut oryzae demittes cualiquo medicamentorum quae dolorem sopiunt, ανυ Graeci voeant: & in accessionibus quidem lenire oportet: cum a tem remittit, circuitum enim nonnunquam habet, habitum corporis mutare noxium humorem euocando expedit uariis gestationibus, obambulationibus, uociseratu, inunctionibus, cucurbitulis, dropacibus ad partes superpositas uinculorum iniectionibus,frictionibus,psilothris,smegmatis,sinapismis, uomitibus a radicula uictus ratione uiribus recolligendis dicata, halnei uino, rio ciborum genere.
De inflammatione uteri, declinatione. Cap. LXIIII.
INflammatio uuluae,pluribus ex causis oboritur. nempe ex ictu,mensium retentione,frigore,& insatione: adeoque ex abortu,& ob sinistram partus aeditionem. Comes inflammationis uuluae est febris acuta,dolor capitis, tedinis basis oculoru,brachialis,digitorii,& colli deorsum retractio, declinatio ad opposita stomachi ex consertio dolorioris uulue conniventia,pulsus exigui,crebriq;; Et si languida suerit inflanimatio, haud ualido ipsius uteri dolore torquentur. Sin uehemens, &ipse totus pulsiatile eruciatum percipit, undiquaq; inflammatione obsessus.si pars ipsius illa sentit,in ea magis dolor intenditurinam si posteriora ipsius solum laborent: inflammatione ,
dolor lumbos invadit,stercus longatione copresso, retinetur. si priora dolor inferiore mi ab umbelico uentris regionem occupat,&stillicidiu,aut urinae dissicultas uesica pressa excitatur, lateribus inflammationem expertis inguina tenduntur. & crura glauriatur. Extrema ad fundum uteri parte inflammata,in umbilico dolor: potissimum cum tumore infestat. Cum uero os uultae ita ammatio affigit, in abdomine dolor est, digi-
305쪽
LIBER III. 24 Itoque immisso os occurrit durum rigidumque. Itaq; in curatione primum usui uenit solus ex uino & oleo , uel uino & oleo infaceo super infernam uenitis regionem & lumbos per hapsum ex lana puriore ei tra deligaturam adhibitus. Cibo astinetur triduum, secundum quod sanguis ex cubito mittendus est, si nihil prohibet.alente sunt chondro ex aqua, mulsa, uel pa ne,uel ouo scorbili,uno die interposito. Post quintu, cataplas. ma superaccommodatur,polline farinaceo, semine lini, foenu-
graeco,ex mulse,in qua papaveru capita decocta,reiiciantur,&oleo. at si instam matio erysipelatis natura sortira excandescat, meliloto in passo cocto tritoq; ouorum tolloru lutea adiicito cum romeo,uel melino,uel crocino, &cataplasmatis modo adhibeto aut palmulas uino temperato seruefactas, cu polentarum polline,&quodda ex enumeratis unguentis levigato, applicatoq; in morbi declaratione ceratu nardinum, aut cyprinum iniiciendis est. Per totum uero morbi decursum,etiam insessiis utiles sunt ex decocto scenugraeci uel seminis lini, maluae, artemisiae,& oleo. I n iis aut quae non sustinent calorem,ex aqua calida rosaceo super fuso, pessos aute in usionem; adhibere covenit ex oesypo,butyro, medulla ceruina, adipe anserino unguento susino,& cera chyrrenica. in quibus autem calore serunt,etia pessus qui ab aureo colore chrysus nuncupatur, ipsis
conueniet,ite enneapharmacus,rursus in quibus non tolerat, ex ouo rosaceo,adipe anserino, uel gallinaceo adaptabit. Porro ad inflammationes magis suribundas eniplastro dia chylon quod est ex herbarii succis in vase fictili cu rosaceo liquefacto. mistetur sucetis plantaginis,uel sereos, uel cichorii, uel in tybi
Aut hoc utere,adipis anserint,vel suilli recentis drac. quatuor cerati rosacei,uel sulini sex t antes , ouoru tosioru luteoru unci croci drach. myrrhae tribus obolis, opii obolis duobus, uel loco opii, papauerum capitii decocto , si dolor multus ex cruciat,
lachrymae papaueris instar lenticula: cu lacte muliebri ,& suc- eo scenugraeci in pello subiciendii exhibeto. At si inflamatiocu duritia infestat, tetrapharmacu rosaceo se lutu, applicatur, uel iulanditur. Si a naturali sede uulua declinauerit, I accestiones simile inflamationibus curatione recipier. ubi uero remittitur dolor,& declinat,leuioribus utedii. Quod si maluinuera-teuerit, noxia ex alto euocatibus utendu,quae metas ycritica dicunt. Exuinsecus aute duritiae oborta, malagmatis pugnandu,
306쪽
nempe dia melilotu,hoc est ex sertula campana consecto,item Mnasaei,cesi, melinae Serapionis, aut pyrinae, uictus aut per initia tenuis adhibetur. Ubi paulu declinauerit malu grotantes ad balneu ducentur,uarioq; magis cibo & pleniore nurriendi.
IN flammatione in abscessum transeunte, dictae quidem notae in tesores erunt. Praeterea uero inordinatae febriu cum horrore accessiones obueninui primis quidem temporibus intenis,cum doloribus ad ultimum,ubi suppurauerit,aliquantulum remit tui. Postqua uero erumpit uomica,dolores acriores sibinde uili sint ceu lancinantes & punctus modo incidere, febriculae uehementius infestant. A tq; urina nonnunqua retinetur,nonnunqua stercus,impedimento ab assecta uleei parte facto . Alias tumor in pube eminet, & ueluti exundationis sensus cum abscessus maior fuerit. At quod in expositis loci; est,etiam instrumeuto ad perspiciendum iniecto, aut digitorutactu deprehenditur praeterqua quod dolores ob neruosiam oris uuluae membranam acriores urgeant, scut insundo sinu mminus doloris percipitur,& digitis quidem tumor non Occurrit, os autem gracilius ostenditur Suppuratio itaq; celerius adiuuada est cataplasmatis ex foenugraeco,semine lini farina hordeacea,ut sin mentacea, cui ficus coctae adiiciantur interim &stercus columbinum. I nsestibus etiam ad inflamationem aptis frequentius utendum. Item pessulis ex terebinthina, myrrha, Cesype,butyro conuenit . Abscellus aute lupio, si ad uesicampus eualerit,iactis & cucumeris seminis potu utendum est, sin ad longationem ruptus sisenticulae & malicorii decoctum indetur aluo. At si in sinum pudedi eruperit, mundum quide a
Pure,rosaceum infundetur,aut cadidum oleum,aut tetraphar macum regale,aut butyrum recens .sin autem osteratur sanies
tenuiS,soetida,ceu ab ulceribus depascetibus, magis astringeserit enema ex myrto, palmulis, & lenticula. Si uero humoribus etiam ex cretis, inflammatio diuexet,persistere tu cataplasmatis,& infestibus,ratio est. Coeterum si in uuluae ostiolo ab- stelliis sit obortus,neque rumpatur,partibus,quae puri incum buat, ex tenuatis, ad puris excretionem,quae manu administra
307쪽
. tu diuertere consiliu est,ut in chirurgica pertractabimus.
Dc uteri exulceratione. Cap. LX VI. EX ulceratur subinde uni ua ex infelici partu, aut scelus
extractione, aut eius corruptela, uel ex medicamentis
acribus uel fluore,uel abscessibus diruptis, si igit prompta in conspectum uenerit exulceratio,instrumento locis inspiciundis idoneo deprehenditur. sin alte desederit, ex iis quae
excernuntur. Humor enim diuersus excernitur,ex inflammato quidem ulcere,paucus,cruentus, aut saeculentus cu magno dolore, ex sordido autem copiosior, & sanes cum minore cruciatn,depascente,scotidus niger cum doloribus uehementioribu aliisq; inflammationis signis,iam quae laxant medicamina irritant,oontraria leuant. Cum purum ulcus est, humor paucus, qualis,odoris expers,crassus candidus, cum sentiendi facilitate habe tur. Si inflammationem experitur ulcus,us uuae ad illam scripta sunt, utendum est . Sordidum , ptisanae cremore cum melle illuendum est, aut terra pharmacum iniiciendum cum susino, uel mulsa, in qua foenugraecum sit decoctum,aut
malua,aut sursures, aut lenticula cui cortex sit detractus. Porro quo magis expurgetur, etiam marrubium, aut eruum, uel
melli adiuncta erui farina uel iris , uel alumen rotundum, uel aliquid simile inspergatur. Haec ipsa etiam extrinsecus, ex mulsa macerata,instar cataplasmatis illinuntur. Peculiarius prodest hoc medicamentum. Crocus primae notae levigatur cum lecte muliebri, deinde exceptus cerato rosaceo, cum adipe ansermo inungitur linteolo, uerum quod infra ponitur,isto quoque efficacius dolores discutit. Capita papaue - ris in passo temperato madeseunt diebus tribus, deinde incoquatur,donec intabescant,postea feruntur una cum rosae soliorum drachmis quinque,croci drachmis tribu ς, iure capitu papaueris admisto,inde cerae cum rosaceo liquatae drach arae duae ipsis superfunduntur,ac in pessulo subiiciuntur rosaceo perun- .ctis. Salutare est etiam medicamen ex ouis, croco, rosacco,apipe anserino,cerui medulla praeparatum. Item Aegyptia citra aeruginem mirifice ad exulcerationes conducit i ubi autem pascendo serpunt ulcera cum inflammatione quidem obducitur panis topida maceratus,exl dromelite,oleo,althaea sce-q x nugraecos
308쪽
nu graeco , palmu lis pinguibus . Iniicitur autem plantaginis
succus, setani,polygoni,& se reos primum per se, mox cum uino austero aut aceto. At citra inflammationem, si urgeat depastio ualentiora iniicientur,ueluti decoctum malicorii, rosiarum, summitatis oleae, cupressi, maiorum cotoneorum, rubi, myrti, lentisci,rham mi,rhus,coriarii ex uino astringente, postea uero aluminis,acaciae, lycii, hypocisti dis , ex eisdem uero decoctis parabitur etiam in sellus. Si nihil proficitur non alienum fuerit medicamen ex charta cum posca primum demittere,deinde cum aceto, aur Antheram,aut chilcitidem, aut atramentum sutorium, ex eisdem liquoribus, & quar dysentericis congruunt,cibus dandus boni sacci,modicus Purgato ulcere, aegrotans balneorum ciborumque uarietate sollicitari, uinoque refici debet,quo caro statim procreetur. pesti loco subiicietur medicamentum di amoron, hoc est ex moris,remissum cadmia,uel ladano uel plumbagine. A soris autem emplastrum, quod cicatrici ducendae est, abdomini coxisq; imponitur Que admOdom enim cataplasmatum, ita etiam emplastrorum facultas per latentes meatus traducetur.' Hie locus sic legitur in antiquis codicibus. νομ-ς δε ου'σω
-ομέλητος ubi autem est nome cum inflammatione inducere cataplasma opoιιζι ζη pane puro subacto ex hydrometite.
Cancrorum uuluae alii cum exulceratione, alii citra ut .cus inuadunt ubi igitur exulceratio non est, tumor in uuluae ostiolo reperitur durus, in qualis, praetumidus , colore saeculentus,sub uber, interim subliuidus, ac uehemens dolor exercet inguina, abdomen,imum uentrem,& lumbos ad
manus contacta in uariamque medicinam excandescunt. Eyulcerato autem cancro, praeter dolores, durities, tumoremque,
ulcera erosa ac inaequalia conlpiciuntur, plurima ex parte, sordida, labris praetumidis, albicantia, turpem humorum colluuiem concretam habentia. Quae uero puta dicentur,saeculenta, liuida, subrubra,& cruenta apparent,sanies indc manat continuo tenuis,aquola,nigra,aut rusta,graui ter olens. Interdum uero languis desertur. a liaeque notae in uulua inflammata expositae. Itaque affectus nulla medicina sanatur. Quem a modum
309쪽
modum eriam Hippocrates pronum lauit, lenire tamen est insessibus ex kenugraeco,malua,ac cataplasmat: s similibus Insigniter autem leniunt,solanturque m accessionibus malua,aut althaea in mulsa intabescens,& rolacei paululo leuigata, & applicata. Ad haec cataplasma ex ficis siccatis melilotis,ruta, thure buni ade herba diligenter cum oleo contusa. t tem quod constat palmulis in passo coctis,cui adiecta sint ouorum lutea, podentaque,uel ex papauere cum coriandro,aut polygonio , aut seri. Haec in doloribus usui sunt, Possea ceratum iniiciatur
ex rosaceo,aut miri eo, aut oenanthino, aut melino, cum palmulis in passo coctis , proprie uero conuenit praeparatum ex amurca in uasse aeneo collecta,quae torrefacta levigatur, S rolaceo, cerato,adusque emplastri spissitudinem excipitur, haec quidem extrinsecus conserunt,intus autem oleum quoque lenit,ubi fueritar exulcerati,item lac muliebre infusiam .pars modo succus plantaginis tepidus. Sin cruentum sit, siuccus polygoni cum thuris modico dolorem sopit.Ad haec pelluli ex croco,inuliebri lacte,lachryma papaueris, S oesypo. Omnibus autem efficacius est etiam ad sedis alicetus medicamentum quod recipit, Argenti spumae Italicae lotae selibram, thuris malculi, oesypi, adipis suilli recentis, butyri recentis, cerae thyrrenica singulornm sextantem, rosacei trientem. Argenti spuma exsere os succo trita, liquatis inlicitur. Cibus dabitnr qni facile in corporis membra queat d stribui,boniq; succi, pinum paucissi naum,aquosuin, acrium eis,& alimenti copia uitanda est. ut quibus cibi prompte corrumpantur.
Descirrho duritie. Cap. LXVIII.
SCirrhum contrahit uulua,alias repente,ut nulla causa euidens praecesserit plerunque uero eundem inflammatio mouet,quae nec soluta nec in abscessum mutata fuerit At seirrhorum, genere comprehendetur etiam durities,quam Graeci uocant, circa uuluae ceruicem potissimum obu niens, tumorem quidem pari modo repraesentans, sed mitius actui renitentcni S cum mediocri dolore. Comitatur autem hos quoque uteri in opposita declinatio i S tumor qui ratione deprellionis ut uehementer remittitur,cum grauitate, motuque dissicili,non crurum modo,sed totius etiam corporis, atqu: ob undis actionibus pigritia. sequitur non probe curatas,
310쪽
malus corporis habitus,aquam inter cutem representans. Per initia igitur sanguis educi, aut purgatio ex hiera Archigenis, assumi debet. Deinde cataplasinaria ex caricis,oesypo,nltro,a synthio,& cucurbitulas cute ferramento incisa admouere consilium est. Malagmata uero haec, Polyarchion, S diaspermaton hoc est ex seminibus consectum,& quod baccis lauri consae. Insessus ex caricarum decocto,artemisiae, pulegis, althaeae, pessulos ex terebinthina,galbano, myrrha,iride, oesypo,dropa ce, aquas naturales sulfurosas,bituminosasq; usurpare commodum fuerit,si uires constant, etiam helleborismus conuenit.
'πος, idest, tumor ratione plenitudinis uehementer resstens .
CErae ponticarrnardini unguenti,singulorum quadrans, irini, gleucini,cyprini singulorii unciae duae,adipis ursini anserinique, botyri,oesypi, me dullae ceruinar, terebinthinae,singulorum uncia. ALi v D. Polli drachmardus, myrrhae drachmaequatuor cum uino Mendeso tritum irinoque imbium subiicitur. A L I v D. Cerae thyrrenicae,adipis uitulini,terebinthinae, medullae ceruinae,mellis attici,olei ueteris pares modos . Medicamentu noxia euocans quod Graeci dicunt meta syncretiacon, S ad inflationes, uuae pasta candidae sine asinis,unciae tres, rutae uiridis soliorum unciae duae, aquae marinae siescuncia, cymini drachmae quatuor, mellis quod sussicit. In unctum uero Desulu cyprino oleo immergito,& suabiicito. Praeterea Chrysis ab auro sic dictus pessulus Libani usq; , & Enneapharmacus Uectui sunt utiles uerum Titianus his magis accommodatur.
De mola. CV LXIX. Mola quoque induratus est tumor, interim in uuluae
ostiolo,interim etiam per totam ipsam prominet,iactu lapidis duriciem reseri, ita ut ea & quae superiacet deorsum trahantur, corpus emacietur olor prauus appareat cibi fastidium urgeat, menses supprimantur Mamillae in turgescant,ut in quibusdam per initia, de foetu concepto sit suspicio . Insecuto autem tempore discernuntur, nonnullae uero aquae inter cutem praebeat opinione,sed hoc intercedit discriri minis