장음표시 사용
721쪽
. De aridis. Epyptia artaba habet modios quinque. Modius Ut alicus Choenices octo.Choenix sextarios duos aegyptuis &. bextarius, semissextarios duos quos & heminas uocant. Hemina habet cyathos octo. Atticus mediuius habet semissextaria, quae hemiecta uocant duodecim Hainiectum choenices quatuor. Ita medimnus habebit minas quadragintanouem, sextarios nonagintasex. Huiusmodi autem mensurarum pondus exponere haud facile, quod aridarum rerum infinitae iuxta momenti lancis rationem dist tentiae existaut .
Ntequam te ad lectionem Pauli conferas, scito aliquando uer bum digerere positum esse pro discutere. Item mannam pro te nuiore parte thuris. Cachrypro flore roris marini.
722쪽
V A N D o Q V IDEM grauidis. J Primum hoc caput Pauli ad uerbu ex quinto Oribas' sumptu est: in quo grauidis multa superuenire legimus
inter caetera stomachi redudatione. ut pliniano more loquar,quam pau ,hd Ida. 'lus uerbo moσσα νειν significat. tio
Id si Hesychio & Suidae credimus, a περιὸ
canibus caudam mouetibus: aut ρο- σις, eius,quod hie etiam magis cogruitia fluctuum agitatione tralatum est. In grauida enim sanguis menstruus, qui ante c5ceptum stato tepore,ex purgari solebat, copiosior in utero collectus quam pro foetu adhuc exiguo ad stomachum regurgi- . iatat,ibiq; exundans,nauseam excitat. In prima nostra uerlione erat, Nausea,sicuti etiam Aristoteles lib. .de historia an, malium ponit. ἐτι si νααίο inquies, καιε μετοὶ λαμRωου- . Hem τας πλεισας. id est, praeterea nauseae & uomitus plurimas di a infestant. Aetius πλάδος πομάχου ait, quod est nimia humi ditas stomachum debilitans, non ut Oroscius putabat, sola imbecillitas. Na Galenus Commentario secundo in primum de morbis
723쪽
de morbis uulgaribus, ait την χαριττοῦν ρρτησα πλαου eu/ ονομαῖων, hoc est superfluam humiditatem, pIadon appellare consueuit,de Hippocrate dicens. Idem Commentario secundo de ratione uictus in morbis acutis , εφ' Anta προσ ε-
cit, uinum aquosum,Pladon,id est,humiditatem & imbecillitatem in superiore uentre excitaturum. Sputa crebra. J Quia stomachus ex humiditate laguet, e que os ipsum tenui sputo assidue plenum existit: Graeca dictio est πτυέλομν: quam Galenus in priore praedictionii iu-terpretatur, 'ζειν πολλακις,hoc est spuere irequenter. Stomachi erosioJ Quando ab acrioribus humoribus irritatur,mordeturq;,uomitus suturi signum non exiguum habetur.Graece dicitur καρδιωγμος,quasi dicas cordis morsus. Veteres autem olim os uentriculi cor appellauerunt , nimirum ex situs uicinitate . quia cor prope os uentriculi situm est, ut
ait Galenus,& ipsa res euidentia docet eundem assectum Galenus etiam καμιαλὶ iocin uocat libro secundo de placitis Hippocratis& Platonis. Cibi fastidium. J Nimiru ex uitiosis humoribus stomachia insestantibus,si Galeno credimus graeca dictio est α rειν,quq signat cibo abstinere,& inedia uti, sicut Grammatici nobiles
interpretantur. Galenus etiam libro primo π en ιδ ων disserentiam inter ασύτους &-οσίτους ponit hisce uerbis. ο ιδεο σιτοι - τους- uτους ὀνομα ου τινο ελληνες τους sis' προς γ' κορεκτοι σιτια,τους δἰ απε αμμένους προγAPαι, κωλῆσιν. hoc est,quod Graeci appetentia carentes uocat, AG tos,eos sane qui cibos non a sumunt: illos autem, qui assumere oblatos auersantur,abhorrentq; , appositos,omnibus est manifestum. Ibidem απρσιτοι παντων rLμάτων μελεον,
' , I, quasi dicat,omnium cibornm fastidio laborabant. Erit itaque, ' ασιτία abstinentia a cibo in totum: αποσιτια, fastidium quib πρ7 V ui aliquid tamen astumatur, quod Galenus ostςddit vi, - libro primo de causis symptomatum, grauidarum accidentia alatuiti L enumerans in hac uerba, 'αχέα criτουμενM q
724쪽
πιατο αυτ o Aλῶ τῆ ανορε ια Rursus in libello de uictu pri
αν-rL PMdioriτους. Hoc est: qu bus dolores uilcerum Ob - οῦ ροα.riutui aut ab exercitio,aut alia quadam obambulatione, his conuenit in abstinentia conquiescere His omnibus animad' Corripi uiuersis,legendum uidetur ιτειν pro ασιτειν, id quod ex sis iocus Pauquenti oratione cuiuis mediocriter sagaci licet deprehende- i Plesiire. Nam paulus singulorum accidentium remedia tradens,
αποσιτους si, inquit, non ἱτους : quanquam no ignarus sim aliquando authores,alterum pro altero usurpare: ut e capite 3 s.Verum cum utraq; hic ponitur,απρσιτο ,& α τοι ex
de intelligenda sunt Miror hoc Oroscium qui in aliis corri- Oroscius. gendis nihil facit reliqui,non aduertisse: Castigatorem uero Basiliensem,qui Paulum Graecum germanicis typis excusum didit: tum hoc,tum alia pleraq; praeteriisse, notatu alioqui dignissima. Vina fulua.JUtpote frigidioribus naturis accommodata tu lad concoctionem,tum ad succi bonitatem procreatam, ut ex Galeno didicimus.Ait enim libro duodecimo Methodi ὀισοι cies.
παντες oi οἶνοι κι at κω θερμοιμαι iacia ες εισὶ,-αὶ τῆλιπα- σει μέσοιτων τε et, α κω των παχέων. Hoc est, omnia haec uiua fulua,tum calida, tum odorata sunt, &substantiam habent inter aquosa S erassa mediam.
Color hic fulvus,qui Graecis muος dicitur, proximus est Color subflauo,quasi dicas in pellucido flauum: hine etiam flauus co- - , lor & fulvus eidem saepe rei accommodatur. Id quod ex Galeno licet condiscere,libro quinto de Sanitate tuenda,ubi ha
καλῶν. ναυτο δ' ἀυ κου - ον ὀνομά. ιν αυτὀν. Id sere sonat, huc consilium dirigens,ut uinum substantia quidem tenuissi- , mum semper: colore autem, que Hippocrates id est, . fulvum nominare consileuit: possis etiam eundem flauua pellare.Galenus alibi το κ ξὸν χρῶμα δε πιο αυλέγ' nisu. .e, Uxeis. Hoc est,suiuum colorem possis rusum pallens dicere.Sunt qui hunc colorem latine Giluum nuncupent: ego, malim ex Galeni interpretatione,Diuum conuertere,Pliniu γsecutus: qui hunc colorem inter alios uino attribuit,non g . tuum.
725쪽
δεο νωIprecordia. Praecordia apud Pli.
υποχόν- ιον Subcarti Iagineum. Medica omenta in affectu sto machi ubi applicada.
luum. Sive aute dicas gilva flaua,aut fulua,nihil interest, modo obserites plerunq; uina ex uetustate hunc colore induere. At medicamenti nomine. J Superius commemorata ad cibum referuntur : sequentia ceu medicamenta adhibentur, quae stomachum ex nimia humi ditate imbecillem corroborent,ex ciccentq; MQμακριγε. id est,ut medicamentuu ro habet textus,ego nomine medicamenti uerti.
Radix pontica. J Hoc est,rhaponticum,uim habet corroborandi stomachum imbecillem tuide Dioscoridem . Extrinsecus praecordia. J Hoc est, qua parte uentriculi os habetur. Abusus est Paulus dictione πQino: 'du que apud Ga lenum proprie significat membranam,seu tuniculam, cor ambientem,aut si mauis, cordis inuolucrum. Quia uero os uentriculi olim cor appellabatur,excusari potest, ut peri cardion pro regione externa, sub qua illud delitescit, accipiatur Pilianius libro naturalis historiar II. membranas septi traluersi, praecordia appellauit,l cordi praetendantur.Galenus autem,S Hippocrates υποχόν ιον totam illam regione appellant, quae a mucronata cartilagine, utraq; in parte ad umbilicum usq; porrigitur. Celsus aut e latinae linguae in Medicina princeps, praecordia nominat Carterum ex hoc pauli loco costat, ubi os uentriculi astectum est,ante non ad dorsum applicada remedia. Nonnulli autem Medici apud, Lugdunum dorso admoueri praesidia,ut in inflammatione gulae uolunt,erroris occasione sitin pta ex loco quodam Galeni in I 3. Methodi perperam a Linacro Anglo conuerso. Habet autem in hunc modum tralatio. Verum gulae,quae proprie uocatur stomachus, carapElmata stiper spinam dorsi imponimus, non autem ad pectus: idem facimus,& cum phlegmone os uentris laborat. Multo melius sonant graeca. του κυρίως oli μοὐ-
μουν is,id est: Sed gulae quae proprie nominatur stomachus, et cataplasmata super spinam dorsi applicamus, non anterius, quemadmodum intellige facimus in anteriore parte, cum os uentriculi inflammatur. Huic sententiae ipsa rei evidentia, quae ex Anato me apparet,adstipulatur. Praecordia cotegere.JHoc loco usus e dictione πο-'iocleu hic eude locu que superius in uomitu uoluerit, intelligat.
726쪽
. At eas quae cibum fastidiunt. Graece est τας A α'οσι - τους. Remedium fastidientium ponit, quaquam superius αM . τον scriptum erat. Oenanthe. J Hoc est,uua sylvestris uitis,ut ait Dioscorides: ad uerbum haec ex Olibasi; qninio transcripta sunt. Auicemnae interpretes eundem locum turpiter corruperunt Citta.J Oroscius Cittam male interpretatur picam: non enim pica morbus est apud latinos, sed malacia: a graeco autem uerbo κιττα postis dicere pica, sed apud idoneos aut ho- res usurpatu non est. Galenus origine huius mali tradit libro primo de Symplomatum cautis in istum modum.
tunt ij quibus uitiosum aliquod recrementum Auentriculi tunicas est insinuatum,id quod mulieribus,praesertim succis prauis obnoxiis,ubi in utero habere coeperint, accidere coluetiit,ac uitium appellatur κιφα & plinius lib. 28 .cap. 7. mala clam stomachi appellat. Id tertio a conceptu mense.J Galenus libro citatoμαι του-
M; o A τῶ τετε eo πα αντου, id est, ac complures ipsarum hoc assectu usq; ad secundum & tertium mensem laborant: quarto autem infestari desinunt. Id quod uteto eli. J Sic interpretatus sum κύημα, quasi dicas conceptum : nondum enim scelus dici potest, si Galea u, ex quo sere omnia haec siint derivata, his uerbis loquentem
se tus pauxillum sanguinis ad se attrahit,ut qui minimus adhuc existat, quando ne scelus quidem tunc appellari debet, sed potius conceptum. Et reliqua uerba Pauli in Galeno o
Iam labor & longior. J Remedium est fastidij, & malaciae
stomachi,quae prauos cibos S alienos a natura appetit,uerum malaciae magis..inaece est in omnibus exeplaribus cum im-.
cos Pauli& Galent. κύη uia φ Conceptis Remedia
727쪽
pressis, tum manu scriptis quotquot mihi uidere eontiiit,
Φυσιτο γε κοα οι πρνοι, &c. Hoc est ad uerbum, bene comesses faciunt & labores, quod perinde est,ac si dicas bonorii cibori, appetetia laciut: ut qui luperfluitate,ac redundantia humorudiscutiant,unde prauorum excitatur appetitus Clamat hic Oroscius Copum & me errasse qui ευσιτοι pro ευρετοὶ leg irimus Quando quidem uero superius secit mentionem απο- τῶν & αλλοκοτων ό ρογουσω non absurde i υσιτοι in remedio ponitur.Praeterea si remedium est malaciae potius quam sa-stidit,labor,certe μισοι recte dicuntur H .s bonorum ciborum, malaciae autem malarum rerum appetentiam facit. Sed parum refert,an ευειτοὶ legas. Quae uero mulier citra labores. J Grscὰ est ἀταλαιπωρως, id eis,sine exercitio aut labore. Nam ταλ- ωρία laborem& negocia ilitar apud Hippocratem significat cum alibi, tum in libello de uictu priuatorum,τους δ'. ας χ' οσρι δειλοι - τυ λε σοὶ γενεθω τας ταλαιπωρiας γνήσιας εόντας ποιέειθυα αγας. Hoc est,crassi qui tenues uolunt fieri, omnes labores
ieiuni subibunt. Verum acria J Vt piper,gingiberinasturcium,aliaq; id ge
nus quae calore suo stomachi luperflua consumant. Sedemata. J Tumore sunt ex pituitoso humore collecti,qui digitis prementibus cedunt': uariis etiam morbis superueniunt. Vide Galenum de Tumoribus praeter naturam. L uantur.J Graecus codex impressus κατι ζειν pro κα- τωνι ην habet.Superfundere etiam significat.
IN II. CAPUT.AEtate nec nimium.J Ex hac clausiula Graeca μὰ re V νεω τερα ,reddidi: nec nimium adolescens,hoc est, quae sit in ipso uigore aetatis: quo nimirum corpus absolutum iam est,& copioso abundat languine. Sin infra uiginti quinq; sit annos nempe adolescens,corpus adhuc increscit,& alimentum minus habet persectum. Eoq; ιεωτ0α uerti adolescens. Nam ab anno quartodecimo usq; vigesimum quintum las uocatur adulescentia. Ab anno trigesimo quinto, multis solent menses cessare,aut omnino pauci fluere, eoq; alimento munus ad sedium alendum abundant.
Nutrix no multo ante. J Quia sanguis tunc ubertim ad mammas coniluit unde lac coelosius etiam suppeditatur. a Masculum.
728쪽
Q Malailu.J Hippocraticu est propterea l laborato Dagis,
proboq; nutrimeto ex sanguine pollet,& minus excremeto et Condimenta.J Sic dicuntur quae liquoribus quibusdam ueaceto & sapae, aliisq; condiendis induntur aromata,sive semi-n odorata quod genus sunt cuminum, anisium ., sceniculum, graecis dicuntur & α r ματα. Lege in textu εχ ι α πυ-
Venere nutrix.J Galeni praeceptum ex primo de sanita- αρρούσω te tuenda: quia ex hac menses prouocatur, & lac odoris gra Condimentiam in deterius mutat. . Manus humerosq;.J Exercitationem nutrici idonea prae- . scribit: qua uidelicet partes superiores agitatae sanguine copiosum lacti generando seggerant.Dicit enim Galenus sanguinem optimum gigni exercitatione moderata, cibis tubo ni succi,tum iusto tempore,modoq; assumptis. Praeterca potione tepestiua modiceq; sumpta. Graece est, αλειταi,i.molate
IN III. CAPUT., Audatissimum.J Galenus libro primo de sanitate tuendax ad uerbum omnia comprehendit. De ungui aute,ex Dios ride libro secundo sumptum est,quod autem ad lucem de- , . beat inclinari, de suo Paulus adiecit: quemadmodum etiam .in L i, de probatione.
iN IIII. CAPUT.1 Ac uitiatum. J Ex quinto Oribalij conscripta sunt reme.
dia nimirum lactis uitiati: quae tum corporis totius pur- . agatione,tum uictus ratione constant .i Oxymelite.J Hic uomitus facillimus est, aliquando addi ' Vomitiis. tur radicula quae raphanus dicitur,minutim cocisa horis dira bus in or melite madestit.Deinde ea proiecta,oxymeli assumitur.Vel radiculam esse oportet, deinde aquam tepida bibere Valentiores uomitus ciendi modi septimo lib. tradunt. Laboribus. J Nam exercitatio calorem prouocat: qui si imgidum,uiscosumq, humorem calefacit,extenuatq;.
Cibum praecedentibus J Alioqui plus noxae quam comodi afferent: imo plus pituitae generarent, dum uidelicet cibis Prius quam esset concoctus,in membra digereret Salsamenturn,J Graece τάγχος est, quod condita thynni τα voti carnem significat. Cuius generis S Cybia sunt, quo nomine pitulus Pelamidem concisiam appellat. Petauridem uero
729쪽
Thymum, qui nondum attigerit annum.Idem a recenti pa tu Corpyia dicitur, lCarnibus tu illis. J Ad obtundendam nimirum humoris biliosi acrimoniam. Nam humida &crassi sicci : ijs qui co coquere possunt utilissima. Habet autem uiscosi aliquid, quo
iecur & renes Obstruat: caetera ex omnium animantium gernere quae pedibus fidunt,ut ait Galenus, saluberrima. Porro indistincte dixit Paulus carnibus suilli cuius puta aetatis esse uelit omittens Nam floridae artatis hominibus ac sese exercitandibus iusta magnitudine adulti: inclinantibus, qui adhuc
increscunt, porculi conueniunt, Minimorum caro excrementis generandis est inetulorum siccitate,& duritia displicet. Saepeq; S uini dulcis.JGalenus libro περὶ κοα γα- contrarium fere scribit,docens biliosis, quibus lac
τέως δέ τοis ενι τλις ἔχουσιν, id est, Biliosiori corpori,siue ex temperamento naturali, siue qualicunq; asci titio, nec salernum,nec dulce molites stiluum, nec Amisium, nec Lesbium odorum S suiuum praedictis simile potui est idoneum. Quippe omnia id genus uina calida sitnt,eoq; nec biliosis natura, nec ex insolatu,aut aliis ardoribus, uel inedia,uel tristitia,uel anni tempore,uel renione,& calido aeris statu huiusmodi uinum exhibendum est. E contrario salutare est omnibus qui calefieri desiderant,pituitosis, frigidis teperatura, ijs qui crudorum humorum copiam coacervarunt, in octo uiuentibus: in loco frigido,hyeme,& statu aeris frigido, humidoque. His inquam uniuerus fulvum ac dulce uinum salutiferum est,co-
trarium ijs qui secus habent, Sc. Qv d igitur hic dicemusλ
730쪽
ratione alimenti exhiberi. Nam antea dixerat
uero ex omnibus ipsis crassitie repsondet: puta qualem sub . stantiae crassitiem obtinent, tale etiam nutrimentum, nempe crassi siucci producunt. Sic igitur ijs quibus lac tenue est, conuenit Quanquam muliebris etiam sexus, resipectu masculini,frigidior existat: deinde sanguis tenuis , S serosias esse potest,acris,non etiam statim biliosias, ac calidus . Cucurbitula etiam. J Vt uidelicet sanguine ad partes eas ex aliis attrahat.Caute uero ad mamillas desgenda est. Caro enim mollis cum sit,facile intumescit, cucurbitulaq; repleta difficile avellitur.Quodsi hoc acciderit, spongia catula illi superponi debet: sic enim laxatur.Sin minus,pertundetur. Melanthium J Dioscorides hoc docet lac extrahere: in Error Oro qua re miror castigatorem Orosciit,papauer nigrum uertere: R i. quod contra omnem medicinam est, ne dicam piaculum, pretbere ad lactis generationem uehementer refrigerantia adeo ut seporem inducant, & quidem uiolenter, nec sine incom- modo natura In Graece exemplari legedum quidem ei assentior pro 'M ,γλυκει,quod praeterijt Gemus,us. Melanthiuuero apud nullos autores papauer nigrum signat,etiam si co . ueniret instituto. I ta sunt quidam ad uituperandu alios procliues,ut saepe ipsi in multo grauiores errores incidant: Calida prius. J Graece est μῶ προσπιον σπιτες legendum : non προ τεων-σαντες, ut habent codice impressi, quod neuter Aristarchus,uel Oroscius uel castigator Basilietis aduertit.Dicitur etia κατω in σαώτες a uerbo κατωον- , quod
significat κατeran rari&κ- αχά- Galenusi primo ad Glau
sceribus autem prospicere oportet, superfundendo, obducendoq; ea quae emollire possunt, & laxare. Leonicenus ungendo uerterat.
Prius emulcto.J προαμε aur passive positum est: cum medium alioqui sit . bIeiuno. J Hic proprie positum est μιτ ut facile intelligas in initio primi capitis pro ασιτους legendum αποσιτ ους. Cibus solidior J Galenus primo de sanitate tuenda puera iniit nutriri lacte,quoad primores dentes emiserint. Deindς. .
Textus Graecus corrigi. Melaniniuquod gitii dicitur. προσπιο