장음표시 사용
321쪽
re toti in natibus gibbo & femoribus, sineri; tam diu quoad
cuticula superior nigrescat,aut ex toto liueat. Postea ipsum auferes,loto p aegrotanti ceratu impones, opopanacis drachmo quatuor,quae aceti cyathis duobus distatuuntiar, excipiunturque cerato cyprino: Quod si tali ii adurentium ulus abominentur, emplastris uti resectorijs oportet, e quorum numero hoc
quoq; est,cerae,resinae pityine singulorum drachmar duodecim, terebinthinae, columbarum siluestrium stercoris, sarculae uini combustae recetis inguloru arachmar sex,galbani,sesquidrachina. A tq; ex reficientibus est quod leaena appellatur, utilia uerro sunt quae ex lixivio & nitro praeparantur. Iam nonnulli ijsus sani potionibus quae ad annum continuantur,in quoru grege habetur medicamentum diatessaron uocatu: chama dryos Pondo,gentians deunx,aristolochiae rotunde deum, rutae seminis sicci sextarius. haec tusa creataque dantur quotidie cochlearii mensura ieiuno & probe concoctione obita, ex duobus aquae frigidae cyathis ad annua nec morbus finiatur. Eadem promittit medicamentum dia hepta,id est ex septe consectam,R quod ad Proclum authore refertur. Exercitia absoluutur,inambulatione, cotinuis,flexionibus, saltatu, & cursu. Cibus mediocriter tenuis & concoctu sacilis, conuenit porro si malum nulli ex commemoratis cedit , alias in stippurationem
conuertitur, alias neruis qui artus conuinciunt, laxatis,membrum luxatur Quare eu uitiu longius se prorogat,articum tribus quatuorve locis urere oportet, ut in chirurgica dicetur,ac complusculi diebus ulcera adaperta, sine cicatrice seruare
Depodagra articular s morbis. Cap. LXXVIII.
On sela particularum corporis imbecillitas, podagri
cos articulariosq; ciuciatus excitat, quoniam acceuiones,sine ullo temporis interuallo urgerent, quatenus
infirmitas imbecillibus articulis semper incumbit. item ne humor quide solus hos dolores creat, quandoquide non solis uitium articulis insidet: sed utrunq; , & humor a natura alienus, di particulatu imbecillitas morbii adfert articularium. quoties enim altrix particularu facultas, imbecillior, c borum graua tur copia, ex qua cruditates enascuntur, humor superans, m quodcunq; articulamentum quod antea imbecillius evasierit,su confert,ct artubus sese insinuansgol ligances neruos dillen
322쪽
dit idolorem excita tmeq; enim neruos,per quos motus dispensetur arbitrarius, assectu primario inflammatio infestat, quoniam oporteret etiam medios internodiorum locos ipsam o cupare,utpote tibias medias aut faemora aut cubitos, aut brachia. attamen assiciuntur ijdem nerui lege consoriij, quod Garticulis ineunt. Quousque igitur & solus humor pedum articulamenta molestat, podagra uitium nuncupatur. Vbi uero causa in omnes corporis articulos compulsa suerit, o Mων Graeci,nos ari cularios morbos appellare consuevimus. Quo viiij nomine,uertebras, humeros & maxillas coprehendimus, Omnemque articulum,quicunque morbo implicatur. Nonnulli uero au res,dentes,guttur, &nonnunquam iecur, lienemq;
articularijs doloribus conflictari pronuntiant. A quibus nitide subito uitium in artus sese recipiat eructetque, periculum breui tempore laborantes occupauerit. Sed humor superans qui iuncturis seis inserit, nunc biliosus est , nunc sanguineus, alias atra bile uitiosius,plerunq; etiam pituitosus,crudusq;,copia alimenti,aut crudita triaut otio congestus,uerum uetustate in articulis crassescit,& glutinosior euadit: sic ut in duritiem contumacissimam,quam Latini tophum, Graeci poron appellant, occallescat. Interim uero diuersa humorum colluvie,uitium contrahitur, ob quod aegre dignosci, & dissiculter medis camentis elidi potest,uel etiam pene nullo remedio sanescit. Caeterum hoc mali frequenter antecedit improbus labor, uehemens ambulatio,equitatus creber, usiis ueneris intempestitius, insueta frigidae potio,frigidorumq;, uel multorum noxiorum ve ciborum esus, multus uini usis. I am aliqui prolapsu , uel deturbatione,uel propulsu, uel distorsione, uel id genus a- Iijs,prima morbi fundamenta iecerunt,t materia quidem praecedente in corpore, quae antea conquiescebat, nunc autem a causa primaria est commota. Moerores autem, curae , peruigislia,& reliqui animi assectus,non modo mouent, sed ipsi quoque noxios succos, siue primario, siue ex accidenti procrearui. Variae igitur,ut a nie dictum est,asiectus causae habentur. Sed deprehendi tamen facile humorum noxam inserentium discremna possunt, tum suis coloribus, tum ijs quae superueniunt denotata. Siquidem biliosa defluxio praeter colorem pallidum S rub dum, caloris sensum doloremq; acriorem esscit & pr imus in cutem sine magno tumore crumpit, incandescitque
323쪽
ealidis impositis, sicut e contrario ijs quae refrigerant remittitur. Hoc sane cum aliis omnibus magna ex parte , tum maxime ijs qui a bilioso humore originem haben t euenite consileuit . Subinde febris in ipso accestionum statu accedit , quando di sitis conficit. Pari modo in melancholicis, eolor partis nigrior reddetur in pi tui tosis, exalbidus & aquae subter cutem Gmilis apparebit,ubi dolor altius delitescit, & tardius in tumorem sese attollit, quemadmodum si sanguineus humor redundet, cruentus color emergit. Verum ut singula exactius dinoscas, superior uictus ratio reliquasti consulenda tibi ueniunt. t Rectior est haec scriptura ueteris codicis προ σωφ νM:
μενε, τω σίματι κου τεος ητής . hid est, materia aute coaceruata in corpore, dic.
Curatio biliosae defluxionis articulis conceptae.
1 Nitium curationis si flauabilis articulos exerceat,magisq;
ipsius qualitas,uacuatione noxii humoris ten labitur per medicamenta purgantia. quale est maxime quod ex rhodo melite temperatur,tum quod malis coloniis constat, item antidotu ex hiera picra , & aloe catapotia. Per accessiones uero a soris utendum rosaceo oui luteo,& uini momento,particula sens in infricando,herbae autem admouentur quae refrigerant, ut solanu,portulaca,altercu,semperuiuum,palustris lenticula,se ris,papauer,polygonium, carum folia,& consimilia: Et nunc per se illinuntur,nunc cum micis panis posta imbutis adhibentur,uel hordeacea farina cum rosiaceo instar cataplasinatis su peraccomodatur. At in Erysipelacea inflamatione articulorumanifesto lenietur cucurbitae recentis cortice imposito,aut peronis,aut cucumeris carne,& per se,& cu pane. Item perdicii foliis & hederae cum pane uel tenuiore parte polentae. Ad haec psylliu farinae hordiaceae incoctu,ardetes inflamationes mirandu in modii solatur simili modo & rosiaceu ceratu cu quibus larestigerantibus succis illi tu, & quod ex fabarii lometo coponitur. habet aut hoc pacto: cerae unciae quinq;,chamemaelini, rosacei, ingulorii unciae duae &.S. abacei tometi semuncia, ouorulutea quinq;. ALI v D. cataplasma uirentes maluae coctaei rutur,psyli ii priuatim in uiseu redactu, admiscet: t deinde otio xu luteis admixtis leoq; chamemaelino applicant. Si uero tantus urgeat dolor,ut laboras par esse serendo nequeat, medica
324쪽
met ex croco,glaucio & opto uti conueniet,quq in posca tritave sublinentur,uel cu micis forma cataplasmatis obducutura Galenus autem, huius meminit, lachrymae papaueris diaci mas quatuor,croci drachmam cum bulo lacte, uel caprillo trita,uel panis micam inij cito, & emolliens rosaceo excipito, aeutitor cataplasmate,aut opium crocumque pariter trita in lacte,cerato rosaceo excipito: Contulerit etiam eadem parte inaccessionibus ceratum ex turpena pisce consectum, item olea ex eodem expressum. Persimilis eis hoc essicaciae, micarum panis aqua, uel posca maceratarum & semperuiui, uel portulacae,uel lani uel palmularum carnis & papaueris capitum seminis, pari portione , ouorum tostorum luteorum & rosacei quod tussicit, accommodato in cataplasinate Verum his quesmembris torporem inducunt narcotica Graeci uocant, diutiud non erit insistendum,quam ut doloris uehementiam solum lenierint, siquidem largior ipsorum usus,sic insertum constringit humorem,ut in tophaceam duritiem quos graeci πίφους appellant occalescat,ac diuturnas motus dissicultates pariat. Ab eorum igitur usu quae dolorem arcent uel medicamento e succi herbarum facto,diachylon uocant, ex chamarmelino resoluto utendum erit, uel eo quod dialtheas appellant, uel huius generis alio. Posteaquam uero partem assectam quae refrixerit recalfeceris, roboranda erit palmulato medicamine quod diapharnicinen dicunt,cum Oxyrhodino,uel uino S rosaceo soluto. At si emplastra detrectent grauenturque, acaciae succum ex posca, uel lycium adiecto croco & glaucio, & succo perdi.
tii ex posca, delinere conuenit. Victus autem ratio refrigς- rans humidaque erit, ut hordei cremor, ex chondro sorbitiones: ex oleribus,malua, lactuca, inlybus: auium cohortalium
maxime pulli,piscium saxatiles , erinacius pectines & eius notae reliqui. Vitanda omnia calfacientia, & quae pallidam, aut flauam bilem generant,uinum uetus, fulvum, S nigellum, α cibi repletio. balineis utendum aqua potulenta factis, si nihil prohibet, etiam cum defluxiones ipsis infestant, & cum absunt quantum ad causam pertinet Temperandum ab ira' cundia, inedia , acrium esu, temulentia, immodico laborς ,
albo ouorum admixto , quae lectio huic loco magis conuenit, Curatio
325쪽
L I B E R III. xor curatio se anguis artus infectet.
YN quibus sanguineus humor redadat,protinus sanguis mit--ti debet: ac non in his solum, sed etiam in pituitolioribus, aut melancholicis. Siqu:dem in his quoq; succus uenis plurima parte continetur,qui copia siti a potius quam qualitate ossendit,statim igitur cum quis morbum experiri primum c perit,sanguinis nussio erit tentanda: nam quos iam fluxio frequenter infestarit,is pius inde noxae,quam auxilii sentiunt prς tertim quibus corpus est natura frigidius, aut etia imbecillius. Post sanguinem detractum,nisi solus ille superauerit,momento temporis interposito,etiam purgationem ex hiera antidoto moliemur,aut Iuliani oxymelite,quippe haec magna commoditate purgant: qui uero ab huiusmodi medicamentis uacuantibus abhorrent, catapotia quae sequuntur deuorabunt: aloes,colocynthidis,id est , cucurbitae sylvestris, ueratri nigri, scammoniar ingulorum unciam,euphorbii, nitri, singulorum
remunciam,succi brassicae, quod ad ea capienda satis sit Datur singulis pro uirium ratione: melius proficiet, si coloniorum succo excipiantur Aliud catapoitu quod & in accessionibus,&remissionibus exhibetur podagricis, qualiscunq; etiam humor articulos amigat. Recipit aloes selibra,agarici,croci, singulorusemunciam,costi,spicae nardi,iunci Odorati rotundi, soris,opol alsami,calia,singulorum unciam,scammoniae sex tante, epithymi quadrante cum si misse. Modus mediocris instar duoruscrupulo ru, summus quaterni scrupuli. Iam uero ex armeniaco lapide catapotia,mirifice purgant,ac proprie articulariis doloribus co gruunt, tu inter suxionu principia, tum in decremeto, tum in remissionibus,sed quonia nonulli scammoniam ceanomacho noxiam sugiunt,da butur ipsis praesertim com pituitosa subluvies torquet,haec catapotia, colocynthidis medullae, ueratri nigri, ellis,gummi,aloes,singulorum uncia,nitri alexandrini,euphorbii,singuloru semuncia, dantur quaternis scrupulis. Ego in uicem gummi epithymum adiiciebam. sunt qui in omnibus articulariorum uicio tu accessionibus, purgatione ex hermodactylis ipsis aluum sollicitauerint, sed attendenduest,quoniam hermodactylus stomacho secessit negotium: anxietatem & cibi fastidium mouet. Quapropter in his uti cosi lium est,qui obeundarum actionum necessitate habet.etenim
326쪽
breui post duos plurimum dies defluxionem ex toto finiunt. sic ut consuetis munijs obeundis sint idonei. Notus mihi est qui non hermodactyli substantiam, neq; aliquod ex ea compositum medicamentum,sed herbae ipsius decoctum cum aliquo consueto medicamine,utpote aniso, uel apio decoquens ipsium,potui exh:buerit,ac mirum est quam resoluta saepe aluo defluxionem sedaret: verum quia,ut nuper retuli, stomacho inimicum est,iis postea quae stomachum confirmant uiresque eius recolligunt, mediocri calfactione os uentriculi corrigere Oportet, is autem quae ex hermodactylis fiunt, multo laud. tius esse medicamentum Alexander prodidit, quod excoro nopodio temperaretur,quod & eandem uacuarionem praestet, S dolores sopiat praeterquam quod stomacho noxam non inferat. Caeterum loco inducentur cataplasmatis modo in pistultosis, si mediocris dolor afficiat, uiridis brassica, apium,c nyia,uerbenaca recta, in acris dolor affligat,faring sceniigraeci parteis treis,pollinis loliace: farinae cicerum,singulorum parretem unam.ex aqua mulsa, aut uino tenui cum modico cyprino, uel nardino conuenit applicare, maxime per hyemem, item cinis crematae radicis brassicae, eius m caulicorum cnna
axungia inductus, multis suit praesidio . Sed sopiend s dolo ribus recens adhibenda axungia, discutiendo autem humori uetus salsa auxiliatur: bubulum etiam stercus cum hordeacea farina in aqua mulsa coctam prodest: vel per se recens & liquidum, uel cum soliis brassicae. Similiter . caprillus fimus per se, uel cum hordeacea farina coctus in posca. Quoniam vero nonnulli ex iis quae contraria esse uidetur remedium senserunt cetenim diuerserum humorum mistura dignotionem postulat commemoranda iam harum materia est promistua, Itaque iuuat sylvestris a triplex & satiua cum pane applic ta, aut uerbasci folia cum bulbis S pane trita, uel cum polenta , uel cataplasma ex hordeacea farina cruda . At in quibus obscura morbi est origo, haec semel experiri abunde iuerit , modo ad consimilia transgrediundum est: modo contrariis pugnandum. Neque tamen ei lem diutius immorari construm cst, si nullum ex eis solatium perceperint. Haec quotidie in artis operibus fieri videmus, ut idem medicamentum uni articulo profuerit, alteri in eodem aegro tante similiter inflammato non modo non opituletur eodem tempore,
327쪽
pore, sed aliquando quod maxime est mirum offenderit.
Quippe unus idemq; saepe articulus,ex eodem remedio nunc iuvabitus , paulo post eius lem appositu , inflammationem concipiet. Nunquam igitur aliquis cuin glutinosius crassusq; humor superat, calidioribus leuabitur auxistis. Verum cui acris aut seruida humoris qualitas praecellit, tum refrigerantibus solatium inflammationis paratur. Nec miraculum est si materies natura frigidior inflammationis tempore, & seruore aestuet&incandescat, ut bilis, si ita contingat, admissionem omittam. Porro tophos in artubus impedit coalescerelii pinorum farina cum Oxymelite, uel posca, uel laserpitio, aut brioniae radice cum pane. Iam hoc quod sequitur citra noxam mitigat, & mediocriter discutit,lycti,ammoniaci, thymia malis, singulae unciae cum uino ueterrimo Soleo ompha- .cino, tritae coquuntur, & e lomento fabarum, quod siuruit, adiicitur, coctae mediocriter modo cataplasinatis applicatur.
Post inflammationis statum, tumore relicto applicandi bulbi per se,uel cum polline pol en tae,ad ruborem usque, hoe enim modo efficacem usum exhibent. Quod si nihil histe cataplanmatis leniuntur, solibus & superfusionibus erit certandum, maxime si tumor extrema occupet, chamarmeli & meliloti, aut centaurei decoctis. Nonnullis etiam cappari decoctum abunde filii auxilii, hoc tamen quod infra scribitur, omnibus praestat eis cacia.Thy mus,origanum, satureia, & calamintha, in aceto quina acerrimo cocta: eius leui aceti imbre affectae parte si non semel , aut iterum, sed frequenter in die Queriatur cum fiducia. Hoc praesidio permulti pristinam ualetudinem Iecuperarunt, quibus non pituita solum, sed flaua etiam bilis fuit intesta. Non desiunt qui & subsequens medicamentum si lutare sint experti, illicis glandes in farinam redipunt ac diacoquunt,hoc decocto extremos artus perfluxionu initia lon. ga tempore a spergunt. At quae interius partes habentur, spongiis fouent & per haec materiae impetum repellunt. Idem&bile uitiosis artubus conuenit,quemadmodum ex calida aquasne aliquo decocto sumi fusio. porro doloribus qui intenso frifore, aut humoribus inter articulorum ossa impactis contra-untur,ualens hoc est remedium olei ueteris sesquilibra, nitri alexandrint,tes nae terebinthinae singulor u libra,cuphorbi iuncti ris sextas uenu graeci tarinae iuxtarius unus & dimidius
328쪽
his autem ea quoq; quae aduerses coxendicum crueiatus sci pta sunt,pulchre nimirum opitulantur.multi siquidem aduersus huiulcemodi perfrictiones cuni morbus declinauerit, sinapi cum siccatis scis usi sunt,tum aliis quae extrinsecus ruborε excitant. Alii uero medicamelum excintharidibus admouet, uerum haec in posterum ossiciunt,nisi aliquo etiam moliente utantur,ut,diastrutheori & pyxide,& basilio,aut diactates,aut dia aegiru,aut bronuo,aut lyliponio, aut ualentioribus acopis, in quibus etiam nerui contensius,potissimum Si infarctus humorum eue nitit. At ex mulae lotio,in morbo statu praesertim,& in frigidis defluxionibus fouere commodum est. Pariter c uenit etiam ex utroq; ueratro pastillus cum mollis & fungo sus tumor articulos tinplicati& mentum ex sale torrido,aut etiam aliter e marina calida per spongias artus perfudisse uin- eit .item emplastra ex sale praeparata, uel ex lixivia,& nitro, hisq; consimilia cataplasmata, post uigore morbi auxilio sunt, uictus ratio siccior mimmeq; excreinentitia competit, item inedia 'uel parciores cibi . Dequentibus balneis abstinendum. At si lavent,nitro aliisq; pulveribus utentur deterseriis. Vbi dolor declinauerit,exercitiis se credent :& frictionibus maxime articulorum, in naturales balineas descendet, aut et arena tecti incalescet Vomitus a radicula cibisq; assumptis mouebitur. Qui ad hoc se comode habent,etia ueratro nigro uacuetur per uomitum,uel etiam per aluum inseriorem purgetur.
Quomodo sanguine infectati artus curentur.
Vi ex sanguine dolorem articularium conceperunt, in post sanguinis initio morbi detractionem,remedia c. memorata loco dolenti sunt inducenda, sibiliosior quidem acriorque sanguis redundet,eisdem quae in flaua bile diximus, certandum,si frigidior, pituitosio ι q,,aut me acholicus humor coaluerit,i iis quae post illa subdidimus praeter nimis acria, cuis
rationem tentabimus. at si uitium in uetustatena incidit, his
quoq; locus erit. iam hoc cataplasina in principio proiiciet. Malicoria,&rhus cu polenta ex uino detrita Obducuntur. ALI v D. Brailicae solia cocta accurate conteruntur, aceti noces cum duobus coctoriani ovorum luteis,& rosacei momento,adiiciu-
Lur, levigataq; simul loco iniiciuntur subinde ea mutudo. Cibi. .: assumentur
329쪽
assumentur qui extenuant & parum nutriunt: earne igitur &leguminibus Scumo copiosiore nigro abstinendum, si autem fieri possit,etiam ex toto uinum circuncidendum. Plurimos siquidem novi,qui prorsus abstemii omnes sanitatem consecuti sint. Alii siquidem per morbi initia omnino liberati sunt. alii in posterum rarius S minori dolore accessiones percep runt Q. uapropter nisi contrarium hinc accidat, aut futurum inde aliquid metuant, perpetuo uitam agent abstemiam. t Aequi per imbecillitatem,aut perfrictionem aliquid subsecuturuopinentur,ad biennium usq; abstemii, inde ad pristinam cosuetudinem reuersi, modicum dilutum 5; contineter bibet. Oportet autem abstemios in uicem uini decocto an is, aut alicuius consimilis seminis uti: fructibus pomaceis reliquisci, refrigeratoriis abstinere,ium ueneris usu. Qui uero per medicamenta,quae per annum bibuntur, morbum prorsus tollere volu
riint,multis sane quibus pituitosus & excrementitius humor articulis incubuerit,opitulati sunt. uerum qui calidioribus si eioribusq; constarent naturis, hos in subitam mortem praeciapitarunt,quod materia ad intestinum,aut renes, aut costas,aut pulmonem,aut principem quandam partem se contulerit Satius itaq; est biliosiore praeditis habitu, aut copioso sanguine resertis, uini usu interdicere: quod nullus ex eius abstinentia, in commemorata uitae pericula inciderit: frigidiores autem &recrementis pleni,exui peris theriaca uti debent, hyeme frequentius,c5coctione bene obita, per aula tem rarius,uel enim morbo liberabit, uel certe leuiorem reddet, nulli ex praedictis particulis officiens: quoniam uero nonnulli nos etiam commemoratis uti antidotis cogunt,non te lateat id quod ex damasonio constat & quod ad Agapetum, refertur, item quodataeion Sc octoidon dicitur,& quod Proeso inscribitur, item quod ex se dio, aut corallio componi solitum est, alia pler que non mediocriter proficere, omnium uero securissimum est longoq; usu probatissimum,dia corallii,siquidem concretas iam in tophum duritias disicutiturorum omnium uires & modum usus,& quid in his caueri debeat uolumine, quod compositis medicaminibus dicatum est , reperies similiter aduersiis articularios dolores, medicaminum quae psilothra uocant misuram usumq; in eodem habitu, nepe pituitosore. Alii uero qui a toto se morbo uindicare uolunt, integras vulpes Oleo
330쪽
incoquunt,quo articulariis morbis medentur. No desint quin tuas lebetibus magnis iniiciunt,alii tantum emortuas. Pari modo etiam hyenas percoquunt, oleum hinc conficientes, quod discutiendi uim nabeat.deinde eo balnei solia complet: .in quae postquam descenderunt,immorari ibidem diutius praecipiunt,unde saepe factum, ut non modo artuum tumoreri sed
etiam uniuersum corpus euacuaretur.
et Vetus liber, τοῖς , ε κειναν,i. iis quae in illis dicta sunt.. 4 Veteres libri habent hoc loco οσοι δε δἰαθενεια Μυποππυσσοντες τι φουνο ντο , ac qui per imbecillitatem, .aut perfrictionem expuere aliquid uidentur.
De tubis quos graeci poros uocant.
Voniam & tophi subinde in articulis creantur modo ob humoris qui ad eos decubuit crassitiem, terr strε-
ue duritiam, modo propter immoderatos discutientiumr . siccantiumq; medicinarum usus,siue earum mittura quae emolliendi uirtute pollent, sciendum uenit ea esse conuenientiO- .ra,quae mollientem simul&discutientem naturam serti ut . . itaq; emolliunt adipes uetulli,medullae, ammoniacum, bdellium,oleum bene uetustum & styrax. Discutiunt autem & re- siccant,nitrum,sal,lixiuium,ad arce,euphoibium, S consimilia uerum ad concretos in articulis tophos proprie facit uetustissimus accerrimusq; caseus cum suillae carnis praepinguis acueteris decocto contritus & superimpositus siquidem sua spo- te topho dehisce te quotidie humor qui intus coierat, eruet tur. Valet etiam medicamentum diapernes , usu probatum,.quod duplici modo praeparatur.item quae dia stactes dicuntur. iam hoc peculiariter facit quod recipit spumae nitri, resinae te rebinthinaedixi uti quod calcem adiectam habet, propolis, snguloru triens,cerae bes,colophoniae librabolei sescunciae mixtis utitor,tum in tophis,tum in abicellibus : iam quod ex cynabari temperatur,mirificum est adito phaceos tumores, alia que complura: sed aegre paratur. Quod uero dialeptocaryondicitur, praeterquam quod probatum, etiam facile coquimur, non solum ualentioribus, sed teneris quoq; corporibus accinmodatinnili allumat medicamenti ex melle, uel ex anemone.