장음표시 사용
271쪽
τι r i ,id est,a balneis aquae potabilis abstineant nisi doloris inrensio compellat, ubi iam praedictorum aliquo medicamento facta leuiter fuerit euacuatio, lubebis ut lavent,incalescantque laconico in locis ignitis. t. Hoc scriptura est in ueteri codice πλή, τῶν μέ καὶ των θε απινοιαριν id est, praeterquam quae acria suntia multum calfaciunt. Quae sicliptura rectior est.
γ De tenuioris intentiri morbo, qui ileos dicitur: Cap. XLIIII.
I Leos eum affectus sit maxime acutus, &doloriscus,symptoma quoddam habet periculo grauior. Qui. n.hoc malo sunt oppressi,miserabili morte perunt,ad uitae finem,stercus per os reddentes. Contrahitur id viiij cruditatibus, & obstructo recrementorum itinere,iis nimirum retentis, quae talia corruptionem experta sunt rex letalibus medicamentis,cunq; in scrotum prolabuntur intestina, & cum inflammatione sentiunt, colica assectione plerunq; praecedente,causamq; adserente. Pueros itaq; superfusionibus,cataplasmatis, enematis,glandibus & sementis, sicut in capite de colicis comprehensum est, curare oportet. Adolescentibus autem S aetate floridis indubitato sanguinem detrahere sin minus, uincit multas ac leues cucurbitulas toti abdomini admouere: Loco autem dolenti, etiam cute incisa: item persticare S deligare artus,& tunc efficacioribus elysteriis & iniectionibus uti. Ad hec in oleum calidum descendere, antidota purgationesq; assumere, breuiter omnia adhibere conuenit,quae ad colicos seripta sunt, praeter eos qui ex acribus,rodentibusque succis indolescunt. Mirifice autem ipsis facit etiam si uomuerint, anethii coctum,porumque, a potu panis in cal idam demersi frustula statim esse, dum incalescunt. A d eos autem qui cibos non retinent,rhus & cuminum in eadem trita potui dato in senis oxymelitis cyathis. Qui ex medicamento in i leon inciderunt,ut vomant compelIendi aquae calidae potu . Noxiorum autem medicamentorum nota,quinto libro habes expressas. Deinde oleum calens propinari debet,uel iura pinguia ut denuo vomant. Diebus aliquot interpositis,theriace potui detur. At si obstructio perseueret,iacte scisso cum scammoniae uel aloes,uel cuiusdam purgantis momento,suu inanire consert. Si ex intestiui prolapsu . in
272쪽
LIBER 'III. Συin scrotsi assectus processeri t fgurati, statim ipsis sublimibus in
inguina copelletur delapsum intestinum, fasciaq; deligabitur.
De renum O uesicae afectibus, O primum de cal
culo . Cap. X L V . Morborum cognatio,ordine disciplina transgredi nos
compellit. nam comunis est Colicis, S lapidem in re ne habentibus aluus initio astricta, uehemens dolor, fastidi ruditas,& tormina: propria uero, colici habent omnia haec magis intensa,nephritici minus. At colicis quide in dexteriore potius ileu parte dolor excruciat, S usq; ad stomachum, iecur,& lienem peruenit,aluus omnino cohibetur,adeo ut ne spiritus,quide infra trasmittatur. Cum uero necessitas stercus expellit, flatulentii bovili modo est. Interim etiam vitrea pituita excernitur,urina copiosior pituitosaq; redditur. veru n
phritici graue in ipsis renibus infixum dolore impacti pali in-sar sentiunt,eiusdemq; lateri s ac e directo subicctus testiculus indole t,semur eiusde partis directe obstupescit,excernitq; etiasponte quidem raro, omnino autem clysteriis aluus citata,si tus,stercus tu e biliosus egerit . urinae paucae,ct arenosae magis prodeum: meatus per quem urina distillat,astringitur. haec indicia calcul os in renibus esse fatentur, quae adultis potius ob riuntur. in uesica aute pueris magis calculus solet concrescere: notae harum sunt cruda & subalbida urina cui subsideat arenosum. Pruriunt laborantes crebro,& contractant pudeda,i tenduntq;, ct continue ad urina reddendam urgeutur,ac stilliiscidio uexantur. Materiam igitur calculis creandis suppeditae crassus, terre usq; humor. Effectrix ipsorum causa est ignea renum,aut uesicae caliditas. At in renibus quidem medicamentis uti conuenit,quae calculos costingunt dissecantq; , non autem manifesto calefaciunt. Talia habentur basilicorum asparagoruradices rubiq; , nitrum combustum, graminis radix, ad ianthu, bdellium,lauri, rad cis cortex,altheae semen,cicer nigrum arietinum spongiarum calculi, acetum scillites, phu,meon, asaron, carpesion, saxifraga sola uero, S esu, & potu prodest, ca dui, radix, elysimion,& prio nitis. balneis autem crebro utantur, A post lavacrum statim quaedam ex praedictis bibant. Caeterum superfusiones, cataplasmata, solus, insessus, relaxantia de quae leniunt, ex colicis huc transscrete conuenit. Compostae
273쪽
Compostae potiones sunt, ruis sylvestris, maluae sylvestris, apii radines incoquuntur uino,&liquor inde expressus temperatusq; aqua, tuobus cochlearius porrigitur. Hoc inspergi potest. Balsami fructus, lapidis spongiarum, pulegii sicci, maluae sylvestris seminis singuloru pares portiones. ubi contunsuerint,t cochleare inde cum uim temperati cochleariis duobus exhibetur Item sangu s h rcinus inare actus,cieadae siccae sine pennis pedbusque, lapis iudaicus, qui tecolithos dicitur, ex
niuisb in calido balnei solio offertur. tum medicamenta composta,quae ex ipsis praeparantur. Insuper, Fusea ne phritice,&ad hoc composita,condita . His accedit laudatissimum remedium troglodytes: est autem passerculus omnium auium minima ,ea sola excepta,quae Regulus appellatur. Hoc enim solo paulo maior est, eique similis colore inter cinerium S uiride, tenui rostro in muris maxime & sep bus degens. Hic inquam
rotus sale conditus crudusque frequenter commanducatus, calculos iam creatos per urinam expellit, in posset unaque generari prohibet. Combusti integri cum pennis cinis uniuersus per se & cum pipere,phyllique momento ex mero S melle potius,id est potest efficare. Ad dolorum uero acumen & uigilias bona sit et remedia Solixa, & Philonis medicameli. iam sanguinis missio adhibita dolorem saepe leuauit, celeriter calculum emolita. Tvetur a calculis,ne fiant, primum sane cibus boni succi,& moderatus, dein exercitia, rarusque leguminum omnis generis, umentaceorumque usus, item casei abstinentia,lactis,& quae ex ipso praeparantur,obsoniorum, uini nigri, carnium coplar.& omnium summatim crassi succi, ac nimis calidorum acriumque, hydrogarorum dico, & conditorum & similium. Haec enim si obstruentur, non solum lapides nondum creatos prohibent concrescere, sed etiam iam factos, confringere, uel cxcernere idonea sunt, bibant autem Oxymelicum quodam limpliciore urinam citante, ueluti ad iantho, apio, graminis decocto. A balneo ieiunus ante uinum aquam temperatam potet . ac in med o prandis frigidam super.
bibat, si nihil prohibet. 4. Vbi praui humoris copiam persentiscunt, sanguine detracto,aut purgatione uacuentur. Om ianium uero praesenti stimum cit ad calculos arcendos secundum balneum , aquam temperatam prius bibere , quam uinum , aut aliud alimentum assumas : ac uesicae calculos iri
274쪽
pueris, ualentioribus emoliere praesidi js, delectu ex supra comprehensis habito. Quod si impendio excreuerint, aut ceruici uesicae impegerint , iniectione recti syphonis , catheterismum uocant,per quassatum utendum, aut etiam calculi incisio adhibenda,ut in parte chirurgica dicetur.
Λ Τ si inflammatio renes,aut uesicam exerceat, quam hae notestantur,loci assecti ardoridolorq;,cum grauitate, sebri tutamentis alienatio, uomitio bilis syncerae, urinae reddendae impotentia,& praesertim ubi uesica inflammationem experituri sanguis statim detrahendus est, utendiiq; superfusionibus, quibus leniendi potestas est, & cataplasmatis ex ruta, anetho, foenugraeco,altheae radicae, clysteriisq; mollibus, & iniectionil oleo,papauer adipe anserino. In uesicae assectu etiam,
opii semiobolum cit myrrha,croco,& oleo, in aluum demitti, mulsaq; potui sumi debet,ab iis abstineri quae ualde utinam citant,ac multa potio uita la,nis acris biliosusq; humor superet, tunc n potui quoq; liberaliori indulgendu est, ac una uice cumulatim,qui ex aliquo citra rosione,urina mouente,siimetur. Seminis lini partes duae,amyli pars una,cochleare ex aqua datur,item cucumeris & peponis semen. Cum ardorem igneu renes sentiui, linam eta ex uino & oleo rosaceo, uel aqua & oleo rosaceo,uel melino super accomudantur,aut ceratum ex ceractrosaceo chamaemelinoq; uel melino & luteis ouoru consectum cum aceti paululo, uel polygoni succo imponatur. Postea etiam emplastrum quod a iccis diachylon dicitur, cum chamaemelino adhibeatur. calida aut nimiu uitanda, ne puris generatione sulcitet te quae impendio refrigerant . quippe abnis renes facile in stirru indurescui. Ad haec balneis .cu inflamatio instat,abstinendu uictus qui in febribus dari solet, & ab inflamatione arcenda nomen aphlegmanton sorti tur utilis est. t Hic locus sic descriptus est in ueteribus codicib. διδου κο-
ι Locus hic integrior est in uetustis codicibus δοκου κροχυμανόμενοι δε ὰ-κ καθαρσεο ς κενούαγ rαν, id est, si sentiant plethoram & cacochymiam sanguine detracto aut purgatione uacuent ut .
275쪽
De abscessu ct exulceratione partium per quas
urina descendit, graeci vocant.
Olores circa ilia oborti,horror inaequalis, & febris inordi
L nata,abscessum in renibus fatentur. In uesica autem praeter co memorata, loci cruciatus testatur. Caeterum affectus renum, hac nota deprehenditur si homo in sanum recumbens latus,in opposito percipiat dolore ceu e sublimi rene suspenso. In quibus utendum est incessu ex hydrelaro, item cataplasmatis ex polline,oleo & resina,vel erui farina, cum melle,uel cardamomo,uel columbet stercore,cu ficis pinguibus. Pus a utemper urinas confarctim excretum, abstellam esse ruptu, & ulcus in particula ostendit. Quoniam uero etiam sine abscessi, instrumenta per quae urina fertur exulcerationi patent,uase,aut rupto,aut exeso ex materia acri uel lapide per radente , distinguenda est renum exulceratio,ab ea quae uesicam exercet, uel meatus quos ρκτηρας uocant, hoc pacto, Renibus quide exulceratis in lumbis dolor exercet cum grauitare & sine impedimento urina redditur,cui pus mixtu reperitur, carnosis particulis innatantibus. Vesica aute exulcerationem experta,tortum uehemens in pectine imoq; uentre mouet, urinae dissicultas urget,pus ubi reddita urina est,siibsidet, squamulae faedi odoris, uel laminis similes in sunt furfuracca autem subsidentia uesicam scabie laborare notat,si uero meatus urinarij sint ex' ulcerari,etiam puris mixtura medio quodam modo habet,& pilis similia potius in lotio seruntur,dolorque mediam inter reis nem S uesicam,regionem occupat. Si autem pus aut sanguis excernatur, idq; citra urina, nullius particular ex praedictis,sed pudendorum exulceratio significatur Itaq; cum uasa urinae dicata exulcerationem sentiunt, aqua multa bibitur, aut enu- praeci decoctum cum melle, aut cucumeris semen cum passo . Pus reddentibus per urinam,bolus armenus datur, aut serularum combustarum cinis,quantum tribus digitis comprehendi potest, ex passo, item lactis potio uehementer his auxiliatur . Coinposita autem hςc, seminis lini, seminis cucumeris, tragacanthae, singulorum drachmar duae. pastilli finguntur. ALIVD. Nuces pineae numero uiginti, cucumeris domestici seminis yrana quadraginta,amyli drachma. Excipiuntur heminis dua
276쪽
ticum iubet,cum urinae dissicultas urget,papauerῖs albi torridi seminis detriti drachmam unam capi, quae decocto iunci rotundi,aut calami, aut dulcis radicis inbergatur. Dolores aute ex ulceribus contractos hoc lenit: cucumeris domestici purgati seminis grana numero triginta, nuces pineae duodecim. amygdala amara corticibus exuta triginta quinq; , croci qua tum ad colorem satis est Ieiunus quotidie astum et cum lacte,
aut passo. Mitius erit si pro nucibus pineis maluae seminis squalem modum iniicias. Elidere autem potest inquit uesicae
exulcerationes etiam cyphi & antidota inde confecta. Ego uero in uetustioribus hoc usus, nunquam aliud magis uarium desideraui: esiam aedryos,chamaepyteos singulorum dractimae ui ginti quatuor,asari,piperis albi singulorum dractimae septem, cinnamomi drachma: optime detriti cochlearia duo ex passo creticu,porrigo,si febris adsit ex aquae cyathis tribus, ubi uero mordax est exulcerat: o,etiam amyli duobus cochlearijs S cucumeris seminis granis quindecim adiectis,uota compos eua-s.Haec qui deni ex Archigenis scriptissent. Item medicamenta,diaphysalidon,id est ex halicacabo, & antidotum ex sylue
stris maluae semine, necnon ex tragematis consectum benefacit . Regioni inter scrotum,& anum,nec non inferiori uentri cerata imponuntur ex oesypo lota, butyro adipe anserino, styrace. In uesicam autem infunditur clysterio mulsa aquolisit ma, uel lac cum paululo mellis,uel cum cucumeris semine,uel
candidus oui liquor cum pompholyge, uel dictorum medic minum aliquo. Si ulcus paseendo serpit, pastillus ex carta inisciendus est, aut Bithinius:&cataplasma ex palmulis & uuis passis cum galla,acacia,hypocistidera alumine debet imponi.
T, Enes infirmi lotium subinde retinere nequeunt, sed patentiores redditi sanguinis nonnihil ex uena laxant,aliasque
crassicies remittunt. Saepc renes etiam iuxta circuitum que in
admodum haemorrhoides,sanguinis profluuio laborant Inaniti uero subleuantur, in quibus nihil subito tenta dum est,si sanguinis cursus sistatur. At si fluxus eius perseueret, uena in cubito aperitur,ac medicamentis quae ad sanguinis sputum,aliasq; sanguinis eruptiones inscribuntur,in renibus ac uesica sanquinem landenti, utendu est. Maxime uero dari debet symphyli
277쪽
radix,& tragacanthum uino maceratum. Ad hare polygoni &plantaginis succus,cum posca, aut amygdala amara cum passo. Vel hoc, aluminis scissi drachma tragacanthi drachmae duae, gummi oboli quinque: ex passo assumetur: item cataplasma ex ordei farina cruda cum posca & rosaceo, aut ex palmulis &pane siligineo cum acacia,uel hypocistide, in uino astringenti, uel posca decoctis obducitur. Cum uesica sanguinem fundit, etiam cucurbitulas in illis & coxendicibus defigemus. Carterum particula quae sanguinem landit, hisce notis agnoscitur , loci dolore,& quod sanguis urinae miscetur,aut e contrario, ueluti in pure comprehensum est Concretus in uesica sanguinis
inde adeo deprehenditur, quod post illum urina subito cohibeatur,& fibrae quaedam sanguineae ut uerisimile est aut humiditates crueiarae emanent. Datur autem potui artemisiae decoctum, heliochrysiq;, uel cunilae, uel raphani semens, uel liquor laseris, uel cyrenaicus, uel apij succus, singula in aceto
temperata: aut leporis coagulum,aut hinnuli,authoedi in Oxymel ite,aut lixivium cum oleo: spongiaq; a soris ex muria, uel lixivio calido accommodatur. Quod si uitium his nos abigitur,secatur locus inter anum S penem, quemadmodum in calculosis: ablatisque grumis commode curantur.
Vae durities in renibus contrahuntur, nullu sane dolo rem mouent,sed uidentur renes ipsi tanqua ab alijs sit spendi,coxae stupent crura impotentia uacillant,utina modica egeritur: Totus deniq; habitus duricie renu laborantiu ijs potissimu qui aqua siubter cute laborat,similis est. Hi ergo emollientur ceratis, malagmatis, frictionibus & sementis. Ad haec quae urinam ciens, assiimuntur, aluusq; subduci clystere debet.
CVm poculeia,statim qualia assiimpta sunt per urina trannmittuntur,diabetes uitium appellatur. Qui igitur eo sime occupati, immodica siti coficiuntur,unde quoque dipsacon graeci affectu nominant:qui ex retentricis sane renu facultatis impotentia contrahitur,attractricis aute maiore robore, ut totucorpus ob immodicum calorem exhauriat exugatque. Itaque
aduersus hunc pugnantes, cibum pleniorem, quique dissiculter confici queat, nec liquidus sit,offeremur, ueluti alicam cum rosa
278쪽
rosato,uel rhodomalo,uel hydro malo, uel uino non uetustos uel alias quodam calido. Ex oleribus autem inlybum,lerim,lactucas. inter pisces erunt saxatiles,suum petunculi, uuluae,pi-ra,mala,punica mala,& frigida potio. Item polygoni succus, heleniumq; recte ipsis propinatur ex uino nigro,palmularumque S myrti dilutum,praecordiis & renibus obducitur polenta
ex aceto & iosaceo, ita uitis cotyledonis, parietariae, portulacae. sudores excitandi, uomitusque a potu frigido, omnibus quae urinam mouent,abstinendum. At sanguinem per initia mittere non fuerit alienum.
De Rillicidio urinae ct eius di cultate.
Um neq; inflammatio,nem calculus, neq; aliud quippiam ex praedictis infestat,urina aut acris e totusq; habitus,uel etia reliqua signa,bilem testantur,ex hac uel urinae dissicultas, uel stillicidium contrahitur.Quare ex usu sunt quae hanc in alterant conteperantq;,ptisanae cremo ripisces, balnea, uictus midoneus: acria uitanda sunt,uinis,exercitia,ita & tarda come
stio. Quod si urinae tenuitas, alborq; S reliqua signa frigidam
lateantur intemperiem,coueniet uinum calidum, codita, tum
quae urina cient & medicamina & cibi, adllaec insessus calidiores. At si praeter albore,etia crassities in urina appareat, pituitosius humor cesendus est,qui ceruicem uesicae obstruxerit ubi utendu est oxymeli tritum iis quae constant ex hyssopo, pulegio,vel thymio,vel silphio,aquae mulsae incoctis, item si perfusionibus calidioribus. siue aut humor crassus, siue calculus, siue grumus,uel eius generis aliquid obstrues,urinae transtum impediat,siphone rectu cathetere appellam, indere ex usu est, nili particulae inflamatio prohibeat. Porro in febribus urinae dissicultati medemus, supersuso rutaceo,uel anethino, uel ue teri oleo.Si aluus astricta est,iniicietur ab inferiori parte decoctum scenu graeci,uel maluae, uincitq; insidere aegrotates supra coprehensos in hydrelaeum,uel aliquod dictaru specierum decoctum cum oleo.Ceratum hoc magnifice proficit, sylvestiis maluae radices in sicyonio cum aqua modica decoctae donec inarescant,ipse quidem proiici utur,succus autem oleo mi ce rurirutae quarta pars,cerae & castorii quantum sussicu.
V Escae resolutionem nunc urinae difficultas, nunc sponta . 3 nea
279쪽
nea ipsus emissio comitatur, ut in ipis capite de tesolutione supra expositum est. De urinae incontinentia. MVsculus,qui ceruicem uesicae ambit, relaxatus, hoc mali
generat. Quare pueris etiam maxima ex parte solet accidere. Commui meritaq; roborantibus potissimum uti conuenit,ut conelaeo calido &similibus: abstinendum iis quae ualide refrigerant: calidis fouendi potius qgri, quatenus fieri potest. Etenim frigiditas uelliti resis lutionem reprisentat, naturaliter autem haec opitulantur. Galli guttur combustum ieiuno bibendum in aqua tepida praebetur,uel leucanthemi flores similiter, uel leporis testiculus derasus inuinu in odoratu na, cotraharcuitia bibitur. 4 uel calamintha myrrhaq; ante coenam propinetur,uel rutae sylvestris semen torrefactum per triduum potui exhibeatur. Caeterum pudenda eius qui hoc detinetur uitio,cimolia cum siucco herbae perdicii perunguntur. Huius loci haec est lectio i ueteri, et καλαμινθο ἡ σφνωκδος πιειν,i. uel calamintha myrrhaq; in uino ante cgna detur.
De iocinoris assectibus. Cap. XLVI.
IEcur pluribus uitiis oppotiunum est.nam imbecillitate,inflammatione,erysipelate, cirro,abscestu,ulceribus,&obstructionibus corripitur. Primum de imbecillitate ipsius dicendum est,a qua proprie iocinorosos nominare aegro tantes consileuerunt. Si ergo aluus in seccum quidem conuersa uerum liquidiora deiiciat alimento minus probe, aut neutiquam in iecur distributo,sic tamen ut uenter a noxa sit immunis,attra-ctricem uisceris facultate infirmari sitspicio est. Si uero in eis recens caro lota esse uideatur,altera tricem,tum eam quae sanguini creando est dicata. At si ex calida inteperie sit imbecil-le,recrementum alui teporis sipatio Meculentius apparet, ualdeq; *tidum, bilis insigniter colorata crassaq; descendit. Iam uero etia quando iecoris substantia cu ea colliquatur, & totucorpus co sumitur & febris urget,cibiq; fastidiu,& biliosus uomitus. Cu aut frigida affligit inteperies,neq; frequens,neq; copiosa aluus cst: quippe assectus logius prorogat, & certis di bus ueter cumulatius deiiciet,sed minus stetida ceu sanguinis crasti
280쪽
erassi lacem,ut prope atra bilis uideatur Item plures& uarii
deiectionum colores,stigidam notant intemperiem,in qua sebris languida apparet, facies non collabitur, maior ciborum appetentia inest, Harum intemperierum alterutri si accedat siccitas,recrementa erunt sicciora & pauciora,magisq; aegri si tient: si uero humi da, liquidiora & copiosiora, tum sitis minus excruciat. At si inflammatio iecur infestat. omnibus quide ex
aequo dextra parte sub praecordiis dolor est: idemq; ad iugulum supra,ad usque collas spurias infra peruenit. Huic dolori accedit febris acuta, tussis sicca ,sitis,cibi fastidium, spiritus dissicultas,lingua primo rubra apparet, mox nigra: bilis euomi rur,& aluus non respondet.Quum autem similia in pleuriticis
signa existant,quo modo hos ab illis discernas,capite de pleuritide comperhensum est. Si uero Erysipelate iecur conflictetur,flammeus ardor gliscit,uruntur m aegri,& marcor sequitur, qui μαρασμος graecis dicitur. Privatim uero cum caua quidem iecoris inflammationem experiuntur,nausea adest , uomitus,
cibi fastidium, S s ammeus ardor intenditur, anima deficit,&saepe membra per gescunt,ut aqua siubter cutem transfundi inde incipiat. Rursus s gibbam ipsius regionem inflammatio
e erceat,praeter alia superius comemorata, tumor quoq; ma
nifestius in superficie oculis & tactui conspicuus est haec quideualidam grandemq; inflammationem testantur. sn Obscura quaedam fuerit,iubebimus qgro,magnam aedat respirationem. Et si dextra parte praecordia dolere dicat,moderata iecoris in-sammatio censebitur. Quod si oblongus inflammationis
tumor,qua parte musculi incumbunt,appareat, ised ita ut nullum ex praedictis adsit,illos ipsos eadem inflammatione Occu' pari noscemus. Grauitas autem eii distentione,& doloris,dextra praecordioru parte sensus,nullo substante tumore,nulla febri urgente,uenaru signatur obstructio,qua uenae portas & cocaua iocinoris perreptantes iis quae per gybba ipsus excurrui, committuntur. itaque si in abscellum degenerat: inflamma tio,dolor & distentio ipsis increscit,rigo res sine ratione acce dunt, dolentesq; iocinore, in sinistrum magis latus decumbe re nequeunt,rupto autem abscessu,uel per urinas,uel per aluucumulata puris subluvies prorumpit. At si tumor in scirrhosam assectionem deciderit, dolores quidem remittunt,sed tu mor cu duritie est conspicuus,quae ambiunt pars es extenuant